|
2000
|
|
|
Hitzarmen honetatik at, Bilbo, bilketa bere kabuz egiten duena, eta Ezkerraldea daude. Honela, biztanleriaren bi herenek edukiontziak dituzte
|
etxetik
gertu. 99 udalek sinatu duten lankidetza hitzarmenaren arabera, Foru Aldundiak hartu du bere gain Bizkaian 1.300 edukiontzitik gora ezartzeak esan nahi duen gastua.
|
|
|
Udazkenean, gaztetxoak ginela, gaztain erre janak egiten genituen. Txabola batean gaztainak erre, sagardo berria
|
etxetik
eramango genuen eta herrira jaisten ginenean udaletxeko arkupetan elkarri bertso berritan edo bertso zaharrak kantari jarduten genuen. Eta herrian pixka bat zabaldu zen, Txomin ere bertsotan aritzen omen zela.
|
|
|
Fuina edo lepazuria bezain kuriosoa, izpiritua beti pil pilean, berritasun guzietaz gose, jendetasunez josia, hona ene ustez, hi bezalako gizon tipito batek behar ukan dituen laguntzak gu biak elgarren anaia bilakatzeko. Ez ahantz
|
etxetik
pasatu behar duala, kantaldiak utzi baldin badituk ere, hire lana ez duk horretan gelditzen. Badiagu oraindik kantu andana bat elkarrekin idazteko.
|
|
|
Baina hori nola egiten da euskalkia
|
etxetik
ateratzen ez baduzu. Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz egin behar dudan eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak.
|
|
|
Interneten negozioak egiteko Uno e Espainiako Estatuko aurreneko ziberbankua eta Kristina izeneko kontsultategia ere apustu honen erakusgarri dira. Banco Guipuzcoanok iragarri berri duenez, bankuaren jatorriko
|
etxetik
bereiziriko on line banku bat sortzeko erabakia hartu du halaber.
|
|
|
Urrutitik dator" Txanogorritxo". Amaren
|
etxetik
irten eta aspaldi sartu zen guztion etxera. Berdin gertatu da" Edurne Zuri"," Hansel eta Gretel"," Otsoa eta zazpi Antxumeak" eta hain ezagunak ez diren beste hainbat ipuinekin.
|
|
|
Joan den ikasturtean seigarren maila eta bosgarren mailako lau gela izan zituzten. Bosgarren mailako ikasleak Xalbador Ikastegitik heldu ziren, eskolak
|
etxetik
gertuago jasotzera. 99/ 00 ikasturtean seigarren, bosgarren eta laugarren maila egitera etortzen dira Miarritze, Getari, Bidarte, Senpere, Sara, Azkaine, Donibane Lohizune, Urruña, Ziburu, Ahetze eta Hendaiako gazteak.
|
|
|
Hezkuntza proiektua sendotzeko nahiari jarraiki," Euskaraz Bizi" ekimena dute martxan. Egitasmo horren baitan antzerkigintza, kantagintza, bertsogintza tailerrak dituzte, euskarazko ikastaroak eskaintzen dizkiete gurasoei, eta barnetegiak antolatzen dituzte, ikasleek
|
etxetik
eta herritik kanpoko inguru euskaldunak ezagutu ditzaten. Baina eskolaz kanpoko bestelako jarduerak ere egiten dituzte, futbito, atletismo zein karate taldeak, edo informatika, dantza eta trikitixa ikastaroak dira horren adibide.
|
|
|
1978ko abenduaren hasierako egunetan egin zuen alde Iruñeko
|
etxetik
Iparraldera bidean. Aste batzuk geroago, abenduaren 22 eta 23an bildu ziren berriz semearekin Iparraldean.
|
|
|
Horretarako, bizikletak hartu, eta Turkia aldera abiatu ziren, handik India, Txina, Nepal, Irak, Japon eta beste herrialde asko bisitatzeko asmotan. Zoritxarrez, traste pilo batekin atera ziren
|
etxetik
, 50 kilo baino gehiagorekin, eta bizikletek ere, beraiek baino gehiago pisatzen zuten. Beraz, errepideetan eta, ondo samar moldatzen ziren arren, eskailerak igotzeko gainean hartu behar zituztenean, ai ene!
|
|
|
Hori ez du egiten estrukturari bueltak eman ez dizkionak, hori landuta dago. Ez dut esan nahi hori
|
etxetik
eraman zuenik, baina landu egin du.
|
|
|
Ipuin sortari buruzko kazetari oharrei begiratuz, aldiz, Joxean Muñoz(" Ifar aldeko orduak", Habe, 1990, 177 alea, 29 or.) bere erreseinan, hamar ipuinok euren dibertsitatearen azpitik zer duten komunik bilatzen saiatzen da, eta bere ustez, batasun hori euren mamian, giro minberaz," lekuz beste egin beharra" z mintzatzen da egilea: " Norberaren sorterritik,
|
etxetik
eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek. Aitzakiaz, gaiez, garaiz eta lekuz arras desberdin izan arren, giroan, irakurlearengan utzi duten gogo giroan badute batasuna."
|
|
|
Bestalde, maitasunak ere pertsonaiari barne gatazka ugari sortarazten dizkio. Izan ere, bere emazteak, Anitak,
|
etxetik
alde egin du, eta protagonistak zalantza ugari izango ditu.
|
|
|
Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa dugu horren lekuko. Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk,
|
etxetik
bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez, gure herriaren aurrerapenerako horretaz baliatu beharrean gaude.
|
|
|
mugimendua hasten denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa,
|
etxetik
ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan pertsonaren telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Herrira joan nintzen. Aurrena
|
etxetik
pasatu nintzen, aitari esateko Salbatoreranindoala eta ea etorri nahi zuen.
|
|
|
Erretizentzian zenbait ideia edo esaldi amaitzeke lagatzen dira, isilaldia abiaraziz; testuinguruak aditzen ematen du eliptiko uzten den elementua, eta esatariak ahalegindu egin behar du eten puntuetan dagoena iradokitzen; esaterako: , itsasoetan zehar?, mendietan gora?, abenturazaletasunaren
|
etxetik
–, noranahi eta bidaide, hauxe duzu ibiltarien irratsaioa?.
|
|
|
Ahalegindu naiz atzo nondik ibili zen jakiten, eta mutil horiek nola ezagutzen zituen, baina keba, ez dit oso erantzun zuzenik eman, eta nahiago izan dut gehiago ez ekitea. Ze goxo sartzen den kolakaoa
|
etxetik
hain urrun.
|
|
|
Banekielako gertatuko zela, horregatik ekarri dut
|
etxetik
musika kasete hau. Antonio Breschiren" Mezulari" diskoa, hain zuzen.
|
|
|
Pisua ez zegoen gaizki. Egia esateko, ikusi zituzten pisuetako bat ere ez zitzaion txarra iruditu Txemari, hain handia zen bere gogoa gurasoen
|
etxetik
joan eta Eiderrekin bizitzen hasteko. Baita zubi erromaniko baten azpian ere, botatzen zuen sarritan Txemak.
|
|
|
Ez zekiten ordenagailua pizten ere, eta nola jakingo zuten artxibo baten barrura sartzen... Geratzen zen bakarra Txema zen, nahiz eta oso gutxitan azaldu Eiderren
|
etxetik
, eta beraz ez zen lar arriskugarria testu horiek irakurtzeko. Eta gainera, azken aukera hori absurdoa zen guztiz, euren arteko konfiantzak ez baitzuen antzeko hesien beharrik.
|
|
|
Ez dut denbora larregi izan hiria behar bezala ezagutzeko,
|
etxetik
ekarri dudan Irlandako gida honen arabera hamar mila leku interesgarri baitaude Dublinen, eta beraz, larrialdiko aukeraketa bat eginda, hiru edo lau tokirekin konformatu behar izan dut. O’Connel Street eko postetxe historikoa, Trinity College, Grafton kalea eta kantoiz kantoi egindako ibilbide ez oso zehatzean aurkitu dudan elizaren bat, horiek izan dira nire gidaren iritziz denboraz estu dabilen bidaiariak ikusi beharreko batzuk.
|
|
|
Eta hala ere pozik nago. Beharbada azkenik hemen nagoelako, beharbada
|
etxetik
, herritik alde egin dudalako, beharbada hiri honek itsatsi egiten dituelako bidaiariaren arropetan Liffey ibaiaren marroia, hodeien mehatxuzko karga eta pub en inguruetako zerbezaren usain beltza. Ez zait berriz gertatuko.
|
|
|
Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan behar zela eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan,
|
etxetik
jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala. Baina, bertzeen begietan irakurtzeko gai bazina bezala eta ene haustura hartaz istantean ohartu, hala solastatu zintzaizkidan, adio egiterakoan:
|
|
|
Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan behar zela eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure
|
etxetik
jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala. Baina, bertzeen begietan irakurtzeko gai bazina bezala eta ene haustura hartaz istantean ohartu, hala solastatu zintzaizkidan, adio egiterakoan:
|
|
|
Eta gure
|
etxetik
berriro iragan ziren etxeko medikua eta Uraitzeko barbera, baita bertze bizpahiru mediku eta sasi-mediku ere, anaiari sendabelarrak, edariak, enplastoak, ukenduak, pilulak, medizinak eta kontseiluak emaiten zizkiotenak, probetxu handirik gabe... zeren eta gaitz hura ez baitzen sendagai, ez sendakizun.
|
|
|
Izan ere, jauregiaren errespontsabilitatea gure aitaren esku utzi zuenetik, bere baitan zatiturik zegoen aitona, zeren, miretsirik bazegoen ere, alde batetik, gure aitaren kemenarekin eta haren suarekin, baita negozioen oihanean aitzina egiteko erakusten ari zen trebeziarekin ere, ez zituen, bertzetik, haren modu eta manera haiek guztiak guztiz azeptatzen eta ontzat hartzen. Eta bazkalorduan diskutitzen aritu ziren biak, aitona Nikolasek ez zuelako begi onez ikusten zein modu desegokian egotzi zuen aitak
|
etxetik
Xalbador lehengusua, urte erdiz jauregiko skribatzaile izan zena, oihuka eta ostikoka:
|
|
|
—Alferrik habil, Joanikot: ni ez nau nehork
|
etxetik
mugituko, neure bertze behar horien egiterat... are gutiago gaur bezalako egun hozminetan.
|
|
|
Eta jauregiaren aitzinaldeko planotik harat, bertzalde, bi lur eremu errektangular bereiz zitezkeen, elkarri zerraizkionak eta jauregiaren ataria osatzen zutenak: ...hemen soilune batzuk zituena, hain baitzen oinezkoen oinek zein zaldizkoen zaldiek erabilia eta aurizkia; eta harrizko bideska batzuk zituen —hiru—, jauregiko ateetako aterabide zirenak, baita harrizko bertze bide bat ere, apur bat zabalagoa, jauregiaren aitzinaldeari paraleloki zerraiona, nondik sartzen eta iltkitzen baitziren orgak eta gurdiak, kotxeak eta karrozak, etxerat etorri edo
|
etxetik
jalgi behar izaiten zutenean, eta norat biltzen baitziren arestian aipatu bertze bideska guztiak; bigarren lur eremua, berriz, jardina zen: bertan, belardiak, ezpel hesiak eta loretokiak ikus zitezkeen, iduri geometrikoetan bilduak eta simetrikoki banatuak, frantses stilorik ortodoxoenean; eta erdigunean iturri eder hura zegoen, bi plater zituena, behekoa zabalagoa eta handiagoa, eta goikoa tipiagoa, biak ere emakumezko estatua batek loturik, erdiz erdi, kariatide baten eredurat; eta urzurrusta batek plater tipian goiti egiten zuen, eta gero beheiti, plater tipiaren beraren gainerat, nondik, gainezka egin ondoren, askarat erortzen baitzen, zirkular bat iduri.
|
|
|
Baina kontu hura ere ez zuan behar bezala joan, eta etxeko andereak saloi batean musuka harrapatu gintuèn egun batean eskandalua sortu zuan... Eta, nola manatzen duenaren etxean manatzen duenak baizik ez duen arrazoin, hala, gure artekoen falta eta hobena niri egotzi zidatean... egotzi ninditean, finean, gabrielitarren
|
etxetik
. Egia duk ezen ez zidatela Fulberto kalonjeak Abelardori egin ziona egin, noiz eta Fulbertok jakin baitzuen ezen Abelardo bere iloba Eloisarekin ibiltzen zela, eta neurekin daramatzadala oraino, halatan, neure gizonezkotasunaren frogak, nahiz eta zertarako ez dakidan, geroztikako haratuzte luzea kontuan izanik... baina ikusten duzue ene harreman haien ondore gaixtoa.
|
|
|
anaia salatzea. Izan ere, aitaren hitzak gogoratzen nituen, noiz eta etxeko sehiei, edo guri ere, arau haiek emaiten baitzizkigun, amorioarekin eta haragiaren plazerrarekin lotuak zeudenak, etxeko sehiak
|
etxetik
egoztearekin mehatxatzen zituela, eta gu, berriz, Mattin eta biok, azotatzearekin: " Gauza horietarako lekuak eta lekuak zaudek, eta egunen batean harrapatzen bazaituztet, azotatu eginen zaituztet!
|
|
|
Eta ahantz ezazu Maddalen, neskame bat izanik, jostailu bat izan baitaiteke, gehienik ere, Joanikoten eskuetan... Aldiz,
|
etxetik
egotziko bagenu eta jostailuari jostailuak ez duen inportantzia emanen bagenio, kontrakoa izanen litzateke ondorea, eta orduan bai seta eta tema litekeela Joanikot... Halarik ere, gaur bertan egonen naiz anaiarekin, eta erranen diot tentuz eta zentzuz ibiltzeko eta ez nabarmentzeko..."
|
|
|
—eta, isilune baten ondoren, segitu zuen—: Izan ere, iaz ama eritu eta gaizkitu zitzaigun, eta, nola medikuek ez baitzuten sendatzen, hala, promes egin nion san Jenarori ezen, ama sendatzen bazuen, munduaren azkeneraino joanen nintzela, erromes,
|
etxetik
sosik hartu gabe; eta sendatu zen ama, eta halaxe nauzue orain, Donejakuerako bidean, neure oinak eta gitarra lagun bakar ditudala.
|
|
|
Osaba Joanikot izan nuen luzaroan neure gaueko izar eta ipar, eta hantxe nengoen ni, iparra galdurik, norat bildu ez nekiela. Eta
|
etxetik
jalgi eta, ohartu nintzenerako, jauregiko sagastian nengoen.
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: ...a hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa eta kiratsa zeriola; eta, hala, aita sendatzeko asmotan, etorri ziren hango eta hemengo medikuak, iragan ziren gure
|
etxetik
, eta ez zuten hura sendatzerik erdietsi; eta, hala eta halatan, lurraz eta lurreko faboreez etsirik geundèn egun batean, Urbiaindik iragan zen gizon bat —benedika dezala Jainkoak egin zigunagatik! —, erlikiontzi hau lepotik dilindaka zeramana; gizonak erraiten zuen ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen e... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Baina historia bitxi hartan bazegoen kontu ilunik, zeren eta, kapatazekin eta bertze jende batzuekin mintzaturik, berant gabe jakin bainuen, konparazione, ezen erditzeko puntuan zeudenak zirela don Fidelek arbuiatzen zituèn eta
|
etxetik
egozten zituèn emazteki haietarik gehienak, eta ez nuen ulertzen zergatik... Izan ere, ez al zen arrazoin naturala emazteki haiekin izan zezakeen haur bat edo bertze beretzat hartzea eta etxeko primu eta heredero izendatzea...?
|
|
|
Eta hura halakoa zen eta harekin ikasi nuen ezen ezin ahantz zitezkeela plazer tipiak eta apurrak plazer handien izenean; eta, nola haren
|
etxetik
ez oso urrun mendi tipi bat baitzegoen, norat joaiten baikinen noizik behin paseoan, hala, harekin ikasi nuen, orobat, ezen bezain ederra izan zitekeela bidea; eta, are gehiago, zeren harekin ikasi bainuen ezen ez zela gainaren eta gailurraren atzemaitea conditio sine qua non a mendiaz eta mendiaren ederraz gozatzeko.
|
|
|
Maiatz hartan, ordea, bi astetan gaixo antzean egon nintzen,
|
etxetik
atera gabe, mafrundi handi batekin eta kalentura pixka batekin, eta orduan gertatu zen gertatzekoa.
|
|
|
Eta oroitzen dut nola egun batean urtxintxa haietarik bat gure gibeletik etorri zen etxeraino, nahiz eta osabak gero
|
etxetik
uxatu zuen, zeren beldur baitzen Arkimedesek larrutuko ez ote zuen. Eta bazihoan urtxintxa berriro oihanerako bidean, eta irri ezin zabalagoa egin zidan orduan osabak, erraiten zidala:
|
|
|
Eta, behin desterruan, Lapurditik Nafarroa Behererat eta Nafarroa Beheretik Lapurdirat ibili behar izan zuten, aldi batez, baita Biarnoko lurretarat ere, hainbat bider, gure arbaso haiek, lagun handiki batzuen
|
etxetik
bertze lagun batzuen etxerat, harik eta, Indietarako asmotan zegoen etxejaun bati etxea eta lurrak erosi zizkioten arte, non habia berria moldatu baitzuten, Lapurdi eta Nafarroa Behereko mugan. Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino.
|
|
|
Eta hala akabatu ziren ene umetako urte haiek, zeinetan aitaren aiduru egoiten bainintzen, gogo gogotsuz, hura noiz etorriko; zeren, orain, aldiz, guztiz kontrakoa baitzen ene gutizia, hark
|
etxetik
noiz alde eginen... ez itzultzeko!
|
|
|
JOAN ziren, bada, handiki haiek jauregitik, eta handik bizpahiru egunetarat itzuli zen aitona Nikolas apezaren
|
etxetik
. Eta, ehundabatgarrenaren kontua jakin zuenean, haserretu egin zen.
|
|
|
...na, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez dakidala non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz, baina badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta egunen batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion
|
etxetik
alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren bidetik joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
|
Hura zen primua eta herederoa, eta ni kateko bigarrena, eta bazirudien ezen naturaleza bera ere ados zegoela ordenamendu harekin, nor bere mailarako eta bere gradurako predestinaturik balego bezala, zeren mutil sendoa baitzen hura, harroin baten antzekoa, ni mehea eta arina nintzen bitartean; edo, bertzela erranik, enborra eta zentroa zen Mattin, eta ni adaska eta bazterra; hark zituen indarra eta boterea, nik hitza eta behakoa; hark bere bizia bizi zuen eta begi guztiak zituen gibeletik, eta ni begi haiei beha eta bizitzari beha bizi nintzen. Baina, naturalezaren partehartze badaezpadako hartaz gain, aitak edo amak, edo
|
etxetik
iragan ziren hiru prezeptoreek ere —don Frantziskok, jaun Marcelek eta aita Bartolomek, nork bere denboran— noiznahi den oroitaraziko ziguten, bertzenaz ere, ezen moduak eta moldeak zaindu eta guardiatu beharra zegoela, eta tratu hartan beti emanen zioten anaiari lehentasuna, bietan lehena zelako, Urbiain go hurrengo jaun eta markes balizko. Eta ni, ohitu egin nintzen azkenean... baina ez zailtasunik gabe.
|
|
|
Eta ama ere hainbatetan joaiten zen harat, zeren aita jesuitaren gidaritza spiritualaren erranetarat baitzegoen. Eta, ama gogoan nuela, ohartzen nintzen ezen gaizki jokatu nuela, noiz eta harenganat joan eta erran bainion, koleratsu, ez nintzela apez izanen, Ofizio Saindukoek osaba
|
etxetik
eramanez gero. Zeren osaba peril handian baitzegoen, eta osabaren bizia ene koleraren gainetik.
|
|
|
Izan ere, burumakur nekusan osaba, umiliatua, eta umiliazione hark mintzen eta kezkatzen ninduen, iduritzen zitzaidalako ezen duintasunaren bila joan zena duintasun arrastorik gabe itzuli zela, guztiek gaitzetsia, alferretsia eta beren baitarik egotzia. Eta, halako batean, jaso zuen apur bat burua, eta begiak hertsi zituen, argiaren gehiegiak min eman balio bezala, eta, ezustean, osaba Joanikot hogei urtez zaharturik ikusi nuen,
|
etxetik
eraman zutenetik bi urte baizik iragan ez ziren arren, hain baitzegoen hondatua eta itxura galdua.
|
|
|
Kontatu dizut ezen Pedro Huizi Ubarneko dama zaharraren semea zela eta dama gaztearen lehengusua, baina ez dizut kontatu ezen, aitari tigrearena gertatu ondoren,
|
etxetik
atera ere gabe egon zirela bi emaztekiak, dama eta damatxoa, leihoak hertsirik, itzalpean denbora batez, aitaren ondikozko erabakiaren ondorez kulpant senti zitezkeelako... eta amaren beldur zirelako ere bai, beharbada. Edo, erran nuke ezen leiho guztiak hertsirik zituztela, bat izan ezik, zeren eta Pedrok harat eraman baitzuen bere studio berria, eta zeren argiaren beharra baitzuen ongi trabailatzeko.
|
|
|
—Barkatu, jauna... baina arestian erran diodana egia da. Nik berorrekin ezkondu nahi nuen, baina egun batean mezu bat jaso nuen, paper batean, non erraiten baitzitzaidan alde egiteko, berori bizirik nahi banuen... eta nik zaldia hartu eta alde egin nuen berorren
|
etxetik
.
|
|
|
Zer kontatu zidan, bada? Kontatu zidan ezen denbora batez Parisko emazteki printzipal baten ohorezko dama izan zela, harik eta haren
|
etxetik
jalgi behar izan zuen arte, emazteak egun batean senarrarekin harrapatu zuelako bertze zeregin horietan, eta mehatxatu zuelako eta behartu, haren ondorez, labana luze bat eskuan, Paristik joaiterat, bertze mundurat berant gabe joan nahi ez bazuen bederen; eta nik, nola bainintzen hartan hasi berria, guztia sinetsi nion. Ai, nola izan nintekeen hain sinple eta inozent...!
|
|
|
Salamancatik itzuli nintzenean, berriz, trabailurik eta egitekorik aski izan nuen osaba Joanikoten kalbarioarekin, bertze kontu haiekin antsiatzen hasteko... Baina denbora hura ere iragana zen eta
|
etxetik
ihes egin berria nintzen... eta iraganarekin hausteko gogo bizi hura nuen, errai erraietaraino sartua, hura nola bideratu behar nuen ez banekien ere. Zeren eta gero eta gehiago ohartzen bainintzen, konparazione, ezen laket nituela neskatxak eta emaztekiak... baina non zegoen plazer haren neurria?
|
|
|
Baina, esperientzia haren ulertzeko, Piarres Oihartzabal kapitainarekin izan nuen bertze konbertsazione bat agertu behar nizuke lehendik. Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik beretik kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik nengoela munduan,
|
etxetik
ihesi. Eta buru argia eta begi zolia zen, eta nik ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik ibili gabe...
|
|
|
Behin hartara ezkero, gainera, makurragoa zen Kristinaren zaletasunarenganako arretarik den mendrena erakustea. Ni
|
etxetik
bidali aurreko egunean, Marsellako Tarotaren edizio aski garestia egin nion opari, gure ezkontzaren urtemugaren oroigarri. Sutu zitzaidan:
|
|
|
Unairen arroparekin egindako poltsa tiki bat besapean neramala jalgi nintzen, geroko gerorik gabe, neurea izandako
|
etxetik
. Tentabidean egon nintzen atari inguruan barrandan gelditzeko, zer gizaseme klase ote zen jakitearren Kristinaren itxoinaldi amultsuaren merezient.
|
|
|
Neskaren urrin gazi gazteaz birikak bete eta begiak ireki nituen. Botikinarekin batean, ene betaurrekoak ere —lehengo
|
etxetik
bezperan ekarritako ordezko zahar lodi gorrotagarriak— mahaitxoaren gainean zeutzan, osorik, mirariz. Ikuskizunak, hortaz, trinkotasuna zuen eskas, tipula papera gaineratu dioten pintura lan inpresionista batean bezala, baina horrek egiten zuen, beharbada, erakargarriagoa:
|
|
|
Maiatzean, delako paperak eskuz esku zebiltzanean, zenbait egun baizik ez nuen emazteak
|
etxetik
igorri ninduenetik. Hortaz, ez nengoen opor asmoetan, kontuan hartu gabe, gurean, Kristina genuela beti udaren antolatzaile.
|
|
|
Ohi dudanez, ez jarrerarik aldez aurretik zehazteko bezainbat. Pub berri samar bat zen, Anaren
|
etxetik
hurbil. Lehengo ortzeguneko gau ondikozkoan, harekin batean iragana nintzen ate paretik, barnera sartu gabe.
|
|
|
Zintzotasunezko eroaldi batean, Mertxerena ere kontatu nion ordu laurden lehenago. Kristinak, odolkiak ordainetan, ezta hamar minutu ere aitortua zidala Ximurrarekin sei aste zituela, isil gordean, ni
|
etxetik
bidaltzea erabaki orduko. Erran beharreko guztiak erranak genizkion elkarri eta orain hutsik sentitzen nintzen.
|
|
|
etxe zahar bat auzo zahar batean, etxe eta auzo zahar guztiek dituzten keria eta akats guztiez ajetua. Gazte zarenean eta
|
etxetik
lekutu berritan, xarmangarri dira korridore ilunak, lau tanta isurita agortzen den dutxa, labezomorroak sukaldean eta berogailu eza ganberetan. Are gehiago, inori paradisuaren atari iduritzen ahal zaizkio zaborrontzirik uzteko lekurik ez duten karrika estuak, aparkatzeko neurri murriztaileak, goizaldeko hirurak arte ixten ez den ostatuko bezeroen zalaparta etxe azpian, argirik eza eskaileretan, barrikadak asteburuan eta junki zoldazuak edo agure pitzatuak auzo etxeetan.
|
|
|
Hartara, autoz nindoan, neure urdail bakartia zer ostatutzarretan zigortu behar nuen gogoan nerabilela. Alde Zaharreko aparkatze murriztua medio, nora erabaki gabe kausitu nintzen Zabalguneko gure
|
etxetik
hurbil eta, iluntzerako utzi beharrean, egokiera aproposa jo nuen semearen arropak bildu eta eginbehar hori, bederen, behin betikoz gainetik kentzeko. Abuztuko asteburuak hustutako karriketan, berehala atzeman nuen ibilgailua uzteko tokia.
|
|
|
Gezurra zioen, alu halakoak. Neure burua ispiluaren juzkura emana nuen
|
etxetik
atera aitzin, eta handi samartua nuen.
|
|
|
Hortik aitzinakoa Kristinaren umoreak araberatuko zuen. Ni
|
etxetik
bidali eta lehenbiziko bi hilabeteetan, telefonoz agertzen zidan adeitasuna lurrindurik gelditzen zen bion etxea izandakoaren atezain automatikoaz baliatzen nintzelarik. Nire konplimenduei ezaditua egin, gainerakoei bai ezka erantzun eta Unai eskaileretatik igortzen zidan, atea ireki ere gabe.
|
|
|
—Ez,
|
etxetik
. Itzuliak dira.
|
|
|
Edo ihardetsi nahi ez izatea. Edo jadanik
|
etxetik
kanporatu izana. Lehenbiziko biak lasaigarriak ziren hein batean, oraino bederen inolako giltzaren premiarik ez zuen seinale baitziren.
|
|
|
Lau etxesail baizik ez dira Klararen
|
etxetik
Ttipi zenaren bulegora. Zangoek berez eraman ninduten haraino.
|
|
|
Marka da, haatik, bazkari guztia lantokiaz, bezeroez eta hurrengo komenioaz aritzea ere. Bake ederra eman zuten, lauretatik goiti,
|
etxetik
lekutu zirenean.
|
|
|
aurpegi berri harekin ordurako zuela atzera bulegora itzuli, jada ez zelako Brown lankidea, beste gizon bat baizik. Beraz, garbi zegoen ezin zuela jada
|
etxetik
irten, ez lanera joateko ez ama bisitatzeko ez arrebengana hurbiltzeko ere, eta horretarako premiazko zituela aitzakiak, arrazoi xume baina sinesgarriak, errezelorik sortu nahi ez bazuen. Eta guztietan garbiena, erabiliena eta sinesgarriena gaixo zegoela esatea zen, ohean zegoela gripe izugarri batek jota.
|
|
|
Sua da gure madarikazio ezin ordainduzkoa. Bego, bada, sua nire
|
etxetik
urrun; kixkal ditzala, kixkaltzekoak badira, aho doinu desafinatuok.
|
|
|
Hala ere, hobe diagu
|
etxetik
urrun samar egotea erantzun zion Antonek.
|
|
|
Nahiago nuen neure jolasarekin jarraitu, baina gogorregi sumatu nituen aitaren begiak. Bi edo hiru egun ziren ama
|
etxetik
falta zitzai  gula, eta garai hartan ezin nituen lotu amona  ren hil zoria eta amaren falta.
|
|
|
Arraioa! Ez da harrezkero
|
etxetik
irten. Bizkar-hezurra kraskatzeko beldur omen da, eta ez du berrietarako dirurik.
|
|
|
Betaurrekoak eskatuko nizkion Artolaneko atsoarentzako. Ez omen zen
|
etxetik
irteten!
|
|
|
Aitak ez dezala jakin
|
etxetik
hain goiz irten zaretenik.
|
|
|
Ez iezaiozula amari Artolanekoarekin gertatutakorik aipa esan zidan Migelek,
|
etxetik
irten ginenean.
|
|
|
Isabel bidali genuen Zapelen baserrira zertan zen ikus zezan. Siestara joana zela, eta Migelek baloi bat hartu zuen
|
etxetik
. Siestara joanak ziren Ama eta Edurne ere, bazkariaren ondorenak lasaitzera.
|
|
|
Dabiden anaia ere, Joseba, lur joa geratu zen ustekabeko desagerketa harekin eta urtebetez egon zen
|
etxetik
irten gabe. Nonbait, oso maitemindua zegoen, baina aita eta ondorioz, Dabid ez zen ausartu Karmeloren zinezko arrazoiak ematera.
|
|
|
Geroenean, Josebak doi bat hobera egin,
|
etxetik
irteten hasi, eta luze gabe urrunera joko zuen, Norvegiako Bergen era hain zuzen ere (Dabidek eta biok han bisitatu ahal izan genituen bera eta bikotekidea Eskandinaviara egindako bidaian). Karmelorekiko harreman guztiak etentzat eman zituen, sekula ez zuen egia jakin eta, aldi berean, sekula ez zuen jakin Karmelo beti interesa  tzen zela berataz, urtero, gabonak aldean, Dabidi esker oneko opari ederren batekin batera bidaltzen zion zorion gutunean.
|
|
|
Ez nuen uste
|
etxetik
alde egiteko gai izango nintzenik, are gutxiago bakar bakarrik eta orduko 951 kilometroko abiadan; ez nuen uste berriro eguneroko bat zirriborratzeko beharrizana sentituko nuenik; ez nuen uste adoleszentzian ikasitako poema hau oraindik ere hitzez hitz oroituko nuenik.
|
|
|
Eta datu horiek, buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara bat sortzearekin batera, gehiago areagotu dute nire barne hustasuna: ez, ez nuen uste
|
etxetik
bakar bakarrik alde egiteko gai izango nintzenik.
|
|
|
Interneten bidez katalogoen kontsulta munduko edozein tokitatik,
|
etxetik
, lanlekutik... egiterik dago; dokumentu bat existitzen dela eta eskuratzeko zein aukera dauden jakitea, berrikuntza nagusienetariko bat dela esango nuke.
|
|
|
Garai batean ideiak eta gertaerak idazteko soporte berri eta iraultzailea papiroa izan bazen ere, gaur egun teknologia berriak ditugu egunero eskuartean. Ordenagailu baten aurrean eserita, Alexandriako liburutegiak zituen 700.000 liburukiak kopuruz txiki geratu dira,
|
etxetik
lasai eta edozein orduan kontsultagarri daukagun informazio bolumena zein den ikusirik.
|
|
|
Sarritan sentitzen dut txilioka, gure
|
etxetik
ez urrun.
|
|
|
Banuen autoa, gasolina zegoen ia. Behin baino gehiagotan irten izan nintzen
|
etxetik
egunkaria erosi asmotan autoa hartuta; eta segi eta segi, beharbada bostehun kilometro egin. Noizbait geratu, zerbait jan, inguruak ikusi, horrela ibiltzen nintzen.
|
|
|
Ordiziatik alde egin eta Donostia hustu behar izan genuenerako, urtea hortxe hortxe joango zen. Denbora osoa
|
etxetik
asko irten gabe egingo nuen seguru asko. Ez daukat kalera irten eta jolasean ibili izandako oroitzapenik.
|
|
|
Zortzi ume ginen etxean, eta ez da harritzekoa itolarria izatea. Bi aldiz ihes egin nuen
|
etxetik
, eta guardia zibilek ekarri ninduten ostera, Nafarroatik, Faltzestik aldi haietako batean behintzat. Azkenik, 1951ko abenduan alde egin nuen Donostiara, hogei urterekin.
|
|
|
" Kauen!, umezurtz geratuko gaituk" diot neure artean. Poz ematen dit
|
etxetik
hurbil izango dela jakiteak, behingoz begiratu eta zaindu ahal izango dizkiotela hernia lunbarra eta gainerakoak; arrebarengandik ere gertuago...
|
|
|
Egun gutxi batzuk baino ez neraman etxetik kanpora, egun gutxi batzuk baino ez, beraz, telebista lehen adinako egunerokotasunez ikusi gabe, baina hori aski zen iragarki guztiak ez ezagutzeko. Iragarki berri hark telebistatik urrundua sentiarazi ninduen, telebista egunero ikusteak sortzen duen aberri eroso eta abegikorrean arrotz, traidore ia ia, eta horrek, absurdua bazen ere, oroimin samur bat sentiarazi zidan, ez arrazoizgaineko erru beldurrik gabea, emaztea eta seme alabak abandonatuta
|
etxetik
alde egindako gizon bihozgabea banintz bezala.
|
|
|
Hernanikoa zela azaldu zigun mutilak, eta izebari josteko makina bat ekartzera etorria zela handik Goizuetara. Izebaren
|
etxetik
irtetean autoa abian jartzerik ez zuela jabetuta, Goizuetara heltzean Hernani aldera auto stop egiten ikusi gintuela gogoratu eta guregana jotzea erabaki omen zuen, herrian ordu hartan ez baitzegoen lagun ziezaiokeen inor.
|
|
|
Hilerritik tren geltokira jaitsi ginen gero. Hainbeste ibili ondoren, abiaburuan nintzen berriro,
|
etxetik
gertu eta Egunkaria ko erredakziotik pauso gutxi batzuetara, hasieran bezain urrun nire oroitzapenik kutunenetako sagastitik. Ez zen harritzekoa.
|
|
|
Hasieratik baztertu nuen
|
etxetik
pasatzeko ideia, baina Egunkaria ko erredakzioan sartzeko gogoa piztu zitzaidan. Bagenekien Lauaxetarentzat arriskutsua zela han sartzea, han bat baino gehiago egon baitzitekeen hura ezagutuko zuenik.
|
|
|
Aktore nagusi Burt Lancaster zuen film batez ere oroitu nintzen gau hartako insomnioan. Luzaz kanpoan izan ondoren, Burt Lancaster etxera itzuli zen film hartan, baina zuzenean etxeratu barik oinez eta igerian egin zuen bidea, adiskide baten
|
etxetik
beste batenera pasatuz eta adiskide guztien piszinak igerian zeharkatuz, harik eta piszinarik piszina etxera heldu arte.
|
|
|
Barne iraultza haren eldarnioan, ezinbestean eta lehenbailehen hartu beharreko erabakia zen ordura artean funtsik gabeko asmo lanbrotsua baino izan ez zena: lana utzi eta
|
etxetik
alde egin behar nuen, nora eta zertara ez banekien ere.
|
|
|
Irailaren amaierako egun batean utzi nuen lana eta biharamun goizean aski goizik alde egin nuen
|
etxetik
, bakarrik eta oinez, Inazio Loiolakoak bezala, hari buruzko liburu baten izenburuak dioenez. Ez nekien zenbat denbora emango nuen etxetik kanpo, eta ez nion inori abisurik eman.
|
|
|
‘Ri ra joan zinen, guk ez genekien ezer, gauean etorri ziren’, hala etorri zituan-eta beste gau hartan sekretako txakurrak, atea hautsi, aita sutan jarri zuan, ateratzeko! ateratzeko
|
etxetik
eta pertsonak sartu behar diren bezala sartzeko! Buruan kolpe bat jo ziotean, gero Henriren gela azpikoz goiti jarri zitean, paper eta zinta batzuk hartuta joan zituan; eta, handik bi hiru egunera osaba Eusebio etorri zuan, hark esan ziguan, ondo eta toki seguruan zela Henri, geroztik ama gau ta egun begira zegoan, ordu orduoro irratiko boletinak aditzen zitian, bat hil zutela hemen, bi detenitu zituztela han...
|
|
2001
|
|
|
Nire amak beti egin izan du lana etxetik kanpo, baina ez progresista zelako. Ezkondu zenean heredatu zituen bere suhia eta izeba bat, eta lana egin beharra zuelako irteten zen
|
etxetik
. Ni etxekoandre naiz, baina kanpoan ere lan egiten dut.
|
|
|
" Politikara oso osorik eman ziren. Emakumea
|
etxetik
plazara atera zan. Gauza au mingaiñez bederen normala izan behar lukeala esango genduke.
|
|
|
Baina ikasleek zelan ikusten dituzte
|
etxetik
ikasteko ikastaroak. Denetik dago arlo horretan ere.
|
|
|
Jon Etxebarriak, esate baterako, lan kontuen erruz erabaki zuen ikasketak fakultatetik kanpo egitea. Bere kasuan, ez zituen berekasa edo
|
etxetik
egin: " Matrikula beste guztiek bezala egin nuen, baina klasera joan gabe azterketetara aurkeztuta aprobatzeko asmoarekin".
|
|
|
Gero, oso zaila da zerbait aurkitzea, eta behin urteak joan direnean berriro hastea, mundu horretan sartzea, kosta egiten da". Hala ere, berak ziur daki nahi duenak urrunetik, nahiz fakultatetik, nahiz
|
etxetik
ere, ikasketak gaindi ditzakeela: " Goizean jaiki eta norbere buruari egunean zehar egin behar duena programatzen laguntzea da kontua.
|
|
|
" UBI amaitu nuenean lanean hasi nintzen. Badakizu, gurasoen
|
etxetik
atera nahia…", dio edonork dakien zerbaiten gainean berbetan ariko balitz bezala. Gero, handik urte batzutara, ikasketa mina sartu zitzaion.
|
|
|
Gainera, EHU bera ere hasia da ziber ikasgelak antolatzen. Kazetaritza fakultatean, datorren ikasturterako
|
etxetik
egiteko ikastaroak antolatu dituzte. Ikasleak nahikoa izango du bere ordenagailuaren aurrean eseri eta datorkion materiala jasotzea.
|