|
2000
|
|
|
Hogei urte daramatzazue festaz festa. Gero eta
|
jende
gutxiago dabil berbenetan dantzari. Zergatik?
|
|
|
Aramaio, bizimoduan zein kulturan, kutsadura gutxiko irla moduko bat izan da luzaz.Eredu tradizionalei eta euskarari tinko atxikirik, ez du bertan industrializaziorik ezagutu (oso
|
jende
gutxi biltzen zuen ehun lantegitxo bat izan ezik), eta, ondorioz, inmigrazioaren fenomenoa ere txikia izan da beti. Geografikoki ere esparru itxia du, etakotxearen hedapen garaira arte biztanleek ez zuten aukera gehiegirik izan ingurukoherriekin harremanak mantentzeko, Arrasaterekin ez bazen, aspaldidanik aramaioargizakume gehienen lan-lekua izanik.
|
|
|
George Hills ek orain hogei bat urte aurresan zuen irratiaren talde audientzia, eta gaur egun oso
|
jende
gutxik jartzen du zalantzan.
|
|
|
Karrantzako haranak 3.030 biztanle ditu gaur egun;
|
jende
gutxi bizi da, beraz, lurralde zabal honetan. Bizkaiko Lurralde Historikoarekin konparatuz, oso dentsitate baxuko eskualdea da.
|
|
|
Berrogeita zortzi auzo txikitan sakabanatuta,
|
jende
gutxi bizi da Karrantzan.
|
|
|
Ez dago argi noiz iritsi zen gizakia Kantauri aldera, hasieran oso
|
jende
gutxi izan bide baitzen eremu zabalotan bizi zena; gainera, ez zen aztarna askorik gelditu. Hala ere, Asón eta Karrantzako haranak ehizaleku aproposak izaki, ekialdetik etorritako lehen ehiztariak haran hauetako kobazulo eta erreken inguruetan azkar finkatu zirela pentsa daiteke.
|
|
|
13.787 hektareako haran hau Bizkaiko udalerri handiena eta Euskal Autonomia Erkidegoko handienetakoa da. Hala ere, Bizkaiko hamaseirena hartzen duen eremu menditsu honetan oso
|
jende
gutxi bizi da, gaur egun, 3.030 lagun soilik (2000 urtean).
|
|
|
Lanean, oso
|
jende
gutxi zegoela aprobetxatuz, dei bat egin dut Derryra.
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean
|
jende
gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Baina horrekin batera eta, hain zuzen ere oso gogorra iruditu zitzaidalako, nik ezin hobeki oroitzen dut nobelako pasarte hau: emakume gazte bat Leongo mendialdeko herrixka batera joan da irakasle; han
|
jende
gutxi bizi da baina, neguaren etorrerarekin batera, gero eta jende gutxiago ikusten du kalean, gero eta ikasle gutxiago joaten zaio eskolara; hala ere, horrek ez du askorik kezkatzen herrixkako arotz batekin maitemindu delako; halako batean, gau ilun batez, arotza ezustean joango zaio etxera eta berarekin joateko eskatu, baina irakasleak ezetz erantzun; harrezkero arotza ere desagertu egingo da e... etxera sartu da, ganbarara igo, eta, han, sabaitik esekiak, bi zaku handi eta lirdinga  tsu ikusi ditu, barnean bizia dutenak eta arnasketa ikaragarri horren sortzaile direnak; gero, amona batek emango dio usadio bitxi horren berri:
|
|
|
Laster eskaini zaigun ikusmirak azala pinportu, eta buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara gozo bat eragin dit. Noizbait edertasuna zer den galdegiten badidate, Grand Canyoneko ikuskizun hunkigarri hori aipatuko dut; baina hori bai, ahal dela
|
jende
gutxiagorekin. Horrela pentsatu dut haitz baten gainean eseri, eta, hura bezain geldi, hura bezain isil geratu naizenean.
|
|
|
Goizeko ordu horietan oso
|
jende
gutxi zebilen Phantom Ranch inguruan, eta gorantza abiatu aurretik gehienok txabola itxurako komunetik igaro gara. Ni emakumeenean zain nengoela, Tom gure taldekoa ez zen gizon batekin hizketan sumatu dut, itxuraz aspaldiko laguna zirudiena.
|
|
|
karrikak
|
jende
gutxirekin gelditu dira,
|
|
|
Bertatik bagoiaren parte handi bat ikusi zezakeen.
|
Jende
gutxi zegoen, guztiak isilik. Ondoko, pasiloaz bestaldeko konpartimentuan gizon andre zahar bi zeuden, luze mehatxa gizona, sendo bulartsua emakumea.
|
|
|
Horrek eman zion atentzioa.
|
Jende
gutxi zebilela ere bai: gizonak banaka, maldan behera.
|
|
2001
|
|
|
Oso
|
jende
gutxi gaude era honetako dokumentalak egiten. Orain arte nik egindako horrelako dokumental guztiek oso audientzia ona izan dute telebista kateetan, fikziozko filmeek baino gehiago.
|
|
|
Oso
|
jende
gutxi dago horrelako dokumentalak egiten. Gazteek batez ere fikzioa nahi dute.
|
|
|
Pribilegiatua sentitu nintzen. Oso
|
jende
gutxik eduki du aukera final horretan Euskal Herria ordezkatzeko. Aparteko aukera bat galdu dut kopa altxatzeko eta Euskal Herrira ekartzeko.
|
|
|
Globalizazioa da besteak menperatzea eurak hazteko. Etekinak biderkatzen dira, baina ahalik eta
|
jende
gutxienaren artean banatzen dituzte. Bestela ez da ulertzen, hainbeste aurreratu denean gauza batzuetan, nola sortu dugun mundu mailako halako pobrezia.
|
|
|
Hona iritsi nahi nuen, XXI. mende hasiera honetan, neurri handi batean zoritxarreko, pilotak duen egoerara. Bizpahiru entrepresaren esku, finantzaketa telebista, publizitate edo irudi eskubideetan oinarritu da, pilotatik bizi ahal direnen kopurua murrizten doa eta hedabideei esker ikus entzule kopurua progresio geometrikoan handitu bada ere, oso
|
jende
gutxi doa frontoietara eta partidak edo jaialdiak asko murriztu dira.
|
|
|
Eguerdi batean, Eros Galerietara joan nintzen erosketa batzuk egitera.
|
Jende
gutxi zebilela aprobetxatu nahi nuen. Zilar koloreko errimelak probatzen ari nintzela, aterkien sekzioan bikote batek atentzioa eman zidan.
|
|
|
Larunbat hartan, horregatik,
|
jende
gutxiago zebilela-eta lehenago itxi genuenean, ohera atseden hartzera joateko keinadari aurre egin eta kalera irten nintzen Aitzolen bila. Ustekabe on bat eman eta aspaldiko partez gaua berarekin bukatzeko asmoz.
|
|
|
Oso
|
jende
gutxi zegoen itsasoko aldapan. Eguerdiko eguzkiak jotzen zuen arratsaldeko bostetan.
|
|
|
|
Jende
gutxi zebilen kaletik. Marcos zuen Romak buruan, eta pentsatu zuen ez zela ordurako Abenidan egongo, hotz handiegia egiten zuela gitarra jotzeko.
|
|
|
|
Jende
gutxik egiten ditu hamalauak. Jerzy Kukuczka k bai, Kukuczkak egin zituen.
|
|
|
Beroak eta hango izadi aberatsak pizten du horrenbeste animalia eta piztia. Eta akabatu, gainera, berariaz behintzat,
|
jendeak
gutti akabatzen du.
|
|
|
Guardia zibilak jeepetan pasatzen ziren baina ez ziguten deus esan.
|
Jende
gutxi zebilen kalean, gazteak gehienak, baina arrantzale heldu batzuk ere bai, eta jende gaztea zihoan aldera joan ginen gu ere, eta Zeharkalera heldu ginenean ohartu ginen Goienkale eta Zeharkale izkina hartan ari zirela biltzen.
|
|
|
Nork igaro dezake hilabete oso oso bat hondartza batean guk lehengo urtean bezala, batere buruhausterik gabe, e, seme? Oso
|
jende
gutxik. Eta gainera, ongi irabazten da, liburutegi batean baino gehiago, dudarik gabe.
|
|
|
Saul eta Felipe kafetegi altzairu herdoilezinez egindako batean daude eserita, kafea hartzen.
|
Jende
gutxi dago. Arratsaldeko lehen orduak dira.
|
|
|
Baina nolabait ere jende guztia hizkuntza txikiez eta handiez mintzatzen da, eta gutxi gorabehera horrelako zerbait esaten denean, lehenbiziko lekuan behintzat adierazi nahi da, jende askok edo gutxik erabiltzen duen hizkuntza den ala ez, hizkuntza hori erabiltzen den eremua zabala den ala meharra, eta horrelako arrazoiak izaten ditugu gogoan hizkuntzaren tamainaz mintzatzen garenean. Milioi askok egiten duten hizkuntza bat, beraz, lurralde zabaletan hedatua dagoena, hizkuntza handia da eta Euskal Herria bezalako eskualde mehar edo estu batean egiten dena, besteen aldean
|
jende
gutxik egiten duena, hizkuntza txikia da. Lehen atomo bonbekin edo zebiltzanean âorain ere badabiltza, baina gauza zaharra delako gutxiago mintzatzen da jendea horretazâ inoiz irakurri nuela uste dut halako zerbait, alegia uranioak (eta oker baldin banabil, barka) bere egitekoa egiteko (uranioa ez, plutonioa dela uste dut) behar zuela tamaina bat izan, gaztelaniaz masa crÃtica deitzen ziotena eta hortik behera ez zuela ezer egiten.
|
|
|
Berak aurkitu omen zuen, itzulinguru larriekin egia esan, gure herriaren egiazko bide zuzena.
|
Jende
gutxik zekien, ordea, eta hori zekitenek berek ez zekiten orain jakin uste dugun arabera. Arana Goiriren aitzindari izan genuela Garate jaunak erakutsi izan du, entzule irakurleak harrimenez eta espantuz betetzen zituelarik.
|
|
|
–Asuna? –ebaki zuen elkor erdiak– Ba asuna aski badugu gure etxalde inguruetan eta dailua erabili nahi duen
|
jende
gutxi! Haugi mutikoa eta ikusiko duk nola den.
|
|
|
Ez zuen orain, azken unean, arriskurik hartuko.
|
Jende
gutxi zebilen lekua behar zuen, mendi aldean akaso. SAR...
|
|
2002
|
|
|
Bada, zein gaizki gauden!... Nik dakidala, gutxi irakurtzen baita, ahoz ahoko kontu hori oso
|
jende
gutxiren arteko kontua da.
|
|
|
Baten berdean eta bestearen urre kolorean ez da puntu beltz askorik.
|
Jende
gutxi dabil gaur hondartzan.
|
|
|
Gehienak Portugalgoak, Magrebekoak eta ijito etniakoak izango dira, bukatu baitziren uzta familiakoek, lagunek edo ikasleek biltzen zuteneko garaiak. Lantegi gogorra da mahatsa biltzea, eta, horretarako
|
jende
gutxi dago prest: orain, eskulangile atzerritar mordo bat bakarrik inguratzen da lan eske; horrelakoek soilik bihurritzen dituzte giltzurrunak 8 orduko lanegunetan, 60 edo 65 euroren truke.
|
|
|
Irakurle komunitate zale bat dugu beraz. Kontua da
|
jende
gutxirengana zuzentzen garela denok, ez euskaraz lan egiten ari garenok bakarrik, baizik eta beste hizkuntzetan ari direnek ere gure irakurle komunitate honengana jotzen dute gure eroslea jende leiala delako erosteko garaian.
|
|
|
|
Jende
gutxik egiten dio aurre eta konponbidea bilatzen: ZD sufritzen duten gizonezkoen laurdena baino gutxiago joaten da tratamendu bila.
|
|
|
Konpultsiozko joera hori adikzioa da eta bere mailarik larrienean oso
|
jende
gutxiri eragiten dion arren, uste duguna baino maizago gertatzen da.
|
|
|
Burdinola horiek energia hidraulikoa erabiltzen zuten burdina goria kolpatukozuten mailuak mugiarazteko eta egur ikatzaren erreketan airea sarrarazteko sutegi hauspoei eragiteko; izan ere, egur ikatza erre behar baitzen minerala eta metalaleuntzeko. Burdinola bakoitzean
|
jende
gutxi aritzen zen, baina jarduera horrek jarduera osagarri ugari ekartzen zituen berekin; esate baterako, arbolak botatzea, ikatza prestatzea eta minerala, burdina eta ikatza garraiatzea. Zeregin horietan Bizkaiko eta Gipuzkoako jende ugari aritzen zen, lanaldi osoan nahiz nekazaritza jarduerako lanen osagarri.
|
|
|
Hau da, unibertsitate pribatu eta dirudun batean baldin bagaude, helburuak elitistak izan daitezke. Unibertsitate horrek
|
jende
gutxi izatea eta hortik ateratzen direnak munduosoko lehen lanpostuetan lan egiten bukatzea izan dezake helburu. Mota horretakounibertsitate baten helburuak (jende gutxi ateratzea eta beren arloan onenak etaespezializatuenak izatea) ez dira bat etorriko unibertsitate publikoen helburuekin.
|
|
|
Unibertsitate horrek jende gutxi izatea eta hortik ateratzen direnak munduosoko lehen lanpostuetan lan egiten bukatzea izan dezake helburu. Mota horretakounibertsitate baten helburuak(
|
jende
gutxi ateratzea eta beren arloan onenak etaespezializatuenak izatea) ez dira bat etorriko unibertsitate publikoen helburuekin.
|
|
|
Foruen eta euskal partikularismoaren polemikaren ostean, nazio eta abertzaletasunaren inguruko polemika etorri zen; eta, berriro ere, interes politikoek instrumentalizatu egin zuten historia. Oso
|
jende
gutxi ohartu zen egoera kaltegarri horretaz.Gutxi horietako bat Koldo Mitxelena izan zen (1968): «Nadie, absolutamente nadie, sabe que es y sobre todo que ha sido nuestra historia[...] nada tenemos que merezcael nombre de historia vasca[...] la tal historia yace en el limbo de lo irreal, en esperade que alguien la libere de alli».
|
|
|
Aurtengo urteak poeta ugari ekarri du; apiril osoan ia egun bat ere ez da izan irakurraldia egin duen inor gabe. Poztu egiten naiz ikasketen loraldi horrekin eta giza adimenak agertu eta erakusten direlako, entzutera
|
jende
gutxi joan arren. Asko egongeletan egoten dira eta hizketan ematen dute entzunaldiaren denbora eta sarri sarri eskatzen dute abisatzeko ea irakurlaria sartu den, ea hitzaurrea esan duen, ea liburuaren zatirik handiena pasatua duen; eta orduan azkenik sartzen dira, baina are orduan ere astiro eta poliki; eta ez dira geratzen, ez; amaitu baino lehen irteten dira, batzuk disimuloz eta erdi ezkutuan, beste batzuk lasai eta zabal.
|
|
|
Aurtengo urteak poeta ugari ekarri du; apiril osoan ia egun bat ere ez da izan irakurraldia egin duen inor gabe. Poztu egiten naiz ikasketen loraldi honekin eta giza adimenak agertu eta erakusten direlako, entzutera
|
jende
gutxi joan arren. Asko egongeletan egoten dira eta hizketan ematen dute entzunaldiaren denbora eta sarri sarri eskatzen dute abisatzeko ea irakurlaria sartu den, ea hitzaurrea esan duen, ea liburuaren zatirik handiena pasatua duen; eta orduan azkenik sartzen dira, baina are orduan ere astiro eta poliki; eta ez dira geratzen, ez; amaitu baino lehen irteten dira, batzuk disimuloz eta erdi ezkutuan, beste batzuk lasai eta zabal.
|
|
|
Gutiérrezen ustez, lehen, ebaki horizontal bat egiten zen, kartilago batzuk kentzen zituena. Oso oldarkorra eta odoltsua zen, eta sei ordu inguru irauten zuen’ Horregatik,
|
jende
gutxik jartzen zuen haren lekua. Teknika berriarekin, ebakuntza ordubetera murrizten da, eta pazientea hiru eta lau artean pasatzen da ebakuntza osteko minarekin.
|
|
|
Orduakazkar bainoazkarragopasa zaizkit eta, ni konturatzerako, etxera joatekoorduazen. Lagun guztiakelkarrekinabiatugara etxera.Baina onena zera da, urrutien dagoen etxea, Johelena dela, (nirebihotzekoprintzea) eta aurrekoetxeaberriz nirea.Azkenerakogeroz eta
|
jende
gutxiagoari ginengelditzen. , nieta hurabakarrik geratugara.
|
|
|
Hark esku beltza zuzendu eta, irudiari so egin ondoan, irriño batez erantzun zion. Konpartimendura heltzean
|
jende
gutxi zegoenez, ama alabak parez pare jarri eta hizketan hasi ziren, bidaia luzeegia egin ez zedin. Ez zen lehen aldia aita bisitatzera zihoala, baina espetxean pentsatzearekin bakarrik urdaila korapilatu egiten zitzaion.
|
|
|
Gure idazle hoberenak oharturik daude ongi honetaz (Bost idazle, Hasier Etxeberriarekin berbetan, Alberdania 2002). Eta hauen ustez, ez dugu atzentzen ahal gure herria ttipia dela, txikia,
|
jende
gutxikoa, inguruko hizkuntzekin konparatuta. Espainian norbait gai baldin bada liburu baten 10.000 ale saltzeko Espainian bakarrik, diot, eta milaka horiek ez dira gutxi batere, euskaraz arrakastatzat hartu litzateke 125 ale saltzea, hori baitator araberean.
|
|
|
Eta, ez nekerik gabe, euskara eskola publikoan sartu zen eta ikastolek ere, legearen irakurketa esku zabala eginez, hori bai, sare publikora igarotzeko aukera izan zuten, ETAk hilko zuen sozialista baten eskutik. Opari hura, beharbada pozoitsua zelakoan, gure arteko
|
jende
gutxik txalotu zuen. Zu gaztea zinen, ordea, horretaz konturatzeko, eta orain arruntzat jotzen duzu bere garaian arrunta izan beharrean ametsik handiena zen harako hura.
|
|
|
13 urteko neskatiko batek: "
|
Jende
gutxi da euskaraz mintzatzen dakiena eta dakigunok ez dugu erabiltzen. Ni saiatzen naiz hitz egiten, baina nire adiskideekin nagoelarik, ez dakidala zergatik, beti gaztelaniaz egiten dugu.
|
|
|
ba al dago kritika mota horren nolabaiteko pribatutasunaren, autarkiaren froga argigarriagorik?). Bigarrena oso
|
jende
gutxik egin dezake taxuz: irakurle benetan adituek egin ohi dute, literatur lanen edo egileen" berrirakurketa" aberasgarriak eskaintzeko gaitasuna daukatenek alegia; irakurle adituena dela esan dut, idazle ezagunak izan ohi dira eta, ez da harritzekoa?
|
|
|
Burko akoltxatuaren zirrikituetatik ezpainak gailentzen zitzaizkion nabarmen, eta hortz haginetako babesgailua zerabilen kanpora eta barrura. Besteetan baino
|
jende
gutxiago zegoela zirudien, jai eguna zen eta. Txilin baten hots purrustatuak sparring arengana hurbildu eta haren inguruan estreinako ukabil ziztadak saiatzen hasteko unea adierazi zuen.
|
|
2003
|
|
|
Orain herri kirolak beste kirol guztien alorrean daude sartuta, eta diru laguntzak fitxa kopuruen arabera ematen dira. Baina herri kiroletan batetik oso
|
jende
gutxi aritzen da, oso kirol gogorrak direlako, eta bestetik garestiak dira, behar den materialagatik (egurra dela, harria dela...). Gure instituzioek ez badute bereziki laguntzen, galzorian dauden animaliekin egiten den bezalaxe, akabo:
|
|
|
X. Saldias: Gero eta
|
jende
gutxiago dago musikari on bat ikustera joateko prest, birtuosismoak ez du arretarik deitzen. Espektakulua eman behar duzu, eta ikustekoa gehiago izan behar du, entzutekoa baino.
|
|
|
Urtero kanta bat izaten dugu, nahiz eta jendeak eskatu," hemendik ez nauk ba pasako!" esaten duguna;" Bomba" kantua modan zegoenean, adibidez, edo" Asereje". Eta uda guztia horren kontra egon eta gero,
|
jende
gutxi gelditzen den goizalde batean erori egiten zara: taldekoon artean" zergatik ez diagu ba joko?" esan eta jotzen bukatzen duzu.
|
|
|
Etxea galtzen zuten nagoretarrei urbanizazio berrian etxe bat eskaini zieten. «Batzuk bai, onartu dute hori, baina Nagoretik kanpo
|
jende
gutxi hurbildu da eskaintza horretara eta hura ez da benetako Nagore». Itoiztarren kasuan eskaintza hori ere ez diete egin, «proiektuaren aurka gogor egin dugulako».
|
|
|
Ez naiz eztabaida teknikoetan sartuko, ez baita nire gaia. Historialari bezala ordea,
|
jende
gutxik ezagutzen duen datu azpimarragarri bat aipatuko dut: Frantziako Iraultza gauzatu zelarik Euskal Herriko jende gehiena pozik agertu zen.
|
|
|
Barregarria egiten zait. Alegia,
|
jende
gutxi ausartzen da benetan pentsatzen duena esatera. Kritikariak idatziko lukeen letra karaktere kopurua sartzeko espazio nahikorik ez duelako edo ez duelako nahi?
|
|
|
Bainan berak eraman behar duen gurutza ere astuna da. Halako osagile batengana
|
jende
gutxi joanen da, bizimodu eskasa berea Madril bezelako hiri batean.
|
|
|
Poztuten naiz dantzalekuan hain
|
jende
gutxi egoteaz.
|
|
|
Heldu zan autobusa.
|
Jende
gutxi zegoan euren aurrean itxaroten. Eurei be tokatzen zitzaien sartzea.
|
|
|
Coca cola bana (edabe miragarria, holakoetan) eskuan zutela, betaurreko beltzek begiak ezkutaturik, isilari eman zioten hitza.
|
Jende
gutxi zegoen, eta ez zuten gehiago behar. Itsas naietan surfzale pare bat, taula inoiz uzten ez duten horietarikoak, eta ur ertzetik ibiltzen jubilaturen bat, txakur bat, olatuei haginka egiten saiatu eta ahoa bitsez beteta zaunka egiten ziharduena.
|
|
|
jakintzaren hizkuntza latina zen, euskaraz bazegoen idatzizko tradiziotxo bat (Etxepare eta Leizarraga) eta zuzenbidean okzitaniera (Lapurdin eta Zuberoan) edo are gaztelania (Nafarroa Beherean) erabili izan ziren. Frantsesa zuzenbidearen eta administrazioaren hizkuntza berri gisa ari zen sartzen, baina oraindik oso
|
jende
gutxik zekien eta denbora zuen nagusitzeko. Testuinguru horretan, XVII. mendean, euskara izanik Iparraldeko herritar gehienen ohiko hizkuntza, Kontraerreformako Frantzia katolikoak (Bertrand Etxaus Baionako apezpikua ordezkari zuela), egiazko fedea?
|
|
|
rren saioa abuztuaren 1etik 15era, arteaz, filosofiaz eta literaturaz aritzeko nagusiki.
|
Jende
gutxi hurbildu zen unibertsitate zaharraren herrira (berrogeira heldu gabe), zenbait ikastaro bertan behera geratu ziren eta fundamentu eskasa ikusi zen irakasle batzuen aldetik, nahiz eta antolaketa, berez, ona izan30; baina, UEUra bidalitako eskutitzean, bertan egondako baten arabera, doan izatea eta ikasleen opor garaian, UEUk kontuan izan zituen faktoreak ziren, idazlearen ustez.... 1974an Azkoitian bildu ziren, baina urte horretako porrot ekonomikoaren ondoren, eta nahiz eta ahaleginak egin jarduera hau sendotzeko, bai erakunde ofizialen aldetik31 baita UEUren aldetik ere, bide hori itxita gelditu zen.
|
|
|
Beste arrazoi batzuek lotura zuzenagoa dute UEUrekin, eta bereziki bere sailen antolaketarekin. Ez da harritzekoa, adibidez, Zuzenbideak eta Soziologiak
|
jende
gutxi biltzea argitaratutako egitarauan ikastaro horien xehetasun gutxi zegoen eta. Musika Sailaren kasuan, lehen aldiz antolatu zen ikastaroa.
|
|
|
Lehena abenduaren 27an Baionako Euskal Erakustokian.
|
Jende
gutxi bildu zen bertara, baina erabaki garrantzitsuak hartu ziren:
|
|
|
Ez dakigu zein den arriskua. Tabakoak osasunari dakarzkion arriskuak oso ezagunak dira jende askorentzat, baina
|
jende
gutxik ezagutzen ditu horrelako koipeen eraginak, dio Stephen Josephek. “Partzialki hidrogenatutako koipeen kontrako kasua tabakoarena baino sendoagoa da, jendeak ez baitaki zein arriskutsua den” esan zuen Joseph-ek, eta Kaliforniako agintariei eskatzen die “Oreo” galletak adingabeei saltzea galaraz dezatela.
|
|
|
kate trofikoaren gailurra falta denez, azpian dauden espezieak kontrol faktore naturalik gabe geratzen dira, eta, beraz, ugaritu egin daitezke, askoz populazio bolumen handiagoa lortu arte. Era berean, dentsitate efektu sinple baten ondorioz, populazioak lehen
|
jende
gutxi ibiltzen zen eremuetara zabal daitezke, eta horrek desorekak eragin ditzake habitat berrietan. Lurralde eta biztanleria oreka horren ondorioak, oraingoz, ezin dira aurreikusi, diote Myersek eta Wormek.
|
|
|
eta gainerako guztiek izan duten puntu kopurua. Aipatu ditugun hauek izan dira, batez ere,
|
jende
gutxik hartu zituen eta puntu asko eman dituzten txirrindulariak. Txirrindulari bakoitza zein taldek hartu zuen kontsultatzea ere posible da.
|
|
|
Argi dago Zabalik ek ere ez duela euskaraz asmatu. Eta kezkagarria zela zioen 9.000ko kopuru horretaz kanpo
|
jende
gutxi dagoela euskarazko produktuak kontsumitzeko. Euskaldunon Egunkaria eta Argia erosten dutenetatik kanpo euskal produktuen oso erosle gutxi ote dagoen.
|
|
|
–Gauez
|
jende
gutxi ibiltzen da inguruotan, ez dira zure garrasiak entzungo...
|
|
|
Bigiriak, berriz, baserrietan neska  mutilek gauez egiten dituzten olgetak dira âdantza eta guzti normaleanâ," ezpatetiaren, edo gorubetiaren, arto zuritutiaren, edo gazteen apairi merijenda baten ondoric". Dena den, eta zorionez,
|
jende
gutxik uzten du bere etxea halako gau bilera lotsagarrietarako (eta etxea uzten dutenek beren  kontzientzien gain hartzen dute bertakoek egiten dituzten bekatuak). Saraoak, azkenik, bigirak bezalakoak dira, baina baserritarren artekoak izan beharrean," andiquijen" artekoak:
|
|
|
Baina, hiritar gehienek ez dakite nola funtzionatzen duen bere prozesu kulturalak. Bestela esateko,
|
jendeak
gutxiago daki bere garunaz bere autoaz baino. Gutxiago daki bere nortasunaz bere txakurraz baino.
|
|
2004
|
|
|
Eta baikortasunaren galerak urteen joanarekin du zerikusi zuzena, duela mende laurden bat beste modu batez pentsatzen bainuen eta etorkizunari begi itxaropentsuagoekin egiten nion so, orain erabiltzen ditudanekin baino. Arrasateko kaleetan barrena egin dut neguko igande arratsalde honetan eta, oso
|
jende
gutxirekin gurutzatu banaiz ere, zinez, ez diot inori euskaraz aditu. Ezta haurrei ere euren jolasetan; argota gaztelaniazkoa nahiago zuten, antza.
|
|
|
Noski, agintariei
|
jendeak
gutxi parte hartzea komeni zaie. Era berean, demokrazia ordezkatzailea ere hobetu zitekeen:
|
|
|
|
Jende
gutxi doa bagoian. Zer espero dut aurkitzea jaioterrian?
|
|
|
Horrelako zalantzak sortzen direnean bigarren iritzi bat eska daiteke. Gaur egun bigarren iritzia eskatzea oso
|
jende
gutxik aukeratzen duen bidea da, bere betiko medikua mindu egingo ote den beldurrez. Hala ere, mediku gehienek ez dute inolako arazorik izaten beren gaixoek aukera hori planteatzen dietenean.
|
|
|
Nik uste askoz gehiago jarraituko lukeela jendeak, zeren eta gaur egun iruditzen zait bertsozale asko urruntzen dela lehiakortasun eza hori ikusita. Oso
|
jende
gutxi dago, Mendiluze bakarrik dela ez esatearren, jaialdietako bakarkako gaietan beti saiatzen dena kaña ematen. Nik zazpi puntuko edo bederatziko oso gutxi bota dut jaialdi normal batean.
|
|
|
Ondo abestuz, errimatuz eta ziri joko horretan sartzea lortuz, jendeari gustagarri egiten zaio bertsoa. Irakeko gerraz hitz egin behar baduzu, gainera gurea ez den ikuspuntu batetik,
|
jende
gutxik bilatzen du hor interesgarritasuna.
|
|
|
Erromerietako protagonistak ere aldatu egin dira, lehen baserri giroko jendea joaten zen batez ere. Orain oso
|
jende
gutxi joaten da eta joaten direnak dantza taldeetako dantzariak dira nagusiki. Horrek guztiak erromerien funtzioa eta esanahia aldarazi dute, lehen dantzatzen zirenak ez ziren profesionalak eta ondo pasatzea zen asmoa.
|
|
|
Baina burdinola erre zenean baserri gutxi batzuk gelditu ziren. Gure baserria txikia zen eta
|
jende
gutxirentzako egina, baina gu asko izan. Orduan, gerra ondo hark ekarri zuen gosearekin, lanerako gauza zena kanpora joaten zen.
|
|
|
Erdi ilunetan dago Ekidazuko eliza, eta
|
jende
gutxi meza entzuten.
|
|
|
Lehenago (Don Jose zaharraren antzera hitz egiten hasi ote naiz, bada?), Botxoan lan egiten zutenak, esne ta ortuariekin joaten zirenak, honetan edo horretan Botxoara joaten zirenak, trenez joaten ziren. Baina orain, kamioiak eta kotxeak ugaritu direnez gero,
|
jende
gutxi joaten da trenez. Dena dela, badabil oraindino trena.
|
|
|
Norbaitek euskaraz badaki esateak esan lezake edo hizkuntza badakiela edo hizkuntzaz badakiela. Eta belarriek esanik, iruditzen zait Euskal Herrian hizkuntzaz dakien jende gehiegi eta hizkuntza dakien
|
jende
gutxiegi dagoela. (...) Nola konpondu (erabileraren auzia)?
|
|
|
Lekuko gisa mintzatu zaidan Asunek emigrazio uholde hau bizi izan zuen. Bere hitzetan ikus daitekeen moduan lanaren areagotzearekin batera etorri ziren etorkinak, «empezo con la Papelera de Zikuñaga, y se empezo a trabajar y no, no, la gente aqui, segittun hasi zian lanian,
|
jende
gutxi zeion, geo toda esa plebe ya vino de Extremadura, todo se llenó de extremeños».
|
|
|
Horretarako, funtsezkoak izan dira etxetresna elektriko berriak, hala nola izozkailuak eta mikrouhinak. Horiek ere lagundu dute jaki tradizional eta neketsuak ugaritzen, “gero eta denbora gutxiago eskaintzen zaiolako sukaldaritzari, baina egia da, halaber,
|
jende
gutxi dagoela sukaldean, baina, hori egiten duenean, kantitate handitan da, eta, ondoren, jaki prestatuak izoztu egiten ditu, erraz desizoztu baitaitezke mikrouhinei esker”, dio Contrerasek.
|
|
|
Gobernuak jada identifikatu ditu babeslekuak eraikitzeko eremu egoki batzuk, baina oraingoz lanak astiro doaz eta oraindik etxe aurrefabrikatuak eraikitzen ari dira. Etxe horietara
|
jende
gutxi joan da orain arte. Inguruan dauden obra hondakin ugariek eragina dute berreraikuntzan.
|
|
|
2003ko otsailaren 6an lehenengo zerbitzua martxan jarri zen eta bi hilabete geroago 1003 zerbitzua bertan behera utzi zuen.
|
Jende
gutxik daki, ordea, lehengo 1003a existitzen jarraitzen duela: 11818 bihurtu da eta tarifarik merkeena du:
|
|
|
– Leku babesgabe eta ezkutuenetara ematen duten leiho eta pertsianak erabat itxita uztea: barne patioak,
|
jende
gutxi ibiltzen den kaleak, etab. – Jarrera arraro edo susmagarrietan pertsonak daudenean, onena xehetasunen berri jasotzea eta segurtasun indarrei jakinaraztea da.
|
|
|
Baina aldaketa lortzea oso zaila da, Stampfer en arabera. “Lehen begiratuan, obesitatearen epidemia konpontzea begi bistakoa da…
|
jendeak
gutxiago jan eta ariketa gehiago egitea”, baina “aldaketa hori lortzea zaila da, eta ikerketa funtsezkoa da arazoa konpontzeko”. Haurren gehiegizko pisua 1970az geroztik, haurren gehiegizko pisua hirukoiztu egin zen, NIHren datuen arabera, eta maila horiek “ondorio garrantzitsuak dituzte gaixotasun larrien garapenean, bai gaztaroan, bai helduaroan”.
|
|
|
Beherapenetan
|
jende
gutxi dabil herriko dendetan
|
|
|
Herriko dendariak, baina, ez daude oso gustura aurtengo beherapenen martxarekin. Izan ere
|
jende
gutxi dabil iazkoekin alderatuta. Oraindik hilabete eta erdi inguru falta da neguko beherapenak bukatutzat emateko, baina ez dute mugimendu handirik aurreikusten.
|
|
|
Ez dakizkite zeintzuk izan daitezkeen beherapenetan
|
jende
gutxi ibiltzearen arrazoiak: Gasteizen zabaldu duten komertzio zentro handia izan daiteke, euroa behar bada, eguraldia
Argi dagoena zera da:
|
|
|
Azpeitiko tabernariak berriro biltzen hasi dira herrian ekitaldiak antolatzeko. Herrian gero eta
|
jende
gutxiago dabilela-eta bai tabernariak eta bai udala kezkatuta zeuden; hortik sortu zen akordioa. Akordio honen ondorioz gauzatu den lehen ekitaldia joan den asteburuan antolatu den Su Ta Gar eta Legen Beltza taldeen kontzertuak izan dira.
|
|
|
Tabernarien elkarteko kideek Uztarriari esan dioenez" kezkatuta geunden herrian
|
jende
gutxiago zebilelako". Udalarekin lehen ere bilerak egin zituzten herrian ekitaldiak antolatzeko, baina haiekin" ezinezkoa omen zen" ezer lortzea.
|
|
|
Palackyk zuzendu zituen kondaira bilaketak. Eta 1836 an, alemaneraz eman zuen argitara lehendabiziko liburua, txekieraz
|
jende
gutxik irakur zezan bildur... Ondokoak ez:
|
|
|
Hori dio Lucak. Gero eta
|
jende
gutxiago doala bere pelikulak ikustera, eta gero eta gehiago kanpoko herrietara, pelikula amerikanoak ikustera. Esaten du hori seinale ona dela, Ponte a Emako jendea amorrua hartzen ari zaiola gobernuari, eta dena berak jartzen dituen pelikulengatik.
|
|
|
Inork ez zidan eraso.
|
Jende
gutxi zebilen karrikan eta inori ez nion tankera arriskutsurik hartu. Jende arrunta zen, igande goiz euritsu batean.
|
|
|
Eta hori igarri egiten zaik. Idazkera freskoa daukak, baita berezko indarra ere, eta hori
|
jende
gutxik izaten dik. Hutsak ere egiten dituk, jakina, ortografiari lotuak batzuk, joskerari beste batzuk... baina hori aise ikas dezakek, nahi baduk.
|