|
2000
|
|
|
Taula gainera iragaiten ginen, baina herriarekin batera kantatzeko asmoz eta gogoz. Erran nahi baita, herritarren artean abestu izan dugula, eta gure kantuak hortik
|
beretik
sortuak izan direla. Guk taldearen xedea kantariak eta entzuleak biltzea izan da funtsean.
|
|
|
Bukatzeko, azken asteotan Banco Guipuzcoanok egin duen iragarpen ofizialaren arabera, banku honek Interneten beste banku bat sortzeko erabakia hartu du. Banku berri honetan gestio independentea bideratuko da (www.bancogui.es) BSCH eta BBVA Uno e ziberbankuarekin egiten ari diren ildo
|
beretik
.
|
|
|
Dugun gobernua minorian dago eta egonkortasunik gabe oso zaila dauka akordioak lortzea. Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide
|
beretik
egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen berri eman behar duelako herritarren aurrean.
|
|
|
Hogeita hamabost ataletan banatua, jaio zen egun
|
beretik
zendu zeneraino bizitako pasarte esanguratsuenak bildu ditu Jon Enbeitak: eskolan bizitakoak, ezkontza, euskararekiko sentimenduak, irakurtzeko zaletasuna, minak...
|
|
|
Bizkaiera lan tresna dutenek ezin dute erabakien zain egon ordea, eta egindako lana ere iturri izan da. Gainontzean, euskara batuari sarritan leporatu zaion kortse estua ez litzatekeela bizkaierarekin errepikatu behar ere esan izan da, hau da, gutxi gutxieneko eredu batetik abian, nork
|
beretik
jarraitu ahal izatea. Fonetismoak adibidez bazter geldituko lirateke, baina hartzen dut egiturarako hartuten hartzen hartzean dot edo egon litezkeen gainontzeko barianteak askatasunez erabiliko lirateke, hartaraino zehaztu barik.
|
|
|
Izenburutik
|
beretik
ageri denez, begi onez ikusten gaitu Mark Kurlanskyk. Euskaldunak euskaraz ez dakien euskaldunak egin lezakeen moduan idatzi digu liburua.
|
|
|
Aspergarritasuna mendratu nahian, garraio konpainiak denetik prestatu du: lauzpabost makina dauzkan umeentzako jolastokia (bata gidari eroa da, bestea martziano hiltzailea, eta gainerakoak, fabrika
|
beretik
atereak: ez harritu gero inoren desmasiez!), helduontzako taberna gaueroko kontzertua eta guzti eta nahi duenak brankan areto estalia du, irakurketan, itsasoari so, kuluxkan edo berriketan egoteko.
|
|
|
" Goiena egitasmoa bide
|
beretik
doa. Duela hamar urte herri hedabideetan hutsik zegoen gunea baliatzean egon zen koska.
|
|
|
Santa Mariari bira eman eta leku
|
beretik
itzultzen bazarete, Agintari kaletik eskuinerantz abiatzea aholkatzen dizuegu, karrika honetan zehar Andia dorretxearen hondakinak (armarria eta bi gargola) eta Berpizkundeko (XVI. m.) Atodo jauregiaren balkoi eta armarri ederrak aurkituko baitituzue.
|
|
|
Euskal poeten artean Lauaxeta eta Aresti hartzen ditu gogoan, atzerritarren artean aldiz, bera bezala kondenatuak izaniko Maiakovski eta François Villon. Arestik bezala bere eta bere lagunen bizimoldearen testigantza ematen duen poesia egiten duela dio Iñaki Aldekoak," oroimen flakuaren aurka jasotako testigantza" dela liburua, eta ildo
|
beretik
datorrela dio 1988an argitaratu berria zuen Marginalia liburua ere.
|
|
|
" Mundu ederrak eraikitzen laguntzekoa da hizkera hori (sirenak, marinel zaharra, geltoki desertuak, printzesak, e.a.) bai, egunekotik nahikoa urrun dagoen heinean." (9 or.) Iñigo Kaminok ere(" Joseba Sarrionandia. Narrazioak", Argia, I, 4 or) bide
|
beretik
jotzen du: " Josebak bere ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera dauka,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)".
|
|
|
Ildo
|
beretik
aritu zen Josemari Carrere Zabala: " Eta antzematen da, bestalde, bere hizkuntza iturria ez datorrela bakarrik liburuetatik, kontatzeko eran ahotik belarrirako literaturatik ere edan duela frogatzen baitu.
|
|
|
Laura kanpoan da (1999) deituriko bigarren ipuin bilduma honetan bi ipuin argitaratu ditu. Ipuin hauek aurreko bildumaren jarraipentzat har daitezke, ildo
|
beretik
baitoaz: eguneroko bizimoduko egoera arruntak dira aurkezten zaizkigunak.
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoan, arrazoia ez dago txikiagoa edo handiagoa izatean. Gu ere munduaren zati bat garenez, naturak eman digun unibertsaltasuna bakoitzak
|
beretik
daramagu eta, besteak ukatu gabe, hein batean unibertsalagoak gara gure gizartetik gizarte orekari eutsiz jarraitzen badugu.
|
|
|
Gaineratzen nion esanaz, herriak bere izate naturalean errespetatzen ez badira, oso normala zela horien aldetik burujabetzaren eskaria. Zeren mundua orotarikoa denez gero, bakoitzak
|
beretik
osatzea dela legezkoena, elkarkidetzan biziko bagara.
|
|
|
Ikasketak gazteleraz egin zituen euskalduna izanik, helvetiar konstituzioa ezagutzeak iratzartu ninduen eta hortik bihurtu nintzen euskaltzale. Mundu hau bakoitzak
|
beretik
osatu behar duela iruditzen zaidalako.
|
|
|
Espainiak ere, 1978ko Konstituzioaren 3 artikulua aldatu behar luke, Estatupean dauden hizkuntza guztiak Konstituzio
|
beretik
onartzeko, Suitzan XIX. mende hasieratik duten bezala. Horri buruz, ikus bere garaian Euskaltzaindiak eskatu zuena (Euskera, XXIV, 1979, 131 orr.).
|
|
|
bere ekarpena egingo du euskarazko apostolutzaren arloan, euskal prosa aberatsa, ezpal eta hari ederrekoa erabiliz, bestalde. Gainera Bartolome, gero ikusiko dugunez, aipaturiko gehienak baino originalagoa da bere lanean, haien lanak, kasurik gehienetan, gaztelaniazko edo frantsesezko lanen itzulpenak edo moldaketak baitira; benetako predikari eta hizlariak, ordea, bere
|
beretik
ematen daki eta horrek askoz ere handiagoa eskatzen du?
|
|
|
Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den. Europako Batzordearen Ebazpenean, bide
|
beretik
, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan behar dutela zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
|
Ildo
|
beretik
eta Baumgardner aipatuta, Perls ek ondokoa esaten du:
|
|
|
Ikuspuntu gestaltikoak ez du erabiltzen babes mekanismoa delako terminoa (nahiz eta freudiar kontzeptu
|
beretik
datorren), kontaktuekiko erresistentziakbaizik. Jarraian horien deskribapen eta funtzioak azalduko ditugu.
|
|
|
Smuts ez zetorren bat kausa efektu printzipioarekin eta
|
beretik
datorren ideiadeterministarekin. Aldiz, bilakaera sortzailearen ideia proposatu zuen.
|
|
|
Zero puntuhonetatik kontrakoen ezberdintasuna gertatzen da. Kontrako hauen arteanhurbiltasuna dago, leku
|
beretik
baitatoz. Beraz, erdira begiratuz gero, gertakizunaren alde biak ikusteko gai izan gaitezke eta falta dena osatu.
|
|
|
Txepetxenak ezezik, beste hainbat soziolinguista ospetsuren ekarpenak aldizkariaren orrietara ekartzen saiatu da, saiatu ere, Txillardegi, horien liburuen berriemanez, horiei elkarrizketak eginez, etab. Era berean, eta bide
|
beretik
, deitoratu egitendu bere sarreretako batean Jazten aldizkaria azkarregi isildu izana.
|
|
|
Horrela, gallegu aize nondikheldu den zehaztea ez da batere zaila: beti izango da leku
|
beretik
datorren haizea.Gaztela haizea, aldiz, berezia da, hain zuzen ere Nafarroan baino bildu ez delako etaGaztela Nafarroako euskararen eremuaren mendebaldean ez dagoelako, gehienez erehego mendebaldean.
|
|
|
Horrela Administrazioko edozeintutelatatik at bizi daitekeela. Edo Euskaldunon Egunkaria bera, euskaldunok euskarazirakurriko dugun une
|
beretik
aurrera. Baina produkzioaren errentagarritasun ekonomikoa, hainbeste kostatu zaigun maila, eskaileraren lehenengoa besterik ez da.
|
|
|
Bañan oinbestemendetan zear, betiereko filosofia?, ta Elizaren, filosofia ofiziala? tomismoa izan dela ta, badirudi onenfilosofiaren aurka joateko, kristautasuna galdu ta irten edo bear dela Eliza
|
beretik
. –
|
|
|
Bistan da ondoko hilabeteetako konponbidea ez zegoela Egia Atotxako eta besteeliza komentuetako apaiz eta fraideen esku, eta guztiak ere goiko eliz agintarien aginduen zain zeudela. Gotzainaren arauak indarrean jarri ziren igande
|
beretik
euskarazkosermoiek ere beren betiko lekua izan zuten (martxoaren 13an) (Cronica: I, 358):
|
|
|
Hasieratik
|
beretik
nabari dira bi ezaugarri bere ikuspegi soziolinguistikoarenekarpenean. Txillardegi ez da galduko, gutako beste asko gal gaitezkeen neurrian, soziolinguistikaren adigai formal abstraktuen formulazioan.
|
|
|
Ildo
|
beretik
Esku 3 aldarte poetikoak, antzeko keratan dabiltzanak.
|
|
|
Definizio orokorra eta baliagarria, kazetaritza ikertzen dugunontzat. Bide
|
beretik
, López Zuazo-k (1985) notizia baten datu etorki modura definitzen du informazio iturria. Definizio zabal honetan, gertakariaren protagonistatik hasi eta ospitale edo aireporturaino, hainbat informazio iturri sartzen dira, ikerketak egiteko orduan kasuistika larregizkoan jaus gaitezkeelarik.
|
|
|
Lehenbiziko garaia XX. mendeko lehen urteetan hasi zen, irratia sortu zen unetik
|
beretik
–, 1936an bukatuz. Urte haietan, informazio irratiaren alorrean jazoera sonatua izan zen David Sarnoff ek, hogeita bat urteko irratilariak, 1912ko apirilean 62 orduz etenik gabe Titanic en hondoratzea erretransmititu zuenekoa.
|
|
|
Nabari den oihartzuna da, erreakzioa, aldekoa zein kontrakoa?, komunikazio publikoaren prozesu konbentzionalaren kontrako noranzkoan doana. Erantzuna, medio edo kanal
|
beretik
egin daiteke, edota beste batetik (gutunez, kaleko manifestazio baten bidez?).
|
|
|
Estatu Nazioari aurre egiteko indar politiko nabarmena duen giltza dugu hizkuntza, identitate kontrajarriak azalaraz baititzake, azkenean nazio bat zein bestea bereizteko bidea eskain dezaketenak. Beraz, nahiz eta bakarrik kultur nortasunaren elementu ideologiko hutsaren moduan izan, hizkuntza nazioaren funtsezko ezaugarria izango da nazionalismo hauentzat59 Ondorioz, eta lehen esandakoaren ildo
|
beretik
pentsa daitekeenez, hezkuntza sistemarekiko ezinbesteko erreferentzia puntua izango da hizkuntza, inondik inora gutxiets ezin daitekeena. Badakigu Estatuaren monopoliopean dagoen hezkuntza sistemak kultur asimilaziorako tresna zuzen gisa jokatzen duela, eta izaera honek monopolio horrekin amaitzeko ahaleginak eskatzen ditu nazionalismo horien aldetik, eskolarena borrokagune politiko garrantzitsuenetarikoa bilaka daitekeelarik.
|
|
|
Bai, badakit oso liburu diferentak direla, konparaezinak eta juntaezinak alde batetik, jeneroetarik hasi eta prosaren azken gorabeheretaraino; baina, bertzetik, zalantzarik ba ote dago, batari zein bertzeari darion spirituaz denaz bezainbatean, ezen Gero k ez duen zabaltasuna eta irekitasuna duela Heptameron ek, gizarte libreago eta permisiboago baten aieru eta seinale...? Eta ez al zaizu iduritzen, ildo
|
beretik
, ezen mosen Bernat Etxepa reri ere neke eta gaitz gertatuko zitzaiola egun hainbat poemaren skribatzea, nola skribatu baitzituen bere denboran?
|
|
|
Eta hats hartzen dut gaur, konparazione, eta airea hartzen dut, baina aire hori bertze batek hartu zuen atzo, eta bertze batek hartuko du bihar. Eta ni hemen nago, zu hor zaude eta hura han dago, eta aireak bereizten gaitu, baina baita aireak elkartzen ere, zeren aire
|
beretik
hats hartzen dugun.
|
|
|
Ildo
|
beretik
erran dezaket ezen bere teologi eskoletan ere gutitan aipatu izan zuela heresia eta, baldin aipatzen bazuen, ez zela hereseen aurka ibiltzen, ahotik apoak eta sugeak zerizkiola, eliz gizon kasik gehienei bezala; aitzitik, bere berezko ohituren aurka, bere solasa neurriz kanpoan apaintzen ibili gabe, hitz xume haien erraiterat mugatzen zen: " Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela.
|
|
|
Eta nik neure egoitzarat joan behar nuen, bai, baina ez nuen jada joan nahi, hain bainengoen, zinez, zurekin arrai eta neure gogara. ...engoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan behar zela eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik
|
beretik
... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala.
|
|
|
...ritu behar izan zuen, halako tailuz, non etxean preso eduki baitzuten denbora batez, errege Filipe II.aren manuz; nola Erromak, ondoren, Toledoko artzapezpikuaren kasua bere gain hartu zuen, eta nola Mar tinek, halatan, Erromarat joan behar izan zuen, non aita saindu Pio V.ak kardinal izendatu nahi izan baitzuen bi aldiz, nahiz eta bere xedea ez zuen bete ahal izan, errege Filipe II.ak hatsarretik
|
beretik
eragotzi ziolako, zeren lau akusazino baitzituen doktore nafarraren kontra: lehena, ez zuela onartzen Espainiak Nafa rroa bereganatu izana; bigarrena, Martinek erraiten zuela ezen erregek gorrotatzen zuela eta hargatik ez zuela haren Gorteetan kargurik; hirugarrena, nafarra zela eta Albre ten aldeko familia bateko kide eta partaide; laugarrena, Franziaren laguna zela eta Frantziako kulturakoa; eta kontatu zenidan, finean, nola Mar tinek ospitale batez dotatu eta hornitu zuen bere jaioterria, Barasoain, hil ondoren.
|
|
|
Eta osabak erran zuen: " Hori ezinezkoa da, zeren, nola karnaba hala usoa, nola harri tipia hala harri handia, naturaleza bereko objektu guztiak abiadura berean erortzen baitira, baldin puntu
|
beretik
erortzerat uzten baditugu". Eta, handik harat, jauntxo guztiak eta aita Bartolome ere ezetz erraiten hasi zirtzaizkion, ezetz eta ezetz, zeren eta klar eta ebident baitzen ezen harkaitz bat —Mendai tze ko Harkaitza, konparazione— harri tipi bat baino fitezago eroriko zela, eta fitezago ere eginen zuela eta denbora laburragoan, ondorez, bi punturen arteko bide goiti beheitikoa.
|
|
|
Eta aita Bartolomek erran zion: " Zer erran nahi duzu horrekin, jaun Joanes, katolikoen eta protestanten artean alderik ez dagoela...?", baina erran hura nik ezin garbiago aditu banion ere, gainerakoek ez dut uste, zeren, osabak bere solasa akabatu eta aita Bartolomek bereari ekin orduko, hasi baitzen aita irriz, jarraitu zitzaizkion bertze jauntxo guztiak bide
|
beretik
, eta guztiak aritu ziren irriz, lekat ama, zeinak xuxendu baitzion osaba Joanikoti behako hotz hura, bere etsaigoaren erakusgarri, erran nahi balio bezala: " Gaur ere ihes egin duzu tranpatik, baina egunen batean..."
|
|
|
Eta aitak, halatan, behekoak so beltzez eta begitarte itsusiz hartuko zituen maiz, mintzo zakarrez, hatz erakuslea aitzinetik gidari, larderiatsu, buruz buru zuena hastetik
|
beretik
akusatu eta uzkurtu nahian balebil bezala. Eta, behin haserretzen bazen, haren kolerak ez zuen ematzeko husgunerik, ez baretzeko atseden-lekurik edireiten:
|
|
|
haietarik bat kalonje bat zen, don Claudio izenekoa, dukearen konfesorea zena eta dukeak bidaia guztietan eramaiten zuena, badaezpada, zeren nehork ez baitaki zein izan daitekeen Jainkoaren nahia eta borondatea, eta dukeak bere ondoan nahi zuen hura heriotzako orenean; bertze biak, berriz, bi toreatzaile haiek ziren, Curro Banderas eta Paco Corrales zeriztenak: azken honek torero ausart bezain adoretsuaren fama zuen —ongi irabazia, bertzalde, kontatzen ziren erdiak egia izaitekotan—, zeren erraiten baitzen, konparazione, ezen, ehun zezenez goiti toreatu eta lau adarkada larri izan zituela, eta ehunez goitiko haien artean hiru zezen hil zituela, haiek toriletik atera bezain sarri, paratzen zelarik, hartarakotz, toriletik
|
beretik
hamar bat urratserat, hanka bat belauniko, lantza eskuan tinko... eta harekin egiten ziola buru zezenari, zeina, bere lasterraldian, lantza topatu eta ziplo eroriko baitzen, toreroak bere" lantzean" asmatzekotan, noski; edo, huts eginik, toreroa bera harrapatu eta adarkatuko zuen zezenak, inarrosiko zuen airean itzulipurdika, hilko zuen segurki.
|
|
|
Eta zezena jalgi, eta handik gutira biak begiztatu nituen lurrean, zezena eta toreatzailea. Eta oihu bakar bat izan zen, handia, ozena, jende guztiak aho
|
beretik
oihu egin izan balu bezala. Zezena geldi zegoen, hilik; toreatzailea, berriz, jaiki egin zen eta, jaikitzean, ohartu nintzen ezen beso bular ingurua odoletan zuela.
|
|
|
Jaun Marcelek mahai baten inguruan emaiten zuen eskola, eta bera alde batean paratzen zen, ni bertzean; eta nahi izaiten zuen, bertzalde, nik hitz egitea eta ene zalantzen azaltzea eta guztian parte hartzea, kasik berdinetik berdinerat ariko bagina bezala; eta zuka mintzatzen ginen, eta ez zuen boza goratzeko ohiturarik. Aita Bartolomek, ordea, lehen egunetik
|
beretik
, ene mahaiaren aitzinean, bere mahai partikularra ipinarazi zuen, oholtza baten gainean —oholtza baten gainean, bai, jaun André! —, ene behakoa beheiti goitikoa izan zedin beti ere, eta jakin nezan nor zen nor, eta hargatik eginarazten zidan, amaren kontsentimenduarekin, berorika ere, gela hartan geunden bitartean; eta bera zen, bertzalde, eskola haietan kasik beti mintzatzen zena, oze...
|
|
|
Eta, ildo
|
beretik
, Salamancan xuxendu zenizkidan hitz haiek gogoan, noiz eta erran baitzenidan ezen, katoliko edo protestant, bietarik ere zerbait zinela, baina ez zinela ez bata eta ez bertzea sentitzen, berdinzki erran dezaket nihaurk ere ez dudala ulertzen nola erran dezaketen katolikoek ezen ez dagoela elizatik kanpoan salbazionerik... are gutiago Indietako oihanetan bizi izan nintzenetik indiar gorri haiekin,...
|
|
|
Eta erraiten nion nola sinets zezakeen, indiar gorri haiek bezala, ezen ilargiak bi andregai zituela, artizarra, zeinak laket baitzituen gizon lodiak, eta jupiter, zeinak laket baitzituen meheak eta argalak, eta nola sinets zezakeen, bide
|
beretik
, ezen artizarrak eta jupiterrek zaintzen eta begiratzen zutela ilargia, lehenengo egunetan batak, azkenekoetan bertzeak, halako suertez, non artizarrak zaintzen zuenean egiten baitzuen ilargiak goiti, zeren jaten emaiten baitzion, eta, jupiterrek zaintzen zuenean, berriz, beheiti, zeren ez baitzion jaten emaiten... baina Antoniok ihardesten zidan ezen indiarren historia hark hiru argi agertzen zi...
|
|
|
Eta, gaiari hastetik
|
beretik
lotzen natzaiola, derradan ezen, oihanetik jalgi ondoren, lur batzuetan sartu eta zaldizko bi etorri zitzaizkigula, Goruki eta biok ezin arbuiagarrikiago hartu gintuztenak —Goruki, indiarra zelako, eta ni, ohoin edo gaizkintzat hartu nindutelako, zeren eta estatu nigargarri hartan bainengoen eta itxura lohi eta likits harekin—, halako moldez, non haietarik batek Gorukiri" arratoi s...
|
|
|
Eta, nola bainekusan ezen don Fidel adi adi zegoela, eta nola frogaturik baineukan ezen etxe hartan indiarrak arratoi satsutzat zituztela... eta nola, finean, Goruki biziki estimatzen bainuen, hala, Gorukiren egintzen goratzea eta haren izenaren gorestea bururatu zitzaidan, nagusi nafarra hatsarretik
|
beretik
urrikal zekion.
|
|
|
Eta ospitale hartan doña Lidia arduratzen zen batik bat arimaz eri geundenez —jendearen ustetan burutik gaizki geundenez, alegia— eta, nola bainindoan harenganat beharturik, hala, lehen egunetan, mendeku gisa, hari hitzik ez egitea pentsatu nuen... alferrik, zeren eta doña Lidiak irabazi baininduen apur bana. Eta irabazi ninduen, gainerat, lehen egunetik
|
beretik
. Zeren eta, amak ez bezala, zeinak bere usteak eta iritziak ezartzen baitzizkidan eneak entzun ere gabe, hau honela da eta hori horrela da, eta honetaz eta horretaz ez dago hitz egin beharrik, zeren eta hemen nihaurk manatzen baitut, doña Lidiak, aldiz, entzuten eta aditzen baitzidan.
|
|
|
Izan ere, badira kantak eta badira soinuak apur bana sartzen zaizkizunak eta, denboraren denboraz, azkenean irabazten zaituztenak, eta badira bertze batzuk hatsarretik
|
beretik
haize zirimolaren gisarat sartzen zaizkizunak eta mementuan irabazten zaituztenak, nola gertatu baitzitzaidan niri beltzen kanta eta dantza haiekin gau hartan.
|
|
|
Eta, kontu haietan janzahar nintzen arren eta masailak gogorturik nituen arren eta hargatik beldur nintzen arren, hastetik
|
beretik
hartu nuen atsegin, lehen poxinetik eta ahamenetik, zeren oinaztura batek argitu baitzuen ene beldurraren eta ene bertze mugen baso iluna, haren ezpainek eneak ukitu orduko.
|
|
|
BAINA, egun haietarik deus ere aipatzekotan, aipatu behar nizuke Antonio Ibarbiaren otoitz egiteko modu hain berezi hura, hastetik
|
beretik
hunkitu ninduena, zeren, belaunak lurrean belaunikaturik eta besoak zabaldurik, egunoroz egunoroz emaiten baitzizkien eskerrak, goizez, anaia Eguzkiari, eta gauez, arreba Ilargiari, eta, bide batez, bertze anai arreba guztiei, zeinak baitziren kreazioko kreatura guztiak.
|
|
|
Eta piztiarekin zoratzen geunden guztiok, baina ez gure ama, zeinak lehen egunetik
|
beretik
erran baitzuen: " Ez naiz piztiaz fidatzen...", eta amaren erranak eta haren segurtasun ezak harritzen ninduten, zeren, bertzenaz, segurtasun handiko emaztekia baitzen, sosegua nekez galtzen zuena, bere buruaren jabe, anitzetan erran dizudan bezala.
|
|
|
Eta horregatik harritzen nintzen, zeren eta, anitzetan, Urbiaindik iragan itzal bat bezala agertzen baitzitzaidan Italian ezagutu nuen gizona, eta iragan itzalak iragan egiten dira, nekez egiten dute bi aldiz leku
|
beretik
.
|
|
|
Eta ni ere berehala hartu ninduen Pedroren sukarrak. Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide
|
beretik
, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro hark ez zuen zer ikusirik bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide beretik eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak, baina hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitza bihurtzen baitziren langa eta hesi, eta langek eta hesiek koadroko iduriak espaziorik hertsienetarat kondenatzen zituzten eta aire faltan uzten; eta arau eta hesi haiek, bertzalde, burdinak ere ziren, kreatzailearen libertatea gartzelaratzen zutenak, eta koadroak bertzela izan zezakeèn balioa baliogabetzen.
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro hark ez zuen zer ikusirik bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide
|
beretik
eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak, baina hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitza bihurtzen baitziren langa eta hesi, eta langek eta hesiek koadroko iduria... Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
Eta herriska hartako apeza ere ez zitzaigun hagitzez hobea gertatu... Eta ni hastetik eta hatsarretik
|
beretik
ohartu nintzen hartaz, hain baitzen kleriko hura harroskoa eta urguilutsua. Eta adimenduan ez zuen argi handirik.
|
|
|
Baina, esperientzia haren ulertzeko, Piarres Oihartzabal kapitainarekin izan nuen bertze konbertsazione bat agertu behar nizuke lehendik. Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik
|
beretik
kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik nengoela munduan, etxetik ihesi. Eta buru argia eta begi zolia zen, eta nik ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik ibili gabe...
|
|
|
Zomorroia karrika kiskalitik
|
beretik
deitu nuen neure mugikor berria erabiliz. Baita, harrigarriki, jarri ere telefonora.
|
|
|
Jarlekuaren azpiko kofretik kaskoa atera zuen, berria hura ere, osotara hertsia eta aitzinalde ilunekoa, jabea ez ezagutzeko maneran. Auto lasterketako pilotuaren itxura ematen zion, leku
|
beretik
edeki zituen eskuzorro beltzek areagotua. Orduagatik ere epelera egin nahi ez zuen giroan, bero latza egin behar zuen barne horretan.
|
|
|
Neure buruari jaikitze
|
beretik
ezarritako gidoiari atxiki nintzaion: begi argi eta adiskidetsu beti, elkarrekin gosaldu ondoan etxeko atean musu eman eta" gero arte" batez agurtu banu bezala.
|
|
|
Hamabi urte genituenez geroztik zulo
|
beretik
kaka egin izan ez bagenu, sinets nezakeen galderak inolako gibelasmorik ez zuela. Ezpain ertzaren luzadura, ozta ozta ohargarria bisaia itxuraz neutroan; horra nire bizkar irriz ari zelako marka.
|
|
|
Neure burua madarikatu nuen, nire lagunek hain airos erabiltzen zuten telefono mugikor horietariko baten jabe ez izateagatik. Tomasi galdatuta, nonbaitetik aterako zuen,
|
beretik
ez bazen, inguruko bertze edozein kideri eskatuta. Ez nuen nabarmendu nahi, ordea, eta gainera, ez nengoen arras seguru eman beharreko albisteaz.
|
|
|
ez nuen hain garbi edari gehiagoren etorria jasanen ote zuen. Ximurra,
|
beretik
dastatu gabe, kanpora begira zegoen. Goizeko eguzkiak zerbitzuguneko aparkalekua argiztatzen zuen, leihate handitik harata.
|
|
|
Banekien. Bien isilpean, ni izana nintzen eztabaida horren lekuko, espaloitik
|
beretik
barrandan.
|
|
|
—Hain juxtu ere. Izebarekin almandrongilak egin zitzakeela ihardetsi omen zioan Ripodasi, baina
|
beretik
ez zuela begi gorririk ikusiko. Ez zian inoiz uste izanen Ripodasen erantzuna, atsoaren gorpua desagertarazi beharrean, ibaira botatzea izanen zenik.
|
|
|
Nire besoa askatu eta
|
beretik
dilindan zeraman poltsa ireki zuen. Barnean istant batez arakatu ondotik, txartel ttiki bat atera zuen eguzkitara.
|
|
|
Ez nintzen hartaz oroitu. Pabiloitik
|
beretik
egunkarira hots egin nuenean, telefonariaren okerra izan zen deia Anari pasatzea. Beharbada kazetari gehiagorik ez zen ordu goiztiar horietan erredakzioan.
|
|
|
Fraideeneko azken urtean horditu nintzen lehenbizikoz, sotanen arteko aro luzeari adio errateko afarian. Kroniken ariora, Ximurrak eta Charlyk jatetxetik
|
beretik
eraman ninduten, herrestan, zaku bat patata bezala. Karrikaz karrika bidaia gorabeheratsua egin ondotik, etxeko txirrina zanpatu eta ziztuan lekutu ziren, inork atea ireki baino lehen.
|
|
|
Ez nion galdegin. Lantokitik
|
beretik
atera gabe, nire etsaien taldea ugariegia zen bertze batekin are gehiago emendatzeko.
|
|
|
Auskalo zenbat milioi dolar!". Eta, bide
|
beretik
, sekta gaiztoak, eta negozio ilunak, eta tankeak eta bonbak aipatzen dira, eta giza-basakeriaren gailurtzat, hitz beltz bat: Holokaustoa.
|
|
|
Errespetatzen ote zituen gizakion legeak? Eta jarraian, hari mataza
|
beretik
ari bailitzan: " Zergatik ez naiz poliziarengana joaten?
|
|
|
Ni, behintzat, ederki busti nintzen, eta une hartantxe ene haurtzarora itzuli nintzen, eta talko hautsen lurrin goxoa sentitu nuen ezinbestean sudurmintzetan gora, lagunkoi eta eraberritzaile, eta negar samurrari lotu nintzaion orduan, ezen niretzat haurtzaroa eta zurtztasuna gauza bat eta bera baitziren, garai latz baina, hala ere, usain eta kolore politak zituzten egunen oroimen suharra. Pentsatu nuen bakar bakarrik nengoela munduaren erdian, eta nekatuta neukala oso larrua, eta ez nuela artean bizitzaren loria ezagutzeko zorionik izan; eta, soka
|
beretik
, pentsatu nuen ahanztura dela gizakiaren hatsik ohikoena, eta argia malko desolatu bat besterik ez dela, noragabe doana, isiltasunera, edota, agian, hilotzek kantatzen duten ereserki izoztura. Gauza gehiago ere pentsatu nituen, haratago dagoen hotzaz, arimaren hotzaz egin nuen hausnar, eta halatan nintzela, atsedenaldia iragarri zuten Oinazeak orduak luze ditu programako arduradunek, eta emankizuna ez ezik, nire pentsamenduen haria ere eten zuten.
|
|
|
Ni ere bekaduna izan nintzen gure presidentea Etxe Zurira etorri zenean hasi da astiro eta apal samar, gu denok une horren solemnitateaz jabe gintezen edo; eta gaztelaniaz jardun izan ez balu, zinez presidentearen bekaduna izana zela sinetsiko genuen. Aurrez aurre ikusi nuen egun
|
beretik
liluratu egin ninduen eta ezin izan nion neure grinari eutsi: ahalik eta aukerarik gehienak baliatzen nituen harenera joateko, telefonoz ere hots egiten nion, edo gutunak idatzi...
|
|
|
Ez dakit zer pentsatu: gizon hori hasiera
|
beretik
egin zitzaidan susmagarria (haren ezinegona, haren galderak, gau eta egun eguzkitako betaurrekoak eta soil soilik epaiketarako eranzten duen sonbreirua jantzirik eramatea, bere burua etengabe ezkutatu nahi balu bezala nahiz eta gisa horretan nabarmendu besterik egin ez, fiskala izateko erakutsi zuen grina, biboteordea probatzearena, pistola eramaten dutenen keinu ezaguna...). Baina berriro diot, Mexikoraino egin nahi duen bidaiari susmo txarra hartu arren, ez dakit zer pentsatu.
|
|
|
Gauza intimoekin jarraituz, nekez imajina dezake inork Dabidek zein gustukoa duen txiza komunontzian eserita egitea... Egia da etxe barnean gure txepel  keria ezin argiago azaltzen dela, baina egia da, halaber, beste umore mota bat, beste bihurrikeria puntu bat ere askatzen dugula beharbada hori guztia ongien jaso  tzen duen hitza konplizitatea da, eta hori etxean uzten dugula kalerako atea zeharkatzen dugun une
|
beretik
. Nahi bezain ongi azaltzen ez dakidan hori guztia oroitu eta pentsatu dut Adela eta Luis komunetik irten eta, azken honek, belarrira honela xuxurlatu didan arte:
|
|
|
Departamendua bera ere aipatu izan da hizkuntzaren berpizkunderako bide gisa, baina oraingoz politika eta hizkuntza nahasi dituzte departamenduaren aurkako jarrera dutenek eta bidea ez da arantzarik gabekoa izango. Eta Ipar Euskal Herrian euskararen egoera aztertzen duen Larrun aldizkariaren 36 alean Itxaro Bordak salatzen duen moduan, eta Hego Euskal Herrian bide
|
beretik
goazela ezin uka, gure hizkuntza abertzaleen artean sinesgarritasuna galtzen ari bada, konponbide zaila izango du galera horrek, eta gainera ezin izango zaio inori errurik leporatu.
|
|
|
N murritza izaki, gazteen probaleku eta zailtzeko aukera izateari ere uzten ari zaio antzerki amateurra gaur egun. sIpar Euskal Herriko antzerkigintzan ez da sumatu aurrerapausorik azken urte honetan eta desintegrazioaren bide
|
beretik
doala esan daiteke; nahiz eta taldeek kalitatea<3 ren errekonozimendua lortu izan duten beti, nahiz eta bertako idazleek behin eta berriro sariak jaso, oso esparru txikian eskaintzen dira euren muntaiak eta kasu honetan muga ez da banaketa administratibo hutsa. Ipar Euskal Herrian emanaldiak eskaintzeaz gain, Hego Euskal Herrira ere iritsi lukete, baina urrats hori egitea ezinezkoa dirudi gaur egun. Ea eurak ere azken mohikanoez mintzatzen hasi diren une honetan bertako antzerkigintzari ateak zabaltzen zaizkion.
|
|
|
Asaldatu ziren orduan saiakeraren esparrukoak, hizkuntzaren ederra jendilaje horien eskuetan jausiko zelakoan. Biba klasikoak!, esango luke beste horrek —ni ere taldeko, jakina— Kezkaburu, bide
|
beretik
ere, euskal klasikotasuna aipatzerakoan maiz sarri sumatzen den irizpiderik eza.
|
|
|
Beste hitzetan esanda, zilegi den bizimodu onaren ikuskera bakarra nork bere buruari ezarritakoa da, eginkizun horretan gizabanakoaren autonomia eta indibidualtasuna irizpide bakarrak direlarik. Ondorioz, haW Jesus Casquette EHUko Teoria Politikoaren Historia Saileko irakaslea da. rreman ekonomiko, erlijioso, kultural, sexual, eta abarrek ez dituzte gizabanakoak muga jakin batzuen barruan hesitu behar; aitzitik, hauek askeak izan behar dute aipaturiko edozein harreman mota kolokan jartzeko, honek erakargarria izateari uzten dion momentu
|
beretik
. Ideia hauek osatzen dute liberalismoaren muin morala, hots, liberalismoa gainerako ideologietatik bereizten duen ezaugarria.
|
|
|
Onarpen zabal horrek ondorio erabakigarriak izan zituen kanpo jardueraren bilakaeran. Izan ere, legezkoa izateaz gain legitimoa ere izan zen Jaurlaritza, eta horri esker eduki sendoko argudioak erabili ahal izan zituen Euskadik nazioarteko mailan, hasieratik
|
beretik
.
|
|
|
Eskubide politikoena, batik bat. Eskubide zibilak ere,
|
beretik
datozkio norbanako herritar horri. Azken horien esatari eta adierazle, Kode Zibil berria.
|
|
|
Gizaki tolesgabe eta trauskilei ez zaie neketsu izaten seme alaba anitz izatea; aitzitik, hainbaten ezean, beldur dira horiek, ea nahikoak dituzten; bide
|
beretik
ere, eskandalurik gabe ikusi ohi da nola doan andrazkoa eskurik esku eta besorik beso, senar batengandik beste batengana; ume ahul eta gaixoen babesgabekeria ahalbideratzen da; ezkontzeko gaitasuna ukatzen zaie norbanako batzuei, horiek, euren adina dela eta, izadiaren egitekoentzat aproposenak ez direnean. Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek.
|
|
|
Izadiak beti bereiztu ditu gizakiak sentimenduaz eta adimenaz. Berak nahi du, bide
|
beretik
ere, bi sexuen arteko batuketak erakar ditzakeen betebeharrak adimenak eta sentimenduak zuzenaraztea.
|
|
|
Dirua erabili eta gero, salmenta, erosketa eta bizitza zibilaren merkataritza izeneko ekintza multzo horren bitartez gauzatzen dira horiek. Azaldu ditugu, bide
|
beretik
ere, horien gobernurako erregela nagusiak.
|
|
|
Ezkontza elkartea dela azpimarratzeko tenorea ez du alboratzen Portalisek. Bide
|
beretik
ere, edu honetan ikusten du elkarte hori: " Ezkontza elkartea da; elkarterik naturalena, santuena eta guztien artean ere, urraezinena".
|
|
|
Lege hauek indarrean dauden egun
|
beretik
, Erromako legeak, ordenantzak, ohitura orokor zein bereiziak, estatutuak eta araudiak indargabe geratzen dira, lege nagusi nahiz lege banandu moduan, lege hauen objektu diren gai guztietan.11
|
|
|
Ab intestato oinordetzan, alboko senideen ordezkapen eskubidea, apartera eramanez gero, zentzu onaren aurkakoa da. Ezezagunei egiten zaie deia, hurbilenen kalterako; eskuzabaltasunen harremanak maitasuna dakartenak baino harantzago eramaten ditu; norbanakoen izateari buruz amaigabeko auziak luzatzen ditu eta ondasun zatiketen banaketa negargarriak eragin; bide
|
beretik
ere, justizia, onura eta arrazoi asmoei ere irain egiten die horrek.
|
|
|
Gizaki mota oso bat dago zientzia horretara emana. Gizaki mota horrek legeak gogoz aztertu eta aholkuak ematen dizkie herritarrei; bide
|
beretik
, euren buruak eurenez zuzendu eta jagoteko adina ez diren herritarrak eurak ere babestu egiten ditu horrek. Horixe da magistraturaren haztegia.
|
|
|
Aspaldisko errauts bihurtuak ziren ordurako nire gaztetako suak. Urte gehiegi ziren jada gurpil berari leku
|
beretik
eta modu berean bultzaka beti, euskara eta aberria gora eta euskara eta aberria behera beti, geure antzinako euskal txilbor mitiko aratz parerik gabekoari mirespen erlijioso folklorikoz begira beti, ETAk, KASek, HBk, AABk, LABek eta abarrek ziotenaren edo egiten zutenaren mende beti. Ez nion ezeri behar adinako federik, ez nintzen inongo talde, elkarte edo kolektibotako kide izateko gauza sentitzen.
|
|
|
Alaba burlatiak barre algaraka hartu zuen egintzak Juneren aldetik irribarre soil bat merezi izan zuen; halako sotila, halako ernea... hari egingo zion Henriren galde Xanek. Etxekoandreak
|
beretik
, hura zela ta erreprotxezko hitz batzuk izan zituen Belerentzat: egin zuen haserre figura, esan zuen hitz xakarren bat; ez ziren, alegia, haiek jende aurrean erabiltzeko manerak.
|
|
|
ordena berrian hura izanik bere tokia, inondik ere. Alaba gaztea
|
beretik
, orain hegabera, tximiniaren aldean, sofan jarri zen, liburu bat zabalduz, haatik hari begiratu gabe, hankak laxoki zabalduak, pose erromantiko, meditatibo bat hartuta. Junek, osabak zopa bukatu zuen ber, zenbait jaki, zenbait gaziki zerbitu zion; osabak guztiak deboratzen zituen apetitu onarekin.
|
|
|
Garik burua kordokatu zuen; agian grazia egiten zion Xan han egon izana; agian, bere lehengo kezketara itzuli zen. Han ziren behintzat biak, estai
|
beretik
zein goikotik beherantza zihoazenei begira, haiek ere eurak ikus zitzaketela. Guztiaz ere, beren egotemodu hura ez zitzaion Xani egokia iruditzen:
|
|
|
Aurki kalean oinezko bakan batzuk baizik ez zebiltzan, haiek ere urduritxo, bizi bizi urratsa. Xan
|
beretik
, zegoen zuhaitzetik aldendu eta, berehalaxe erretira egitera deziditu gabe, bertan aparkatuta zegoen jeep batean apoiatu zen; alde batera hankan min handi samarra zeukan; bestera berriz, ikusmina ere bazuen. Anartean gazteek kotxe bi kruzatu, kontainer bat irauli, nonondik harri batzuk eskuratu zituzten.
|
|
|
Eta, bazuen neskak baso eta botilarekiko halako atxikimena, eta bazuen era berean halako distantzia. Xanek
|
beretik
, ustez naturalki jokatu zuen: basoa jaso, zurrut txiki bat egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
Heroinaren sarrera izugarria izan zen eta gainera droga hori oso idealizatuta geneukan: Lou Reedek idatzi zuen" Heroin" kantuarekin droga hori goraipatzen zuen, Sex Pistolsek ekarritako" No future" ideologia ere ildo
|
beretik
zihoan... eta hain zuzen iheserako drogarik onena da. Baina gogorrena ere bai, eta menpekotasun fisiko eta psikikoan errazago harrapatzen zaitu.
|
|
|
Lehenengo orrialdean agertzen zuenagatik," Geroaren koska" eta" Etengabeko aldaketa" zituen Z. ARGIAK buruan, 1971ko otsaila hasieran. Gauzak aldatzearen premia ikusten zuen, eta irakurlegoa bide
|
beretik
joan zedin nahi zuen, horretarako beharrezkotzat jotzen zituen arrazoi denak emateko prest zegoelarik.
|
|
|
" Gipuzkoarrak alde batetik, bizkaitarrak bestaldetik eta lapurtarrak berriz
|
beretik
, euskal arrantzaleen artean, ba da oraintsu istillurik eta ezin ikusirik. Zer gertatzen da?
|
|
|
Esamesa horretatik
|
beretik
abian gara egilearekin:
|