|
2000
|
|
|
Arestian erran bezala, Villagrandeko dukea Mantillanako kondearekin etorri zen, bakoitza bere emaztearekin eta bere segizioarekin —berrogeita hamarren bat pertsona orotara—, eta haiek guztiek hiru egunetan hartu zuten gure etxea gerizpetzat eta aterbetzat. Jauregirat bildu zen
|
jende
hartarik, jaun André, hiru gizon aipatu eta bereiziko nituzke: haietarik bat kalonje bat zen, don Claudio izenekoa, dukearen konfesorea zena eta dukeak bidaia guztietan eramaiten zuena, badaezpada, zeren nehork ez baitaki zein izan daitekeen Jainkoaren nahia eta borondatea, eta dukeak bere ondoan nahi zuen hura heriotzako orenean; bertze biak, berriz, bi toreatzaile haiek ziren, Curro Banderas eta Paco Corrales zeriztenak:
|
|
|
Baina, osaba haserre bazegoen ere, ni, aldiz, liluraturik nengoen etxerat etorri zitzaigun
|
jende
harekin; eta jende handi haren dohainak eta balentriak nituen gogoan, etxean mila aldiz adituak: haien moduak eta haien presentzia; haien dantza egiteko dotorezia eta haien ezpata manaiatzeko trebetasuna, haien balentasuna eta haien ausartzia, bai ehizarat zihoazenean eta bai gerlarat...
|
|
|
Oharturik ezen
|
jende
harekin alferrik zebilela, begiak goratu, eta hala erran zuen osabak:
|
|
|
Itzultzekotan joan arren, bertakotu ere egin nintzen apur bat. Venezuelako jendearen apaltasunak eta xalotasunak arreta erakartzen zidan; gustukoa nuen
|
jende
hura. Hala ere, injustizia soziala higuingarria zen, batzuen aberastasun gehiegizkoa eta besteen txirotasun larria.
|
|
|
Euskaraz eta, hangoei ez ziean grazia handirik egingo baina". "
|
Jendeak
hari ez zioan txarrean hartzen", esan zuen sudurmakoak," bera denekin etortzen zuan ondo". " Denekin ez", esan zuen lepamotzak, zerbait sujerituz.
|
|
2001
|
|
|
Haren bidez izan dut nik, egiaz, gerraren berri. Eta bai, ipuin hori 36ko gerran galdu arren, benetan duina izan zen
|
jende
hari eginiko omenaldia da.
|
|
|
Bazekiat orain dena libre dela eta niri bost axola bere ezkutuko zaletasunak baina Peterrek... ziur asko ez dik ondo hartuko.
|
Jende
hura ez duk gu bezalakoa, oso heziketa tradizionala hartzen ditek txikitandik; eskola garestiak, oso kontrol zorrotzak...
|
|
2002
|
|
|
Bestalde, ez da mutiko heroiko bat, oso arrunta baizik, baita fisikoki ere; hanka sartzen du bere ekintzetan askotan, arazo handiak ditu, negar egiten du, ia ia galtzeko zorian egoten da, eta galdu ere egiten du maiz, baina azkenean lortzen du aurrera segitzea. Hortik uste dut datorrela
|
jendeak
harekiko sentitzen duen erakargarritasuna".
|
|
|
baziren ekialdeko filosofien iturrietatik edaten zutenak eta yoga praktikatzen zutenak; baziren Asiskoaren jarraitzaileak; eta baziren islama miresten zutenak, poeta sufiak bereziki. Oso talde heterogeneoa zen hura, ondorioz, baina huraxe zen
|
jende
haren apustua, munduari erakutsi nahi baliote bezala bereizten zituenak elkartzenago zituela urruntzen baino. Bazuten, gainera, beren artean puntu komunik:
|
|
|
Aitzitik, behargin haien kide sentitzera iritsi nintzen. Pixka bat geroago, aldapa barreneko bidegurutzera heldu nin  tzenean,
|
jende
hura sakabanatzen hasi zen, nor udaletxeko bidetik, nor elizako bidetik, nor ospitaleko bidetik. Eta une hartan zera etorri zitzaidan gogora:
|
|
2003
|
|
|
Soa uher daukagu, baina jakin badakigu, eta mundua ezberdin begiratzen ikasten ahal dugu. Iluntasun ideologikoak zedarritzen zuen harpearen ilegaltasunetik edo ilegaltasunaren harpetik jalgitzen gara haztamuka, eta haurrideaz, kideaz edo ezagunaz gain, etsai gisa erakusten zitzaigun
|
jende
haren lekukotasunaren premia badugu. Elkartasun sentimendu horrek, berrogei urte iraun duen borroka armatuaren dolua arintzen lagunduko gaitu, espektroak haizatzen, horrelako triskantza politiko sasi militarrik gure herrian bederen gerta eta gazte bakar bat erakundean ez dadin gehiago sar.
|
|
|
|
jende
hura hartaz ohartarazteko
|
|
2004
|
|
|
Jendea konturatu da zein errealitatetan bizi garen, Miguel Indurainen garaia ametsa izan zen.
|
Jendeak
hark segida izango zuela pentsatzen zuen, eta Abraham izan da ametsaren ondoren sufritu duena batik bat. Jendeak Indurainen ametsak jarrai zezan nahi zuen eta beraien ametsak Abrahamengan bildu zituzten.
|
|
|
Euzko Deyen irakurketa arretatsuak berretsi egin zion hasierako ideia hura:
|
jende
hura ahalegin etsia egiten ari zen beren kimerari nola edo hala eusteko. Izan ere, etsipen kutsu penagarria zerien folklore jaialdien eta meza ikusgarrien gaineko albiste haiei.
|
|
|
Pauline Bernardettek duda egin zuen. Buruak ezetz esaten zion, ezin zituela desobeditu komentuko erregelak, eta gainera ez zela hainbesterako, inguruetan ez zegoela hainbeste mendi, Altzuruku bera ere ez zela urruti gelditzen; baina bere bihotz guztiek, bere hamar txintxarriek, kontrakoa esaten zioten, babesa emateko mesede eskean etorritako
|
jende
hari.
|
|
|
Ez nintzen nire lau hanketan egoteko gauza. Eskerrak azkenean, guri are burla gehiago egiteko, zakur
|
jende
hark iturrira bota gintuela; eta ez bakarrik uraren freskotasunarekin suspertu egin ginelako, baita ihesbidea ikusi genuelako ere. Izanez ere, zuhaitz enbor batzuk zeuden han inguruan pilatuta, eta eskailera moduko bat osatzen zuten, plazaren murru gaineraino iristen zena.
|
|
|
Eta egia zera da:
|
jende
harekin gogoratzen naizen bakoitzean ahoan txistua bildu eta ttu egiten dudala. Hori da dena.
|
|
2005
|
|
|
" Monday, monday" zioen abesti bati ekin zion taldeko
|
jende
hark, elizako koru baten antzera. Kixmiri begiratu nion, nazka edo mehatxu keinuren baten bila, baina androide batek legez segitzen zuen gidatzen:
|
|
|
Lotara joan ginenean, Idoia nire ohera etorri zen; bion zakuak elkarri lotuta, zorro handi bat osatu genuen. Ez genuen ezer egin, besarkaturik egon besterik; ni zer egin ez nekiela nengoen, gugandik oso gertu lotan zegoen
|
jende
haren erdian. Idoiak berehala hartu zuen lo, baina niri asko kostatu zitzaidan; alde batetik, bero nengoen, eta, bestetik, gihar bat ere mugitzeko ezgauza, arestian ikusia genuen hodeizko lastaira bigun haren gainean kulunka bagenbiltza bezala.
|
|
|
Aitak debekatua zidan halako kontuetan parte hartzea, baina, hala ere, ahal nuen guztietan inguratzen nintzen batzarra egiten ari zirenen artera. Zirraragarria gertatzen zitzaidan hura; bazirudien
|
jende
hark erabakitzen zuela gizadi osoaren etorkizuna; zer gizadiarena!, unibertso osoarena ere esan zitekeen, hainbesteko ahalegina eta grina jartzen baitzuen nork bereari eusten. Ni frontoiaren beste aldean jartzen nintzen, behiala komunista igo ohi zen bidezidor hartara ematen zuen atakaren ondoan, eta iruditzen zitzaidan ezen handik, edozein mementotan, gerra hastean erreketeengandik ihesi joandako komunista hura agertuko zela berriro, eskopeta bizkarrean zuela eta" gora Errepublika" oihukatuz, ukabila jasota, frontoian bildutako jendea ikusirik hunkituta, hainbeste urte igarota ura bere bidera itzulia zela pentsatuz.
|
|
2006
|
|
|
Mihigaiztoek esaten dute Andrew Millerren erreklutatzeko manerak ez zirela oso katolikoak –ezta Ingalaterrako Elizan ohizko diren moduetarako oso gomendagarriak ere, nahi bada–, eta jukutriatik gehiago zutela benetako konbentzitzetik eta norberaren aberrizaletasuna piztetik baino. Dirudienez, Miller, hiztun ona izanik ere, hitz gartsu eta aberrizaletasunez beteekin gazteen bihotzak inarrosten baino abilagoa zen
|
jende
haren muturrak berotzen: garagardo eta pattarra hartzera gonbidatzen zituen, mozkor mozkor eginda zeudenean armadarako paperak sinarazten zizkien, eta, bezperan gazte mozkorra zegoen lekuan, han zen hurrengo goizean marinel prestu bat, itsas armadan borroka egiteko prest.
|
|
|
Ez dakit esaterik dagoen lasaitu egin nintzela.
|
Jende
hark alde egin izanarekin batera arriskuaren sentsazioa ere arindu egin zitzaidan, egia da, baina Angeloren gorpua sentitzen nuen eskailera  mailatan danba eta danba eginez. Ez nion tokirik egin okerrena pentsa  tzeari, baina hasierako oihu eta intziriak kenduta, Angelok ez zuen txintik atera miaketak iraun zuen denbora osoan.
|
|
|
Hainbat jende agertzen zen, atsegina zitzaiolako.
|
Jende
hark behin ere ez zuen bere burua abertzale edo dena delakotzat agertzen. Euskaltzale, bai, euskara maitaleak ginen.
|
|
|
Gu baino jende gazteagoa, musika gogorra bolumen altuan eta hitz egiteko aukera gutxi. Pixka batean hantxe egon ginen hala ere, gure penen kontaketa saminean atseden txiki bat hartuz, gazte
|
jende
hark nola edaten eta nola dantzatzen zuen begira. Abailduta geunden, lur jota biok.
|
|
2007
|
|
|
Jendeak hedabideetan entzuten duena errepikatzen du, buru jatea erabatekoa da. Gobernuak estrategia errepresiboa markatzen du, hedabideek hura zabaldu, eta
|
jendeak
hari jarraitu! Makila, batean, eta azenarioa, bestean.
|
|
|
–izpiritu grekoa? emaitza da, produktua da, grekoen aktibitate artistiko, moral, politiko, zientifiko, militar, nahi diren jardunbide guztiena, zein ere baita manifestatzen mentalitate, aiurri, kreatibitate, moral karakteristiko batean, hori atzera kausa bezala sumatzen baitugu nolabait
|
jende
haren jarduera artistiko, moral, politiko eta abarren modu, grekoan?. Izpiritua produktu enpirikoa da, ez noumenoa?, baina produktu bizia, eraginkorra, bere autonomia duena:
|
|
|
Belarria pega pega eginda bukatu zuen. Bertatik pasealeku azpiko itsasoaren lanturua adi zezakeen, eta konortea ezari ezarian galdu ahala,
|
jendea
harengana hurreratzen nabaritu zuen: gazte walkmandun bat, kasu, edo emakume bikote berritsu bat, ikusi bainoago entzun zuena?" Bero petral hau", esan zuen batek," ez da haurdun egongo?", gehitu zuen besteak.
|
|
|
Hauteskundeen aurretik, haren hitz jarioa ezagutzeko parada izan zuen.
|
Jendea
hari begira begira egoten zen bilera politikoetan, eta argi ikusten zuen gazte hark ezer gutxi zuela eskuinak ahotan hartzen zuen" jendaila basa eta ezjakin" harengandik. Bazekien hizketan, eta manera nobleak zituen.
|
|
2008
|
|
|
Bere begien bidez saiatu nintzen bertakoak ulertzen. Zerk laguntzen zion hango
|
jende
hari gerra eta miseria jasaten. Erdi mailako independentzia hark?
|
|
|
Jendeak barre egiten zion; maisuak ez zuen, hasieran bezala, aintzakotzat hartzen: hots, berezko izaerak, alde batetik, eta
|
jendearen
harekiko jokabideak, bestetik, gero eta mundu estuago batera mugatzen zuten; edo esan liteke, halaber, berezko izaera eta jendearen jokabidea burdinazko bi xafla bezalakoak gertatu zitzaizkiola, bata aurrean zuena, bestea atzean, eta bera erdian, bi xaflen artean harrapatuta, bi xaflak elkarrengandik gero eta hurbilago, eta horrela egin zituela hiru, lau eta bost hilabete, egoera jasanezina egin ... Beñardok bazekien bere ateraldiak, euskaraz jaurtiak, ezinbestean?
|
|
|
Eta pentsatu nuen lelo goibel hura ezin egokiagoa zela goiz hartan halako galerak pairatutako
|
jende
harentzat. Baina, egia esan, nik ikusi nuenagatik, zeharkatzen zuten itsasoa bezain sorgorrak ziren bukanero haiek guztiak.
|
|
|
Askok ez zeukaten beste zereginik. Beste asko lanera joateko orduaren zain zeuden, gaueko zaindariarena baitzen ogibide arruntena
|
jende
harentzat. Polizia ohia haien artean hasi zen ibilian, alde guztietara begira, pauso laburrak emanez herrena disimulatzeko.
|
|
|
–Patxi Lopezekin aukera gehiago daude beti EAJren maizter izateko?. Ibarretxeri dagokionez,
|
jendea
harekin, aspertuta, dagoela dio,, ardiak ere lokartzen dituelako?.
|
|
|
Jendeak barre egiten zion; maisuak ez zuen, hasieran bezala, aintzakotzat hartzen: hots, berezko izaerak, alde batetik, eta
|
jendearen
harekiko jokabideak, bestetik, gero eta mundu estuago batera mugatzen zuten; edo esan liteke, halaber, berezko izaera eta jendearen jokabidea burdinazko bi xafla bezalakoak gertatu zitzaizkiola, bata aurrean zuena, bestea atzean, eta bera erdian, bi xaflen artean harrapatuta, bi xaflak elkarrengandik gero eta hurbilago, eta horrela egin zituela hiru, lau eta bost hilabete, egoera jasanezina egin ... Beñardok bazekien bere ateraldiak –euskaraz jaurtiak, ezinbestean– gero eta gogaikarriagoak egiten zitzaizkiola maisuari:
|
|
2009
|
|
|
Minak eta ezusteak lurrera bota zuten Martin, baina lurrean ez ziren minak joan eta bertan jarraitu zuen, zoruan bueltaka eta orroka. Isilik zegoenean ere
|
jendeak
haren ondotik ez pasatzeko ahaleginak egiten zituen. Hamar minutu aritu zen horrela, azkenean poliziek ospitalera eraman zuten arte.
|
|
|
gurea baino garai ederragoak bai, hala nola behiala herri greko noblea bizi zenekoa. Baina garai hori eta
|
jende
hura desagertuak dira; gu, gu bizirik gaude: eta, biziak arrazoi du?.
|
|
|
hurbildu:
|
jende
harekin ezin zen txantxetan ibili. Ezagutzen nituen bi mutilak.
|
|
|
baita, zentzu batean, kutsatu gabekoa ere, gaitzak kutsatutako izakia da gizakia, definizioz?, nahiz eta giroari zeriòn kiratsak, boterekeria eta beldurra nahastuta dabiltzan lurretan nonahiko landarea da zaborrarena? guztiak kutsatzen zituen, batzuk gehiago eta beste batzuk gutxiago, hain zen
|
jende
hura manipulagarria eta erabilerraza; haiek izaten ziren, beraz, Domingoren arnasgune bakarrak, orduan bereganatzen baitzuen probetxuzko zerbait egiten ari zelako sentipena, zeren eta gero, teniente batek ematen zuèn elektrikzitate ikastarora joaten hasi zenean, ikasleen artean sarjentua topatu baitzuen, bere zoritxarrerako: esan nahi baita Domingok nekez jarrai zitzakeela eskola haiek behar bezala, sarjentuaren presentzia hutsak arreta desbideratzen baitzion, gizon hura itzal bat balitz bezala eta arantza bat Domingok bere baitatik ezin kendu zuena; goizetik, beraz, Domingok sarjentuaren erasoak eta oilarkeriak pairatu behar zituen, baina arratsaldeetakoa ez zen askoz hobea, sarjentuaren presentzia ur tanta bat bezalakoa baitzen, Domingoren buru gainera erori orduko berritzen zena, berriro erortzeko puntu berean, berriro eta berriro, burua zulatu arte, tortura etengabean.
|
|
|
sufrimenduaren irudia baitzuen aurrez aurre, eta sufrimendu hark bai baitzuen beldurgarritik zerbait, baina baita ederretik ere, Estepanek hortzak estutu, eta apenas egiten baitzuen kexurik, arnasa azkar hartzen bazuen ere, hasperenka ia; Estepanek, beraz, gizon zaildua behar zuen, lortu ere, lortzen baitzuen, itxura guztien arabera, noizean behin bederen, sufrimendua mende edukitzea sufrimenduaren mende egon arren; Domingok, baina, Estepani ez ezik, beste langileei ere so egin eta antzeko sentipena bereganatzen zuen, izugarrikeria eta edertasuna balira bezala errealitate haren txanponaren bi aldeak: gogorrak baino gogorragoak ziren fabrikako lan baldintzak, eta zikina baino zikinagoa zen
|
jende
hura, zinez, baina haren begiei dir dir garbi berezi bat zerien, amets baten jabe balira bezala, gizonak inoiz amestu duen ametsik ederrenarena, menturaz?, aitak munstrotzat zituèn haiek, proletarioek, eraiki behar baitzuten, antza, paradisua lurrean, iraultzaren bidez; errealitatearen irakurketa hura egiten zuenean, Domingo ez zen bere burutik bakarrik ari, azken bizpahiru hilabeteetan asko irakurri baitzuen. Albertok igortzen zizkiòn propaganda orriak eta liburuak, besteak beste?, eta irakurketa haiek langileak idealizatzera bultzatu baitzuten:
|
|
|
lehena zen orbetarrek, iritzi publikoari begira, beren marka eta seinalea zutela, berezia bezain nabarmena? itzalean egoten saiatu arren probintziako enpresaririk ahaltsuenetakoa baitzen Nazario, eskuin muturreko jarrerekin lotua; argazki bat ere gordetzen zuten hiritarrek, gainera, azken bolada hartan hartua eta hiriko egunkari batek baino gehiagok argitaratua, zeinean Teofilo Maria eta integristen hautagaia besarkada estu batean josita azaltzen baitziren, aurreko hauteskundeetan; esan nahi baita
|
jende
hura, orbetarrak, bereziki arriskutsua zela komunisten ikuspegitik, eta halako jendea neutralizatzea eta giltzapetuta edukitzea bete beharreko lehen araua zela, gerrari buruzko edozein eskuliburutan irakur zitekeenez; bigarren arrazoia, berriz, zera zen, komunistek noiznahi erabil zezaketela beren alde operazio hura, nola bahisari bat eskatzeko, hala balizko preso truke bati ekiteko, gerra luzea izan baitzitekeen eta gerra luze batean ugariak izan baitzitezkeen gorabeherak; zeudèn puntuan egonda, beraz, altxor bat zuten komunistek, eta hargatik hartu zuten, beharbada, gau hartan bertan, altxorra leku seguruan ezkutatzeko erabakia, Nazario eta Teofilo Maria toki gordeago batera eramaten zituztela, haien automobila Regina eneko sarrera nagusiaren parean utzita gero, kaleko burdinesiaren ondoan; eta, handik aurrera, badirudi komunistek bala bala zabaldu zutela berri pare bat hara eta hona:
|
|
|
TBM makina kulunkatu egiten zen, hau bezala.
|
Jendea
haren gainean hasi zen korrika, eta, noski, batzuk erori egin ziren.
|
|
|
Soilik errekonozimenduaeskatzen dugu.
|
Jende
hark zer pasatu zuen eta haien ondorengoak nola bizi zirenazaltzea». Errekonozimendu hori iritsi bitartean, aitonaren memoria berreskuratuduen bilobak Fidel horrela gogoratua izan dadin nahi du:
|
|
|
Zorionez, kasu honetan ez da hala izango. Baina ezinbestekoa da
|
jendeak
hura jakitea.
|
|
|
Nikolairen lekuz kanpoko ekintza ezkutatzeko edo askatu zituzten berehala bahituak; eta pentsatzekoa da Nazario eta Teofilo Mariarekin ere berdintsu jokatuko zutela, neurri haren aurkako bi arrazoi ikusi izan ez balituzte: ...na... itzalean egoten saiatu arren probintziako enpresaririk ahaltsuenetakoa baitzen Nazario, eskuin muturreko jarrerekin lotua; argazki bat ere gordetzen zuten hiritarrek, gainera, azken bolada hartan hartua eta hiriko egunkari batek baino gehiagok argitaratua, zeinean Teofilo Maria eta integristen hautagaia besarkada estu batean josita azaltzen baitziren, aurreko hauteskundeetan; esan nahi baita
|
jende
hura –orbetarrak– bereziki arriskutsua zela komunisten ikuspegitik, eta halako jendea neutralizatzea eta giltzapetuta edukitzea bete beharreko lehen araua zela, gerrari buruzko edozein eskuliburutan irakur zitekeenez; bigarren arrazoia, berriz, zera zen, komunistek noiznahi erabil zezaketela beren alde operazio hura, nola bahisari bat eskatzeko, hala balizko preso truke bati ekiteko, ge... ezetz, beraiek ez zutela zerikusirik bahiketa balizko harekin –balizkoa baino gehiago ere bai, kontu hartan guztian gauza garbi bakarra baitzegoen:
|
|
|
Hara iritsi eta Estepan ikusi zuenean –makina baten gainean eserita zegoen, langile batek, botika ontzitik hartutako olioaz aurpegia igurzten zion bitartean–, Benjamin Mariaz oroitu zen berriro Domingo... sufrimenduaren irudia baitzuen aurrez aurre, eta sufrimendu hark bai baitzuen beldurgarritik zerbait, baina baita ederretik ere, Estepanek hortzak estutu, eta apenas egiten baitzuen kexurik, arnasa azkar hartzen bazuen ere, hasperenka ia; Estepanek, beraz, gizon zaildua behar zuen, lortu ere, lortzen baitzuen, itxura guztien arabera, noizean behin bederen, sufrimendua mende edukitzea sufrimenduaren mende egon arren; Domingok, baina, Estepani ez ezik, beste langileei ere so egin eta antzeko sentipena bereganatzen zuen, izugarrikeria eta edertasuna balira bezala errealitate haren txanponaren bi aldeak: gogorrak baino gogorragoak ziren fabrikako lan baldintzak, eta zikina baino zikinagoa zen
|
jende
hura, zinez, baina haren begiei dir dir garbi berezi bat zerien, amets baten jabe balira bezala –gizonak inoiz amestu duen ametsik ederrenarena, menturaz–, aitak munstrotzat zituèn haiek –proletarioek– eraiki behar baitzuten, antza, paradisua lurrean, iraultzaren bidez; errealitatearen irakurketa hura egiten zuenean, Domingo ez zen bere burutik bakarrik ari, azken bizpahiru h... fabrikan hamar hilabete egin ondoren ohartu zen hartaz, ordea, bulegoetatik plantara egin eta bertako langileekin nahastu bezain laster:
|
|
|
Sentimenduen basamortu hartan sasiak ziren arren nagusi, arrosa gutxi batzuk ere biltzen zituen, arratsaldeetan soldadu analfabetoei –ugariak garai hartan– irakurtzen eta idazten irakasten zienean batez ere, haietako batzuk lagun on egiten zituela: jende xehea zen, espontaneoa, esker onekoa... baita, zentzu batean, kutsatu gabekoa ere –gaitzak kutsatutako izakia da gizakia, definizioz–, nahiz eta giroari zeriòn kiratsak –boterekeria eta beldurra nahastuta dabiltzan lurretan nonahiko landarea da zaborrarena– guztiak kutsatzen zituen, batzuk gehiago eta beste batzuk gutxiago, hain zen
|
jende
hura manipulagarria eta erabilerraza; haiek izaten ziren, beraz, Domingoren arnasgune bakarrak, orduan bereganatzen baitzuen probetxuzko zerbait egiten ari zelako sentipena, zeren eta gero, teniente batek ematen zuèn elektrikzitate ikastarora joaten hasi zenean, ikasleen artean sarjentua topatu baitzuen, bere zoritxarrerako: esan nahi baita Domingok nekez jarrai zitzakeela eskola haiek behar bezala, sarjentuaren presentzia hutsak arreta desbideratzen baitzion, gizon hura itzal bat balitz bezala eta arantza bat Domingok bere baitatik ezin kendu zuena; goizetik, beraz, Domingok sarjentuaren erasoak eta oilarkeriak pairatu behar zituen, baina arratsaldeetakoa ez zen askoz hobea, sarjentuaren presentzia ur tanta bat bezalakoa baitzen, Domingoren buru gainera erori orduko berritzen zena, berriro erortzeko puntu berean, berriro eta berriro, burua zulatu arte, tortura etengabean.
|
|
|
|
Jende
hark presa zuen, Ananda, zoroen presa; nola ez zinen konturatzen?
|
|
|
Baina Iñigo eta kideak kristau aurrekoak zituan; berebiziko salda esoterikoa nahastua zitean, eta Iñigoren eta Mirentxuren bizitzaren historia kontatzen zitean, hi, bitxia bezain sinestezina, eldarnio hutsa, azido lisergikoa hartuta ere halakorik!; geroago jakin nian ez zutela den dena ere kontatzen jendaurrean. Hura erokeria; irudimen literarioak sortutako ipuintzat irakurri ohi nituen kontuen antzekoak errealitatean gauzatu nahi zitian
|
jende
hark; uste zitean ez zakiat zer indar telurikorekin bat egiten zutela, sinboloen eta istorio harrigarrien bidez; istorio haiek, beren ikuspegitik, benetan gertatuak zituan, noski. Hura buru salda, hura.
|
|
|
Lanza del Vastoren komunara eginiko bisita oso kontraesankorra gertatu zitzaiguan:
|
jende
hark bazian zerbait magikoa, garbia; baina, bestalde, hain ziruditean inozoak, denak zuriz jantziak, emakumeak beren goruekin, gizonezkoak beren forja eta zurgintza lanekin, denak errealitatetik hain urrunduak... atzetik barre egiten geniean. Batzartuta hizketan ari ginen batean, zapla bota nioan Lanza del Vastori ea zer egin behar genuen gizarte desberdintasunekin, behartsuen esplotazioarekin, zapalkuntza militarrarekin, diktadura frankistarekin, Euskal Herriaren identitatearekin... eta berak zer, eta ez zidak ba erantzun norberak bere burua aldatu behar duela lehenbizi!, norberaren oharmena sakondu, alegia, aurrerabideak banakakoa behar duela, baketsua, eta hala eraldatuko omen dugula mundua, eta gure yoghi zaharrak baietz baietz buruaz.
|
|
2010
|
|
|
Erasoko jokoari sormena eta oparotasuna ematen dio. Halakoetan gertatu ohi den bezala, ez dagoenean ohartu da
|
jendea
haren faltaz. Xabi Prietok min hartu zuenetik eta jokatzen ez duenetik, beherantz egin du Realak.
|
|
|
Sara Xiani haiengana hurbildu nahi al zuen galdetu nionean, eskua gogor estutu zidan, beldurra ematen ziotela adieraziz. Niri ere ikara pixka bat sortzen zidan
|
jende
hark.
|
|
|
Hil egingo gaituzte. Batzuetan autoa amildegi baten ertzetik doala iruditzen zait, eta autotik atera eta neure burua amildegi hartan behera botatzea pentsatzen dut, izutu egiten bainau
|
jende
hark emango digun heriotzan pentsatzeak. Torturaren beldur naiz, batez ere, beharbada torturatu egingo gaituzte tiroa eman aurretik.
|
|
|
" marfilezko atetik" burura sartzen zaizkigunen tankerakoa, poetaren esamoldea erabiltzearren. Mundu zaharra desegiteko zorian zegoen ordurako —1963, 1964— eta Iruainen biltzen zen
|
jende
hura bera ere atzenduta zegoen, bere hizkuntza desberdin hura ahazteko zorian. Espuru, gezeta, domentxa, inguma, txoleta, mitxirrika:
|
|
|
Orain hogeita hamar urte gazte zirenek, kapitalismoa ala sozialismoa aukera erreferentzia bikoitzarekin hazitako horiek, harriturik begiratuko liokete munduari mundu horrekin batera aldatu izan ez balira. Gizarte eredu bat edo bestea proposatzen zuen
|
jende
hark denontzat onuragarria izango zen gizartea eraiki behar zela pentsatzen zuen, era batean edo bestean. Naufragatu egin zuten, ahalegin horretan, iraultza sobietikoaren ondoren sozialismoa eraiki nahi izan zuten estatuek.1223 Baina kapitalismoren lurraldean ongizatearen gizartea antolatzeko asmoek ere berdin naufragatu dutela baizik ezin da esan, nagusi diren desigoaltasuna eta biolentzia gradua kontuan harturik.
|
|
|
Sakonki eta modu gaiztoan erdeinatzen zituzten bestela. Ezezagumenean oinarrituriko jarrera haren kontra, Garaiko fraideak
|
jende
hura jakituntzat eta zibilizatutzat estimatu zirela pentsatzen zuen. Umiltasunez hurbildu beharra zegoela haiengana, haien hizkuntza eta kulturara, haien jakituria eta ipuinetara.
|
|
|
Europako estatu modernoen formazio prozesuan nekeza eta mingarria zen muga oskol hori finkatzea.1098 Deabrua mugaz bestaldean bizi zela ere esan behar izan zen, zentzu bietan. Mugaldeko jendea, artean, moro desterratuen moduan bizi zen
|
jende
hura ez zen, bistan denez, batere fidagarria. Deabruarekin zebiltzan tratuan edo laster izango ziren, dudarik gabe.
|
|
|
Hura ikusi eta, emozioz beterik, Pelho Lelo
|
jende
harengana hurbildu eta apaltasun osoz hasi zen esaten:
|
|
2011
|
|
|
Pasioa bazuen kantuarena.
|
Jendeak
haren entzuten egoten ziren, haren etxean ere bai. Behitegi atarian, adibidez, behiak jezten zela.
|
|
|
Tristetu egiten naiz horrekin. Ez da, agian, medioa distortsionatzen dutela, baina bai
|
jendeak
hari buruz duen pertzepzioan gogor eragiten duela. Kalean komikiez galdetuta, Batman eta Superman soilik aipatuko dizkizute.
|
|
|
...n, hogeigarren mende hondarrean, Europako bazter horretara iristen, nola aritu ziren handik hilabete batzuetara komunikabideak, isildu gabe, esan eta esan, eskandalagarria zela, NBEk igorritako kasko urdinek hainbat emakume behartu zituztela Bosnian, eta Afrikan, eta Kanbodian, eta..., ez zutela aginduriko lan humanitarioa behar bezala bete, edo, kasu bakan batzuetan behintzat, lagundu behar zuten
|
jende
harekiko errespetua galduta ibili zirela, eme gabeko agorraldiari luzetsirik edo?. Eta Nadak ez daki, telebistako esatariak bere hitz atsekabetuak jariatzen zituen bitartean, hartu beharreko iturritik hartutako irudiez lagundu zituela hitz haiek errealizadoreak, eta irudi haietan Nazio Batuetako gizonak ikusten zirela kamioneta gainetan, lerro lerro jarrita, eta kasko urdinen azpian larruazal beltzak, ilunak baino ez zirela ageri; Nadari, tanketatik jaisten ikusi orduko, filmetako marine begi urdin bipilen gomuta ekarri zioten haien oso bestelakoak.
|
|
|
Erran nahi baita
|
jende
hura guztirako prest zegoela, baita, erlijioaren balio absolutuen izenean, beren ezkutuko grinei eta desiorik zitalenei bidea emateko ere: nola ez, bada, Mola jeneralaren baimena eta Goma kardinalaren bedeinkapena bazituzten?!
|
|
|
Izan ere,
|
jende
hura. Honorio eta Jorge, Blas eta Justino, Sancho eta Zabulón, Leon eta Satur, eta bertze guztiak, don Erasmoren eskolan zebilèn garaian, herri polita zen Urgain.
|
|
|
Baietz pentsatu zuen, poema hark eta antzeko besteek eragin kaxkarra ere eduki zezaketela, oztopo salbaezina aipatu eta hurbildu egiten zutelako, eta beharbada, ez al zen mugimendua ibiliz erakusten?? festa hartu behar zuela gogoan, nola festa sortu, nola
|
jende
hura alaitu. Esate baterako, zergatik ez osatu poema umoretsuen bilduma bat?
|
|
|
Oraindik ere ezin dugu sinetsi jatorrizko herritar haiek nola torturatuak, pozoituak eta tirokatuak izan ziren. Inperioaren historialariek isilpean utzi badute ere, kolonizatzaileen aurkako
|
jende
haren erresistentzia borroka eredugarria izan zen. Australiako gaurko eskoletan gertakari haien aipamena egiten bada ere, historia lazgarri hura azaltzeko modu eta asmoagatik, badirudi orduan gertatu zen basakeriak ez duela inolako zerikusirik egungo errealitatearekin.
|
|
|
Ikasteko gaitza begitandu zitzaidan, baina laster konturatu nintzen sistema zehatza eta ondo landutakoa zela. Ez zela
|
jende
hura espainolek esaten zuten besteko basatia eta ezjakina, inondik inora.
|
|
|
Orduan lasaitu zitzaidan barrena, gauzak bere onera etorri zirela ikusi nuenean. Bestalde, lehendik ere baneukan Basokoak atzeratuak eta basatiak ez ziren ustea, baina gauza berriak jakiteko eta ikasteko grina hura ikusteak
|
jende
harenganako iritzi ona sendotu eta indartu zidan.
|
|
|
Eta gero Durangon, ba jendeak oso harrera ona egin zion liburuari, sinatzen aritu nintzen, etengabe, eta ni ez naiz gauza horietara joaten naizenetakoa, baina bueno, joan nintzen, eta poztu nintzen asko joan izanaz ze, niretzat irakaspen bat izan zen; gizatasuna irakatsi zidan
|
jende
hark, izan ere ez da bakarrik liburuarekin etortzea eta" izenpetuko al didazu?". Gero batzuk hori bakarra, eta izenpetzen diezu, baina beste batzuek beraien historia kontatzen dizute, bidea ematen dizute galderak egiteko.
|
|
|
– Mexikon golegilerik onena izan zuan 44 eta 46 urteetan. Pertsona argiaren baliokide erabiltzen zian
|
jendeak
haren deitura. Gaur egun Mexikon inork langara deituz gero, azeri hutsa haizen seinale.
|
|
|
Hozkirriak zeharkatu dizu bizkarrezurra: eta esaneko jendea topatuko bazenu berriz, beste garai bateko
|
jende
hura, Hernandez, Vargas, lorazain bokaziorik gabeko Adam armatuak. Ez, gauza batzuk bizitzan behin bakarrik gerta daitezke, heriotzan behin bakarrik.
|
|
|
Potentzia ekuazio ibiltaria, bai, baina aldagarrietan eragin dakiokeena: ez da fosil bihurtu, badu malgutasun bat –oraindik irabazi ez duelako bakarrik posible dena– eta hautagaiaren moldagarritasuna erabili nahi du
|
jendeak
harengan eragiteko, inpresio ona uzteko. Hura okupatuta dagoenez, ez da hautagaiarekin egongo garen tarte laburrean hari mesedeak eskatzeko bezain zeken jokatzerik komeni; orain ez da tokatzen, baina mesede horien hazi posiblea oharkabean ereiten saiatzearen artea lantzeko unea dateke hau, irribarre, esku zarta, baiezko lepo keinu eta bestelako afirmazio itxuratuen bidez:
|
|
|
Izerdi hotza sentitzen du bizkarrean. Leku haiek,
|
jende
hura.
|
|
|
Ez, ziur aski. Idoiaren ideologiaren eta bizimoldearen guztiz kontrakoak ziren
|
jende
hark eta ideia haiek ematen zioten jaten. Mingarria zitzaion hori onartzea.
|
|
2012
|
|
|
–Nola isildu behar duzu
|
jende
hura dena?
|
|
|
Dena itsusia bilatzen nuen. Ez nuen inguruan kidetasunik aurkitzen
|
jende
harekin, jadanik ni ez nengoen gauza hartan.
|
|
|
Beste askok ezin dute gainetik kendu sexuaren zama, egin ez dutenarena, batez ere, zakarki eta krudelki ostu zitzaien bizitzaren zati eder haren malenkonia, amorrua eta etsipena, errebeldiarako ere erabat irenduta utzi zituena. Bestela ez da ulertzen Elizaren erruz sexu errepresiorik bortitzena jasan zuen
|
jende
hark nola jarraitzen duen, gaur egun, zikiratu zituen eliza bertara joaten, astero astero.
|
|
|
Baina batez ere harritu ninduena, eta zeharo ulergaitza egin zitzaidana, albiste eta politikarako duten joera bizia izan zen, etengabe ari baitira arazo publikoez galdezka, estatu arazoei buruz iritziak ematen eta suhar eztabaidatzen alderdien ideariumetako koma bakoitza. Egia esateko, joera bera ikusi izan dut Europan ezagututako matematikari gehienen artean, nahiz eta ezin izan dudan inoiz analogia txikienik ere aurkitu bi zientzia hauen artean; ez badu behintzat
|
jende
hark pentsatzen, zirkulurik txikienak handienak beste gradu dituelako, munduaren gobernu eta administrazioak ere ez duela eskatzen esfera bat maneiatu eta birarazteko behar den baino trebetasun handiagorik. Baina, nire ustez, jarrera hau giza izaeraren gaitz oso arrunt batetik sortzen da, alegia, gurekin zerikusirik gutxien duten eta ikasketaz edo berez gaitugabe gauden arazoetan jakingura eta harrotasun handiagoa agertzeko joeratik.
|
|
|
Etengabeko kezkaren menpe dago
|
jende
hura, inoiz ez dute izaten minutu bateko gogo bakerik; eta haien egonezina, gainerako gizakiongan eragin txikia duten gauzek sortzen dute. Haien izua ortziko gorputzetan gerta litekeen zenbait aldaketaren beldurrak eragina da.
|
|
|
Bestalde, irlako gauza interesgarri guztiak ikusi ondoren, handik irteteko irrikatan nengoen, oso aspertua bainindukan
|
jende
hark. Egia esateko, apartak ziren nik asko estimatzen ditudan bi zientziatan, eta ez naiz zeharo ezjakina berorietan, baina aldi berean hain sorgortuak eta murgilduak zeudenez gogoetan, sekula ez dut topo egin hain lagunarte desatseginarekin.
|
|
|
Egia esateko, apartak ziren nik asko estimatzen ditudan bi zientziatan, eta ez naiz zeharo ezjakina berorietan, baina aldi berean hain sorgortuak eta murgilduak zeudenez gogoetan, sekula ez dut topo egin hain lagunarte desatseginarekin. Emakume, merkatari, astintzaile eta gorte mutilekin bakarrik hitz egin nuen han eman nituen bi hilabeteetan, eta beronengatik biziki gorrotatua izan nintzen azkenerako, nahiz eta
|
jende
harengandik bakarrik har nezakeen zentzuzko erantzunik.
|
|
|
Azkeneko hori, denboraldi baten ondoren, ugazabaren aurrean egitera ausartu nintzen. Dezente kostatu zitzaidan azaltzea zertan ari nintzen,
|
jende
hark ez baitu inolako ideiarik liburu edo literaturari buruz.
|
|
|
Ulertu ezinda zebilen ugazaba, zerk bultzatzen ote zuen abokatu
|
jende
hura bidegabekeriaren alde elkartuz beren buruak hala nahastu, kezkarazi eta nekatzera, beren animalia kideei kalte egitearren bakar bakarrik; eta alokairuz egiten zutela esaten nionean ere ez zuen ulertzen. Ondoren, izugarri kosta zitzaidan diruaren erabilera azaltzea, zerez eginda dagoen eta metalen balioa; yahoo batek substantzia baliotsu horretatik pilo handia zuenean, bururatutako guztia, jantzirik dotoreenak, etxerik bikainenak, lurralde zabalak eta janari eta edaririk garestienak lortzeko gai izaten zela, baita emerik ederrenak aukeratzeko ere.
|
|
|
Arerioaren gainerako ontzi guztiak ere bere portuetara ekartzeko beste aukeraren batez baliatzeko erregutu zidan Maiestateak. Eta hain neurrigabea izaten denez erregeen gutizia, bazirudien hark ez zuela besterik buruan Blefuscuko Inperio osoa probintzia bihurtu eta Erregeorde bidez gobernatzea baizik, baita erbesteratutako Muturzabalzaleak suntsitzea ere, arrautzak muturrik estuenetik kraskatzera behartuz
|
jende
hura, hala bera izateko mundu osoko errege bakarra. Asmo hauek haren burutik kentzen saiatu nintzen, politika eta zuzenbideko liburuetatik ateratako argudio askoren bidez, eta argi eta garbi adierazi nion sekula ez nintzela izango herri aske eta adoretsu bat esklabotzara ekartzeko bitarteko 24. Eta, arazo hau Kontseiluan eztabaidatu zutenean, nire iritzi berekoak omen ziren Ministroen arteko zentzudunenak ere.
|
|
|
Beste hiru aldeetan ozeanoa du muga. Ez dago bakar bat ere erresuma osoan, eta ibaiak itsasoratzen diren tokiak harkaitz zorrotzez bete beteak daudenez, eta itsasoa gehienetan oso zakarra izanik, ez da inor arriskatzen ontzirik txikienaz ere, eta beraz,
|
jende
harentzat zeharo eragotzia dago edonolako merkataritza munduaren gainerakoaz. Baina ibai handiak ontziz beteak daude, eta arrain paregabea dute ugari, baina gutxitan hartzen dute ezer itsasotik, zeren eta itsasoko arraina Europakoaren tamaina berekoa baita, eta ez du, beraz, harrapatzerik merezi; honek garbi erakusten du hain tamaina aparteko landare eta animalien produkzioa Naturak kontinente hartara mugatu duela guztiz, honetarako arrazoiak aurkitzea filosofoentzat uzten badut ere.
|
|
|
Baina ni ez nengoenez inolako irainengatik sumintzeko egoeran, pixka bat hausnartu ondoren, dudatan jartzen hasi nintzen ea iraindua nintzen ala ez. Zeren eta, zenbait hilabetez
|
jende
hura ikusi eta harekin hitz egitera ohitu ondoren, eta begiztatzen nuen edozein gauzak proportziozko neurriak zituela ohartuz, haien tamainak eta itxurak lehenengotan eman zidaten izua zeharo desagertua baitzen jadanik, jaun andere ingelesen segizio bat ikusi izan banu orduan urtebetetzetako 45 jantzi dotoreekin, buru harro bakoitza bere papera gizalegetsu errepresentatzen, agurtzeko makurtu eta ... Eta benetan, Erreginak bere eskuan hartu eta ispilu aurrean jartzen ninduenean, ezin nintzen neure buruaz ere irribarre egin gabe egon, hala bion irudiak azaltzen zirelarik nire aurrean oso osorik batera; eta ez zegoen ezer konparaketa hura baino barregarriagorik; beraz, benetan hasi nintzen pentsatzen neure ohiko tamainarekiko dezente murriztua nengoela.
|
|
|
Bere langileei deitu eta (gero jakin nuenez) ea sekula ikusi al zuten soroetan nire antzeko izaki txikirik galdetu omen zien. Gero, poliki poliki, behean utzi ninduen lauoinka, baina berehala altxatu nintzen, eta atzera eta aurrera ibili nintzen astiro, ez nuela ihes egiteko asmorik jakinarazteko
|
jende
hari. Nire inguruan eseri ziren guztiak, mugimenduak hobeto miresteko.
|
|
|
Gero, bere plateraren ondora joateko keinua egin zidan ugazabak; baina mahaian zehar nindoala, biziki txundituta betiere, irakurle maiteak erraz imajinatu eta barkatuko didan bezala, ogi azaltxo batekin behaztopa egitea suertatu zen eta muturrez aurrera erori nintzen, baina minik hartu gabe. Berehalaxe altxatu nintzen, eta,
|
jende
hura oso kezkaturik zegoela ohartuz, neure kapela hartu (besapean baineraman gizabidetsu) eta buru gainean astinduz, hiru urra! bota nituen, erorketan minik ez nuela hartu adierazteko.
|
|
|
Panpinaren sehaska egokitzea bururatu zitzaien amari eta biei, bertan gaua eman nezan; armairuko kaxoi txiki batean utzi zuten sehaska, eta kaxoia, zintzilika zegoen apal batean, arratoien beldurrez. Hura izan nuen neure ohea
|
jende
harekin egon nintzen bitartean, nahiz eta poliki poliki erosoagoa egin zuten, haien hizkuntza ikasi eta neure nahiak adierazi ahala. Hain esku onekoa zenez neskatoa, behin edo birritan arropak beraren aurrean erantzi ondoren, gauza izan zen bera ere ni jantzi eta biluzteko, nahiz eta sekula ez nion lan hori ematen neuri uzten zidanean egiten.
|
|
|
Hau izan zen nire hitzaldiaren mamia, ezegokitasun eta zalantza askorekin emana; azken zatia
|
jende
haren estilo berezian eratua zegoen oso osorik, Glumdalclitchengandik ikasi bainuen zenbait esaldi, Gortera nindekarren bitartean.
|
|
|
|
Jende
haren kulturak hutsune handiak ditu, morala, historia, poesia eta matematika bakarrik baitute, hauetan nagusi direla onartu beharra badago ere. Baina hauetako azkena bizitzan erabilgarri denari aplikatzen zaio erabat, nekazaritzaren hobekuntzari eta arte mekaniko guztiei; beraz, gure artean ez litzateke oso aintzat hartua izango.
|
|
|
Baina, egia esateko, gutxi iristen dira muga horretaraino ere. Hitzik argien eta errazenez idazten dira, eta
|
jende
hura ez da lege haietan interpretazio bat baino gehiago aurkitzeko bezain zolia. Eta heriotza zigorra izaten du legeren bati buruzko iruzkinik idazteak.
|
|
|
Zutik nengoen tontor batean, itsasertzetik berrehunen bat metrora, eta gorputz izugarri hura beheratzen ari zela ikusi nuen ia nire parean jarri arte, milia ingeles batera baino hurbilago. Poltsiko kataloxa hartu eta argi eta garbi jende pilo bat ikusi nuen gora eta behera zebilela haren alboetan; okertua zegoela ematen zuen, baina
|
jende
hura zer egiten ari zen ezin nuen bereizi.
|
|
|
Puxika bakoitzean ilar idor edo txintxika mordoxka bat zegoen (horrela esan zidaten gero). Noizean behin, inguruan zituztenen ahoak eta belarriak astintzen zituzten puxika haiekin, baina ezin izan nuen orduan jokabide haren esanahia ulertu; dirudienez,
|
jende
haren gogamena hain murgilduta egoten denez espekulazio sakonetan, ezin izaten dute ez hitz egin ezta gainerakoek esandakoa entzun ere, mintzamen eta entzumen organoetan kanpotik egindako ukituren batek ez baditu esnatzen; arrazoi horrengatik, ordain lezaketenek behintzat beti izaten dute familian astintzaile bat (climenole, jatorrizko hizkuntzan) morroietariko bat bailitzan, eta ez dira kanpora ... Laguntzaile honen eginkizuna, bi pertsona edo gehiago elkarrekin daudenean poliki poliki puxikaz jotzea izaten da, bai hitz egin behar duenaren ahoa, baita entzulearen edo entzuleen eskuineko belarria ere.
|
|
|
Beharrezkoa zen irakurleari informazio hau ematea, bestela ni bezain galdua egongo bailitzateke,
|
jende
haren jokabidea ulertu ezinik, eskaileretan gora irlaren gailurrera eta handik errege jauregira eraman nindutenean. Gora gindoazen bitartean, hainbat aldiz ahaztu zitzaien zertan ari ziren, eta neure kontura utzi, astintzaileek oroimenak berriro ernarazi zizkieten arte; zeren eta nire janzkera eta itxura arrotza ikustea ez zitzaiela batere axola ematen baitzuen, ezta herri xehearen oihuak ere, zeinen pentsamendu eta gogamenak askeagoak baitziren.
|
|
|
Gezi zaparrada hura amaitu zenean, oihumin egin nuen atsekabez eta saminez, eta, berriro ere askatzen saiatzean, beste botaldi bat egin zuten lehenengoa baino handiagoa; haietako batzuk alboetan lantzaz zulatzen ere ahalegindu zitzaizkidan baina, zorionez, bufalo larruzko jipoia neraman soinean, haiek zulatu ezin zutena. Jokabiderik zuhurrena geldi egotea zela pentsatu nuen, eta gauera arte hala jarraitzeko asmoa nuen, orduan, ezkerreko eskua jadanik aske nuelarik, erraz libratu ahal izango bainintzen; eta,
|
jende
hari buruz, banuen arrazoirik pentsatzeko nire kontra ekar zezaketen armadarik handienari ere aurre egin ahal izango niola, nik ikusitakoaren tamaina berekoak baldin baziren guztiak. Baina patuak beste modu batera erabili ninduen.
|
|
|
Beharbada, erabaki honek ausart eta arriskutsuegia emango du, eta uste dut Europako erregeek ez luketela berdin jokatuko horrelako egoeretan; edonola ere, nire iritziz oso zentzuzkoa eta bihotz onekoa izan zen. Zeren eta, eman dezagun, lo nengoen bitartean, lantzaz eta geziz ni hiltzen saiatzen dela
|
jende
hura; ziur egon lehen sastada nabaritzean esnatu egingo nintzela, eta, nire amorrua eta indarra areagotuz, lotzen ninduten lokarriak apurtzeko gai izango nintzela; orduan, aurre egiteko gauza izan gabe, zuten errukirik ere espero izan.
|
|
|
Gurdia gelditu zen lekuan, antzinako tenplu bat 6 zegoen, erresuma osoko handientzat zeukatena; zenbait urte lehenago hilketa beldurgarri batez profanatua izan zelarik,
|
jende
haren uste sendoaren arabera leku ez sakratutzat hartu zuten, eta beraz erabilera arruntetarako utzi zuten, apaingarri eta altzari guztiak handik eramanez. Eraikin hartan izango nuela ostatu erabaki zuten.
|
|
|
eskuineko oinari ezkerreko eskuaz helduta, eskuin eskuko erdiko hatza buruko koroatxoan eta erpurua eskuineko belarri puntan ipiniz. Baina agian irakurleak jakin mina izango duenez
|
jende
haren adierazpenak nolakoak ziren ezagutzeko, baita zein arauren menpean berreskuratu nuen askatasuna jakiteko ere, hitzez hitz itzuli dut dokumentu osoa, ahal izan dudan neurrian, eta hemen eskaintzen diot jendeari:
|
|
|
Handik aldi batera, kopuru zehatz hori finkatzera nola iritsi ziren galdetu niolarik Gorteko lagun bati, erantzun zidan Maiestatearen matematikariek koadrante baten laguntzaz nire gorputzaren altuera neurtu eta berena halako hamabi zela ohartuz, nireak beraien 1.728renen edukiera izango zuela ondorioztatu omen zuten, eta, beraz, liliputiar kopuru hori mantentzeko adina janari nuela nik ere. Hortik atera lezake irakurleak zenbateraino zen argia
|
jende
hura, eta zenbateraino zen zuhur eta zehatza Printze handi haren burubidea.
|
|
|
titulua lortzen du, bere izenari eransten diona, baina ez da ondorengoengana pasatzen. Gure legeak, sarien aipamenik gabe, zigorrez bakarrik betearazten direla esan nionean
|
jende
hari, politika hutsegite ikaragarria iritzi zioten. Hain zuzen ere, honexegatik ditu sei begi Justiziaren irudiak hango epaitegietan:
|
|
|
Irrika bizia nuen tenplu nagusia ikusteko eta, batez ere, haren dorrea, erresumako handientzat jotzen baita. Honela bada, egun batean haraxe eraman ninduen neure inudeak, baina benetan etsita itzuli nintzela esan dezaket, haren altuera ez baita bederatziehun metrora iristen, zorutik xapitel garaienaren gaineraino hartuta ere; eta hau, kontuan izanik
|
jende
haren eta gu europarron arteko tamaina ezberdintasuna, ez da oso gauza miresgarria, eta proportzioan ez da iristen (zuzen gogoratzen badut) Salisburyko kanpandorrearen altuerara. Baina, bizi naizen artean nire esker on beroa izango duen nazioari meriturik ez kentzearren, onartu beharra dut dorre ospetsu hark altueran falta duena erraz konpentsatzen duela edertasun eta sendotasunaz.
|