|
2009
|
|
|
Ikaragarria eta guztiz erabakigarria da euskararen bizi indarra trinkotzeko ahaleginean aurreratu daitekeena,
|
etxetik
euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, eta bereziki ez formaletan, ohikotasunez erabiltzen badute euskara, gero eta gehiago horrela bakarrik izango baitira euskara adierazkortasun biziz eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. Erabakigarria da euskaldun berriek hizkuntzari eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean, zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz.
|
|
|
Euskararen erabileraren aldeko pausoa euskal hiztunen erantzukizuna da, lehenik eta behin. Izan ere,
|
etxetik
euskal hiztun direnek ohikotasunez eta lehentasunez erabiltzen ez badute, eta bigarren hizkuntzatzat ikasi dutenek gero eta modu naturalagoan bereganatzen ez badute, eta euskara tresna eroso eta baliagarria ez badute, eta, halaber, barne motorra ere bera ez badute, ezer gutxi aurreratuko du euskarak, nahiz eta erruz gehitu ezagutza indizea.
|
|
|
Alde horretatik begiratuta, badira bi eginkizun garrantzi betea hartzen dutenak: trinkotzea
|
etxetik
euskal hiztun diren eta egunerokoan euskara erabiltzeko aukera ugariak dituzten euskal hiztunen euskararen erabilera formal eta ez formala, batetik, eta arautzea eta finkatzea eremu publikoan bi hizkuntzen erabilera aukerak, bestetik.
|
|
|
Lehen eginkizuna garrantzi betekoa da, hain zuzen ere, euskarak iraungo badu eta indartsu haziko bada, beharrezkoa baitu hiztun elkarte baten beharrizan komunikatibo ohikoenak eta gehienak asebetetzen dituen hizkuntza izatea. Bistan da
|
etxetik
euskal hiztun direnentzako euskara hala izango ez balitz, nekez izango dela ia ezertarako ohiko hizkuntza bigarren hizkuntza gisa eskola edo euskaltegiaren bidez eskuratu dutenentzat. Lehen hizkuntzatzat dutenek eta harreman formaletan ez ezik harreman ez formaletan ere, edo harreman ez formaletan batez ere?
|
|
|
Eta, jakina denez, erabili ezean, alferrik da dena! Horregatik behar da arreta berezia jarri
|
etxetik
euskal hiztun direnengan, horien artean ez bailuke atzera pausorik gertatu behar, eta gertatzen ari dela dirudi.
|
|
|
Zaila ote da ulertzea ahaleginak eta bi egin behar direla zerbitzu horietan, eta era horretako beste zenbait zerbitzu publikotan, gerorako utzi gabe herritarrarekiko oinarrizko komunikazioa euskaraz ere berma dadin? Hizkuntzen bizikidetza harmoniatsuan ez ezik, zerbitzu publikoaren kalitatean ere zuzenean eragiten du
|
etxetik
euskal hiztun diren haur eta zaharrekin oinarrizko komunikazio hori, elebitasun defizita dela medio, ia ia inkomunikazio bihurtzeak. Zaila ote da hori ulertzea?
|
|
|
Ezin esan euskarak eremu publikoan izan duen indarberritzeak bere neurriko aurrerabiderik izan duenik esparru afektiboan, ezta
|
etxetik
euskal hiztun direnen artean ere. Hori bada arreta berezia eskatzen duen kontu bat, nahi baldin badugu euskara eguneroko bizitzan naturaltasunez eta beregaintasunez erabilitako hizkuntza bizi eta indartsua izan dadin, euskara hizkuntza aproposa izango bada egunerokotasunean norbanakoak dituen beharrizan komunikatiboak asebetetzeko.
|
|
|
Horretan ezin da mirakulurik espero, harreman sare euskaldunak dituzten elebidun berrien kasuan izan ezik. Baina euskara indarberritzeko prozesuak egiazki aurrera egingo badu, kuantitatiboki ez ezik kualitatiboki ere aurrera egingo badu, ezin da atzera pausorik egin
|
etxetik
euskal hiztun direnek ohiko jardun hizkuntzarako euskara gorde eta sendotzerakoan. Seguruenik, horretan jokatzen dugu euskararen etorkizunaren parte handi bat, handiena ez bada?, horretan eta haurtzaroan euskal hiztun egiten diren gazte euskaraz adierazkortasuna eta naturaltasuna bereganatzean.
|
|
|
|
Etxetik
euskal hiztun direnek ez badute euskara beren hizkuntza afektibo eta ohiko jarduera arrunteko lehen hizkuntzatzat gordetzen, nork bereganatuko du erabilera akademiko eta formaletatik harantzagoko, edo, hobeto esanda, honantzagoko, funtzioetarako euskara?
|
|
|
Begien bistakoa da. Badakigu, ordea, gehiago direla gutxi asko euskaraz badakitenak erabiltzen dutenak baino; badakigu, halaber, asko direla euskara gaitasun jasoa edukita ere, ikas eta lan hizkuntza euskara izanda ere, naturalki gaztelaniara jotzen dutenak; eta, azkenik, badakigu
|
etxetik
euskal hiztun direnetatik ere ugari direla ez dutenak ohikotasunez erabiltzen euskara. Gertakari horietan jartzen ditugu begi niniak, egiazkoak baitira gertakari horiek.
|
|
|
Horrekin batera beste kontu bat ere esan behar da, halere. Oker ibiliko ginateke uste izango bagenu duela hiruzpalau hamarkada arte euskara zela
|
etxetik
euskal hiztun ziren guztiek, euren artean, jolas giroan eta auzo bizitzan erabiltzen zuten hizkuntza bakarra edo nagusia. Asko ziren, jakina, euskara erabiltzen zutenak; baina asko ziren, halaber, euskarari bizkarra erakusten ziotenak.
|
|
2010
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...ra erakargarritasunarekin uztartuz eta aberastasun pertsonala, kulturala eta soziala darizkion komunikabidea eta ondarea dela azpimarratuz. ildo horretan sakonduz, giltzarria da euskarentzako arnasguneak zabaltzen jarraitzea eta euskal hiztunon erkidegoa sendotzen eta trinkotzen jarraitzea. izan ere, erabakigarria da, esaterako, euskararen bizi indarra trinkotzeko ahaleginean aurreratu daitekeena,
|
etxetik
euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, eta bereziki ez formaletan, ohikotasunez gero eta gehiago erabiltzen badute, horrela bakarrik izango baitira euskara adierazkortasunez, bizitasunez eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. orobat, guztiz erabakigarria da euskaldun berriek hizkuntzari eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean edo zerbitzu publikoetan ez ezik... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
2022
|
|
|
|
Etxetik
euskal hiztunak diren haurrak eskoletan ez sakabanatzea eskatu du Arnas Dezagun guraso taldeak. ereduan ikasi arren, euskaraz aritzeko eskubidea ez zaiela bermatzen salatu dute, eta beharrezko" arnasguneak" bermatzea galdegin; halaber, baliabideak eskatu dituzte erdal hiztunen euskara indartzeko, Mitxel Elortza (Gasteiz, 1988) taldeko bozeramaileak nabarmendu moduan.
|