|
2000
|
|
|
Hedabideen azterketarako abiapuntua ez da berbera, egunkaria erosi egin behardelako eta mundu guztiak egunkariak irakurtzeko ohiturarik ez duelako eta, aldiz, telebista eta irratia ia unibertsalak eta dohanekoak kontsidera ditzakegulako. Hala ere, liburu honetan, informaziobide hauetan igortzen diren mezuak eta errealitatea ulertzekoproposamenak egiten direnez, audientziaren portaera nolakoa den
|
jakitea
komenigarriada oso.
|
|
|
Egunkari desberdinek kaleratzen dituzten ale bakoitza zenbat jendek irakurtzenduen
|
jakitea
interesgarria izaten da, euskarri horren penetrazioa eta proiekzio sozialaneurtzean. Hala ere, datu honek bi desbideraketa dakartza berez:
|
|
|
Geure ikerketa honetan helburu hori izan dugu: ETBren albiste saioetan miatuz, egiten den Euskal Herriaren definizioa eta errepresentazioa nolakoak diren
|
jakitea
hainzuzen.
|
|
|
Geure ikerketan, hiru maila hauetako lehen biei egingo diegu kasu. Izan ere, ETBren albistegietan aurkezten zaizkigun gaiak, pertsonaiak eta hauen bidezzedarriztatzen den Euskal Herria nolakoa den
|
jakitea
da gure nahia.
|
|
|
Zaila da
|
jakitea
, irrati/ telebista sisteman zerbitzu publikoko irizpideak zehaztu etahoriek bestelako irizpide komertzial eta teknologikoekin batera garatzeko, azaldutakoarau, instituzio, betebehar eta prozedurek etorkizunean izango duten eraginkortasuna.Hori bai, horretarako nekez aurkituko da Europako beste inongo lurraldetan, antzekoegitura juridiko konplexu eta, itxuraz behintzat, osatuagorik. Hala eta guztiz ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere, horien menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena.
|
|
|
Jakina, dibertsitate politikoak badu bere isla hedabide desberdinek euskalerrealitate nazionalari eman dioten lurralde trataeran. Horixe dugu orain erronka, alegia, lurralde marka bakoitzaren atzetik, irakurketa mapalizatu bakoitzaren atzetikzer eta nor dagoen
|
jakitea
.
|
|
|
Kolektibitateen harreman sozialak etaerakunde politikoen joko administratibo eta militarrek markak eta mugak maiz aldatudituzte lekuz; horiek gaur hemen egotea eta bihar hara eramatea, bai historia zaharreanbai garaikidean sarritan ikusi dugun afera da. Horretan azpimarragarria da
|
jakitea
, ezenkolektibitate sozialen gainean eraikitzen diren entitate politiko eta administratiboekezartzen dituztela normalean marka lerroaren definizioak; eta, ez entitate politiko etaadministratibo horiek zerbitzatzen omen dituzten herriek berek. Markatze etamugatze lan horretan, berebiziko rola jokatu dute mapek gizateriaren historian.
|
|
|
–Paziente batentzat bere gatazken jatorria
|
jakitea
bezain garrantzitsua da gorputz jarduerari esker bere buruaren pertzepzioa berrezartzea.?
|
|
|
–Gestalt Terapian funtsezkoena da
|
jakitea
, ez hitzezkoa beti dela hitzezkoabaino garrantzitsuagoa. Hitzek gezurra diote eta zuritu egiten dute; gorputzarenposturak, ahotsa eta ez hitzezko jokaerak beti egiazkoak dira?. 24
|
|
|
Bizitzaren emaitzapreziatuena da, gizakiari nolakotasuna ematen diona. Beti ere komeni zaigu kultur datueta emaitzetatik sentimenduak bereizten
|
jakitea
, ideologia biribil eta sukartsuek berenjokaldietan erabil ez gaitzaten. Haurra txikitan ezin bereiziz dabil aita amak esana alaegiatik datorkiona.
|
|
|
Haurra txikitan ezin bereiziz dabil aita amak esana alaegiatik datorkiona. Heldutasun seinalea da biak bereizten
|
jakitea
.
|
|
|
XVI. mendean gertaturiko Nafarroako konkistari buruz asko hitz egin baita, konkista hori zer historia girotan egin zen
|
jakitea
egoki iruditu zait. Urte haietanespainiarrek Ameriketako indioei. El Requerimiento?
|
|
|
Harritzekoa da kulturen, hizkuntzen eta gizarte erlazioekiko ekologiaz nola ez den gehiago hitz egiten. Hala ere, interesgarria da
|
jakitea
, Herder-ek, XVIII. mendearen amaieran, gaurko naturaren ekologistak baino askozlehenago, kulturen eta hizkuntzen ekologiari hasiera eman ziola.
|
|
|
Garrantzizkotzat jotzen dut euskaldunok zer borroketan ari garen
|
jakitea
: harrapakaritza, injustizia guztiak beraz?
|
|
|
eta, basati? hitzak erantsi zizkigutela
|
jakitea
ez da harritzekoa.Azpimarragarri da, romanitas, en edukien artean (latina, toga, legea, erlijioa eta, paxromanaren, mende izatearen onartzea), azken honek armaz konkistaturiko inperioarenzabalkundea onartzea eskatzen zuela.
|
|
|
Indoeuroparrak, ordea, ezbakarrik patriarkalak, baita militaristak eta konkistatzaileak izan dira. Euskal Herriarenkonkistatzaileak, musulmanak izan ezik, indoeuroparrak izan baitira, beharrezkoazaigu
|
jakitea
gu eta gure konkistatzaileen arteko kultur ezberdintasunak zertan diren.
|
|
|
Gaur egun, teknikari esker ahalgarri da
|
jakitea
, irrati emandegi batek une jakin batean dituen entzuleak zenbat diren; horretarako detektagailu elektroniko sofistikatuak erabiltzen dira. Eta aparatu horien bitartez lortutako kopuruak direla-eta, irratia aztertzen dutenek honako ondorio hau atera dute:
|
|
|
Horretarako, zerrenda bat egin behar du eta agendan apuntatu, berarentzat informazio iturri primarioak izan daitezkeen jende eta erakundeen helbideak eskuragarri edukitzeko. Telefonoak, posta elektronikoaren zenbakia eta helbidea zein diren
|
jakitea
mesedegarri izanen zaigu, eta denboraren poderioz altxor txikia bihurtu ere bai. Iturri primario batzuk honako erakunde hauetako langileak izan daitezke:
|
|
|
Albiste iturri hau, tamalez, nahiko bazterturik dago hainbat irratitan. Beste irratiek ematen dituzten albisteak jasotzea, konpetentziak zer dioen
|
jakitea
, irratilari profesional guztien gogoan izan litzatekeen arren, erredaktore askok ukatu egiten dute hedabide lehiakideak informazio iturri izan daitezkeenik. Hala ere, argi dago irratilaria ezin dela gertakari guztien gainean informaturik egon, beti egongo baita zerbait itzuriko zaiona.
|
|
|
Konpetentzian dauden edo lehiakide diren irratiak entzuteaz gain, telebistako kanal ezberdinetatik zeren berri ematen den
|
jakitea
ere garrantzitsua izan daiteke irratilarientzat. Sarri askotan ikusleen kutxa deritzonaz baliatu behar dugu ezinbestez, albiste batzuk eman ahal izateko edo horien segimendua egiteko.
|
|
2001
|
|
|
Adibidez, gramatika errore bat arrazoi desberdinengatik gertadaiteke. Arrazoia, arau egokia ez
|
jakitea
, fosilizazioa, teoriatik praktikara saltoaren arazoa edo, besterik gabe, lapsusa izan daiteke.
|
|
|
– Egindako lanketari esker ikasleek ulermen estrategia eraginkorrak garatu omendituzte, hala nola hitz guztiak ulertu gabe mezu nagusia ulertzea edo aurretikoezagutzaz baliatzen
|
jakitea
.
|
|
|
Suposatzen nuen, baita ere, etxegehienetan telebista bat baino gehiago edukiko zutela, eta ikasleek nahiko ondo jakingo zutela zein motatako saioak zituzten gustuko eta zein ez, hau da, gai izangozirela telebistaren nolabaiteko erabilera selektiboa edo kritikoa egiteko. Horretazaparte, asko interesatzen zitzaidan bideorik zeukaten
|
jakitea
, edukiz gero ariketenprestaketan inplikatu nituelako eta aukera didaktiko berriak sor zitezkeelako.
|
|
|
etengabe ibili gara ikasten, gauza batek bestera eraman gaitu, genekienetik ez genekienera jo dugu, eta oraindik bidaia bukatu gabe daukagu.Sarritan bidaia zaila, gogorra eta iluna egin bazaigu ere, beti jakin dugu zuzengenbiltzala, ez une horretan hartutako bidea zuzena zelako, mugitzea soilik zuzenazelako baizik. Ordura arte eginikoa zalantzan jartzea, eta beti bide bat bainogehiago daudela
|
jakitea
, azkenean estilo guztiak zilegi direla onartu arte.
|
|
|
Horrek hauxe eskatuko dio ikasleari: irakasleen aginduak ulertzeko gaitasuna izatea, ikasleak eta irakasleak agurtzen
|
jakitea
, horiei zalantzak galdetzen jakitea (ulertu ez duen zerbait azaltzeko edo zerbaitberriro esateko eskatzea...) eta horien azalpenak ulertzea, klasekideei zerbaiteskatzen, eskaintzen, ukatzen eta abar jakitea... Komunikazio egoera horiekguztiak egoera informaletan egingo dira.
|
|
|
Horrek hauxe eskatuko dio ikasleari: irakasleen aginduak ulertzeko gaitasuna izatea, ikasleak eta irakasleak agurtzen jakitea, horiei zalantzak galdetzen
|
jakitea
(ulertu ez duen zerbait azaltzeko edo zerbaitberriro esateko eskatzea...) eta horien azalpenak ulertzea, klasekideei zerbaiteskatzen, eskaintzen, ukatzen eta abar jakitea... Komunikazio egoera horiekguztiak egoera informaletan egingo dira.
|
|
|
Horrek hauxe eskatuko dio ikasleari: irakasleen aginduak ulertzeko gaitasuna izatea, ikasleak eta irakasleak agurtzen jakitea, horiei zalantzak galdetzen jakitea (ulertu ez duen zerbait azaltzeko edo zerbaitberriro esateko eskatzea...) eta horien azalpenak ulertzea, klasekideei zerbaiteskatzen, eskaintzen, ukatzen eta abar
|
jakitea
... Komunikazio egoera horiekguztiak egoera informaletan egingo dira.
|
|
|
Urtaroen araberako denborarenantolaketa tradizionalaren oinarrian, Leturiari adierazgarriak zaizkion bizikizunaksoilik aipatuz egiten da igarotako denboraren testuratzea. Horregatik, ez du gehiegiaxola udari dagokion atalean gertatutakoen berri ez izatea edo epe hartan hiruhilabete baino gehiago igaro zirela
|
jakitea
. Pertsonaiak antolatzen du nobelari dagokion aurkezpen kronologikoa, berarentzat garrantzia duten pasadizoak soilikazpimarratuz.
|
|
|
«... horiek merkatu librearen gauzak dira; supresioak formaasko har ditzake: liburuak zuzenean debekatu eta erretzea; baina baita ere, argitaletxeak noren esku dauden
|
jakitea
, liburu banaketaren ereduak, liburuen eskuragarritasuna».
|
|
|
eta, ukipen egoerako bigarren hizkuntzak? noraino diren arazo antzekoak/ bereziak
|
jakitea
; baita ere ikustea ukipen egoeran dauden hizkuntzen artean, noraino dominatzaile/ menpeko, edo gehiengo/ gutxiengo egoeretan dauden hizkuntzak antzera/ ezberdin ulertu behar diren.
|
|
|
Gogoratu behar da ikerketako lagineko subjektu gehienek gaztelaniadutela lehen hizkuntza; beraz, subjektu askok familiako girotik kanpo ikasi duteeuskara. Horrela, euskara
|
jakitea
, neurri handi batean, subjektu berak aukeratu du, eta, horregatik, logikoa da aldagai psikosozialen artean agertzea.
|
|
|
Lehen arazo garrantzitsua ondokoa da, alegia, ea kanpo moneten sarrera neto horiek H diruko kanpo balioan presioa ezartzen duen ala ez
|
jakitea
, zeren, horrela, kanpo balioa gehitua izanen bailitzateke. Erantzun esperimentala ezezkoa da, zeren H ren Banku Zentralak ez baitie finantza merkatuei so egiten kanpo monetatan bere etxeko diruko aktibo berrien kontrabaliorako; aitzitik, HM ko x kopurua H ren Banku Zentralak sortua da, eta honek bere erreserbei (2 IM) gehituriko kanpo moneten kopurua, monetizatzen?
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, hezkuntzan, osasungintzan eta beste zerbitzu publiko batzuetan produkzioa neurtzeko, bertan erabilitako inputen balioa da erreferentzia; eta honekin bat, jarduera horietan produktibitatearen bilakaeraren azterketa egitea ezinezkoa da. Arazo deigarriaere bada
|
jakitea
ezen, estatistikoki, beste sektoretako enpresetan eginiko zerbitzuakez direla hirugarren sektoreko kontuetan neurtzen; aitzitik, beste sektore horiekegindako ekarpen gisa eman ohi dira informazio iturrietan. Arazo hori plazaratzenda eskatistiketan industriako enpresaren enplegu eta ekoizpen osoa bigarrensektorean kokatzean, enpresa horretan kudeaketa, diseinua eta antzeko zereginakgauzatzean, horietan langileak ere badauden arren.
|
|
|
Lerro hauek idazteko orduan, estatuan hitzarmen kolektiboei buruzko akordioa negoziatzen ari da, eta negoziazioen elementu nagusiak bi dira. Batetik, zentralizazio prozesua nola gauzatzen den zehaztea; bestetik, hitzarmen kolektiboekberen epemuga betetzean eta akordio berririk lortzen ez denean, auzia da hitzarmen kolektiboa bera automatikoki luzatuko den zehaztea (orain arte bezala) alaepe labur baterako baino ezin luzatu izango den
|
jakitea
. Hitzarmen kolektiboenepemuga amaitzean luzatzerik ez balego, enpresariek legedian agertzen direngutxieneko baldintzak soilik bete lituzkete.
|
|
|
Gainera, politika aktiboek neurtzen zailak diren kostuak dituzte. Alde batetik, neurri aktiboek ezin berreskuratu diren eraginkortasun galerak dituzte, ez baitaerraza
|
jakitea
, neurri aktiboen erabilpena dela medio lana aurkitzen dutenetatikzenbatek lortuko duen lana, nola edo hala. Gainera, politika aktiboek ordezte efektua ere sor dezakete; kasu hau, langabe batek politika aktiboen bidez enpleguaaurkitzeak beste langile batek lanpostu bera galtzea dakarrenean gertatzen da.Azkenik, politika aktiboen desbideraketa efektua ere aipa genezake, langabeaksektore edo lanpostu batzuetatik beste batzuetara aldarazten diren heinean.
|
|
|
UEU izan zen Euskal Unibertsitatearen aldeko deia mantendu zuen erakundebakarra, baina, zenbaiten aburuz, errebindikazio horrek gizarte oihartzuna galduondoren, UEU noraezean ibili zen, nahiz eta urtero 600 lagun inguru bildu eta berejarduera zabalduz joan. Ez bakarrik hori, Egin egunkariko kazetari anonimo batenesanetan, UEUk berrikuntza beharra zuen, zeren eta «Gaur egun ez zaigu nahikoedozein gai euskaraz emateko gai garena
|
jakitea
. Zer ematen den ere aztertu behardugu.
|
|
|
datarekin akta luzea dago idatzita. Batez ere, Eskolako CIDIReta idazkaritzan lanean daudenak euskaraz ez
|
jakitea
arazo nagusia delaazaltzen da bertan. Halaber, Gasteizko eta Bilboko Eskolekin bateraLiburuak itzultzeko zerrenda bat osatzen da.
|
|
|
Euskaldunen presentzia unibertsitateko maila eta sektore guztietanesandakoaren adierazle zuzena dugu. Unibertsitateko kontratazio baremoetaneuskara
|
jakitea
balioesten ez den arren, euskal postuak eskaintzen ez diren arren, berdin da, euskaldunak unibertsitatean sartzen ari dira erdarazko lehiaketetan nahizoposizioetan. Erdaraz irakasteko sartzen dira euskaldunak, baina behin barneandaudelarik, euskaraz irakatsi nahi dute, eta eskubide hori aldarrikatu ere.
|
|
|
Bilboko IITUEko ikasleen egoera gaur egun zelan dagoen
|
jakitea
izango dagure hurrengo pausoa eta atal honetako helburua. Horretarako, ikasturteko datuak hartuko ditugu oinarritzat.
|
|
|
Baina, etorkizunean teknologia berriak direla eta, horiezinezkoa da. Hala ere, pertsona nagusiek esperientziaren abantaila dute.Baina, noraino dira garrantzitsuak egiten
|
jakitea
eta esperientzia. Zuhurtuote daiteke Informazio Gizartea?
|
|
|
Euskararen kalitateaz hitz egiten hasi aurretik, ordea, kalitatearen mugarriak ezarri ditugu.Noiz esaten dugu hiztun batek ongi hitz egiten edo idazten duela? Zer da guretzateuskara ongi
|
jakitea
/ erabiltzea. Larringanek (1999) esaten duen bezala, kalitateaebaluatzeko irizpideak partzialak izan dira askotan, ardura linguistikoak, alderdiestilistikoak edo estandarizazioari dagozkion alderdiak?.
|
|
|
Dakigunez, irakasteko ezinbestekoa da zer irakasten/ ikasten den
|
jakitea
, gurekasuan hizkuntza, euskara.
|
|
|
egunero, astero, hamabostero...), bai eginkizunetan (zer nolako ariketak planteatuko diren, zertarako...). Horren helburua daikasleak ohitura batzuk hartzea eta momentu oro zer egin behar duen
|
jakitea
. Horrela, lan egitasmo pertsonala diseinatzeko baliabideak eskuratzeamesedetuko dugu.
|
|
|
Lan kuantitatibo handia egin du autoreak, pobrezia (txiroak, arloteak, eskaleak) zenbakietan agertuz. Beharrezkoa da
|
jakitea
, ordukoekoizpen guneetan lan egiteko aukerarik ez zutenak zenbat ziren eta non kokatzenziren, egileak berak gogoratzen digunez. Baina bestelakoa da Gracia Carcamo renlanaren muina, ondoko ataletan laburbiltzen dugun moduan:
|
|
|
Gure artean ez zegoen horrelakorik. ...gitaratu zen HistoriaContemporanea aldizkariaren 7 zenbakian, ez zeuden euskal produkzio bibliografikoari buruzko bi artikulu baino gehiago, bata nazionalismoaren historiografiariburuzkoa zena eta bestea langile mugimenduari buruzkoa15 Hauekin batera, biartikulu interesgarri zeuden euskal tradizio historiografikoari buruz, JosebaAgirreazkuenaga eta Manu Montero-ren eskutik16; baina esanguratsua da
|
jakitea
, bien arteko eztabaidaren jarraipena iragarri arren, mintegi baten bitartez egitekoazena?, ez zela horrelakorik egin.
|
|
|
eta, zientifikoak?. . Historiografia abertzalea?, antza, egon badago, baina inoiz ez da egiten aipamen zuzenik; ondorioz, zaila da
|
jakitea
, zehatz mehatz, zer ulertu behar dugun kontzeptu horren azpian. Azken urteotan, gainera, zenbait liburu argitaratu dira, espresuki,. Euskal Estatuaren?
|
|
|
Esperientziek norbanakoari askotarikoa den nortasuna eraikitzen badiote ere, ez du ahaztu behar fragmentazioa ekidinez hiritarra izaten. Horretarako baliagarria izan dakioke, nahiz eta irtenbidea ez, bere ahalmen mugatuekin aukera eta mugen jabe izanik, aukeren artean lehentasunak hobesten
|
jakitea
.
|
|
|
Bai norbanakoa, bai norberaren eta talde nortasuna ekintza eta prozesu moduan ulertu dira hemendik aurrera. Horri lotuta, jakina, arazo esanguratsu bat mugak ezarri eta gutxieneko izaera egonkor bat mantentzen
|
jakitea
izango da.
|
|
|
Harreman ekonomikoetan, garrantzi handikoa da
|
jakitea
jarioaren noranzkoa, edo, gure aditz paradigmaren jokoan adierazita, nork nori zer saltzen dion ikustea. Hirurogeita hamarreko urte horietan, esate baterako, kontuan hartuta 50 estatutako datuak, ikusi ahal izan da ezen munduan esportatutako telebistarako programazio ordu guztietatik %40k jatorri estatubatuarra zutela; Estatu Batuek, aldiz, euren telebista programaziorako %2 baino ez zuten inportatu, epe horretan.
|
|
|
Informaturik egotea?
|
jakitea
–derrigorrezkoa da erabakiak hartzeko.
|
|
|
Ez arrazoi faltarekin. Gerra zer dela eta sortzen den
|
jakitea
ezkutuko zerbait baldin bada, gerraren jarraipena egitea arrazoitik alde egiten digun zerbait da; eta, aurrikustea zelan amaituko den, ondo informaturiko igarle gutxi batzuen dohaia baino ez da.
|
|
|
Emozioa gure soldaduen eta zibilen sufrimendua erakutsita sor daiteke, nahiz gure soldaduek arerioaren eremuan eskaintzen duten giza laguntza zein den erakutsita. Gerra bitartean, hedabideek salatu egin behar dituzte arerioak, arrazoia ez da garrantzitsua, are garrantzi txikiagokoa salaketak oinarri zuzenik ba ote duen
|
jakitea
–.
|
|
|
Bere burua botere eskandaluetan erraz aurki lezakeen estatu egiturarik baldin bada, hori segurtasun arloa da. Segurtasun munduan, bere berezko sekretua dela medio, zaila da kontrol gardena izatea; eta gauzak eskandaluen bidez
|
jakitea
, ia ezinbesteko bilakatu da.
|
|
|
Prentsa askeak gizarteko kideek zer uste duten, zer gura duten eta nora jo gura duten
|
jakitea
ahalbidetzen du. Alderdi horretatik ikusita, prentsa askea demokraziaren babesle handienetarikoa da.
|
|
|
Idatzitakoa baino errazago imita daitekeen komunikazioa da ahozkoa. Hizkuntza
|
jakitea
nahikoa du iruzurgile politikoak irrati emisora piratak sortzeko eta bere propaganda hedatzeko. Gerra garaietan esperimentatu den desinformazioa izan da irratiaren bidezkoa.
|
|
|
Esanda dagoenez, inguruaren narratiba izateaz gain, albisteak politika egiteko erreminta ere badira. Zaila da gertaera bat albiste zelan bilakatzen den
|
jakitea
, baldin eta horren argitaratzeak ekar dezakeen onura politiko edo soziala kontuan hartzen ez badugu.
|
|
|
hitz egitea logika, arrazonamendua eta kultura transmititzea da. Beraz, liturgia kulturalak ezagutzeke, hizkuntza
|
jakitea
ez da harreman komunikatibo arrakastatsurako giltza ziur bakarra.
|
|
|
Pertsonaia publiko bati beltzak eta kolore iluneko norbanakoak gustatzen ez zaizkiola eta higuina ematen diotela argi lezaketen informazioak, ostera, errelebantzia publikodunak dira, eta hobe da ez gordetzea, hobe da argitaratzea. Muga non jarri
|
jakitea
, arazo gaitza da; hedabideen jardunak argi uzten du hori.
|
|
|
hedabideen esku dago. Lege eta ordena berriaren itzulpena hedabideek eurek eskaintzen digute; eta harrigarriena da
|
jakitea
ezen itzulpen lan horietan jatorrizko gertakaria ulertzeko gauza ez diren profesionalek dihardutela. Gauzak horrela, mediokritatearen eskutiko parafrasia nozitzen dugu.
|
|
|
Ez galdetu, Leukonoe,
|
jakitea
ez da zilegi,
|
|
|
Erregelatik egoera finituetako automatara edo itzultzailera16 iragan ahal izateko konpiladoreak daude, baina, interesgarria da eskuz nola egiten den
|
jakitea
, erregela mota desberdinen esanahia hobeto ulertu ahal izateko.
|
|
|
Kasu honetan helburua ez da analisia edo sorkuntza, formen ezagutza baizik, eta horregatik ez da informazio morfologikorik zehazten. Beraz, analisiaren emaitza baino gehiago interesatuko zaigu analizatzeko gai den ala ez
|
jakitea
(hau da egiaztatzaile ortografikoen lan egiteko modua) 28.
|
|
2003
|
|
|
Gu ez gaude ados, etiketatu horrek elementu transgenikoen ehuneko bata inguru (%0, 9) onartzen duelako. Baina AEBekhori ere ez dute onartzen, hau da, kontsumitzaileek edo nekazariek
|
jakitea
zer arigaren lantzen eta zer ari garen jaten. Eta hori gure ustez, oinarrizko eskubidea da.Hori galtzen badugu, gero etorriko dira nanoteknologiak eta abar; dinamika bateansartzen ari gara, non teknologia eta zientzia ez dauden gizartearen zerbitzura, baiziketa etekin eta interes partikularren zerbitzura.
|
|
|
Transgenikoen ikerketekin ez dago kontrolik. Gure eskubidea da
|
jakitea
froga horiek non aridiren egiten eta Espainian ez dago informazio publikorik. Seguru gaude ikerketakari direla gertatzen kontrol publikorik gabe.
|
|
|
Giro horretan, beharrezkoa zen euskal kulturgintzan, oraindik ez zen euskalgintza hitza erabiltzen? ari ziren pertsonak, taldeak eta erakundeak bateratzea, «zer nahi dugun, noraino joan behar dugun, zein bide urratu behar, zein urrats eman behar dugun
|
jakitea
eta elkarrekin erabakitzea»101 UEUk zenbait ahalegin bultzatu zituen bide horretan, eta horren ondorio izan zen 1976ko urriaren 31n Durangon, bertako Euskal Liburu eta Diskoaren Azokarekin batera egindako batzarra; UEUk proposatuta, Xabier Mendiguren izan zen moderatzailea. Ehun lagun inguru bildu ziren:
|
|
2004
|
|
|
Beraz, Aro Modernoko irakasgaiak irakasten emandako urteei eta ikerketakemandako esperientziari esker, liburuan aztertzen den garaia, esan bezala, ondo ezagutzen zuen Inaziok eta, horrekin batera, ulergam egiten zuen irakasle on guztiekbezala, ez baita nahikoa asko
|
jakitea
, honelako liburuetan ezagupena transmititzeko edo komunikatzcko gaitasuna izan behar da. Gainera aukeraketa eta sintesiahalmena ere ezinbestekoak dira eskuliburuak idazteko memcntoan eta, nire ustez, liburu honek lortu du gure artean gutxitan lortzen den maila intelektual handiareneta dibulgaziorako gaitasunaren arteko oreka.
|
|
|
Garrantzt handikoa da, bestalde, Protagorasek egiten duen heziketa sistema (paideui) egokiaren defentsa klasikoa (Platon, Protdgoras. 326c 328b), lotura zuzena baitu artepolitikoarekin, hau da, polis indartsuak duen herritar jakintsu eta neurtuak sortzckobeharrarekin, Garrantz.i handikoa, batez ere, sofistikak izugarrizko kritikak jaso zituelako,
|
jakitea
diruaren truke sahzeagatik ez ezik, baita politiko profesionalak trebatzenhasteagatik ere. Protagorasekin beste topiko bat hausten da, beraz.
|
|
|
Ematen du Periklesen kontzeptu filosofiko politikoetan ez dela sartzen egia absolutuaren bilakuntzari lotzen zaion
|
jakitea
edo, bere ariketa biribilean, ez dela onartzen egiaazaleratzen duen hitz arrazoi ahalguztiduna. Perikles bezalaxe, athenaitarrak ere harrodaude hitzaren eta arrazoiaren trebakuntza praktikoan lortu duten maisutasunaz, gainerakohcrriak baino iaioagoak baitira langintza horretan (ibid.
|
|
|
Esklabo cskolagabearen jakiteak, dena den, oroipenarekin edo erreminizentziarekindu zerikusia, zeren ahantzia zuenaz oroitu egin baita. Sokratesen ustez, eta hemen Platonargi eta garbi agertzen da?, ikastea eta
|
jakitea
oroitzea besterik ez da. Jakitea oroimeneandatza.
|
|
|
Bertutea bilatu nahian, adibidez, inor gaiztoa cz dela esaten du gogoz, inor ez doalabertutearen aurka musu truk. Hortakotz,
|
jakitea
, jakite morala eta adorea batzekoak dira, eta denek dute zerikusia bakoitzaren naturarekin.
|
|
|
Gai horren inguruan sortzen du hain zuzen lau segmenluen marra, jakitearen mailak bereiziak direlarik etengabeko aitzinatzcan. Lehenengo bi segmentuekikusmenaren
|
jakitea
osatzen dute. Zer aurkitzen dute begiek?
|
|
|
Filosofia Aristotdesen garaiko zicntzia nagusitzat hartu eta tratatzen da. Hastcko, edozein teknika utilitarioren gaineko jakitca tcorikoa da eta, gainera, Aristotelesck bcrakonartu zuenez, gauza gehien ezagutzen ducna da, unibertsalen
|
jakitea
duelakoz (ikusMetafisika, A lib., 2). Horregatik dabil filosofoa gauzen printzipioen eta kausen bila.
|
|
|
Horren baitan egun, psikologia? esaten zaiona legoke, arima zer den
|
jakitea
garrantzi osokoa zelako filosofoaren iritziz. Psikologia, hortaz, fisikaren zati bat da, ez baita, gure arima mota hori, materiatik at existitzen.
|
|
|
Antzin Aroko pentsamenduan jakite diziplinanagusia ontologia zen (onto logia: izatekiaren
|
jakitea
), Erdi Aroko filosofian teologia (teoiogia: Jainkoaren jakitea; teologia eta ontologia metafisikan elkartu ziren, fisikaz haragodagoen jakitean), eta Modernitatean subjektu irudikatzailearen ezagutza teoria, edognoseologia/ epistemologia.
|
|
|
izatekiaren jakitea), Erdi Aroko filosofian teologia (teoiogia: Jainkoaren
|
jakitea
; teologia eta ontologia metafisikan elkartu ziren, fisikaz haragodagoen jakitean), eta Modernitatean subjektu irudikatzailearen ezagutza teoria, edognoseologia/ epistemologia.
|
|
|
Kpntzepzio tradizionalaren arabera, jarrera proposizionalak moduan eta edukianbereizten dira elkarren artean. Esaterako, elurra zuria dela
|
jakitea
eta elurra zuria dela usteizatea moduan bereizten dira, ez edukian. Alderantziz, elurra zuria dela uste izatea etabelarra berdea dela uste izatea edukian bereizten dira, ez moduan.
|
|
|
Ezagutza aztertzen duen diziplina filosofikoa da epistemologia; ezagutza eman ahal izatekoaukerak zeintzuk izan daitezkeen aztenzen du diziplina honek eta haren iturri, izaera, baldintza eta mugei buruzko azterketa egiten du. Askotan ezagutza eta
|
jakitea
bereizi egitendira, eta hurrenez hurren objektuei eta proposizioei dagozkiela esaten da, baina hemenpraktikotasunari begira ez dugu bereizketa hori kontuan hartuko, batik bat, jakitearen filosofiañ buruz inon inor mintzo ez delako, ezagutzaren filosofiañ buruz baizik. Bestalde, testuinguruak erakutsiko digu noiz ari garen objektuez edo proposizioez hitz egiten.
|
|
|
zerbait ezagutzcn badut, haren ustea dut, Edota:
|
jakitea
badut, orduan proposizio horren ustea dut. Ustea hemcn gertaturikoa izan daiteke, proposizio bat maneiatzendudanean hura onartuz?
|
|
|
Hura lortzeko modurik hoberena ebidentziaren bitartekoa da, proposizioaren egiaren alde dagoen ebidentziarena. Hori, hortaz, proposizioa egiazkoa dela nabarmen erakusten ducn gehituriko informazioa da.Hala eta guztiz ere, oso garrantzizkoa da
|
jakitea
zelako indarra izan behar duen justifikazio batek ezagutzari buruz ari garela baiezta dezagun. Esan bezala, Descartesen ustezeztabaidatu ezinezkoa izan behar du justifikazioak, Bertsio horri ezagutzaren ikusmoldehertsia esan izan zaio.
|
|
|
Kritika horigainditzeko auziari beste modu batean heldu behar zitzaiola adierazi zuen. Horren iritziz, izaki batek min duen jakiteko garrantzitsua ez da bere garunak c propietaterik baduen
|
jakitea
, gure kasuan c propietateak betetzen duen ro] kausal bera ba ote duen jakitea baizik.Gure kasuan c propietateak eragiten duen horixe bcra eragin dezake beste propietate batekbeste izakt batengan (edo gugan beste une batean). Horregatik, mina ez da identifikatubehar propietate edo gertakari neurofisiologiko orokor batekin, haiek gugan eragiten dutenarekin baizik, alegia, haien rol kausalarekin.
|
|
|
Kritika horigainditzeko auziari beste modu batean heldu behar zitzaiola adierazi zuen. Horren iritziz, izaki batek min duen jakiteko garrantzitsua ez da bere garunak c propietaterik baduen jakitea, gure kasuan c propietateak betetzen duen ro] kausal bera ba ote duen
|
jakitea
baizik.Gure kasuan c propietateak eragiten duen horixe bcra eragin dezake beste propietate batekbeste izakt batengan (edo gugan beste une batean). Horregatik, mina ez da identifikatubehar propietate edo gertakari neurofisiologiko orokor batekin, haiek gugan eragiten dutenarekin baizik, alegia, haien rol kausalarekin.
|
|
|
Beraz, mina, edo beste edozein gogo egoera? zertan inplementatzen den
|
jakitea
–burmuina, konexio elektronikoak, silikona.. .?, ez da garrantzitsua mina identifikatzerakoan.
|
|
|
.?, ez da garrantzitsua mina identifikatzerakoan. Garrantzitsua da egoera horrek zer egitenduen
|
jakitea
, zein den horren rol kausala sarreraren (input) eta irteeraren (output) tarteanbaita gainerako gogo egoeren sarean ere. Alegia, suposatzen da armiarma ikustean aulkirasalto egitea eragiten duen eragile fisikoa badagoela kasu guztietan, dela Josu Jon, delaMafrundi elefantea, dela Deep Blue ordenagailua.
|
|
|
Erlijioaren Filosofiaren eragile nagusia, bultzatzailea, benetan nor izan den
|
jakitea
dahurrengo arazoa. Eta hemen erc badira iritzi asko eta askotarikoak.
|
|
|
Zer da kultura, hiztegietan begiratuz gero? Alde batetik, herriaren
|
jakitea
, herriarenbizimodna, hcrriaren mitoak dira kulturaren oinarria. Beste aldetik, zentzu fmenean, arteacta estetika dira kulturaren ikurra.
|
|
|
Zerbaiten bila bagabiltza, normalena, liburuetara jotzea da. Denadela, komeni da
|
jakitea
, liburu tradizionalaz aparte, gaur egun euskarri gehiago ere badela: mikrofilmak, mikrofitxak, audio edo bideo zintak, euskarri magnetikoak eta, jakina, telematika. Denak izan daitezke dokumentuak, denek gorde dezakete informazioa, bainainformazioa biltzeko modua eta hura identifikatzeko era desberdinak erabiltzen dituzte.
|
|
2005
|
|
|
Zentzu horretan, partaideen kopuru eskasak etxez etxe eginikokaptazioa behartzen du. Horrela, baldintza sozioekonomikoak baino, garrantzitsuagoa da musika tresna bat jotzen edota zaldiz ibiltzen
|
jakitea
. Kantinerei dagokienez, adinari edota zenbat aldiz atera diren faktoreei ez zitzaien arreta berezirik jartzen.
|
|
|
Alarde egunean, ekainaren 30ean, konpainiarik ez da azaltzen arrancada eginbehar den lekura. Botazioaren emaitza plazaratu zuen Vergara jaunak ere Alardealternatibora joko du22 Vergara ren ondoan dimititutako Urtizberea komandanteajoango da23 Gaur egun ere, zaila suertatzen da ordu horietan gertatutakoa zer izanzen ondo
|
jakitea
. Autoa errespetatzearen alde bozkatu zuten 15 agintariek ez zutenezer esan.
|
|
|
Baldintza hauek ez dute azalpenik behar. Ezer ez badago negoziatzeko etaaldaketak ez badira onartzen, zaila da zeri buruz hitz egingo den
|
jakitea
. Tradizionalistentzat, emakumearen parte hartzea, kantinera salbu, noski?
|
|
|
entseguak egiten dira, eta Alardearen eguneanibilbidea egiten da, baina beste ordu batean. Hain konplexua den gatazka batean, estrategia ona den ala ez
|
jakitea
zaila da. Hala ere, dramatikoena Hondarribian besteaukerarik ez izatea da.
|
|
|
Hona hemen laburbildurik egoera honetara bildu diren zirkunstantziak: ...gisa, ez du parte hartzen antolakuntzahorren araberako ekitaldietan eta haren esku ez du, diru-laguntza gisa, inolako funtspublikorik jartzen; izaera ofiziala eta antolakuntzan Irungo Udalaren babesa etalaguntza edukiko lituzkeen alarde bat antolatzeko aukera zalantzan jarri ezina; errekurtsogileek Alarde ofizial hori antolatzeko bultzatuko zituzketen ekimen edoegingo zituzketen eskarien berri ez
|
jakitea
, eta Tradizional deituriko Alardeko konpainiak dauden elkarteei gisa horretako eskaririk egin izanaren berri ez edukitzea.
|
|
|
Eta linguistikarekin. Horretarako, ordea, diziplina bakoitzak berari dagokion metodologia baliatu behar du, bere berea dentalaiatik eta bere tresneriarekin begiratu behar du, baina ahaztu gabe zubiak behardituen auzi bat ulertzeko zubiak behar dituela aplikatutako metodologiak ere.Nirea ez den beste diziplina bateko hizkuntza arrotza entzuten
|
jakitea
, nirea ez denposizio arrotz horren ahotsa ere entzuten hasteko modu bat da.
|
|
|
Aurreko hamarkadan, hezkuntza erreformarekin, ikastetxe bakoitzaren funtzionamenduan antolaketa jarduerak lehentasuna hartu duela
|
jakitea
.
|
|
|
Baina ikerketa bide horrekporrot egin zuen, ikertzaileek ezin baitzuten erabaki zeintzuk ziren liderraren ezaugarri onenak. Beraz, lider eraginkorrenaren ezaugarriak zeintzuk ziren
|
jakitea
osozaila zen.
|
|
|
Taldeko arduraduna nork izendatu behar duen
|
jakitea
.
|
|
|
3 Erakundeei mesede eta kalte egiten dieten faktoreak zein diren
|
jakitea
.
|
|
|
Gauza bera da kasu honetan. Abantaila handia da aurretik zein irudi ditugun
|
jakitea
testu hobea egiteko. Lehendabizi testua idatzi eta ondoren editatu testuaren arabera, edo alderantziz?
|
|
|
Huertas eta Perona ren ustetan, testuaren barneko koherentzia semantikoa ondo erabiltzen
|
jakitea
ezinbestekoa da irratiko testuak profesionalki taxutzeko. Hau da, gramatikaz zuzenak izan arren, perpausen elkarrekiko lotura semantikoa bilatzea da helburua.
|
|
|
–Pistak apurka emanaz adieraziko diogu entzuleari zeri buruz ari garen. Berdin dio entzuleak aldez aurretik
|
jakitea
. Guk, ez baleki bezala jokatu behar dugu.
|
|
|
Puntu beroen artean mugimendurik gertatzen ote den
|
jakitea
erraza da plaka bakarrak puntu bero bi edo gehiago baditu. Are gehiago, abiadura angeluarraren poloa denbora geologikoaren epe finituetarako finkoa bada, konponbidea zeharo errazten da.
|