|
2000
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura
|
esanez
basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
Eta zer gertatzen da Bizkaian? Haurrak joaten direla etxera gurasoei
|
esanez
,
|
|
|
Emaztearen heriotzaren berri modu lazgarrian ezagutu zuen. Emazteak telegrama bat bidali zion Castellongo espetxera ebakuntza bat egin behar ziotela
|
esanez
. Telegrama hura ez zuen eskuratu, ordea.
|
|
|
ikasleei notak eman eta nota txarra jaso dutenak ez dira gai irainak botatzeko. `Gaizto' tik ez dira pasatzen eta gero erdarara jotzen duten `ze kabroia zaren'
|
esanez
|
|
|
Etxera joaten nintzen «dedios! gehiago ez diat bertsotan egingo!»
|
esanez
eta hurrena nonbaitetik hots egiten zidaten, eta ezetz esatea ere... «Beno, joan egingo nauk» esan, eta gero agian egun polita tokatzen zitzaidan, eta lehengoa horrekin ahazten nuen.
|
|
|
Rosnay irakasleak espazio denbora berrira sartzeko arriskuari aurre hartu behar zaiola
|
esanez
erantzuten dio bere buruari, izan ere biziraupenerako baldintzak tartean direla, bi eredu ekonomikoek europarrak eta amerikarrak dituzten ezaugarri onuragarriak elkarlotzen saiatu behar baitugu. Utopikotzat jotzen ez duen hirugarren bide bat ere aurreratzen du:
|
|
|
" Bertakoak nazka nazka eginak gaude egoera honekin. Edozeini galdegin eta gauza bera esango dizu" eta dendako leihotik Brazomar hondartza ingurua, etxe berriz josia dagoena seinalatu digu, Bilbo Handitik etorri direnak han bizi direla
|
esanez
. Osasungintzaz aritu ondoren garraioaren gaia aipatu du.
|
|
|
Nire lehen ipuinak kasualitatez iritsi ziren bere eskuetara, nik ezer jakin gabe. Egun batean emazteak euskaltegira deitu zidan Xabier Mendigurenek nirekin hitz egin nahi zuela
|
esanez
. Ipuin bat oso ona zela esan zidan.
|
|
|
Ondoren, alderdi, sindikatu eta eragile guztiekin banakako bilerak burutu genituen. Konpromiso maila ezberdinak zeudela ikusi genuen; hala ere, guk nork bere neurrien araberako ekintzak burutzera gonbidatu genituen,
|
esanez
, aste honetako disenua ez zela helburu bat, baizik eta abiapuntu.
|
|
|
Su etena presoak hurbiltzeko, eta borroka armatuaren bukaera amnistia lortzeko, helburu helgarriak dira; eskakizun horiekin ETAk, bere denbora historikoa egina, lekua uzten badio ezker abertzaleari, Euskadiko maioria politikoa bil daiteke, Lizarrako denboretan ikusi zen bidetik. Badakit askok ez dutela horrelakorik nahi,
|
esanez
" presoak armaren trukez" gauza lotsagarria dela. Bale.
|
|
|
Bai baina hori ere bada, batez ere EAJren aldetik biak kontrajarri izan direlako," ez zeundeten bake prozesu batean, bakearen izenean nazio eraikuntza egiten ari zarete" eta horrelakoak
|
esanez
. Eta gakoaren alde bat behintzat hor dago.
|
|
|
Eta gero irakurleengandik ezusteko asko jasotzen duzu. Laugarreneko bizilaguna datorkizu zure lan bat irakurri duela
|
esanez
eta lehenago ez zenuen imajinatu ere egingo laugarrenekoak hori irakurriko zuenik. Horrela askoz politagoa da, libreagoa.
|
|
|
Gizonkote handi bat azaldu zitzaigun orain bi urte Erein argitaletxera, gaztelaniaz hitz eginez, idazle amerikarra zela
|
esanez
eta liburu bat galtzarbean: " Cod, A Biography of the Fish That Changed the World" (Bakailaoa:
|
|
|
Bi aldetako elkarteak sortu dira eta salomonikoki, Bablearen legean gehigarria ezarri zuten IU eta PSOEk, asturierarentzat erabakitakoek" galaicoasturiano" arentzat ere balio zutela
|
esanez
, baina hizkuntza hori zer zen zehaztu barik. Erdibidean daudenen iritzia hortik doa:
|
|
|
Ainhoari gutunak liburuari buruzko zenbait aipamen periodistiko, erreseina edo aipamen aurki litezke. Edorta Jimenezek(" Ereduak" izenburuaz Zabalik en XX, 25 or.) aipamen laburra egiten du,
|
esanez
, gutun erara idatziriko lantxo hauetan beste zenbait liburutan erabiliriko gai berberak direla funtsean: irakurritako ipuinak, ikusitako filmeak, filosofia, umetako jokoak eta abar.
|
|
|
Arnaut Oihenartek Atsotitz edo errefrauak bilduman jasoriko Han izanik hona naiz esaera ilunaren azalpena euskal idazle hark azaltzen zuen modura, bi txoriren arteko elkarrizketa egoeran kokaturik ulertu behar da: " Txori batek, bere habia epelean dagoela, heldu berria den beste txori bati emandako erantzuna da, heldu berriak Orhi aldean eguzkiak bero jotzen duela eta hara joateko gonbitea luzatzen dio; kabi epelean dagoen txoriak, aldiz, iruzurra sumatzen du eta ezetz erantzuten dio" han izanik hona naiz"
|
esanez
. Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela ikusirik, bere habiara itzulia dela.
|
|
|
Liburu polita da, oro har, estilo indar handiko eta sendoa erakusten duena. Biziak eta hila soka dantzan irudikatzen ditu, bizitza horixe besterik ez dela
|
esanez
bezala. (Pergola 53)
|
|
|
Muruaga bigarren liburuari buruz ari delarik honakoa diosku: istorioek" beti dute holako tonu umoretsua
|
esanez
bezala bizitzan gauzarik tragikoenak ere bikote kontuan behintzat ez liratekeela hartzen ditugun bezain serio hartu behar." (Egunkaria, VII) Nahiz eta bi bildumetan umorea eta ironia darabilen, bigarren bildumako ironia zorrotzagoa eta landuagoa da. Izan ere, bilduma honetan askotan umore beltza eta tragikoarekin topo egingo dugu.
|
|
|
Parisen1870etik1883rabitarteanegindakoak20liburukizituen.Bainaseiliburukimarduletan egindakoTeologiaMoralekokurtsobaterebazen, besteliburukibatbezalahardaitekeen eranskinazuena.Obrahandihonekargitalpenugariizanzituen; lehenengoa1665etik1723ra bitarteanegina. Honenegileak Frantzisko JesusMariarena, AndresJainkoaren Amarena, SebastianSanJoakinena, IldefonsoAingeruena, JoseJesusMariarenaetaAntonioSakramentu Santuarenaizanziren.TeologiaMoralekokurtsohonenediziobatbainogehiagogordetzendira Markinako Karmeldarren bbiliotekan, batzuk ez osorik; hauetariko lau liburukitan Frai Bartolomerenoharautografoadator,
|
esanez
:, libreríadelCarmendeMarquina?. Ik.ENRIQUEDEL SAGRADOCORAZÓN, Lossalmanticenses: suvidaysuobra.EnsayohistóricoyprocesoinquisitorialdesudoctrinasobrelaInmaculada.Madrid, 1955, 278or.
|
|
|
Alkateakereegunbereanerantzunzuen,
|
esanez
: premiakhalaeraginda, ezin
|
|
|
alde.Santanderkoapezpikuarengana soilikez,, EspainianAitaSantuarenNuntziozenariidatzizion honakohau
|
esanez
: komentuakia mirarizirautenzuela, eta orainGorteetako azkendekretuenmehatxupeandagoela.Etakonpromisolarribateanaurkitzenzela:
|
|
|
Izan ere, Lowen ek azpimarratzenduen bezala: . Osasun mentala, gizabanakoak bere ekintza eta portaeran erabatinplikatzeko duen gaitasuna dela
|
esanez
defini daiteke. Horrek egoera jakinbatzuetan ekintzak geldiarazteko gaitasuna berdina dakar halaber.
|
|
|
Horrek egoera jakinbatzuetan ekintzak geldiarazteko gaitasuna berdina dakar halaber. Mailapsikologikoan, hori Niaren osotasunaren baieztapena dela
|
esanez
interpretadaiteke, hau da, Ni kontzientearen eta Superni inkontzientearen artean ebaketarikez dagoela esanez. Nia ez da banandua suertatuko bere instintu osagaiendesaktibazio partzial edo osoarengatik.
|
|
|
–Aholku matrimoniala?: Taldekideen artean aurrez aurre egiten diren esperimentuak, adibidez, bakoitzari honelako esaldiak
|
esanez
: –gorroto zaitut horregatik...?
|
|
|
– Horregatik guztiagatik, komunikazio makroteoriak eta komunikaziozko giza gertaerak leku berezia dute gaur egungo zientziagintzan, gizarte zientzietan bereziki.Edo bestela
|
esanez
, komunikazioa azaltzen da egungo diziplinaniztasuna, diziplinartekotasuna eta diziplinazeharkotasunaren topagune nagusi modura.
|
|
|
Gutxienez Probintzia osorako emandako agindua zen abendu hartako hau(. Delegado de Orden Publico de la Provincia, rena zela esaten baita), baina, zalantzarikgabe, Ministeritzatik bertatik zetorrena (hurrengo martxoan Goberna zioko Ministroak, cuanto tengo dispuesto?
|
esanez
gogorarazten baititu agindu hauek). Testuak ez zuenñabardurarik, ez interpretazio beharrik:
|
|
|
urte haietan mukizuak ginenon artean erraz gogoratzen den kontua da nola euskal abesti batikasteari ekitean, esaterako, beti egoten zen kaletarren bat edo beste (nahiz eta gurasoetako bat edo biakmintzatzaile biziki hobeak ziren euskaraz erdaraz baino), jo!, en vasco!?
|
esanez
protestatzen zuena.
|
|
|
Gerren aldaketa handia gertatzen arida, beraz. Aspalditik, gerrak estatuen artekoak baitziren, gerra horiek, kanpokoak, zirela
|
esanez
definitzen ziren. Orain, ordea,, barneko?
|
|
|
Aristoteles-ek oraindik bizirik dirauen tradizio filosofiko beneragarri baten ikuspuntuaadierazi zuen,
|
esanez
gizakiak egia bilatzeko berezko joera duela, egia hutsa, joeradesinteresatua; halatan, ikusmena lehenesten du zentzumenen artean, nahiz ezin betimozkin praktikorik lortu begiak erakusten dionetik. Euskarak ere, bide batez esanik, euskara sortu zuen herri poetak alegia, begiarekin lotu zuen egia.
|
|
|
Nahiago zuen Connemaran gelditu harik eta ni etxera joateko eguna heldu arte. Hemen ederto gaudela, Ipar Irlandak ez duela askorik ikusteko eta, gainera, arriskutsua dela
|
esanez
desenkusatu da.
|
|
|
Beraz, ostia, buelta etxera. Egindako bidea atzera egin, eta ezkaratzeko atearen parez pare gelditu nintzen, giltzak, giltzak
|
esanez
. Aurkitu nuen halako batean giltzari zilarrezkoa, eta hara non ikusten dudan orduantxe, atearen markoan txintxetaz josia (horretarako propio kortxo bat dagoen arren), zera bat, eskela bat.
|
|
|
Argi fokoek begiak itsutu zizkiguten, ez genuen asmatzen kameren aurrean zein jarrera hartu. Patxi Otsotzarmendiren hitzaurrea luzea izan zen, txuria eta biguna, morborik gabea; programaren xedea argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe,
|
esanez
saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti bezala, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina bai bere horretan azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, e... " Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz, bai, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak.
|
|
|
Baina aurre egin behar nion egoerari, duintasunez, gogor, etsi gabe, eta neurri horretan nire bizitzaz dena zekitela jabetu izanak eta zekiten hura nola erabilia izango zen ulertzeak, bada, asko lagundu zidan arerioei benetako neurria hartzen jakiteko. Neure onera etorri aurretik, baina, beste bi aurkezleek nire zazpi andregaien aipamen burlatia egin zuten,
|
esanez
zazpiak beren buruaz beste egin zutela, nik, atsekabeak jota, beren lore ezkutua urratu nahi izan ez nuelako. Halako infamiarik!
|
|
|
Luze gabe, Adela eta Esther hurbildu zaiz  kigu, beheko pisuan musika motelegia zegoe  la
|
esanez
. Handik gutxira, nire harridurarako Rubenek inpentsan eskutik heldu, eta, oraingoan kasik arrastaka, behera eraman nau (eta gustatu zait).
|
|
|
Futxo eta errefutxo! Azkenean" Mila esker" baldarki esan," ez da ezer, pasatu zait", eta hurrengo egunerako indartsu egon behar genuela
|
esanez
agurturik, dendara sartu nintzen. A ze estualdia!
|
|
|
En plus, Ruben inbidiagarria zaiola aitortu dit, eta net bikote egokia osatzen dutela, nor norentzat, eta berak esan bezala diotsut nik zuri ere. Ez dakit mingarria egingo zaizun ala ez, baina, en toute lettre, amaitu du
|
esanez
Rakel eta Ruben luze barik aldarean imajinatzen dituela, eta Las Vegasen aukera hori alferrikaldu izanaz damutuko direla, eta bera aitabitxi aukeratu ez izanaz... Ahobero halakoa!
|
|
|
Goizeko laurak izan arren, atzoko gauzak gaur gertatu izan balira bezala idatzi banitu, goizean berandu samar jaiki garela
|
esanez
hasi behar nuke. Ez tapaki ez izara, elkarren alboan larrugorritan esnatu gara, Rubenek eskuin eskua nire ipurmasailetan pausatua zuela.
|
|
|
Ruben gay a dela eta orain nik eskuak libre ditudala Rakel benefiziatzeko (sic). " Hala ere, ez ahantzi niri ere gustatzen zaizkidala marrubizko izozkiak",
|
esanez
amaitu du ahobero halakoak. Câest incroyable!
|
|
|
Bada behin gertatu zen Polikarpo desagertu egin zela, eta etxeko zoko moko guztietan bilatu genuela, baina alferrik. Etxekoek" Lasai, emakumea, azalduko da eta"
|
esanez
adoretu nahi izan zuten amona, baina handik gutxira amak arropa zabaltzen laguntzeko esan zidan, eta, gustukoa bainuen, ni arduratu nin  tzen garbigailuko arropa ateratzeaz. Eta nik bota nuen garrasia katu koitadua arropa artean itoa topatu nuenean!
|
|
|
Hasieretako eta gogorrenetakoena Max Horkheimerrek" Der Neueste Angriff auf die Metaphysik" [Metafisikaren aurkako eraso berriena] 1937ko idatzian agertutakoa izan zen1 Zirkuluko filosofoek zeukaten munduaren ikusmolde zientifikoa zulatzeko argitaratuta berariaz, frankfurtarraren lana, Vienako Zirkuluko partaide batzuen jarrera bere ustez behintzat inkontsekuentearen aurka zuzendu zen. Zehatzago
|
esanez
, beren postulatu politiko liberalaren eta beren filosofiaren arteko urruntasunak ekar zezakeen kontraesanari begira, azken honek arrazoimen iraultzaileari uko egitea besterik ez baitzekarren, bere ordez arrazoimen erreakzionario eta instrumentala jartzeko. Horkheimerrentzat munduaren ikusmolde zientifikoa, hau da, Vienako Zirkuluak aldezten zuen filosofia zientifikoa, muga arriskutsuegia zen pentsamenduarentzat eta, areago, gizarte industrialaren menpe egoteko bide erosoegia ere bai (122 orr.).
|
|
|
Baina arestian aipatu ditudan esperientziak ere deskribatzen ditu alegoria honek. Bada, nire ustez, hauetako lehenengoa da hain justu jendeak esaten duenean Jainkoak mundua sortu duela; eta erabateko ziurtasunaren esperientzia deskribatua izan da
|
esanez
Jainkoaren eskuetan salbu sentitzen garela. Mota honetako hirugarren esperientzia bat da errudun sentitzea, eta hori ere deskribatua izan da esanez Jainkoa ez dagoela ados gure portaerarekin.
|
|
|
Bada, nire ustez, hauetako lehenengoa da hain justu jendeak esaten duenean Jainkoak mundua sortu duela; eta erabateko ziurtasunaren esperientzia deskribatua izan da esanez Jainkoaren eskuetan salbu sentitzen garela. Mota honetako hirugarren esperientzia bat da errudun sentitzea, eta hori ere deskribatua izan da
|
esanez
Jainkoa ez dagoela ados gure portaerarekin. Horrela, bada, badirudi hizkuntza etiko eta erlijiozkoan etengabe konparazioak erabiltzen ditugula.
|
|
|
Esan zuen, kasu, Jainkoari buruzko eztabaida asko hauxe esanez konpon daitezkeela: " Ez naiz erabiltzen ari hitza halako modutan ezen esan baitezakezu...", eta
|
esanez
ere erlijio askok" esaten dutela beste batzuek zentzugabekeriatzat hartzen dituzten gauzek zentzua dutela, eta ez dutela besterik gabe ukatzen beste erlijio batek baieztatutako esaldiren bat"; eta hau argitu zuen esanez jendeak" jainkoa" gizaki baten antzeko zerbaiti erreferentzia eginez erabiltzen baldin badu, orduan" Jainkoak lau beso dauzka" eta" Jainkoak bi ... " Gramatikaren aldetik" zentzu desberdinak adierazpenaren bitartez esan nahi zuena azaltzeko, esan zuen bilatzen genituela ez" konparagarriak" diren hitzak, adibidez," solido" eta" gaseoso" konparagarriak diren legez, baizik eta desberdinak direnak, adibidez," aulkia" eta" aulkian esertzeko baimena" desberdintzen diren legez, edo" trenbidea" eta" trenbide istripua".
|
|
|
Honi dagokionez, esan zuen, alde batetik, (1) joko guztien artean zerbait komuna izan arren, horrek ez duela inplikatzen, joko jakin bati" joko" deitzen diogunean, esan nahi duguna hori denik, eta, beste aldetik, (2) hain desberdinak diren ekintzei" joko" deitzeko arrazoiak ez duela izan behar horien guztien artean zerbait komuna dagoenik, baizik eta erabilera batetik bestera igarotzeko" mailaz mailako iragaite" bat dagoela, sailaren bi muturren artean ezer komunik izan ez arren. Bazirudien" eder" hitzaren gure erabilera desberdinetan ezer komunik ez dagoelakoan zegoela," hamaika joko desberdinetan" erabiltzen dugula
|
esanez
—adibidez, aurpegi baten edertasuna eta aulki baten edertasuna, edo lore batena, edo liburu koadernaketa batena, desberdinak direla—. " On" hitzari dagokionez, esan zuen halaber norbaitek, A k, beste norbait, B, zerbait" ona" dela konbentzitzeko modu desberdin bakoitzak finkatzen duela eztabaida horretan" ona" erabiltzeko esanahia —" eztabaidaren gramatika finkatzen du"; baina" mailaz mailako iragaiteak" izango direla, esanahi horietako batetik bestera, eta" zerbait komunaren lekua hartzen dutenak" —.
|
|
|
Esan zuen gai honi buruzko Freuden liburua oso liburu ona zela hutsegite filosofikoak aurkitzeko, eta gauza bera esan litekeela bere lanei buruz orokorrean, kasu askotan galde daitekeelako esaten duena zein neurritan den" hipotesi" bat eta zein neurritan den gertakari bat irudikatzeko modu on bat —auzi honi buruz esan zuen Freud bera ere maiz ez dagoela ziur— Esan zuen, adibidez, Freudek nahaste bat sortu zuela zeure barrearen zergatia jakitearen eta barrea eragiten dizun arrazoia jakitearen artean, hark esaten duena zientzia dela ematen duelako, baina benetan" irudikapen miragarri" bat besterik ez baita. Azken puntu hau ere azaldu zuen hauxe
|
esanez
: " Guztiak konparazio bikainak dira, adibidez, puzzle baten eta amets baten arteko konparazioa".
|
|
|
Hemen deskribatu baino ezin da ezer egin, hurrengoa
|
esanez
: horrelakoa da gizakiaren bizitza.
|
|
|
Hori hau bezain erraza da: magia eta zientziaren arteko desberdintasuna adieraz dezakegu
|
esanez
zientzian aurrerapena dagoela, baina ez magian. Magiak ez du bere baitan aurreratzeko joerarik.
|
|
|
Nire tesia zehaztuko dut honakoa
|
esanez
: " Esperientzia batek, gertakari batek, naturaz gaindiko balioa duela iruditzearen paradoxa da".
|
|
|
Uste dut egokia litzatekeela nire liburua ohar batzuekin irekitzea
|
esanez
metafisika magia mota bat dela.
|
|
|
" burugabekeria da oso, modu honetan asmatua izan zedin". Ez ote da hau aurriak ikustea bezalakoa,
|
esanez
: " behin honek etxe bat izan behar zuen, bestela inork ez zukeen harri landu eta irregularrez osatutako halako pilaketarik egingo"?
|
|
|
Azkenean aingeru bat agertzen zait ametsetan,
|
esanez
:
|
|
|
Trapu zaharra nintzen. Enfermerian, gose greba uzteko eta uzteko
|
esanez
aritzen zitzaidan sendagilea. Whisky botila bat eskaini ere egin zidan sendagile hark, sendagileen zuzendariordea zenak, gose greba uztearen alde.
|
|
|
Ireki bezain bizkor esan zidaten han ez zegoela niretzako lekurik. Sanatoriotik jaitsi berria, ahul eta aterperik gabe, sendagilea lanik ez zitzaidala komeni
|
esanez
, haatik lehengo lantegira itzulirik... txarto!
|
|
|
– Espainian bezalako janaririk inon ez zagok! –eta horrelakoak
|
esanez
ibiltzen zen.
|
|
|
Su etenaren aurretik atergabeko prediku sorgorgarrian aritzen zitzaizkigun denak,
|
esanez
: armak utziz gero, su etena emanez gero, dena izango da posible, edozertaz hitz egin ahal izango da, edozer konpon liteke; beraz... zertarako luzatu!
|
|
|
ezer gabe ez nintzela ezer
|
esanez
.
|
|
|
Lauaxeta zen barren! Edo, tira, zehatzago esateko, bere burua Lauaxeta zela
|
esanez
aurkeztu zidan iruzurti absurdu hura! Oraingoan gorbata gabe zegoen, baina ez haatik zarpail, ezta hurrik eman ere.
|
|
|
zu nor zara?
|
esanez
bezala; hala ere, Xanen indarra hautemanik, apur bat kikilduz, bere barkamena eskatuz: " Bizitza kontrolatu egiten dit", esan zuen, erruki doinuz.
|
|
|
Ez zuen Ivanek salatik irteteko betarik izan. " Ba al da norbait?"
|
esanez
, neska bat sartu zen. Xanek nahastuta, ahapeka saludatu zuen.
|
|
2001
|
|
|
Eta bukatzeko, ezkerraren azken 200 urteen balantzea eginda argi ikusten da zaila egin zaiola mutur batetik bestera ez pasatzea. Hau da, ezkerra gizarte kapitalistan integratu da, gizartea barrutik aldatu nahi zuela
|
esanez
, edo marginalitatean erori da. Hor oreka bat mantendu behar da, jakin behar da aldaketarako politika errealista bat egiten.
|
|
|
Badakit horrek gizonak kezkatzen dituela baina ni ez. Askotan entzuten ditut Lourdes Oiñederra kritikatzen,
|
esanez
sari asko irabazi dituela emakumea delako. Baina barkatu, orain dela urtebete ni sariketa berean nengoen, emakumea naiz, eta nik ez dut saririk jaso.
|
|
|
Horiek guztiak hartu eta konklusio batzuetara iritsi da Garzon. Ordea, Garzonen interpretazioak zuzendu izan dituenak bere gainetik dagoen beste auzitegiak arrazoia kendu dio,
|
esanez
, frogarik ez dagoela eta egiten dituen interpretazioak interesatuak direla. Aldez aurretik helburu batera iristeko interpretazioak dira, akusazio pertsonalik ez du egiten, eta inportanteena dena, pertsona ba tzuen kasuan nolabaiteko jarduera politikoak izan dituzten arren ez daudela jokabide deliktiboak dio ebazpenak, hau da, ez daudela kolaborazio molde baten barruan.
|
|
|
Oso latza izan zen, inbasioa lehertzean herria bera ez baitzegoen horri aurre egiteko antolatua: inbasioa gertatu baino hilabete lehenago, gaur errege den Espainiako Juan Carlos printzea Espainiako tropak lasaitzen aritu zen,
|
esanez
ez zela ezer gertatuko, zurrumurruak besterik ez zirela... bere ageriko zurikeriatan. Eta Fronte Polisariokoek ez zekiten seguru zer gertatuko zen, gainera eurak lau katu ziren eta ez zeukaten herriko azpiegitura dena antolatzeko modurik, klandestinitatean bizi baitziren mendian.
|
|
|
Zer egin behar zuten bi igerilariek gizakia oinez iritsi ezin zen ibai zati batean nekatuta aurrera segi ezinik geratuko balira? Bada, azken espedizio honetan helikopteroari deitu zioten
|
esanez
helmugara heltzen ez baziren bila joateko uretatik ateratzera. Zorionez ez zen horren beharrik izan.
|
|
|
Adibidez: Pello untxi bihurtuko da,
|
esanez
hasten dut joko bat: helduek, «bai zera, nola bihurtuko da untxi!» erantzuten dute.
|
|
|
NBEko Global 500 sariaren irabazi zuen Joaquin Araujo idazleak dioenez, airea kutsatzen ez dutela
|
esanez
energia nuklearra ekoizteko plan zaharkituak eguneratzeko argudioa «duela hogei urte bezain maltzurra eta zentzugabea» da. «Batez ere, gezurra delako ez dituela airea, lurra eta ura kutsatzen, beroarekin eta erradiazioekin kutsatzen baititu; oso erradiazio txikiekin ia beti, baina gogoratu beharra dago edozein erradiazio artifizial, oso txikia izanik ere, arrisku onartezina dela".
|
|
|
Baina, Garraioko Kontseilari Alvaro Amman-ek zioenez, maila apalagoko azterketa bat aurreikusia zegoen lehendik ere. Ibarretxeren gainerako gobernuko kideek berehala zuzendu zituzten Madrazoren hitzak,
|
esanez
txosten berriak egiteak ez zuela ezertan atzeratuko eraikuntza lanak ekiteko data. Eta nolabaiteko zalantzarik geratzen bazen ere, Amman-ek, joan den azaroaren 17an, berriro adierazi zuen ingurumen arloko bermeak" ezarrita zeudela dagoeneko".
|
|
|
Hanbre sagardotegiko jubilatuek Gerra Zibilaren inguruan behin eta berriro kontatzen dituzten pasadizoek eta protagonistaren" etxeko gerraren" eszena errepikatuek xehetasun berriak eransten dizkiote narrazioari. Izan ere, narratzaileak dioskun moduan," kontakizun baten emanaldi desberdinen arteko xehetasun eta ñabardurak atzematea" (23) baitzaio gogoko edo, beste modura
|
esanez
," kontaketa, historia bera baino" (23) erakargarriagoa baita. Horregatik jotzen du beti istorio edo gertakari berak kontatzen dizkioten zaharrengana, Calvo Soteloren hilketa aipatze hutsarekin gertakari jakinaren kontaketari xehadura berriak eransten dizkiotelako," beste era oso desberdin batean gerta zitekeela" (101) pentsatuz.
|
|
|
Futbol eta boxeozale (80) den protagonistak," Love story" (43) bezalako kantez hunkituta geratzen denak eta bere jokabide arrazionalistaren frogagarri" jakituria" kulinario dudaezinezkoaren jabe denak (hortxe daude, zehaztasun flaubertiarrez, arraultzak nola frijitu behar diren azaltzen dizkiguten pasarteak (34), edo entsalada (71) edo lasagna (181) gustagarriak egiteko prozedura zehaztuak, edo legatza frijitzerakoan kontuan hartu beharreko aholkuak (63)), emaztearen eta emakumeen topiko matxista guztien adibideak ematen dizkigu: Tomate berde frijituak (120) bezalako filmak gustatzen zaizkigula
|
esanez
edo" nobela lodikoteak"
|
|
|
Modernitatea, kasu honetan, nobela bera ulertzeko moduari dagokio. Laburki
|
esanez
, nobelaren idazketari garrantzia ematen dion ikuspuntu berriaz mintzo garela esango dugu. Jean Ricardou idazle frantsesaren esanak bere eginez, Saizarbitoriarentzat, nobela bat idaztea ez da abentura desberdinen kontaketan murgiltzea, idazketaren beraren abenturan barneratzea baizik.
|
|
|
Hasieran esan dugun bezala, Saizarbitoriarena sentimendu gerra baten kontaketa da, ikuspuntu bakarrez egituratua gainera, hau da, senar adardunaren ikuspuntutik. ...ario dudaezinezkoaren jabe denak (hortxe daude, zehaztasun flaubertiarrez, arrautzak nola frijitu behar diren azaltzen dizkiguten pasarteak, edo entsalada edo lasagna gustagarriak egiteko prozedura zehaztuak, edo legatza frijitzean kontuan hartu beharreko aholkuak), emaztearen eta emakumeen topiko matxista guztien adibideak ematen dizkigu, Tomate berde frijituak bezalako filmak gustatzen zaizkiela
|
esanez
edo" nobela lodikoteak" irakurtzen dituztela adieraziz. Hori gutxi balitz, Florarekin izandako eztabaida nagusiak" bere jakituria entziklopedikoaren aurrean" emaztearen nortasuna finkatu beharrak eragindakoak zirela aitortuko digu protagonista itsu honek.
|
|
|
Baina, Sarrionandiak darabilen esapide bat erabiltzearren, erresistentzia poesia aztertzeko nahiago izan dut sakonera jo, eta maitasunaren kontzientzia espaziotzat hartu, azkenez, denok baitakigu autobiografia ere sorkuntza dela,
|
esanez
eta isilez sortzen dena.
|
|
|
Duela gutxi udalaren jakinarazpen bat jaso dut, hiri izaerako lursailen balio igoerari buruzko zerga kontzeptuan 12.729 pezeta ordaindu behar ditudala
|
esanez
.
|
|
|
BRAULIO badoa ziztu bizian, baina sartu berria den ANGELAk jakatik heltzen dio geratzeko
|
esanez
. ANGELA zuzenean esertzen da mahaian.
|
|
|
TOMASek keinu bat egiten dio LEIREri isiltzeko
|
esanez
. LEIRE isilik geratzen da.
|
|
|
ANGELA zerbait esatera doa, baina MIRENek mesedeari eusteko
|
esanez
begiratzen du.
|
|
|
Hil beilan, emazteak ez zuen sufrimendu handirikerakutsi. Alabak, aldiz, guk gaur ezagutzen dugun hil eresi hunkigarria inprobisatuzuen,
|
esanez
, Beltran hilik zegoelarik, ezinezkoa izango zela etxeko desohoreagarbitzea. Bide batez, eman zuen, modu kriptikoan eman ere, sasiko haurrarenaitaren. Bela Beltz goitizeneko auzo baten?
|
|
|
Modernitatea, kasu honetan, nobela bera ulertzeko moduaridagokio. Laburki
|
esanez
, nobelaren idazketari garrantzia ematen dion ikuspuntuberriaz mintzo garela esango dugu. Jean Ricardou idazle frantsesaren esanak bereeginez, Saizarbitoriaren iritziz, nobela bat idaztea ez da abentura desberdinenkontaketan murgiltzea, idazketaren beraren abenturan barneratzea baizik.
|
|
|
bezalako kantez hunkituta geratzen denak eta bere jokabidearrazionalistaren frogagarri, jakituria? kulinario dudaezinezkoaren jabe denak (hortxe daude, zehaztasun flaubertiarrez, arrautzak nola frijitu behar diren azaltzendiguten pasarteak, edo entsalada edo lasagna gustagarriak egiteko prozedurazehaztuak, edo legatza frijitzean kontuan hartu beharreko aholkuak), emazteareneta emakumeen topiko matxista guztien adibideak ematen dizkigu, Tomate berdefrijituak bezalako filmeak gustatzen zaizkiela
|
esanez
edo, nobela lodikoteak, irakurtzen dituztela adieraziz. Hori gutxi balitz, Florarekin izandako eztabaidanagusiak «bere jakituria entziklopedikoaren aurrean» emaztearen nortasuna finkatubeharrak eragindakoak zirela aitortuko digu protagonista itsu honek.
|
|
|
edo ai!
|
esanez
, edo protesta eginez, ez da ezer suntsitzen, sisteman integratzea baizik ez da lortzen» (1983: 141).
|
|
|
Baina, orduan, nola lotu isiltzeko eta aldi berean hitz egiteko beharra? Bada, hain zuzen, isiltasunaren bidez mintzatuz, ez esatearen bidez
|
esanez
, mututasuneanerortzeke. Horrexegatik dira bere testuak diren modukoak, komunikazio inplizitueta bikoitzaren bidez esplizituki ezer esan gabe mintzatzen ari da eta.
|
|
|
Nolabait esateagatik, giltzaren eta sarrailaren adibidea, zeina, bidez batez, oso ezaguna baita katalizatzaileen adibideetan, edo entzima/ substratu harremanen kasuan. Beste modu batera
|
esanez
, zelularen mintzean hainbat tamainatako zulo moduko batzuk daude, eta molekula usain emailea ondo egokitzen denean, nola edo halako seinaleak sorrarazten ditu. Kasu honetan, molekularen tamaina, forma eta izaera kimikoa izango lirateke usainaren erabakitzaileak.
|
|
|
Azukrea lortzeko fintze maila hain da handia, sakarosa eta beste mantenugairik ez baitu. Hala, “kaloria hutsak” direla
|
esanez
soilik ematen du energia. Nutrizio osaeraren taula (jan daitekeen 100 g ko) kcal (n) Proteina (g) Koipea (g) Karbohidratoak (g) Zuntza (g) Magnesioa (mg) 400 0 0 99,8 0 0 Sodioa (mg) Potasioa (mg) Abita.
|
|
|
Orain, gainera, badu horretarako aukera. Aurreko astean, matematiketako partikularra ematen zion UBIko ikasleak ez zela gehiago azalduko
|
esanez
deitu zion, nazkatu zela hainbeste estudiatzeaz, alfer alferrik, eta ikasketak uztea erabaki zuela. Aitak bere enpresan lantxo bat topatu ziola.
|
|
|
Eta nahi ez badu. Eta bere neskak beste batekin, esaterako arraunlari morrosko batekin, adarrak jartzen dizkiola jakin eta etxea, hainbeste diru eta ilusio kostatako etxea, beretzat soilik izango dela
|
esanez
mehatxatzen badu. Hamaika aldiz beste batekin joan denaren moralismo hipokrita erakutsiz.
|
|
|
Postuaren aurretik igarotzen diren autoei arreta jartzeko itxuran. Tasio jaiki eta, Patxiri sukaldean laguntzera noa
|
esanez
alde egin du azkenean. Isilune hura ezin jasanez.
|
|
|
Foru Aldundiko inspektoretzat aurkeztera doa izan ere Armendarizen amaren aurrean, Jabetzaren Erregistroko errutinazko galdeketa bat egiten ari dela
|
esanez
. Modu horretan bestela eskuragaitza izango litzaiokeen datua ziurtatu nahi du Tasiok.
|
|
|
Zortea izan du dena den. Bere lagun horrek, Anartzek, ez dela joango
|
esanez
deitu baitio telefonoz. Lantegian egun gogorra izan dutela, arratsalde guztian burdinazko kaxak pulitzen jarduteaz gerria kristo bat egina duela, eta gainera leihotik begiratzean euri pittin bat hasi duela iruditu omen zaio.
|
|
|
Lucasek, arrazoiketa zuhur horren ostean, inbidiaz entzun zuen Maria eta Marcosen eztabaida, urteak eman zituelako berak inorekin diskutitu gabe. Eta eztabaidan parte hartzea erabaki zuen, Marcos eta Mariaren haserrealdiarekin zerikusirik ez zuten tipo honetako esaldiak
|
esanez
: " Errepublika sasoiko mentalidadea:
|
|
|
Edo, asko jota," ederra koadroa" esango zuen. Lucasek begiak urdinduz definituko zukeen koadroa, edota" ederra koadroa"
|
esanez
.
|
|
|
Neskatxak zapalduak daude, inongo eskubiderik gabe. Neskatxa bati, ezkontza eskaini eta ezetz
|
esanez
gero, mutilaren mendekua ekar liezaioke.
|
|
|
Edna helduko da gero, Hai hani
|
esanez
.
|
|
|
‘Heldu da mozkorra
|
esanez
, Ni ere alkoholiko anonimoetakoa naiz, Zer ba, edateari utzi diozu ala. Eta mozkorrak, Ez, ez, izena eman gabe edaten dut... ’
|
|
|
Okerka hurbildu da hormara,
|
esanez
:
|
|
|
Goizaldeko orduetan zehar hainbat berbabide egin eta logalearekin zabuka hasi nintzenean, baietz
|
esanez
, Andonik euskal ganbarara eraman ninduen.
|
|
|
Hori guzti hori, trintxera izan zen, han goiko Barrankutik beheko troketaraino. Egun batez, soldaduak harantz ezik, bestalderantz gehiago hasi ziren pasatzen, zaurituak ere andanaka zekartzatela, eta miliziano bat etorri zen etxera
|
esanez
frontea honantz zetorrela eta alde egin genuela, harrezkero gure etxaldea bera izango zela gerralekua eta ez genuela beste aukerarik hau dena uztea baino... ’
|
|
|
Bestetan gogoetan geratzen zen baboaren moduan
|
esanez
:
|
|
|
Bizkar aldetik Jesukristo gurutziltzatuak begiratzen zigun, martirio unerik latzenean beti, gure axolagabekeriari begira, Nik bai sinesten dudala zuengan
|
esanez
bezala.
|
|
|
Esan nioan, Kiowera. Eta berak hasperen egin zian, Aaa,
|
esanez
bezala Indiozale alproja... ’
|
|
|
Orduan agertuko da Edna, Hai
|
esanez
, te kikara bi dakartzala.
|