|
2001
|
|
|
Eta gauza bera gertatzen da erretiratu behar duzunean”, azaldu du. Beste ginekologo batek, Martínez Astorquizak, haurdunaldia saihesteko sistema berriaren eraginkortasuna nabarmentzen du “tronpen ligadurarekin parekagarria”, baina soilik seme alabak izan dituzten eta hilekoaren zikloan edo umetokian alterazioak dituzten
|
emakumeetan
. “Levonorgestrel eko DIUa, metodo antikontzeptibo bat izateaz gain, gai aktiboa da, eta, horregatik, pazienteek oso ondo hautatuta egon behar dute”, adierazi du Martínez Astorquizak, Ginekologia eta Obstetrizia Elkarteko idazkariak.
|
|
|
Mota guztietako jantziak agertzen dira, bai
|
emakumeetan
bai gizonezkoetan. Jantzi gabeko jendea ere bai, larrugorri edo erdi larrugorri dabilena.
|
|
2002
|
|
|
Gizonezko gehiago hil ziren emakumezkoak baino (195.255 eta 175.847, hurrenez hurren), eta gizonen artean heriotza kausa nagusia bihotzeko gaixotasun iskemikoa izan zen bitartean,
|
emakumeetan
gaixotasun zerebrobaskularra gailendu zen. Dementziagatiko heriotzetan ere alde nabarmenak daude sexuen artean, heriotza kopurua bikoitza izan baitzen emakumeetan (7.320 urte horretan), gizonezkoen kasuan baino (3.471).
|
|
|
Gizonezko gehiago hil ziren emakumezkoak baino (195.255 eta 175.847, hurrenez hurren), eta gizonen artean heriotza kausa nagusia bihotzeko gaixotasun iskemikoa izan zen bitartean, emakumeetan gaixotasun zerebrobaskularra gailendu zen. Dementziagatiko heriotzetan ere alde nabarmenak daude sexuen artean, heriotza kopurua bikoitza izan baitzen
|
emakumeetan
(7.320 urte horretan), gizonezkoen kasuan baino (3.471).
|
|
|
Ezin dugu aipatu gabe utzi publizitatearen indarra, erabakigarria izan baita
|
emakumeetan
ohitura hau sortzen eta mantentzen.
|
|
|
Taiwango ikertzaileek egindako azterlan baten arabera, teak, zenbait urtetan ohikotasunez hartzen denean, handitu egiten du hezur dentsitatea, bai
|
emakumeetan
bai gizonetan. “Teak bizkarrezurreko eta aldaketako hezurren dentsitate mineralean duen babes efektua argi eta garbi frogatu da”, esan zuten Taiwango Chih Hsing Wu eta Chih Jen Chang Unibertsitate Ospitale Nazionaleko Cheng Kung autoreek.
|
|
|
Komunikabideen eta, adibidez, farmazietan dauden azalpen liburuxken bidez, ozonoa zaintzeko estatuko sareak hurrengo eta hurrengo egunean erregistratutako erradiazio ultramorearen indizea (UVI) zabalduko da, Enrique Martín Meteorologia Institutu Nazionaleko zuzendariak azaldu zuenez. Espainia da azaleko edo melanomako tumore gaiztoen intzidentzia tasarik baxuena duen Europako Batasuneko herrialdeetako bat; Albaceteko eta Tarragonako erregistroetan izan ezik, intzidentzia tasak handiagoak dira
|
emakumeetan
. Azaleko melanomoma gaiztoaren ondoriozko hilkortasun tasa 1,9 biztanleko 1,9 da; hau da, minbiziagatiko heriotzen %0, 82, eta tumore horren heriotza tasen goranzko bilakaera nabari da 1975etik, bi sexuetan.
|
|
|
Zistitis kronikoaren eta izaera arruntaren arteko aldea da, etiologia infekziosoa ez denez, ez dela antibiotikoekin tratatzen. Zistitis mota hori askoz ere ohikoagoa da
|
emakumeetan
, baina edozein adinetako eta sexuko pertsonei eragin diezaieke. Sintomatologia gernu maiztasunaren arabera definitzen da, eguneko 60 aldiz har dezakeena kasu larrietan, berehala pixa egin behar izatearen sentsazioa, eta, gainera, abdomenaren beheko aldean, uretra eta baginan senti daitekeen mina.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, ez da azpimarragarria intoxikazio akutua, kronikoa baizik. Hala ere, ondorio toxikoa ez da oso nabaria, hormona ekintza duen substantziaren kontsumoa prebentziozkoa dela esan izan baita, batzuetan, tumore batzuen agerpenari dagokionez, eta argi eta garbi lotuta dagoela hormona mendekotasuna duten tumoreak agertzearekin, hala nola prostatako eta maskuriko tumoreak gizonetan eta bularrekoak, umetokia
|
emakumeetan
, besteak beste. Gainera, antzutasun kasuak agertzearekin lotu da.
|
|
|
Europako gazteak gero eta garrantzi handiagoa ematen ari zaizkie gizonei, nahiz eta oraindik alde handiak dauden kontsumo ereduetan. Abstemioen ehunekoa bikoitza da
|
emakumeetan
gizonetan baino. Datu estatistikoek bi sexuen arteko parekotasuna islatzen dute.
|
|
|
Halaxe erakusten du Acción contra el Hambreren “Evaluación y tratamientos de la desnutrizen situación de crisis” liburuak. Atzo aurkeztu zen argitalpen hau, eta desnutrizio akutu larriari aurre egiteko tratamendu eta protokoloei buruzko hamar urteko ikerketaren emaitzak ebaluatzen ditu, batez ere bost urtetik beherako haurretan, haurdun dauden edo bularra ematen ari diren
|
emakumeetan
eta garapen bidean dauden herrialdeetako adineko pertsonetan. Duela hamarkada bat, Acción contra el Hambrea erakundeak elikagai terapeutiko berri bat garatzen hasi zen, eta oso jate protokolo berezia zuen; gaur egun, goseak jotako herrialdeetan banatzen ditu elikadura zentroak.
|
|
|
“Zelulek, zerebroan kantitate normaletan ekoizten dutenez, askoz kantitate handiagoa sortzen dute erretzean, nikotinak estimulatuta”, esan zuen dekanoak, eta erantsi zuen azterketak substantzia hori sortzen duten zelula berriak baztertzeko aukera eman duela. Gizonak eta emakumeak Gainera, egiaztatu da estimulua handiagoa dela
|
emakumeetan
gizonetan baino, eta horrek azalduko luke zailtasun gehiago dutela erretzeari uzteko, “laguntza zerbitzu sanitario guztien” estatistiketan ikus daitekeen bezala. Ikerketaren bigarren fasea Drogei buruzko Plan Nazionalaren, Gaztela eta Leongo Juntaren eta NATOren Plan Zientifikoaren funtsen bidez finantzatu da, eta oxido nitrikoa sintetizatzen duen entzimarik ez duten “sagu mutanteekin” egindako probetan oinarrituko da.
|
|
|
Estatistiken arabera, horrelako kasuak oso gutxitan gertatzen dira. Izan ere, Rocioko Ama Birjina Ospitaleko medikuen arabera, 60.000 edo 80.000 jaiotza izaten dira, eta ohikoagoak dira
|
emakumeetan
. Beste adibide bat da Estatu Batuetan duela hilabete batzuk operatutako siamesa guatemalarrena.
|
|
|
Emakume erretzaileen kopurua handitzeak kezkatu egiten ditu aditu horiek. Izan ere, aditu horiek diotenez, biriketako minbizia, orain dela urte gutxi arte gizonezkoena baino ez zena, hazten ari da
|
emakumeetan
, eta hurrengo hamarkadan gizonen prebalentzia eta heriotza tasak berdindu egin ditzake, Ramón Moreno doktoreak dioenez, gaixotasun horren tratamendu kirurgikoan espezialista eta Neumomadrideko kidea baita. Hain zuzen, azterketa baten arabera, biriketako minbizia sei aldiz handitu da azken hamarkadan.
|
|
|
Osteoporosia hezur masa murriztean hezurren hauskortasuna handitzen da, eta, ondorioz, haustura espontaneoak gertatzen dira.Hezur masaren hazkundea hirugarren hamarkadara arte gertatzen da, eta gutxi gorabehera konstante irauten du 50 urte bete arte. Gero, behera egiten hasten da, bai
|
emakumeetan
, bai gizonetan. Azterlan ugarik frogatzen dutenez, lehen 30 urteetan kaltzioa hartuz gero eta jarduera fisikoa eginez gero, pertsonek hezur masa dentsitate handiagoa izan dezakete adin horretan.
|
|
2003
|
|
|
Errepide nagusietan prostituzioan ari diren
|
emakumeetan
eta hauen bezeroetan aurkitu uste dute borrokarako giltza bat.
|
|
|
“Arazo horrek bere buruarekin gaizki sentiarazten ditu eta autoestimua nabarmen galtzea eragiten du”, gaineratu du. Emakumeen gernu inkontinentzia ohikoagoa da seme alabak izan eta perineo egitura ahulduta duten
|
emakumeetan
. Haurdunaldian eta erditzean pelbisaren eremuan gertatzen den traumatismoak, hormona aldaketekin eta zahartzearekin batera, esfortzu inkontinentzia eragiten du menopausian (gernu galerak jarduera fisiko edo mugimendu ororekin lotuta daude).
|
|
|
muskulu masa handitzen du, gantzak murrizten ditu eta erresistentzia kardiobaskularra handitzen du gizonezkoen testosteronarekin konbinatzen denean. DHEA hartzen dutenek hobeto sentitzen direla diote; indar handiagoa, buru bizkortasuna, hobeto lo egiten dutela nabaritzen dute, eta lirida pixka bat handitzen ari dela ere egiaztatu da, batez ere klimaterioa hasten duten
|
emakumeetan
. Emakumeen sexualitatea hobetzeko erabiltzea da emakumearen sexualitate konplexuari erantzuna emango liokeen aplikaziorik interesgarrienetako bat.
|
|
|
Oharrak: Gayuba, bere ezaugarri antiseptiko eta antiinflamatorioengatik, gernu traktuan infekzioak tratatzeko egokia da, hala nola zistitisa, uretritisa, prostatitisa gizonetan eta baginitisa
|
emakumeetan
. Batzuek diote gayuba konponbide naturala dela giltzurrunean harriak sortzea saihesteko edo saihesteko, baina hori ez da frogatu.
|
|
|
Bestalde, Marta Faubel doktoreak, Ospitaleko Otorrinolaringologia Zerbitzuko buruak, adierazi zuen gaur egun disfoniak ugaritzen ari direla haurtzaroan. “Tratamendu horren garrantzia funtsezkoa da, kontuan hartu behar baita laringe txiki hori hormona aldaketak garatu eta jasan behar direla; aldaketa horiek askoz deigarriagoak dira gizonetan
|
emakumeetan
baino, eta paziente pediatrikoei ahalik eta ahots aldaketarik onena eskaini behar zaie helduaroan patologiarik gerta ez dadin”, esan zuen. Paziente helduetan ere kontuan hartu behar da faringe laringeko errefluxua.
|
|
|
Bioteknologiak emakumeen nahasteen %60 sendatzea lortu du, eta ehuneko hori hamarretik laura murrizten da, gizonezkoa bada arazoaren eragilea. Bilakaera handia izaten ari da
|
emakumeetan
, jatorri naturaleko hormona errekonbinanteen bidez obarioa estimulatzeko teknika berriak erabiltzen baitira. Carmen Mendozak, gaur egun, ikerketa bat zuzentzen du.
|
|
|
Adituen kalkuluen arabera, menopausia osteko bost urteetan, emakume batek hezur masaren %15 ere gal dezake. Beste arrisku faktore batzuk dira kortikoideekin luzaroan egindako tratamenduak, menopausia ondoko
|
emakumeetan
55 kilotik beherako pisua, familia aurrekariak, tabakismoa, kaltzio gutxi hartzea, ariketa fisiko eskasa eta alkohol kontsumo handia. Deskaltzifikazioak hezur masaren gogortasuna galtzea adin berantiarrenetan agertzen da gizonengan.
|
|
|
Ikerketa hori Austriako hiriburuko unibertsitate klinikan egin zen. “Badirudi tronbosiek minbizia izateko arriskua ere handitzen dutela, batez ere sistema urogenitalean eta ginekologikoan”, esan zuen Ingrid Pabinger ikerketaren zuzendariak, eta adibide gisa jarri zuen tronbosia duten gaixoetan obulutegiko hamaika aldiz kartzinoma gehiago aurkitu direla konplikazio hori ez duten
|
emakumeetan
baino. Bestalde, minbizia duten pertsonak odol hodietan koagulu arriskutsuak agertzeko arrisku handiagoa dute, esperientzia klinikoaren arabera, gaixo onkologikoen %15ek erregistratuak, eta arrisku hori bikoiztu egiten da garuneko tumoreen eta pankreako minbiziaren kasuan.
|
|
|
Esku hartze hori, kasuen %40an, higiene baldintza eskasetan egiten da. Ama nerabe askok ez dute erditzean edo haurdunaldian irauten, adin horietan bizitza galtzeko arriskua 20 eta 24 urte bitarteko
|
emakumeetan
baino bost aldiz handiagoa baita. Hori gutxi balitz, gazte asko beren borondatearen aurkako egoera horietara iritsi dira, oso gaztetatik gurasoek bultzatutako ezkontzetan urtero 70.000 nerabe ezkontzen dira alabak truke txanpon gisa ematen dituzten familiek behartuta, eta beste batzuetan, pobreziari edo ezkontzaz kanpoko haurdunaldiaren beldurrari erantzuteko.
|
|
|
Astelehenean ireki zen aste honetan zehar egingo diren hitzaldien zikloa, Miguel Celdrán Badajozko alkateak inauguratu zuen Adinekoen II. Jardunaldiak direla eta. ...inkontinentzia duenean, “ez du pentsatu behar adinagatik dela eta hil egin behar dela”, baizik eta medikuari galdetu behar dio, patologia sendagarria baita, batzuetan botiken bidez, eta beste batzuetan ebakuntza kirurgiko baten bidez. Arrazoi multifaktoriala duen patologia da hori, adierazi zuen urologoak, eta hark ere argitu zuen ezen, pentsatzen ahal dena pentsatuta ere, ohikoagoa dela
|
emakumeetan
gizonetan baino, nahiz eta kasu bakoitzean jatorria desberdina den. Hala, emakumeengan esfortzu inkontinentzia deritzona sortzen da, pelbis zoruko muskuluen ahultasunak eragiten duena, “eta horrek alterazio anatomiko batzuk eragiten ditu, eta, beste faktore batzuekin batera, pixa batez ere esfortzuengatik ihes egitea eragiten dute”, azaldu zuen doktoreak.
|
|
|
Azpimotei dagokienez, M5 da erregularrena(% 15), eta, ondoren, M2(% 14). Sexuen arabera, pixka bat handiagoa da gizonetan(% 53)
|
emakumeetan
baino(% 46). Adin talde kaltetuena 60 urtetik gorakoena ere bada.
|
|
|
Azkenik, aberastutako elikagaiek (zuntzarekin, kaltzioarekin, Omega 3rekin…) 5,8 puntu lortzen dituzte, eta elikagai izoztuek 5,9 puntu. Elikagaiekiko konfiantza mailak ez du alde handirik erakusten kontsumitzaile profilaren arabera, baina pixka bat handiagoa da
|
emakumeetan
gizonetan baino, eta 40 urtetik aurrera jaisten hasten da. Gainera, gizarte estatusa zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta txikiagoa da konfiantza.
|
|
|
Espainiako herritarren %30ek erretzen du gaur egun. Baina erretzeko ohitura sexuaren araberakoa da. Barometroaren arabera, inoiz erre ez duten pertsonen ehunekoa %38koa da gizonetan eta %59koa
|
emakumeetan
. Joera hori berresten du erretzaile ohien proportzioa askoz handiagoa izateak gizonezkoetan (%29) emakumezkoetan baino (%15).
|
|
|
Antzemandako kasuen %40 menopausia ondoko
|
emakumeetan
gertatzen dira.
|
|
|
Geienak emakumeak. Oen kontra esaten dira asko gauza, baña ezin ukatu diteke errietako jaieraren geiena
|
emakumeetan
dagoala" (1998: 116). XIX. mende osoan joera hori areagotuz doa.
|
|
2004
|
|
|
Dena den, harritu egiten nau errealitatea nola makilatzen den ikusteak. Estatistikek diote lan absentismoa handiagoa dela gizonetan
|
emakumeetan
baino. Baina enpresariek norbait kontratatzerakoan esaten dute:
|
|
|
Kopuru horretan, gainera, ez da sartzen familiaren zainketan emandako denbora. 2002an EAEn, Katalunian eta Andaluzian eginiko beste azterketa batek dioenez, jarduera bikoitz hau duten emakumeen osasun egoerak okerrera egiten du familiaren beharrek gora egiten dutenean, haurrak edo beste senitartekoak zaindu behar direnean, alegia; estresak eragindako gaixotasunak hirukoiztu egiten dira 35 urte arteko
|
emakumeetan
, herritar guztien batez bestekoarekin alderatuta. Eta gure jaiotze tasa mundu mailan txikienetakoa da.
|
|
|
(eguzkitan jarri eta handik ordu edo egun batzuetara agertzen den erupzioa, bere papula eta besikulekin, 30 urtetik aurrerako
|
emakumeetan
batik bat),
|
|
|
Azterketak dioenez, generoa “elementu erabakigarria da disfuntzio sistolikoa duen bihotz gutxiegitasunaren pronostikoari dagokionez”. “Frogatu ahal izan dugunez, patologia hori duten
|
emakumeetan
berdin gertatzen da bihotzaren uzkurdura ona edo txarra den, orain arte uste baitzen hori garrantzitsua zela, eta bihotz ahultasuna duten emakumeek bilakaera okerragoa zutela, gizonekin gertatzen denaren antzera”, ondorioztatu dute Gregorio Marañongo kardiologoek.
|
|
|
Helduek 5 mikrogramo (mcg) behar dituzte egunean. 6 urte bitarteko haurretan, bai eta haurdun dauden eta edoskitzaroan dauden
|
emakumeetan
ere, gomendioak bikoiztu egiten dira (10 mcg), hezur garapena eta hazkuntza egokia bultzatzeko. Behar horiek asetzeko, aski dirudi eguzkitan egotea, astean behin baino gehiagotan, baita elikagaien bidez bitamina ere.
|
|
|
Droga injektagarriak erabiltzeagatik birusak uzkurtu zituenen kopurua baino handiagoa da kutsatzeko modu hori. Transmisio heterosexuala Espainian gaixotasuna agertu zenetik, transmisio heterosexualari egotz dakizkiokeen hies kasuak %20 hazi dira
|
emakumeetan
, 2003an jakinarazitako datuen arabera. Populazio gazteagoko taldeetan, emakumeak dira nagusi, eta GIBaz kutsatutakoak 20 eta 24 urte bitarteko kasu heterosexualen %60 dira.
|
|
|
Munduko hies kasuen ia erdiak
|
emakumeetan
gertatzen dira
|
|
|
Menopausia
|
emakumeetan
Ordezko Hormona Terapia (GLH) erabiltzeak bularreko minbiziari buruzko 16.000 kasu gehiago eragin ditu Espainian urtero, Farmakologiako Fundació Institut Catalák txosten batean salatu duenez. Ikerketak dioenez, beste 6.000 emakumek izan dituzte iktus eta 8.000 biriketako tronboenbolismo duela urte askotik albo ondorio larriak izan dituen botika hau erabiltzeagatik; horren truke, 6.000 kolon ondesteko minbizi kasu eta 500 femur lepoko haustura aurreztu dituzte, eta egoera hori “tragikoa” dela diote autoreek.
|
|
|
Lehen esan dut, hala ere, mespretxuz bezala," horrelako neska batez maitemindu nintzela, zoritxarrez", eta oraindik ere madarikatuko ditut mila bider bai Montse eta bai Montse ezagutu nuèn eguna ere... baina ez ote dut aitortu behar, orobat, bera izan zela ezagutu ditudan
|
emakumeetan
lehena eta originalena, eta ez ote nizkioke, alde horretatik, eskerrak eman behar, bakoitzari berea...?
|
|
2005
|
|
|
esfortzukoa da bata, maskuriaren presioak, ariketa fisikoa egiterakoan adibidez, uretraren presioa gainditu eta pixa kanpora ateratzen denean. Horrelako inkontinentziak gehiago izaten dira
|
emakumeetan
, eta eztul edo barre egite hutsarekin pixa galtzera irits daitezke. Bigarren kasuan, urgentziakoa esaten zaionean, bat batean pixa egiteko gogo handia izaten da, eta pixak ihes egiten du.
|
|
|
Ama herriko
|
emakumeetan
sartuta zegoen. Mariaren alaba izan zen gaztetan, Hirugarren ordenakoa gero, eta emakume taldekoa gero.
|
|
|
Datu epidemiologikoak kezkatzeko modukoak dira oraindik ere: gizonezkoetan, 16 urtetik gorakoen artean tabakoaren kontsumoa %64tik (1978 urtean) %42ra (2001ean) jaitsi den bitartean,
|
emakumeetan
%17tik %27, 2ra igo da denboraldi berean. Horrek bere eragina izan du biriketako minbiziagatiko heriotza tasetan ere.
|
|
|
Horrek bere eragina izan du biriketako minbiziagatiko heriotza tasetan ere. Adituek dioten bezala," biriketako minbiziaren epidemiaren hasiera ari gara ikusten Espainiako estatuko
|
emakumeetan
".
|
|
|
Estatu Batuetako zientzialarien lanak baieztatzen du emakumeen genoma gutxienez hiru alderdi nagusitan bereizten dela maskulinotik. Lehenengoa Y kromosoma bera da, gizonezkoena soilik, eta
|
emakumeetan
ez dauden gene “apartak” ematen dizkie gizonei. Bigarrenik, emakumeen bigarren X kromosomako geneen %15en ustekabeko jarduerak adierazten du gene horiek gehiago adierazten direla emakumeetan gizonetan baino.
|
|
|
Lehenengoa Y kromosoma bera da, gizonezkoena soilik, eta emakumeetan ez dauden gene “apartak” ematen dizkie gizonei. Bigarrenik, emakumeen bigarren X kromosomako geneen %15en ustekabeko jarduerak adierazten du gene horiek gehiago adierazten direla
|
emakumeetan
gizonetan baino. Eta, azkenik, X kromosoma horren geneen %10 ausaz aktibatzeak aldakortasun handiagoa dakar emakumeen artean gizonetan baino.
|
|
|
Ikerketaren arabera, Espainiako biztanleen %23k 250 mg/ dl-tik gorako kolesterol kontzentrazioak ditu; %33k erretzen du (gizonen %41ek eta emakumeen %24k); %34k arteria hipertentsioa du; %20 obesoa da, eta diabetesak emakumeen %8ri eta gizonen %12ri eragiten die. Gehiegizko pisua da Espainiako populazioaren artean gehien agertzen den arrisku kardiobaskularreko faktorea, bai
|
emakumeetan
bai gizonetan. Hala, emakumeen %48, 3k gehiegizko pisua du, eta horrek gizonen %66, 9ri eragiten dio.
|
|
|
William Sonntag zientzialari taldearen zuzendariak esan duenez, hormonaren murrizketa, intsulinaren antzekoa eta IGF izenez ezagutzen dena, modu prebentiboan aplika liteke gaixotasuna jasateko arrisku handia duten pertsonei. Zientzialari horrek adierazi duenez, menopausia aurreko
|
emakumeetan
igf aren maila altuak arrisku faktore handia dira bularreko minbizian eta beste gaixotasun mota batzuetan. Arratoiekin egindako ikerketaren arabera, IGF murrizteak minbizi arriskua %45 inguru murriztu zuen, eta gaixotasunak eragindako heriotzak %12 eta %15 artean.
|
|
|
Duela gutxi, Bartzelonako Unibertsitateak HAPen kontsumoa ebaluatu zuen Kataluniako populazio talde batean, eta oso antzeko emaitzak lortu zituen: 0,12 mikrogramo bentzopireno eta 8,42 mikrogramo HAP gizonetan; 0,10 mikrogramo bentzopireno eta 6,29 mikrogramo HAP
|
emakumeetan
. Beste azterketa batzuek zifra handiagoak eman dituzte:
|
|
2006
|
|
|
EAEko hiru lurralde autonomikoetan egindako ikerketaren arabera, 100.000 biztanleko miokardioko infartu akutuak 100,6 hildako eragin zituen gizonezkoetan eta 36,7
|
emakumeetan
, 24 urtetik gorakoen artean. Eta larrialdi horretan esku hartze bizkorra ezinbestekoa da gaixoaren bizitza salbatzeko, edota bihotz arnaseko geldialdiak ekar ditzakeen ondorio larriak gutxiagotzeko.
|
|
|
Heste suminkorraren sindromea da ia oharkabean joaten den trastorno horietako bat. Aurrekoak bezain larria ez bada ere, emakumearen bizi kalitatea nabarmen okerragotzeko gai da, ohizkoagoa
|
emakumeetan
gizonezkoetan baino, eta normalean 30 urte baino lehenago agertu ohi den arren, bizitza osoan iraun dezakeen patologia kronikoa da.
|
|
|
Mendebaldeko populazioaren %12k dauzka harriak behazun xixkuan baina portzentaje hori, gizakiak hirurogeita hamar urteak betetakoan, %35eraino doa
|
emakumeetan
eta %20raino gizonezkoetan.
|
|
|
«Gaitz kardiobaskularrak
|
emakumeetan
ere lehen heriotza kausa dira»
|
|
|
Gizonezkoetan baino
|
emakumeetan
infartuak adin handiagoan gertatzen direla esan ohi da.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) berriki argitaratu duenez, burdinaren urritasunak 2.150 milioi pertsonari eragiten die, eta kopuru horrek kezka handia sortzen die agintari politikoei eta komunitate zientifikoari. Urritasun hori handiagoa da hazkunde azkarreko biztanle taldeetan (haur eta emakume nerabeak) eta ugaltzeko adinean dauden
|
emakumeetan
, batez ere haurdunetan eta edoskitzaroan. Haurren artean, burdinarik eza ohikoagoa da 4 hilabetetik 3 urtera bitartean.
|
|
|
Emakumeen helduaroan, menorragia eta haurdunaldia dira burdin urritasunaren eragile nagusiak. Aldiz, arraroa da burdin urritasuna aurkitzea menopausia ondoko
|
emakumeetan
eta helduaroko gizonetan. Gaur egun, elikadura adituek ohartarazten dute desnutrizioaren fenomenoa nerabeen artean, elikadura nahasteek (anorexia eta bulimia) eragindakoa batik bat, non burdinaren urritasuna garrantzitsua baita.
|
|
|
Obesitatea eta ariketa gutxi, aurrerapenaren gaixotasunak Aitortua dago gehiegizko pisuak zerikusi zuzena duela bihotz hodietako osasunean, baita beste patologia batzuetan ere, hala nola diabetean eta artrosian, besteak beste. Orain arte ez da hain ezaguna gizentasunaren eta minbizi mota jakin bat garatzeko arrisku handiena, zehazki, menopausia ondoko
|
emakumeetan
bularreko minbizia eta giltzurruneko, koloneko eta endometrioko minbizia. Menopausia ondoko emakumeen artean, gehiegizko pisuaren eta bularreko minbiziaren arteko lotura ehun azterlan baino gehiagotan ezarri da.
|
|
|
Pertsona askok diote eguneroko jarduerak, lana eta harreman pertsonalak bezala, aztoratuta daudela nekearen ondorioz, askotan ezin baitira kontzentratu eta suminkor baitaude. SPIa bi sexuetan agertzen da, baina eragina pixka bat handiagoa da
|
emakumeetan
. Nahiz eta sindromea edozein adinetan has daitekeen, baita haurtzaroan ere, gaixotasun larria duten paziente gehienak adin ertainekoak edo handiagoak dira, eta, gainera, adinarekin batera, asalduraren larritasuna areagotu egiten da.
|
|
|
Gainkarga ariketek, baita oinez ibiltzeak ere, eragin positibo handiagoa dute hezurretan, gizabanakoak bere pisua jasaten ez duen ariketak baino, hala nola igeriketa edo txirrindularitza. Menopausia ondoko
|
emakumeetan
estrogenoekin ere egin daiteke terapia, batez ere hezur dentsitatea murrizten denean. Horrek deskaltzifikazioa eta hausturak saihesten ditu, baina baliteke bigarren mailako ondorioak izatea; beraz, aukera profesional batekin batera baloratu behar da.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundearen (OME) arabera, burdinarik ezak mundu osoko 2.100 milioi pertsonari baino gehiagori eragiten die. Urritasun hori handiagoa da hazkunde azkarreko biztanle taldeetan (haur eta emakume nerabeak) eta ugaltzeko adinean dauden
|
emakumeetan
. Estatu Batuetako Unibertsitateko ikertzaileek aztertu zuten zein garrantzitsua den egunero burdina hartzea eta zer eragin duen osteoporosia prebenitzen menopausia ondoko emakumeengan eta zahartzearekin zerikusia duten beste gaixotasun batzuetan.
|
|
|
Azterketa baten arabera, biriketako minbizia erretzaile batean garatzeko aukerak ia bikoitza dira
|
emakumeetan
gizonetan baino.
|
|
|
“Tabako dosi berarekin, ia arrisku bikoitza dute emakumeek”. Horren adierazgarri da aztertutako gizonetatik %1, 2k minbizia izan zuela;
|
emakumeetan
, berriz, portzentajea %2, 1era iritsi zela, adituaren esanetan. Datu hori gorabehera, “pronostikoa hobea da emakumeetan, heriotza arriskua bikoitza baita gizonetan emakumeetan baino”, adierazi zuen Zuluetak.
|
|
|
Horren adierazgarri da aztertutako gizonetatik %1, 2k minbizia izan zuela; emakumeetan, berriz, portzentajea %2, 1era iritsi zela, adituaren esanetan. Datu hori gorabehera, “pronostikoa hobea da
|
emakumeetan
, heriotza arriskua bikoitza baita gizonetan emakumeetan baino”, adierazi zuen Zuluetak. Ikertzaileek uste dute hori gertatzen dela “arriskua zehazten duen osagai genetiko bat egon behar duelako”.
|
|
|
Horren adierazgarri da aztertutako gizonetatik %1, 2k minbizia izan zuela; emakumeetan, berriz, portzentajea %2, 1era iritsi zela, adituaren esanetan. Datu hori gorabehera, “pronostikoa hobea da emakumeetan, heriotza arriskua bikoitza baita gizonetan
|
emakumeetan
baino”, adierazi zuen Zuluetak. Ikertzaileek uste dute hori gertatzen dela “arriskua zehazten duen osagai genetiko bat egon behar duelako”.
|
|
|
Zehazki, hidrofobia ingurumen fobia gisa sailkatutako fobietako bat da. «Horiek haurtzaroan hasi ohi dira, eta ohikoagoak dira
|
emakumeetan
gizonetan baino», dio Lozanok. Era berean, ikertzaileek ikasi duten jokabide baten ondorio da hidrofobia.
|
|
|
Intzidentzia gorantz Larruazaleko minbizi hori agertzen da melanozitoak melanina egiten duten zelulak, larruazalaren, ilearen eta begien irisaren koloreaz arduratzen direnak, gainera fotobabesle gisa funtzionatzen dutenak eta eguzkitik babesteko ehunak aldezten dituztenak gaizto bihurtzen direnean. Gaixotasuna ohikoagoa da
|
emakumeetan
gizonetan baino, eta hanketan eta aldaketan izaten da; gizonetan, berriz, enborrean, International Journal of Cancerren argitaratutako Helsinkiko Minbiziaren Ikerketa Estatistiko eta Epidemiologikorako Institutuaren datuen arabera. Azaleko beste tumore mota batzuk bezala (zelula basaletako eta ezkata zeluletako minbizia), melanoma hasierako etapetan sendatzen da, baina askoz aukera gehiago ditu gorputzeko beste atal batzuetara hedatzeko.
|
|
|
Asturias, Nafarroa, EAE, Murtzia eta Andaluzia (Granada). Guztira 41.446 pertsona dira, 8.000 inguru eremu geografiko bakoitzeko, 35 eta 65 urte bitarteko boluntarioak
|
emakumeetan
eta 40 eta 65 urte bitartekoak gizonetan. Adinaren aldeak aukera ematen du menopausia aurreko aldian agertu diren bularreko tumoreak sartzeko.
|
|
|
Espainian, miokardioko infartua bost aldiz ohikoagoa da gizonetan
|
emakumeetan
baino. Hala ere, patologia horren ondoriozko heriotza tasa %2 eta %3 artean handiagoa da emakumeen artean gizonezkoena baino.
|
|
|
Kontua da datu horiek zer nolako garrantzia duten osasun kardiobaskularrean. Bere artikuluan gogorarazten du arrautza bakoitzak 0,6 mmol/ L murrizten duela triglizeridoen maila; izan ere, 1 mmol/ L baino gehiago gehituz gero, arrisku kardiobaskularra %76 handitzen da
|
emakumeetan
, eta %32 gizonetan. Hori dela eta, omega aberastutako arrautzak eta azukrerik gabeko fruta zukuak edo gosariko zereal barratxoak txandakatzera bultzatzen ditu emakumeak.
|
|
|
Bestalde, GIB/ HIESaren igoera nabarmenagoa da emakumeengan. GIB/ HIESaren igoera nabarmenagoa da
|
emakumeetan
Bizkaiko medicosmundiren arabera, genero desberdintasunean oinarritzen da. Arrazoiak?
|
|
|
Ez batzuek ez besteek ez dute, ordea, migrainek edo tentsio zefaleak duten garrantzi bera. Gehiago
|
emakumeetan
Zefaleek ez dute sexuaz ulertzen, nahiz eta tentsioak eta migrainak gehiago erasotzen dieten emakumeei; azken horren kasuan, gizon bakoitzeko hiru emakume daude. Emakume migrainen %5 eta %10 artean harreman estua dute munstroaren aurreko sindromearekin, buruko min hori oso lotuta baitago emakumearen hormona zikloarekin.
|
|
2007
|
|
|
Bertan, Lourdes Aritziturri Donostiako Institutu Onkologikoko doktorearekin batera Charo Beobide bularreko minbiziak eta ginekologikoak kaltetutako emakumeen KATXALIN elkarteko presidentea ariko da.Bihar, asteartea," Gaixotasun mentalak gaur: eskizofrenia..." izenburupean, Rafael Benito Quiron ospitale taldeko psikiatraren txanda izango da.Asteazkenean, aldiz, Javier Azparren Gipuzkoako Poliklinikako urologoak" Prostata eta inkontinentzia urinarioa
|
emakumeetan
" gaiaren inguruko argibideak emango ditu.Ostegunean" Azalaren zainketa" aztergai hartuta, Osasun Zentroko zuzendaria Maria Luz Jauregi eta Rosa Gainza erizaina ariko dira.Aurtengo jardunaldietako azken hitzaldia Garikoitz Lasa eta Rafael Sadaba Gipuzkoako Poliklinikako kardiologoen eskutik iritsiko da. Hitzaldiaren izenburua," Bihotzaren eta organoen donazioa eta transplantea" izango da.
|
|
|
Zahartzaroko gaixotasunik arruntenak aldatu egiten dira, gizonetatik emakumeetara. Kasu bietan tumore txarrak dira gehien ikusten diren prozesuak, baina arnas aparatuko minbiziak dira usuenak gizonen artean, eta bularrekoak
|
emakumeetan
. Odoleko zirkulazioarekin lotutako gaixotasunak dira heriotza eta ospitaleratze arrazoi nagusietakoak 65 urtetik gorako pertsonetan.
|
|
|
Gizonen eta emakumeen arteko alde gehiago ere aurkitu ditu:
|
emakumeetan
handiagoa da komunikazioen zentroa %11 neurona gehiago mintzairaren eta entzumenaren zentroetan eta baita emozioena ere; gizonak, aldiz, arrazionalagoak omen dira, baina baita autistagoak ere.
|
|
|
Italiarrak, den bezalakoxea baino ez dizu izan gura (espainolak nahi izaten duen bezala). Ederraren sena du eta sentigarri horri atxiki atxikia da; arteari eta gozamenari guztiz emana, kantaria543, egundoko inprobisatzailea544 Feminino samarra, indibidualtasun italiarraren lagin ereduzkoenak
|
emakumeetan
ematen dira545.
|
|
|
Denok ez al gara gizon? Emakumeak izan ezik, eta
|
emakumeetan
nire Elisa kontuan hartu behar, oso emakume baita, noski, emakumeetan emakumeena, ez dakit.
|
|
|
Denok ez al gara gizon? Emakumeak izan ezik, eta emakumeetan nire Elisa kontuan hartu behar, oso emakume baita, noski,
|
emakumeetan
emakumeena, ez dakit.
|
|
|
Osteoporosia, hezur masa gutxitzea ezaugarri duena (batez ere menopausia ondoko
|
emakumeetan
), hezurrak ahulago bihurtzen dituena, ez da gaixotasun ezezaguna. Baina arrisku okerrena, hausturak, prebenitzeko terapia betetzea ez da oso ona:
|
|
|
Ultzera benosoak gorputz adarretako ultzera guztien %80 dira, eta, gutxi gorabehera, hiru aldiz ohikoagoak dira
|
emakumeetan
gizonetan baino. Haurdunaldian zainetako tronbosia eta barize zainak izateko arriskurik handiena da hori.
|
|
|
Kirurgia Orokorra eta Digestio Aparatukoa, Erradiodiagnostikoa, Anestesiologia eta Erreanimazioa, Pediatria eta Familiako eta Komunitateko Medikuntza, osasun zerbitzu bakoitzak izan ditzakeen espezialitate batzuen defizit partikularrak ukatu gabe. Espainian espezialistak diren medikuen artean, gaur egun 45 eta 54 urte arteko tartea dago, bai gizonetan bai
|
emakumeetan
. Espezialitate guztietan langileen erdiak baino gehiago 50 urtetik beherakoak dira, honako hauek izan ezik:
|
|
|
mendafin infusioa. Phytotherapy Research en argitaratutako azterlan baten arabera, hormona maskulinoaren maila (testosterona) murriztu egin daiteke
|
emakumeetan
.
|
|
|
Baina 20 urtetik aurrera, emakumeengan duen eragina nabarmen handiagoa da, eta datu horrek bizitza heldu osoan irauten du, Biriketako Elkarte Amerikarraren ikerketa baten arabera. Pneumologoek azaltzen dutenez, asmak bi sexuetan duen eragina ez da oinarritzen gaixotasuna gizonetan egonkortu edo desagertzean; aitzitik, asma pubertaroaren ondoren agertzen denean, ohikoagoa da
|
emakumeetan
, eta, gainera, forma larriagoak eta birika funtzio okerragoa ditu, Italian eta Europako iparraldeko herrialdeetan egindako azterketa epidemiologikoen arabera. Asma ohikoagoa da 18 urtetik gorako emakumeengan, baina, horrez gain, larriagoa da.
|
|
|
Estatu Batuetako Gaixotasunak Kontrolatzeko Zentroek (CDC) egindako ikerketa baten arabera, kasu horietan heriotza tasa 2,9 aldiz handitzen da haurraren bizitzako lehen asteetan. Lan hau da arrisku hori ebaluatu duen lehena, konplikazio medikorik gabeko
|
emakumeetan
. Estatu Batuetan 1998tik 2001era izan ziren sei milioi jaiotzari eta 12.000 jaioberri baino zertxobait gutxiagori buruzko datuekin egin zen azterketa.
|
|
|
Datu horiek gorabehera, CDCetako ikertzaileek esan dute alarmak ez duela jo behar. Hala ere, beren kezka onartu dute behar ez dituzten
|
emakumeetan
egiten diren zesareen kopurua azkar handitzen delako. Jaioberrien heriotza Adituek, halaber, zesarea selektiboez ohartarazten dituzte, justifikazio medikorik gabe egiten direnak eta jaioberrien heriotza tasa handitzen dutenak.
|
|
|
Estatu Batuetako Gaixotasunak Kontrolatzeko Zentroek (CDC) egindako ikerketa baten arabera, kasu horietan heriotza tasa 2,9 aldiz handitzen da haurraren bizitzako lehen asteetan. Lan hau da arrisku hori ebaluatu duen lehena, konplikazio medikorik gabeko
|
emakumeetan
. Estatu Batuetan 1998tik 2001era izan ziren sei milioi jaiotzari eta 12.000 jaioberri baino zertxobait gutxiagori buruzko datuekin egin zen azterketa.
|
|
|
Datu horiek gorabehera, CDCetako ikertzaileek esan dute alarmak ez duela jo behar. Hala ere, beren kezka onartu dute behar ez dituzten
|
emakumeetan
egiten diren zesareen kopurua azkar handitzen delako. Espainian 36.000 bat zesarea egiten dira urtean, OMEren datuen arabera.
|
|
|
Konbertsio nahasteak nerabezaroan edo helduaroan gertatzen diren arren, edozein adinetan ager daitezke. Adituek diote ohikoagoa dela
|
emakumeetan
gizonetan baino. Diagnostikoa berandu egiten da, kaltetua ziur baitago arazo fisiko bat dela bere egoeraren erruduna.
|
|
|
«Nolanahi ere, transplante bat jaso duen emakume baten haurdunaldia arriskugarritzat jo behar da beti», dio Ernesto Fabierak, Zaragozako Lorenzo Blesa Ospitale Kliniko Unibertsitarioko Obstetrizia eta Ginekologia Zerbitzuko buruak. Trasplantatutako
|
emakumeetan
, batez ere gibelean edo giltzurrunean, haurdunaldia ondo burutzeko aukerak %90 ingurukoak dira. Hipertentsioa, gaixotasun kardiobaskularrak, kardiopatiak eta tronbosia eta neuropatiak dira haurdunaldiari lotutako arazo nagusiak.
|
|
|
«Atleta oina» azaleko infekziorik ohikoenetako bat da, eta populazioaren %25ek noizbait izango duela kalkulatzen da. Gizonetan
|
emakumeetan
baino ohikoagoa izateaz gain, kirolarietan ere ohikoagoa da. Madrilgo Printzesaren Unibertsitate Ospitaleko Dermatologia Zerbitzuko Daudén irakaslearen arabera, «gaixotasun hori, normalean, indibiduo osasuntsuetan egoten da, baina defentsa egoera apaletan, azaleko gaixotasun batzuk dituzten pazienteek edo giro oso beroak agertzen dira».
|
|
|
azterketa batzuetan esaten da proportzioa bost emakumekoa dela gizon baten aurrean, eta, beste batzuetan, hirukoa. Argi dagoena da ohikoagoak direla
|
emakumeetan
. Zergatik?
|
|
|
Aurretik egindako ikerketen arabera, bihotz gutxiegitasuna duten emakumeak handiagoak dira, gaixotasun gehiago dituzte, gutxiegi diagnostikatuta daude eta gizonezkoak baino okerrago tratatzen dira. Badirudi adimen lehiakorraren pronostikoa hobea dela
|
emakumeetan
, nahiz eta ez dakiten zergatik. Azalpen bat izan liteke ezker bentrikuluaren funtzioaren baldintza berberetan bihotz gutxiegitasuna duten emakumeek eskuineko bentrikuluaren ukipen txikiagoa izatea.
|
|
|
Azalpen bat izan liteke ezker bentrikuluaren funtzioaren baldintza berberetan bihotz gutxiegitasuna duten emakumeek eskuineko bentrikuluaren ukipen txikiagoa izatea. Gainera, pertsona osasuntsuetan, bentrikuluaren eiekzio frakzioa (uzkurdura aldian bentrikuluak kanporatzen duen odol bolumena neurtzen duena) nabarmen handiagoa da
|
emakumeetan
, eta ezkerreko bentrikuluarena antzekoa da bi sexuetan. Lan esperimentalek frogatu dute animalia emeek hobeto erantzuten dietela bolumenaren eta presioaren gainkargei, bentrikulu hipertrofia zentrokidea garatuz; arrek, berriz, ezkerreko bentrikuluaren dilatazioa garatzen dute eta heriotza tasa handiagoa dute.
|
|
2008
|
|
|
Dena den, fitoestrogeno gehiegi hartzea ere kaltegarri gerta daiteke: larregi kontsumitzeak, izan ere, populazio talde batzuetan haurretan eta ugaltzeko adinean dauden gizonezkoetan ondorio kaltegarriak izan omen ditzake baina ez, ordea,
|
emakumeetan
; hauekin egin izan dira ikerlan gehientsuenak baina, hori bai, erabateko emaitzak gutxitan erdietsi dira.
|
|
|
Adituen iritziz, sojaren isoflabona hartzea eta, menopausiaren aurretik eta ondoren,
|
emakumeetan
bularreko minbizia nozitzeko arrisku arinagoa lotzen dituen nolabaiteko ebidentzia zientifikoa hauteman da.
|
|
|
Ildo beretik, menopausia nozitu aurretik eta ondoren, Asiako
|
emakumeetan
eginiko azterlanek, sojazko elikagai ugari kontsumitzea eta bularreko minbiziaren arteko alderantzizko erlazioa agertzen omen dute.
|
|
|
Batez beste, 30 urte bitarteko adinean,
|
emakumeetan
agertzen da maizago gizonezkoetan baino.
|
|
|
Gaitz kroniko eta arraroa da zistitis interstiziala, eta zenbakiei begiratuta, emakumeen gaitza dela esan da (kasuen% 80
|
emakumeetan
agertzen dira), nahiz eta gizonek ere eduki dezaketen antzeko patologia bat, prostatodinia deitua.
|
|
|
Adin horretatik gora, berriz, handitu egiten da erortzeko arriskua, etxean batik bat, berdin
|
emakumeetan
zein gizonetan: 65 urtetik gorakoen% 30 urtean behin erortzen dira etxean, eta 80 urte dituztenen artean,% 50.
|
|
|
Argi dago emakumeek ezin dutela prostatako minbizirik izan; ezta gizonezkoek obarioetako kisterik ere. Sexu organoekin loturarik ez zuten gaitzek, berriz, eragin bera ote dute gizon eta
|
emakumeetan
–Eta horiek tratatzeko botikek?
|
|
|
Adibidez, hormona antisorgailuek zenbait botikaren xurgapena alda dezakete (psikofarmakoena, esate baterako), eta gibelean botikak metabolizatzeaz arduratzen diren entzima batzuek jarduera handiagoa edo txikiagoa dute sexu hormonen eraginez. Hortaz, gizonetan eta
|
emakumeetan
eragin bera izateko, botika jakin baten dosi handiagoa hartu luke batek eta txikiagoa besteak.
|
|
|
Egia esan, horrelako azterketak egin dituztenean, emaitzak askotarikoak izan dira; hau da, beti ez dituzte desberdintasunak aurkitu gizonek eta emakumeek botiken aurrean duten erantzunean. Batzuetan bai, desberdintasun nabarmenak aurkitu dituzte, baina beste batzuetan ondorioztatu dute desberdintasunok ez direla kezkatzeko modukoak, edo erantzuna bera dela gizonetan eta
|
emakumeetan
, erabilitako dosia gorputzaren pisuarekiko doitzen baldin bada.
|