|
2007
|
|
|
Horietan gertatzen den energia igorpena zerk eragiten duen ezagutu nahi dugu. Alegia, zulo beltzak igortzen duen erradiazioaren ondorioa den edota etengabeko izarren sorkuntzak sortzen duen zerbait den
|
jakin
nahi dugu. Teknika interferometrikoen laguntzaz, prozesu fisiko batzuek zein beste batzuek galaxien jokabidean nola eragiten duten ikusi nahi dugu.
|
|
|
Nola diseinatu zituzten informatikariek? Nola
|
jakin
zuten zenbat neurona erabili behar zituzten, zenbat geruzatan antolatu behar zituzten eta zer konexio zehaztu behar zituzten?
|
|
|
Matematika leku guztietan dago esaldia askotan entzun dugu denok. Garrantzi handia duela
|
jakin
badakigu, baina, ez denez begi bistakoa, inor gutxi ohartzen da horretaz. Horixe bera gertatzen zaio gure protagonistari, matematikan asko erabiltzen den zenbakiari:
|
|
|
XVII. mendearen hasieran egin zituzten lehenengo lanak, eta, harrezkero, zenbait matematikarik, haien kalkuluetan, zenbakia lortu zuten emaitzatzat, baina ez ziren ohartu emaitza horiek guztiak zenbaki bakarra zirela. Adibidez, 1661ean Christian Huygensek identifikatu zuen. xy= 1 kurba aztertzen ari zela,
|
jakin
nahi izan zuen 1 zenbakiaren eta beste zein zenbakiren artean hartzen duen kurba horrek 1 balioko azalera (beheko irudiari begiratu). Zenbaki horri izena jarri zion.
|
|
|
Zergatik? zenbakiari esker, hildako baten tenperatura neurtuta,
|
jakin
dezaketelako pertsona hori noiz hil zen. Pertsona bat bizirik dagoenean, haren metabolismoak gorputzaren tenperatura konstante mantentzen du, 36 ºC inguruan.
|
|
|
Alemaniarra. Stuttgart hirian jaio zen, 1936ko urriaren 10ean, Nobel sariduna zela
|
jakin
baino 71 urte lehenago, zehatz mehatz. Sttutgarten bertan hasi zen fisika ikasten, Unibertsitate Teknikoan, eta Munichen bukatu zuen doktore tesia.
|
|
|
Urtero bezala, azaroarekin batera dator Zientzia eta Teknologiaren Astea. Hainbat egunez, arlo horretan interesa duena asetzeko eta, agian, ez duenaren
|
jakin
mina pizteko hitzaldiak, erakusketak, jardunaldiak, lehiaketak eta abar egingo dira mundu guztiko hirietan. Zientzia eta teknologia kalera ateratzea da helburua, nahi duenaren eskura jartzea.
|
|
|
Egoera hori aldatzeko antolatu zen 2000 urtean lehenengo Zientziaren Astea, Europako Batasunaren ekimenez. Helburua da zientzia eta teknologia jendearengana hurbiltzea, azken aurrerakuntzak eta ikerketa lanak kalera ateratzea eta jendearengan zientziarekiko
|
jakin
mina piztea. EAEn, Innobasque erakundeak antolatzen du Zientzia eta Teknologiaren Astea.
|
|
|
Argitaratu duten teknikaren bitartez, zelula helduak zelula ama pluripotente bihur daitezke, enbrioi bat sortu beharrik gabe. Horretarako, larruazaleko zelula helduetan, fibroblastoetan, lau gene
|
jakin
sartzen dituzte, eta gene horiek arduratzen dira zelulak birprogramatzeaz eta pluripotente bihurtzeaz. Egia da oraindik arazo larri batzuk konpondu behar dituztela adibidez, minbizia agertzeko arriskua% 20 areagotzen da, baina aurrerapauso bat da, eta obuluen erabilera saihesteko bide bat.
|
|
|
Egia esan, komunikabideek behar bezala informatzeko ardura dute, haiek
|
jakin
behar dute nola eman arazoaren berri. Ez dute hondamendi edo apokalipsi gisa irudikatu behar, konponbiderik ez duen arazo bat balitz bezala.
|
|
|
Ezin dugu
|
jakin
idazleek Creeper en berri izan ote zuten idazten hasi baino lehen. Baina argi dago gauza bat dela ia nahi gabe egindako birus erreal baten istorioa, eta beste bat dela planteamendu hau:
|
|
|
Garatu beharreko tratamendua minbizi mota bakoitzarentzat espezifikoa da eta, era berean, askotarikoa. Botiken koktel bat izango da, eta, koktel horretan, botika bakoitzak tumore zelulak duen estrategia
|
jakin
bati egingo dio aurre. Artxibokoa
|
|
|
Horrexegatik, hain zuzen, Watsonen genomak hutsune bat du: Watsonen amona batek Alzheimer-en gaitza zuen, baina, gaitz sendaezina denez, Watsonek ez du
|
jakin
nahi izan gaitzarekin lotzen den gene bat ote duen, jakinda ere bailuke ezer egin.
|
|
|
Bestalde, deskodetu dituzten lehenak zientzialari ospetsuenak izan dira, eta jende asko ez dago ados horrekin. Izan ere, Watsonek ez bezala, gaitzekin lotzen diren geneak ote dituzten
|
jakin
nahi izan dute, litekeena baita horrek abantaila ematea sendabidea asmatzen dutenean. Kritika egin dutenek uste dute gainerakoek ere eskubide berbera izan luketela, eta, beraz, ez dela lehentasunik izan behar DNAk deskodetzean.
|
|
|
Izan ere, Euskal Herriko intsektu nekrogafoek hazteko behar duten denborari eta banaketa patroiei buruzko ezagutza nahiko urria da. Nola
|
jakin
, orduan, zein intsektu dauden hilotzean?
|
|
|
Dagoeneko deskribatu dituzte zenbait espezieren larba fase guztiak. Beraz, hilotza aurkitu eta larbak jasoz gero, zein euli espezie den
|
jakin
dezakete; baita pertsona horrek hilda zenbat denbora daraman aurreikusi ere, larba horien hazkuntza taulak aztertuta.
|
|
|
Leherketa 2006ko irailean behatu zuten, baina, datuak aztertuta, orain konturatu dira SN2006gy benetan berezia dela. Hain zuzen ere, hasieran uste bazuten ere supernoba masa txikiko izar batek sortu zuela, Chandra k jasotako datuei esker
|
jakin
dute izarra oso handia zela. Kalkuluen arabera, haren masa Eguzkiarena baino 150 aldiz handiagoa zen.
|
|
|
Izar bakoitzaren bizia masa jakin batekin, errotazio abiadura jakin batekin eta konposizio kimiko
|
jakin
batekin hasten da. Hiru parametro horiek izarraren eboluzioa definitzen dute.
|
|
|
Ikusi zuten mineraletan oso oso proportzio txikian agertzen zirela, eta ondorioztatu zuten lurrean arraroak zirela. Geroago
|
jakin
da uste baino arruntagoak direla. Ez daude ustiatuak izateko moduko kontzentrazioetan, hori egia da, baina lur arraroetan arraroena ere, lutezioa, urrea baino 200 aldiz ugariagoa da lurrazalean.
|
|
|
Antzinatik ezagutzen da merkurioa, eta gizakiak ezin izan dio eutsi erabiltzeko tentazioari, nahiz eta
|
jakin
, aspalditik hori ere, kaltegarria izan litekeela.
|
|
|
Hortaz, pozoitzea saihesteko ardoa urrezko edalontzietan edaten bazuten ere, ez dago zalantzarik berun gehiegi hartzen zutela. Ezin da
|
jakin
, hala ere, zenbateraino eragin zuen Inperioaren gainbeheran, baina, neurri batean edo bestean, faktoreetako bat izan zela uste dute aditu askok.
|
|
|
Dena dela, nahiz eta beruna toxikoa dela
|
jakin
, Erromatar Inperioa erori ondoren ere oso erabilia izan da. Aurretik zituen aplikazioez gain, berriak bilatu zizkioten.
|
|
|
Zero absolutua ulertzeko, tenperatura zer den
|
jakin
behar da lehenengo. Tenperatura materiako atomoen energia zinetikoa da.
|
|
|
Hala, ikusten dute zer espezie dauden eta zein diren ezezagunak, eta baita nola eboluzionatu duten ere. Gehienak zuhaitz genealogikoaren antzinako garaietakoak dira, eta, bide batez,
|
jakin
dute mikroorganismoek azkarrago eboluzionatzen dutela habitat batzuetan beste batzuetan baino.
|
|
|
Arazo horren aurrean, oso garrantzitsua da bakterioak lortzen dituen erresistentzia berrien jarraipena egitea, gaixoak zein antibiotikorekin tratatu behar diren jakiteko. Azterketa hori egiteko, alde batetik, erresistentzia berriaren genea aurkitu eta nabarmendu behar da, eta bestetik, integroiak dauden edo ez
|
jakin
behar da.
|
|
|
Hori lortzeko, ezinbestekoa da infekzioa garaiz detektatzea eta bakterioaren zein anduik eragin duen jakitea. Horretaz gain, infekzioa eragin duen anduiak dituen erresistentzien berri
|
jakin
behar da. Bide horretatik, kontrol sistemak ezarri eta A. baumannii k eragindako hilkortasuna kontrolpean izatea lortu nahi dute.
|
|
|
Argi dago molekulak ikustea ez dela detekzio metodo aproposa eta ikusi ahal izateko teknikak badaude; izan ere, kasu horretan, berun atomoak aurkitzeaz gain,
|
jakin
litzateke zenbat ur molekula dagozkion bakoitzari.
|
|
|
Erreakzioan, molekula berriak sortuko dira, eta emaitza bigarren gas kromatografo batean sartuta analiza daitezke. Erreakzioaren produktuen arabera, jatorrizko laginean zer zegoen
|
jakin
daiteke.
|
|
|
Betidanik izan du gizakiak bidaiatzeko grina, toki berriak ezagutzeko
|
jakin
mina. Hasi kontinenteetatik, itsasoa gero, zerua eta espazioa azkenik.
|
|
|
Okerra dago, bizitako ia mende baten zama darama gainean, begiak lausotzen hasiak ditu. Hasieran fidakaitz agertu da bisitan etorri zaion kalekumearen aurrean, baina haren
|
jakin
minak piztu egin du, antza, eta gazte denborako kontuak burura etortzen zaizkion heinean bizkortu egin da; eta mihia dantzan hasi da, gaztetan bezain arin.
|
|
|
Amonak inguruko landareak ezagutzen ditu, izenez ezagutu ere, eta garai batean zertarako erabiltzen zituzten ere badaki, batzuk oraindik ere erabiltzen ditu. Eta, hain zuzen ere, horretxen berri
|
jakin
nahi du etnobotanikariak; jakintza horren testigantza jaso eta gorde nahi du. Izan ere, amona arbasoen jakintzaren jabe da, haren guraso eta aitona amonetatik jaso zuen; eta, tamalez, haren seme alabek jakintza horren zati bat baino ez dute jaso, eta ilobek are eta zati txikiagoa.
|
|
|
Duela 40 urte baino gehiago
|
jakin
genuen kolesterola erraz oxidatzen dela, eta, harrezkero, kolesterolaren 70 oxido baino gehiago identifikatu dituzte; horietatik batez ere 8 agertzen dira elikagaietan, eta organismoak horien% 10 xurga dezake.
|
|
|
Dena den, gauza bat argi izan behar da. Nahiz eta
|
jakin
elikagaietan kolesterolaren oxidoak eratzen direla, eta, oro har, kozinatutako elikagaiek elikagai gordinek baino kolesterol oxido gehiago dutela, ez da larritzeko moduko kontu bat. Izan ere, elikagaietako kolesterol oxidoen kantitatea oso urria da, eta, normalean, ez da iristen osasunerako kaltegarri izan litezkeen kontzentrazioetara.
|
|
|
Sistema pasiboa dela esaten da, hargailuek seinaleak jaso besterik ez baitute egiten. Sistema honen bidez, milioika pertsonek aldi berean
|
jakin
deakete kokapena.
|
|
|
Hargailuen erlojuak, berriz, ez dira hain zehatzak, baina zehaztasun handia lortzera iristen dira, sateliteen erlojuen eta hargailuen erlojuen arteko diferentzia matematikoki zenbatesten baita. Zenbatespen hori posible izateko, hargailu bat gutxienez lau sateliterekiko zenbateko distantzian dagoen
|
jakin
behar da. Matematikoki, nahikoa izango lirateke hiru satelite kokapen koordenatu (X, Y eta Z) ezezagunak lortzeko, baina laugarren sateliteak posible egiten du laugarren ezezaguna ebaztea, alegia, hargailuaren erlojuaren errorea ebaztea.
|
|
|
Kode bidezko neurketan, sateliteak, seinaleaz gain, uhin maiztasun jakin batean modulatutako kode bat bidaltzen du. Kode horren korrelazio bidez
|
jakin
daiteke seinaleak hargailura iristeko zenbat denbora behar duen; eta datu hori argiaren abiadurarekin biderkatuz, satelitearen eta hargailuaren arteko distantzia jakitea lortzen da. Distantzia neurketa horri pseudodistantzia deitzen zaio.
|
|
|
Halere, oztopo garrantzitsu bat dauka fase bidezko neurketak. Hargailura iristen den seinalean uhin desfasearen berri oso erraz
|
jakin
daitekeen arren, ziklo kopuru osoa jakitea ez da hain erraza. Ziklo anbiguotasunaren arazoa deitzen zaio horri.
|
|
|
Satelite bidezko kokatze sistema gurpilaren bira kopurua neurtzen duen pertsonaren parekoa da, desberdintasun batekin; gurdira igotzen denean, atzean etzan eta loak hartzen du. Esnatzen denean, arduratu egiten da eta distantzia
|
jakin
nahian hasten da; badaki une horretan gurpila bira erdian dagoela, baina ez daki zenbat bira oso eman dituen. Ziklo anbiguotasunaren kasu bera da:
|
|
|
Ziklo kopuru osoak software bidez kalkulatzen dira, algoritmo bidez, eta azken urteetan asko hobetu dira kalkulu horiek: denbora gutxian (segundo edo minutu gutxi batzuetan)
|
jakin
dezakete ziklo kopurua zenbatekoa izan den. Ziklo kopuru osoaren kalkulua egiteko, algoritmo horiek ezinbestekoa dute gutxienez beste hargailu baten une bereko datuak izatea.
|
|
|
Ziklo kopuru osoaren kalkulua egiteko, algoritmo horiek ezinbestekoa dute gutxienez beste hargailu baten une bereko datuak izatea. Beraz, hargailu bakar batekin ezin daiteke pseudodistantzia besterik
|
jakin
.
|
|
|
Topografian eta geodesian, fase bidezko kokapen diferentziala erabiltzen da zehaztasun handiko neurketak egiteko. Metodologia horrekin, zehaztasun izugarriz
|
jakin
daiteke bi hargailuren arteko bektore tridimentsionala (oinarri lerroa deritzona) zein den. Bektore horren kalkulua egiteko, ezinbestean, bi hargailu topografiko geodesikoren une bereko datuak behar dira.
|
|
|
Zorionez, Salmonella ren hainbat andui erabat sekuentziatuta daude. Halaber,
|
jakin
badakite hainbat gene Salmonella renak bakarrik direla; alegia, ez direla agertzen beste bakterioetan edo izaki bizidunetan. Beraz, gene horiek detektatuz gero, garbi ikus daiteke non dagoen Salmonella bakterioa.
|
|
|
Alegia, litekeena da pasteurizazioan edota esterilizazioan hildako bakterioaren DNA aztertzen jardutea. Beraz, Salmonella detektatzeko ez da nahikoa DNA aztertzea, modu horretan ezin baita
|
jakin
bakterioa bizirik edo hilik dagoen.
|
|
|
Erronka horrek bi alderdi ditu: batetik, sintesi bidea asmatu behar da, hau da, nola ekoitzi (gaur egun, ia ia eskuz egiten da), eta bestetik, informazio hori guztia nola maneiatu
|
jakin
behar da.
|
|
|
Nire ustez askatasun pixka bat eta utzi behar zaie zientzialariei. Ez dut uste zientzialariek material horiek toxikoak diren edo ez
|
jakin
gabe itsu itsuan aurrera egingo dutenik.
|
|
|
Haurdunaldiaren aurretik gaixotasun genetiko
|
jakin
bat ez duten enbrioiak aukeratzeko, diagnosi genetikoa garatu zuten. Teknika hori, besteak beste, sexuarekin batera heredatzen diren gaixotasunak saihesteko asmatu zuten.
|
|
|
A eta B barietateek elikagaiak degradatzen dituzten entzimak ekoizten dituzte; ondorioz, kutsatutako janariak itxura eta usain txarra izaten ditu. Beste barietateek, ordea, ez dute itxura, usaina edo zaporea aldatzen, eta, beraz, ezaugarri horiek aztertuta ezin da
|
jakin
janaria kutsatuta ote dagoen.
|
|
|
Efektu hori lortzeko, ordea, ondo
|
jakin
behar da zer muskulutan injektatu botoxa. Bestela, nahi ez diren ondorioak eragin daitezkeela ohartarazten du Cormenzanak, hala nola muskuluren bat eroria gelditzea.
|
|
2008
|
|
|
Nolabait azaldu nahi izan dute Millerren esperimentuan hainbeste molekula organiko agertu izana, kontuan hartuta ia ezinezkoa zela garai hartan hark proposatutako atmosfera egotea. Bada, esan dutenez, litekeena da Millerren kondizioak orduan Lurrean hain ugariak ziren sumendietan eratutako gas hodeietan egotea, eta ingurune mugatu
|
jakin
haietan eratu izatea osagaiak.
|
|
|
Noski, txertoekin ikertzen jarraitu behar da, baina, nire ustez,
|
jakin
behar da zer gertatzen den GIB kontrolatzaileetan, eta infektatuta egon arren gaitza garatzen ez duten tximinoetan. Babes hori nola eta zergatik gertatzen den ezagutzeak aztarna asko emango dizkigu.
|
|
|
Horregatik, gaur egun, Europan galarazita dago substantzia hori. AZTI Tecnalia zentro teknologikoko ikertzaileek Gipuzkoako kostaldean TBTaren eragina nolako den
|
jakin
nahi izan dute, eta, horretarako, molusku batzuen sexuari erreparatu diote.
|
|
|
Ikerketa hori oinarri hartuta, poluzio horren eboluzioa nolakoa izan den
|
jakin
nahi izan dute AZTI Tecnaliako ikertzaileek. Eta emaitza berriek erakutsi dute sedimentuetako TBT kontzentrazioa txikitu egin dela, oro har, 2000ko datuekin alderatuta.
|
|
|
Lerro bakoitzak halako energia tarte batean egiten du lan. Beraz, aldez aurretik, norberak ikertu nahi duen esperimentua energia tarte horietako batean egiterik badagoen edo ez
|
jakin
behar da. Urrearen kasuan 5d elektroiaren trantsizioa aztertu nahi genuen, eta hori Japonian posible zela ikusi genuen; azpimarratu du Eider Goikolea kimikariak optika guztia egokitu, eta esperimentuak egiten hasi ginen. Kostata, baina urre atomoaren 5d elektroia magnetikoa zela behatu zuten EHUko ikertzaileek.
|
|
|
Gainera, lehen aipatutako mikrotxipari esker, artzainak
|
jakin
dezake zenbat esne ematen duen ardi bakoitzak. Jetzitegian beste irakurgailu bat jarri dute, eta, hala ordenagailuak badaki ardi bakoitza zein lekutan jarri den, eta automatikoki neurtzen du jezteko makinak zenbat esne ateratzen dion azaldu zigun Otaegik.
|
|
|
Adibide polita da Atlantikoa hegazkinez eta bakarrik zeharkatu zuen lehen pilotuarena, Charles Lindbergena, 1927koa. Hegaldia egiteko
|
jakin
behar zuen nondik joan. Mercatorren proiekzioa interesatzen zitzaion norabideari eusteko.
|
|
|
Mapak ez dira asko aldatu, baina bai mapen erabilera, gaur egun denbora errealean
|
jakin
baitezakegu non gauden.
|
|
|
Argi dago bateraezinak direla, hau da, leku
|
jakin
batean ez dago urtegi bat egiterik eta, aldi berean, muturluzea kontserbatzerik. Horrelako egoeren aurrean daudenean, eta bietako batek irabazi behar duenean, Gonzálezek argi du zein den beti irabazlea:
|
|
|
Izar leherketa oso distiratsuak dira supernobak, eta, hain zuzen, horregatik dira hain baliagarriak kosmosaren urruneko zatiak ikusteko. Supernobetatik iristen zaigun argi kantitatea neurtuta,
|
jakin
daiteke zer distantziatara dauden, eta haien koloreari erreparatuz kalkula daiteke zer abiaduratan aldentzen ari diren. Izan ere, zenbat eta kolore gorriagoa izan, gugandik orduan azkarrago aldentzen ari dira.
|
|
|
Izan ere, dagoen informazio gehiena animaliekin bakarrik egindako ikerketetan lortu dute. Zientzialariek
|
jakin
badakite ez dela batere ziurra animalietan behatutakoa gizakietara hedatzea, baina askotan ez dute modurik saiakuntzan aurrera egiteko. Horretaz jabetu ziren, adibidez, errubeolaren txertoarekin.
|
|
|
Esaterako, landare batzuk gai dira inguruan lehiakideak dituzten jakiteko, argiaren aldaketa txikiak detektatuz. Landareek uhin luzera jakin batzuetako argia xurgatzen eta islatzen dute, eta horri esker
|
jakin
dezakete landare batzuek inguruan inor dabilen. Garagarrak, adibidez, inguruko landareek argiaren espektroan eragindako aldaketa horiek detektatzean, pujak gehiago luzatzen ditu, eta loreak azkarrago garatzen ditu.
|
|
|
Erreakzio ezaguna da azukreen eta aminoazidoen artekoa, baina ez zuten uste garagardoa egiten den kondizioetan erreakzio hori gerta zitekeenik. Ikertzaileek
|
jakin
nahi izan dute nola eragiten duen erreakzio horrek garagardoaren zaporean, eta, horretarako, erreakzioa gerarazten duen konposatu bat gehitu dute prozesuaren erdian. Erreakzioa geratuta, 11 molekula aurkitu dituzte alfa dikarboniloen taldekoak; haien artean, karamelu eta arrosa usaina duten bi molekula.
|
|
|
Horrela, giza adimenaren edo animalia adimenaren gaian interesa dugun hainbat lagun elkartzen hasi ginen. Adimena zer den
|
jakin
nahi dugu; azken batean, fenomeno natural bat da, eta, horri esker, elkarrizketa hau izan dezakegu, edo gizarte konplexuetan molda gaitezke. Hainbat arlotatik gatoz:
|
|
|
Noski, genea aurkitutakoan, lan handia egin behar da orain;
|
jakin
behar dugu zer itu dituen, zer ehunetan espresatzen den, zer funtzio dituen giza portaeran eta beste espezie batzuenean eta abar. Eta esan dezaket astero gene horri buruzko artikulu berri bat argitaratzen dutela.
|
|
|
Patrizio Etxeberria industria gizon legazpiarrak kasu horretarako bereziki pentsatu eta egin zuen altzairua da, Reco (Resistencia corrosión) izenarekin patentatu zuena. Eta altzairu horren konposaketak berebiziko garrantzia izan zuen; batetik, Txillidak pentsatutako formak eman ahal izateko, eta, bestetik, berriki
|
jakin
dugunez, eskulturari bizi luzea ziurtatzeko.
|
|
|
Erabiltzen diren izpiak, ordea, laserrarenak izan beharrean, izpiak edo elektroiak izaten dira. Horien bidez, molekulen egitura zein den
|
jakin
daiteke.
|
|
|
Hain zuzen ere, hiztun bati estimulu jakin bat emanez gero tentsio aldaketa ikus daiteke garunean. Aldaketa hori uhin baten bidez irudikatzen da, eta uhin hori noiz eragin den eta nolakoa den
|
jakin
daiteke.
|
|
|
Filosofoen harri gisa arrakastarik izan ez bazuen ere, harri boloniarrari buruzko
|
jakin
mina ez zen desagertu. Galileok berak ere parte hartu zuen harri haren inguruko eztabaida zientifikoetan.
|
|
|
Esaterako, antigorputzei fluoroforo bat gehituta, gero, lagin batean antigorputz horren antigenoa non dagoen
|
jakin
daiteke. Horretarako, fluoreszentziazko mikroskopioak erabiltzen dira.
|
|
|
Besteak beste, jaso zituen idatzizko dokumentuengatik. Egutegi zehatzak eta deskribapen fidagarriak egin zituen; horrelako agiriak behar beharrezkoak dira garai bateko zientziaz
|
jakin
nahi duenarentzat.
|
|
|
Birusek, oro har, fitxategi bat kutsatuta dagoen
|
jakin
egin behar dute, berriz ez kutsatzeko; eta, horretarako, sinadura edo marka bat uzten dute kutsatutako fitxategietan. Bada, horixe bera da birusek bizirik irauteko duten ahultasuna.
|
|
|
Mikroelektrodo baten bidez, organoaren ehunen tenperatura eta inpedantzia neurtzen da une oro. Mikroelektrodo hori sistema elektroniko txiki bati lotuta dago, eta hark datuak jaso eta kanpoko sistema bati bidaltzen dizkio telemetria bidez; hala, organoaren egoera nolakoa den
|
jakin
daiteke. Gainera, ez du ehunetan kalterik eragiten, ez kirurgia eragiketetan, ez garraioan.
|
|
|
Eta, izenak dioen bezala, irrika sortuko du. Zientziako teknologiako eta gizarte zientzietako gaiak zabalduko ditu, gazteen artean jakintzarekiko eta ikerketarekiko
|
jakin
mina, zaletasuna eta bokazioa piztu nahian. Guztia modu zirikatzailean, gaur gaurko irudiarekin eta hiru hizkuntzatan, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez.
|
|
|
Kalea fosilez josita dagoela igarri du, eta bisita turistiko berezia proposatu du. Horrez gain, kalean, informazioa jasotzeko aukera ere izan du, eta gauza bitxi ugari
|
jakin
du: kakao likorea uste baino zaharragoa dela, gazteek entzuten dituzten abestien% 42k drogak aipatzen dituztela, tatuaje elektronikoen atarian gaudela eta abar.
|
|
|
Leuzemia nola sortzen den
|
jakin
nahian
|
|
|
Ikertzaileek leuzemiaren zelula amekin ikertzen jarraitu dute, ustez haien erruz azaltzen baita berriro minbizia tratamenduen ondoren batzuetan. Zenbat eta gehiago
|
jakin
, orduan eta tratamendu eraginkorragoak garatuko dituztelako itxaropena dute.
|
|
|
Egia esan, biologia molekularrari buruz gehiago irakurtzeko beharra nabaritzen dut orain. Eta ez bakarrik lanarengatik, ez bakarrik inhibitzaileak egiten ditugulako, baizik eta nire
|
jakin
mina asetzeko ere bai. Nire ezagutza mugatua da arlo horretan.
|
|
|
Agian, gizartean, zientzia gai asko ditu inguruan jendeak, eta ez da horretaz konturatzen. Ez da konturatzen gehiago
|
jakin
edo informazio gehiago izan lukeela.
|
|
|
Behin mapa horiek eginda, genoma osoa bilduko zuen DNA zatien liburutegi bat sortu zuten. Horretarako, DNA zati horiek bakterioen barnean gorde zituzten, eta erreferentzia puntuei esker
|
jakin
zezaketen zati bakoitza genomaren zein tokitakoa zen. Azken finean, hori da edozein liburutegik eskaintzen duena:
|
|
|
Eta, jakina, deskodetzeko, lehenengo irakurri egin behar dira letra horiek, edo, beste modu batera esanda, genoma sekuentziatu egin behar da. Hau da, G, A, C, eta T horiek zein ordenatan dauden
|
jakin
behar da.
|
|
|
Genoma kode bat da; G, A, C eta T letren bidez adierazten diren lau nukleotidoren sekuentziez osatutako kodea. Hori
|
jakin
zenetik, genoma nola deskodetu ikertzen aritu da jende asko. Eta, jakina, deskodetzeko, lehenengo irakurri egin behar dira letra horiek, edo, beste modu batera esanda, genoma sekuentziatu egin behar da.
|
|
|
Askok erlazionatzen dute glaziarren galera klima aldaketarekin. Zu ere iritzi berekoa ote zaren
|
jakin
nahi genuke.
|
|
|
Watt balantzaren bidez
|
jakin
daiteke zenbat korronte elektriko behar den kilogramo bateko masa baten pisua indargabetzeko. ©Robert Rathe
|
|
|
Eroskeria eta intoxikazio kanpainetan adituak izan ohi dira multinazionalak, eta kasualitatea izateko gauza gehiegi gertatu dira: OLPCren aurkako teoria konspiranoikoak (Negroponteren anaia John AEBko inteligentzia zerbitzuen zuzendaria delako, XOen kokapena satelite bidez
|
jakin
dezaketela eta XOen edukiak ikus ditzaketela esan izan da), Nigerian XOaren teklatuak patente bat hausten omen duelako auzitara eraman dute, eta ezin da banatu, herrialde batzuek Windows instalatuta izatea eskatu diote...
|
|
|
Hainbat goroldiok propietate antibiotikoak eta tumoreen kontrakoak dituztela
|
jakin
dute zientzialariek analisi kimikoen bidez. Goroldioen estraktuek fenolikoak dituzte, eta horiek onddo eta bakterioen hazkuntza galarazten dutela frogatu dute. Estraktu horien kontzentratuek laborategiko animalietan tumoreen kontrako gaitasunak dituztela ikusi dute.
|
|
|
Aiako Harria parke naturalaren kudeatzaileek ikusi zuten LIFE programa haien esparrura egokitzen zela. Izan ere,
|
jakin
min handia zuten kudeatzeko ohikoak ez ziren moduek izan zitzaketen emaitzen inguruan. Hortaz, parke naturalaren kudeaketa hobetzeko proiektu bat prestatu, eta diru-laguntza eskatu zuten 2005eko deialdian.
|
|
|
Horretarako, magnetorresistentzia zer den
|
jakin
behar da lehendabizi. Magnetorresistentzia deritzo eremu magnetiko baten eraginez materialetan gertatzen den erresistentzia elektrikoaren aldaketari.
|
|
|
Halaber, gizartea heztea oso garrantzitsua dela aipatzen dute adituek. Jendeak
|
jakin
behar du landare dotore horrek kalte egiten diola ingurumenari, ez dela landatu behar eta ez zaiola hedatzen lagundu behar. Ea neurri horiekin guztiekin desagerraraztea lortzen duten, edo, gutxienez, hedatzea galarazten duten.
|
|
|
Izan ere, multimedia formatuei dagokienez, aniztasun handia dago irudiak, soinuak nahiz bideoak erabiltzeko gailu digitaletan. Eskaintzarekin mugarik ez dago; kontua da ulertzea zertan datzan formatu bakoitza, noiz zein erabili
|
jakin
ahal izateko.
|
|
|
Sortzea, azken finean, prozesu garestia baina nahiko erraza da. Eguneratuta edukitzea, ordea, konplexua da oso, une oro zer aldatu den
|
jakin
behar delako, eta, horren arabera, azkar jokatu.
|
|
|
Fruitu bakoitzaren profil polifenolikoa aztertzeko, bereizmen altuko kromatografia likidoa (HPLC) izeneko teknika erabiltzen dute EHUko ikertzaileek. Teknika horri esker, fruitu bakoitzean zer polifenol eta zer kantitatetan dauden
|
jakin
dezakete. Hala, fruitu batetik bestera profil polifenolikoan zer alde dagoen jakin dezakete.
|
|
|
Teknika horri esker, fruitu bakoitzean zer polifenol eta zer kantitatetan dauden jakin dezakete. Hala, fruitu batetik bestera profil polifenolikoan zer alde dagoen
|
jakin
dezakete.
|
|
|
Espainian hazten diren 16 fruituren (laranja, mandarina, limoia, pomeloa...) barietateak aztertu dituzte barietate guztira. Hala, fruitu guztien hatz marketan azaltzen diren ezaugarri komunak nahiz batzuk besteetatik bereizten dituzten ezaugarriak zein diren
|
jakin
dute.
|
|
2009
|
|
|
Nola
|
jakin
mahaitik behera erortzen utzitako katilua hautsiko den edo lurraren kontra errebote egingo duen. Ez da batere erraza galdera horri erantzutea; oro har, oso zailak dira hausturen
|
|
|
Nola
|
jakin
mahaitik behera erortzen utzitako katilua hautsiko den edo lurraren kontra errebote egingo duen. Ez da batere erraza galdera horri erantzutea; oro har, oso zailak dira hausturen mekanikaren inguruko problemak.
|
|
|
Ez da batere erraza galdera horri erantzutea; oro har, oso zailak dira hausturen mekanikaren inguruko problemak. Eta horixe gertatzen zitzaien icebergak nola sortzen ziren
|
jakin
nahi zutenei; alegia, ez zuten lortzen ulertzea zeren arabera zartatzen diren izotz plataformak, eta askatzen diren iceberg deritzegun izotz puskak.
|
|
|
Horrek esan nahi du grafenoak gertu duen basea zein den
|
jakin
daitekeela korrontea xafla batetik DNA molekulara eta handik bigarren xaflara salto egiteko behar duen energiaren arabera. Metodo hori erabilita, eta DNA molekula zirrikituan lerratuta, DNAren baseen sekuentzia ezagut daiteke.
|
|
|
Mekanikoki ez ezik, elektronikoki ere ekipatuko dituzte. Hala, une bakoitzean kontainerrean zenbat ontzi dauden
|
jakin
ahal izango dute, besteak beste.
|
|
|
Dastatzaileek zentzumen memoria izan behar dute; hau da, ezaugarri berdinak beti era berean identifikatzen
|
jakin
behar dute. Beraz, dastatze batetik bestera denbora tarte bat utzita, produktu berari emandako notak berdintsua izan behar du.
|
|
|
Gainera, proteina aztertuta
|
jakin
zuten zenbat neuronak hartzen zuten parte oroitzapenen sorreran, eta frogatu zuten uste baino askoz ere gutxiago zirela: 100 bakarrik ziren (hipokanpoko eremu horretan 1 milioi neurona daude).
|
|
|
GPS sistema barneratua duen koilare bati esker mendian dauden animalien kokapen zehatza
|
jakin
ahal izango dute abeltzainek edozein ordenagailutatik. Mendinet elkarteak martxan jarri duen proiektu
|