|
2001
|
|
|
Bere lana egin zuelarik, bazterreko aulki luzean jarri zen, bezeroen bizkar eta ipurdiei begira. Piper poto bat, bakailao mazela bat... segitzen zuten
|
emakumeek
etxekoandreari eskatzen. " Luxia aterizu baxo bat ardo", galdetu zion zerbitzari gazteari.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, 55 urtetik gorakoenenplegu tasa baxua da gazteagoak diren emakumeekin erkatuz. Ondorioz, belaunaldi horretako
|
emakumeak
etxekoandreak izan direla azpimarra daiteke, gizartefuntzio garrantzitsua bete izan dutelarik seme alaben, kasu batzuetan biloben, eta familiako gaixoen eta zaharren zaintzaile gisa. Hau da, maila pribatuanbehartuak bizi izan dira, gizartean parte hartzeko denborarik izan gabe.
|
|
|
Hala ere, egoera poliki poliki aldatzen ari da eta gizartean adinekoentzat prestatzen direnjardueretan (55 urtetik gorako unibertsitatean, kultura geletan, erretiro etxeetan etaabar), emakumeak nagusitzen ari dira. Besteak beste, adineko
|
emakumea
etxekoandrea izan delako eta lan merkatuan maila baxuan parte hartu izan duelako, egun erretiroaz hitz egiten denean gizonezkoaren erretiroari buruz mintzatzen da.Hala ere, emakumearen erretiroa hiru ikuspegitatik azter daiteke: lehenengoarenarabera, senarraren erretiroaren ikuspuntua litzateke.
|
|
2013
|
|
|
Orain, etxekoandrea da, eta 39 urte ditu, baina gaztetan uste zuen adin horrekin ibilbide profesional bat edukiko zuela eta hainbat hizkuntza hitz egingo zituela.
|
Emakumea
etxekoandre Estatistikaren Indiako bulego nazionalaren inkesta baten arabera, 30 eta 40 urteko emakumeen artean, landa eremuetako emakumeen %67k eta hirietako emakumeen %77k etxekoandre gisa lan egiten dute. Erabilitako arrazoi nagusia:
|
|
2014
|
|
|
Gerraoste hartan, gerren biharamunetan arrunta den moduan, berriz ere generorolak gotortuz,
|
emakumeek
etxekoandre eta ama izan behar zutelako diskurtsoakberrindartu eta zabaldu ziren. Izan katolikoen ahotan, izan komunistenetan, aberriaren (ber) eraikuntzarako familiaren defentsa sutsua zen, eta krisi ekonomikoaaitzakia ezin egokiagoa, beste behin ere, espazio publiko eta pribatuen banaketanemakumeak mistika femeninoan eta haien etxeetan giltzaperatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Gero eta gehiago dira etxetik kanpo lan egiten duten amak, eta horren ondorioz altxatu da haurtzaintza sistema unibertsal eta diruz lagunduaren aldeko eskakizuna. Gainera, gero eta emakume gehiago antolatuko dira beren gizonekiko berdintasunean lan egitea eskatzeko, eta, hori gertatu ahala, bestelako galdera sakonak ere etorriko dira,
|
emakumeen
etxekoandre zereginak bideragarriak ote diren. Akaso, egia da, eta, ekoizpen lerro baten esklabo izateak?
|
|
2018
|
|
|
Azken batean, emakume bat emazte bihurtzen denean, senarrak eskubidea lortzen du bai haren gorputza sexurako erabiltzeko (garai batean ezkoneskubide esaten zitzaion horri lege hizkeran) eta bai haren etxekoandre lanaz baliatzeko. Liburu honen hurrengo atalean,
|
emakumea
etxekoandre gisa eta senarra langile gisa ezartzen dituzten konstrukzioak jorratuko ditut (zeinak elkarren interdependenteak baitira), eta orobat aztertuko dut zer lotura dagoen ezkontza kontratuaren eta enplegu kontratuaren artean. Ezkon harremanak, izan ere, sexuaren araberako lan banaketaren parte dira, baita etxe pribatutik merkatu kapitalistaren esparru publikoraino hedatzen den mendekotasun egituraren parte ere.
|
|
2019
|
|
|
Batzuek diote genero ezberdinen lanei erreferentzia egiten ari dela Modotti. Edo, oraindik esanahi sotilagoan,
|
emakumeak
etxekoandre lanetara kondenatuta daudela aldarrikatu nahi izan zuela.
|
|
|
Senarra edo haurra gaixo, nekaturik, haragizko presentziara beheraturik dagoenean gailentzen da emakumea. Orduan, bera erregina den etxean, haiek ez dira objektu bat baino, beste batzuekin batera;
|
emakumeak
etxekoandrearen iaiotasunaz tratatzen ditu; plater hautsi bat berriz itsasten den bezala lotzen die benda, eta pitxer bat igurzten den bezala garbitzen ditu; dena harrapatzen dute haren esku aingerutarrek, zurikinen eta harrikoa egiteko uraren lagun diren esku horiek. Lawrencek honela esaten zion Mabel Dodgeri, Friedaz ari zirela:
|
|
|
Legearen aurka ibiltzea gogorra da, abestiak abisatzen zuen, 127 legearen kontra bizitzeko zintzotasuna behar da, larregi eskatzea da. Beltzetan morroia bezala,
|
emakumeetan
etxekoandrea bezala, ugaldu dira euskaldunen artean ofizio eta paper lasaigarriak. Normala da.
|
|
2021
|
|
|
Horretarako, jabetza pribatua deuseztatu, emakumea produkzioan txertatu, etxeko lanak sozializatu eta kidetasunezko maitasunean oinarritutako jendartea eraikitzea proposatu zuen. Kidetasuna, elkartasuna, komunitatea, elkarren babesa, berdintasuna edota askatasuna ardatz,
|
emakumea
etxekoandre, ama edota emazte izatetik langile libre eta independentea izatera pasatuko zen hala, norbanakotasuna eta nortasun propioa garatzea ahalbidetuko zion independentzia ekonomiko, moral eta sentimentalarekin (Kollontai 1911, 1918, 1923). Goldman anarkistak, barne eta kanpo tiranien aurrean, norbanakoaren giza naturaren adierazpidea diren gaitasun, sen eta bulkadak mugarik gabe garatzearen alde egin zuen, indibidualitate askeen elkartea osatuz.
|
|
2022
|
|
|
Gainera, ideario frankistaren arabera, amatasunak eta hilekoak lan jarduerak normaltasunez egiteko ezgaitzen zituzten. " Gizonak ogia irabazi,
|
emakumea
etxekoandre" eredua bultzatu zuen erregimenak.
|
|
|
Iruditeria bat osatu zuen frankismoak: " gizon ogi irabazleak;
|
emakume
etxekoandreak". Emakumeei enplegu erregistroetan izena ematea debekatu zieten, premia larrian ez bazeuden bederen.
|