|
2000
|
|
|
Joxerra Fachado aktoreak txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina guztiz ahaztu zuen hizkuntza, eta 16
|
urterekin
hasi zen berreskuratzen.
|
|
|
José Ramón Fachado Donostiako Zurriola ikastolan antzerkia irakasten aritzen da gaztetxoei. Txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina guztiz ahaztu zuen hizkuntza, eta 16
|
urterekin
hasi zen berreskuratzen. Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide.
|
|
2001
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar 1994ko lau hilabetetan milioi erdi bat lagun hil zituztela lurralde hartan. Pillay epaileak orain 59
|
urte
ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti. Emakume horren ustez, hau du orain arteko lorpenik nabarmenena:
|
|
|
Baina amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki horren truke, 300
|
urtean
gutxiengo zuriak agintzen egon ondoren, agintea, beren borondatez, utzi omen zuten.
|
|
|
Emakume indiar honek 43
|
urte
ditu orain. 1995ean alderdi politiko bat sortu zuen, kasta marjinatuen alde lan egiteko eta, geroztik, diputatu da.
|
|
|
Indiako Chambal ibaiaren ondoan jaio zen, urak mendeku egarri aseezina sortzen duen ibai madarikatu horren ondoan, behe kastako familia batean. Hamaika
|
urte
besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu egin zion behi baten eta bizikleta baten truke. Handik pixka batera, Puttillal senarrak zapuztu eta arbuiatu egin zuen Phoolan gaixoa.
|
|
|
Eta hala, 7.000 pertsonaren aurrean entregatu ziren Phoolan eta kideak. Hamaika
|
urte
kartzelan eduki ondoren, 1994ko abuztuan libre utzi zuten.
|
|
|
Phoolan Devi Loreen Jainkosa (horixe esan nahi du izenak), bandoleroen erregina deitua, kasta marjinatu baten familian sortua, hamaika
|
urterekin
Puttillal higuingarriari saldua, hamaika aldiz bortxatu eta torturatua, behin baino gehiagotan kartzelaratua, pobreen alde gaiztakeria asko egina, han ari da orain Indian, diputatu parlamentuan, beste bide bat hartu eta marjinatuen alde gogor lanean.
|
|
|
Animaliei eskainitako alean ezin bada falta Aita David gisara ezagun dena mundu osoan, batez ere zientzialarien artean. Iaz mende bat bete zen hil zela, 74
|
urterekin
.
|
|
|
Eskaintza horren haritik, Aita David Txinara abiatuko da. 1862
|
urteetan
geografo arituko da Mongoliako paraje ezezagun batean. 1869an Sechuan en (Txinara egin zuen bigarren bidaian) ezagutzen ez zuen piztia baten larrua aurkitu zuen, eta Parisa bidali; panda hartza batena zen.
|
|
|
Ehun
|
urte
Verdiren operak kantatzen
|
|
|
irakurtzen irakatsi zion, latinezko gauza batzuk eta musika pixka bat ere bai, Parrokiako organista baitzen. Hamar
|
urte
egin zituenean, gurasoek sorlekutik gertu zegoen Bussetoko institutuan matrikulatu zuten. Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua.
|
|
|
Baina, Verdiren atsekabea ez zen nolanahikoa izan, ez baitzuten kontserbatorioan onartu; alde batetik atzerritarra zelako, Parmako dukerrikoa baitzen, eta ez Lombardiakoa. Beste oztopo bat adinaren kontua izan zen, gehienez 14
|
urte
behar ziren han izena emateko, eta berak 18 zituen. Gainera, aztertzaileen ustez, piano azterketa ez zen hain ona izan.
|
|
|
Hori eskolatik kanpo egin behar zen, nork bere kontura probak eginez, intuizioa eta sena landuz, antzokietara opera entzutera joanez, partiturak kopiatuz, pianoa joz, eta abar. Hiru
|
urte
eman zituen Milanen opera partiturak ikasten: Paisiello, Mozart, Donizetti, eta beste zenbait.
|
|
|
Horrezaz gain, Haydnen eta Mozarten kamera musika asko aztertu zuen eta ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko). 1834an, 21
|
urte
zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean. Baina Verdi konformagaitza izaki, beste asmo handi batzuk zituen buruan, musika ikastetik musika egitera pasa nahi baitzuen, berak egindako opera bat estreinatzea zuen amets.
|
|
|
Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela. 25
|
urte
zituen garai hartan, eta adin horretan Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20 urte egin baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|
|
|
Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela. 25 urte zituen garai hartan, eta adin horretan Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20
|
urte
egin baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez zuen etsi, ta gogoz heldu zion berriro lanari. 1842an, 29
|
urte
zituela, Nabucco ospetsua estreinatu zuen. (Nork ez du dutxan opera honen pasarteren bat edo beste abestu).
|
|
|
1871ean Aida opera ospetsua Gabon egunean estreinatu zen, El Kairon, Frantziako ekoiztetxe ospetsu baten kontura, Suezko Kanalaren inaugurazioa ospatzeko. 1887
|
urtean
Otello ikusgarria burutu zuen, eta Falstaff 1887an. Lan horietarako hain suharki maite zuen Shakespearegana jo zuen.
|
|
|
Bertizko Jaurerriak 20,4 km2 ditu, eta Parke Naturala da 1984az geroztik. Jaurerriak egun duen itxura, hein handi batean, Pedro Zigari zor zaio.
|
urte
tarte horietan bera izan zen jaurerriaren jabe; hil arte, beraz. Dorotea 1938an zendu zen.
|
|
|
Pedro Regalado Valentin Ziga Mayo, hori zen bere benetako grazia, Iruñean jaio zen 1867an. 82
|
urterekin
hil zen. Pedro jaio aurretik, gurasoek oihal denda bat jarri zuten abian 1859an, Iruñean.
|
|
2002
|
|
|
Otsailean jaio zen Katalina Erauso, orain dela 410
|
urte
. ' Monja alférez' izenez ezaguna bazen ere, ez zen moja izan, ihes egin baitzuen komentutik moja bihurtu aurretik.
|
|
|
Eta badirudi euskaldun berria zela, komentuan ikasi zituela euskara eta latina. Lau
|
urterekin
sartu zuten. Komentutik, ordea, ihes egin zuen Gasteiza.
|
|
|
Emakume horren lagun mina zen ordea Migel Erauso, Katalinaren neba! Hiru
|
urte
eta gero, Migelek andre hura gehiago ez ikusteko esan zion Frantziskori, eta ezpatak aterata konpondu nahi izan zuten afera. Jakina, Migelek ez zekien Frantzisko arreba zuela, Katalinak, ordea, bazekien Migelen arreba zela.
|
|
|
1624 eta 1625
|
urteetan
hiru idatzi argitaratu ziren, akats historikoz beteta. 1624koa autobiografikoa ei da, beste biak biografikoak.
|
|
|
José Clemente Orozcorekin, David Alfaro Siqueirosekin, eta batez ere, Diego Riverarekin. Honek 43
|
urte
zituela, eta Fridak 22, elkarrekin ezkondu ziren. Biak alderdi komunistako kide ziren.
|
|
|
Hogeigarren hamarkadako
|
urte
haietan egundoko berpizkunde artistiko mexikarra sortu zen herrialde hartan. Zapalkuntza kolonialaren pean mendeak pasa ondoren, herriaren gogo nazionala esnatu egin zen.
|
|
|
kolonaurreko lepokoak, gona luzeak (agian hankako gaitza ezkutatzen lagunduko zion). Baina 1930ko aginte politiko berriek ez zituzten aurreko
|
urteetakoek
bezala pintura muralak babesten, eta gauzak zeharo aldatu baitziren, Ipar Amerikara joan zen Frida bere senarra Diegorekin.
|
|
|
Handik
|
urte
betera, ordea, berriro ezkondu ziren, baina sexu harremanik ez izateko baldintzapean. Berrogeigarren hamarkadan ospearen eta loriaren gailurrera heldu zen Frida, surrealisten mirespena eta lilura lortuz.
|
|
|
1954ko uztailaren 13an hil zen, 47
|
urte
zituela, Coyoacango bere etxean. Salma Hayek aktoreak hartu zuen Fridaren papera zinean antzezteko ardura.
|
|
|
Une honetan Indiako Dehraun go' Research Foundation STRP (Science, Technology and Natural Resource Policy)' erakundearen buru da. Orain dela 49
|
urte
jaio zen emakume hori erreferentzia puntu bihurtu da munduko biodibertsitatearen alde ari direnen artean. ' Biziaren indarrak ezin dira pribatizatu; nola liteke bizia patentatzea?'.
|
|
|
Gaztetxo zenetik era askotako lanetan aritu behar izan zuen, eguneroko ogia nolabait irabazteko. Hogei
|
urte
ez zituen oraindik, eta atxilotu egin zuten armak erabiliz lapurreta egin zuelako. Hiru urtez egon zen erreformatorioan.
|
|
|
Hogei urte ez zituen oraindik, eta atxilotu egin zuten armak erabiliz lapurreta egin zuelako. Hiru
|
urtez
egon zen erreformatorioan.
|
|
|
Gaztetatik ere hasi zen musika lantzen. 40ko hamarkadaren azken
|
urteetan
gospel generoa abesten hasi zen, eta zenbait musika tresna jotzen ikasi zuen: perkusioa, organoa eta pianoa.
|
|
|
|
Urte
horretan bere autobiografia idatzi zuen eta argitaratu: James Brown, The Godfather of Soul ospetsua.
|
|
|
Leni Riefenstahl Alemanian jaio zen 1902
|
urtean
. Antzezle gisa sartu zen zinemagintzaren alorrean, denboraldi batean kirolari eta dantzari emana bizi ondoren, alemaniarrak xarmatzen zituzten film askotan parte hartuz.
|
|
|
Handik
|
urte
batzuetara, Australian bizi zela, 72 urterekin, urpean igeri egiten ikasi zuen, eta itsas hondoan argazki ederrak egin zituen.
|
|
|
Handik urte batzuetara, Australian bizi zela, 72
|
urterekin
, urpean igeri egiten ikasi zuen, eta itsas hondoan argazki ederrak egin zituen.
|
|
|
Emakume bizkorra eta bizia izaki, laurogeita hamar
|
urte
zituela hegazkin batetik jausgailuarekin salto egin eta zangoa hautsi zuen. Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen.
|
|
|
Emakume bizkorra eta bizia izaki, laurogeita hamar urte zituela hegazkin batetik jausgailuarekin salto egin eta zangoa hautsi zuen. Ia ehun
|
urte
zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen. Lan horretan laburbildurik dago emakume adoretsu eta trebe honen bizitza polemikoa eta liluragarria.
|
|
|
Hala ere, oso gutxik dakite, gaur egun ere emankizunen estetika gidatzen eta zuzentzen duten irizpideak emakume berdingabe bati zor zaizkiola. 101
|
urte
zituela hil zen Leni, 2003an.
|
|
2004
|
|
|
Handik hilabete batera hil zitzaion ama tuberkulosiak jota. Bi
|
urte
geroago aita berriro ezkondu zen. ' Ugazama oso goxoa zen, langilea eta adeitsua', dio Nerudak.
|
|
|
Zortzi
|
urte
zituela familia Temucora joan zen bizitzera, eta hango Lizeoan egin zituen bere aurreneko ikasketak. Aita harria garraiatzeko tren bateko gidaria zen, eta gure pertsonaia askotan joaten zen tren horretan aitarekin Txileko Hegoaldera.
|
|
|
Hamasei
|
urte
zituela, lortu zuen aurreneko literatura saria Temuco herriko Udaberriko Festan Crespulario idazlanarekin. Bere kontura argitaratu behar izan zuen.
|
|
|
Kontsul zereginetan bost
|
urte
pasatu eta gero Txilera itzuli zen 1932an. Poema liburu bat ekarri zuen besapean:
|
|
|
Han ezagutu zuen Federico García Lorca. Hurrengo
|
urtean
Bartzelonako kontsulatura bidali zuten, eta gero Madrila. Gerra lehertu zen eta Parisa alde egin behar izan zuen.
|
|
|
1940an Mexikorako Kontsul Nagusi izendatu zuten. Mexikon argitaratu zuen Canto general, bere lanik gorena. Hurrengo
|
urtean
nazi talde batek eraso egiten zion Cuernavacan. Bigarren Mundu Gerrateko garaia da.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerrateko garaia da. 1945
|
urtean
Txileko senatari izendatu zuten. Literatura Sari Nazionala irabazi zuen, eta ezizena izen ofizial bihurtu zuen.
|
|
|
1973
|
urtean
Alabanza a la Revolución Chilena argitaratu zuen. Irailaren 11n, kolpe militar batek presidente konstituzionala akabatu zuen.
|
|
|
Baina, ezizen asko erabili bazituen Sari horretan aurkeztu zituen lanean Neruda izena erabili zuen, eta handik aurrera beti erabiliko zuen izen hori. Hogei
|
urte
zituela argitaratu zuen bere bigarren idazlana: Veinte poemas de amor y una canción desesperada eta meritu handikotzat jo zuten.
|
|
|
1974a zen. Pozgarria izan behar zuena tristura, amorru, etsipen bilakatu ziren handik sei
|
urtera
. Izan ere, agintari berriek emakumeei epaile izatea debekatu baitzieten,' irrazionalegiak' omen zirelako andrazkoak, eraman errazak, moldagarriak oso epaia ematerakoan.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8
|
urtetik
13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13
|
urtera
igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi
|
urte
bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi
|
urtetik gorako
semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi
|
urtetik gorako
alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13 urte dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Honelako eta beste hainbat salaketa bideratzeko asmoz emakume honek Irango Haurren Defentsarako Elkartea sortu zuen: besteak beste, nesken adin penala 8 urtetik 13 urtera igotzea lortu zuen; gurasoak banatuz gero, zazpi urte bitarteko haurren zaintza amak izatea beti (ordura arte, bi urtetik gorako semeen eta zazpi urtetik gorako alaben zaintza aitak jasotzen baitzuen); ezkontzeko gutxieneko adina 13
|
urte
dira, garai batean 9 urtekoa zena.
|
|
|
Eta agintearen aurrean nork bere burua defenditzea inon lan erraza ez denez, Ebadík berak abokatu elkarte bat sortu du ideia politikoengatik epaitu nahi dituzten irandarrak doarik defendatzeko. Hemendik
|
urte
batzuetara, agian, amaren bidea segituko du Ebadíren Nargis alabak, zuzenbide ikasketak egiten ari baita.
|
|
|
2000
|
urtean
kartzelan egon zen Sharín Ebadík 22 egun eman zituen espetxean 2000 urtean. Irten, eta egin zuen lehen aldarrikapena preso politikoak askatzekoa izan zen.
|
|
|
2000 urtean kartzelan egon zen Sharín Ebadík 22 egun eman zituen espetxean 2000
|
urtean
. Irten, eta egin zuen lehen aldarrikapena preso politikoak askatzekoa izan zen.
|
|
2005
|
|
|
Eta horretarako pagatzen zaio. Baina hainbeste
|
urte
ez dela, pentsaezina zen horrela jokatzea. Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen.
|
|
|
Bidaia hura ekologista taldearen hasiera izan zen; handik bi urtera (1973an) Greenpeace sortu zen. Hunterrek lau
|
urte
egin zituen Greenpeaceko buru, 1977an hasita. Greenpeaceko ekologistek, ostadarraren gerlaritzat?
|
|
|
Rainbow Warrior itsasontziaren antzera 1999an aurkitu zioten minbiziak hondoratu du Bob Hunter, 63
|
urte
zituela, 2005eko maiatzean.
|
|
|
Bidaia hura ekologista taldearen hasiera izan zen; handik bi
|
urtera
(1973an) Greenpeace sortu zen. Hunterrek lau urte egin zituen Greenpeaceko buru, 1977an hasita.
|
|
|
Aurten 125
|
urte
bete dira Jean Paul Tillac marrazkilaria jaio zela. Akitaniakoa sortzez, 39 urte zituen Kanbora iritsi zenean.
|
|
|
Aurten 125 urte bete dira Jean Paul Tillac marrazkilaria jaio zela. Akitaniakoa sortzez, 39
|
urte
zituen Kanbora iritsi zenean. Bizitza erdia eman zuen Kanbon, baina Bilbon ere bizi izan zen, Donostian, Madrilen, Toledon, Elchen, AEBetan, Kuban, Parisen.
|
|
|
Horrez gain, 86 liburu, 20 argitaratu gabeak, ere ilustratu zituen. Kanbon bertan hil zen 89
|
urte
zituela.
|
|
|
Jean Paul Tillacen aitak latina irakasten zuen eta greziera, eta amaren familiak paper fabrika zuen Palluard herrian. Hogei
|
urte
zituenean Parisen bizi zen semea, arte ikasle. Badira garai horretako 13 marrazki, Kanboko Txikito pilotaria eta beste batzuk, zerbait bitxia dutenak.
|
|
|
tabernetako gau-giroa, azokak, kaleak berak. beti ere herri xehea marraztea zuen atsegin. Pariseko sasoikoak dira baita ere Landareen Baratzeko aberetegiko animalia andana. 26
|
urterekin
Ameriketara joan eta Nueva York eko' Station Collège' ikastegian marrazkia irakatsi zuen. Orduko marrazkiak sinatzerakoan ingelesez egin zuen.
|
|
|
Gehienez ere 9X12 cm-ko formatuan marraztua: aulki batean eseritako norbait, eliza inguruan dauden xaharrak, saltokietako jendea, eskaleak, ikatz saltzaileak, ijitoak.
|
Urte
horretan bertan eta hurrengoan Bilbon dugu, eta ez dio erreparatzen industriari, baizik azokei.
|
|
|
Garai honek Tillac en iberiar garaia osatzen du, eta garai horretakoak dira baita ere Madrileko eta Cordobako 21 emakume erretratu eder. 1914a gerra
|
urtea
da, baina bularreriak jota frentetik urrunago igorri zuten, eta gero etxera. Ordukoak ditu ipar afrikar itxurako 200 marrazki soldaduei buruzkoak.
|
|
|
Jack London en nobela bat ere ilustratu zuen, edo P. Lotiren Ramuntcho ezaguna, edo Bernardo Estornes Lasaren Zabalkundea bildumarentzako Historia de la monja alférez, Narraciones baskas, El bardo de Itzaltzu. besteak beste. Tillac i buruzko erakusketarik mardulenak
|
urteetan
egin ziren: Durangon, Baionan, Donostian.
|
|
2007
|
|
|
Gaur 500
|
urte
hil zuten Nafarroako Bianan Zesar Borgia. Leringo kondearen soldaduek hil zuten, eta kronikek diote ausardia eta kemen handiz egin zuela borrokan, lantzek eta ezpatek gorputza txikituta utzi zioten arte.
|
|
|
Bera, Zesar, ez zen zaharrena izan, eta garai hartan nagusiak bakarrik zeukan karrera militarra egiteko aukera, eta berari elizgizon izatea tokatu zitzaion. Hamazazpi
|
urte
zituela Iruñako apezpiku izendatu zuten aitak izendatu zuen eta hogei urterako kardinala zen.
|
|
|
Bera, Zesar, ez zen zaharrena izan, eta garai hartan nagusiak bakarrik zeukan karrera militarra egiteko aukera, eta berari elizgizon izatea tokatu zitzaion. Hamazazpi urte zituela Iruñako apezpiku izendatu zuten aitak izendatu zuen eta hogei
|
urterako
kardinala zen.
|
|
|
Baina Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi
|
urte
besterik ez zituen hil zenean, baina kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen. Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen.
|
|
|
Duela 500
|
urte
Nafarroan hil zuten printze ospetsuaren biografia laburra ematen dute irratsaio honetan. Machiaveloren" Printzea" liburuko eredua bera izan omen zen.
|
|
|
Gaur 500
|
urte
hil zuten Nafarroako Bianan Zesar Borgia. Leringo kondearen soldaduek hil zuten, eta kronikek diote ausardia eta kemen handiz egin zuela borrokan, lantzek eta ezpatek gorputza txikituta utzi zioten arte.
|
|
|
Bera, Zesar, ez zen zaharrena izan, eta garai hartan nagusiak bakarrik zeukan karrera militarra egiteko aukera, eta berari elizgizon izatea tokatu zitzaion. Hamazazpi
|
urte
zituela Iruñako apezpiku izendatu zuten aitak izendatu zuen eta hogei urterako kardinala zen.
|
|
|
Bera, Zesar, ez zen zaharrena izan, eta garai hartan nagusiak bakarrik zeukan karrera militarra egiteko aukera, eta berari elizgizon izatea tokatu zitzaion. Hamazazpi urte zituela Iruñako apezpiku izendatu zuten aitak izendatu zuen eta hogei
|
urterako
kardinala zen.
|
|
|
Baina Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi
|
urte
besterik ez zituen hil zenean, baina kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen. Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen.
|
|
2008
|
|
|
Ezizen baten ondorioz sortu zen ideia eta, gaur egun, Lacostek izugarrizko tamaina du. 75 urteurrena ospatzeko, euskal gerrikoak eta apretak Lacosteren azken moda erakustaldian Donibane Lohitzuneko tenis jokalariak erosoago jokatzeko lehen polo haiek egin zituenetik 75
|
urte
baino gehiago joan dira eta Lacoste arropa marka ezaguna egin da munduan. Gaur egun 100 herri baino gehiagotan saltzen dituzte arropa, betaurrekoak, kolonia eta beste makina bat osagai marka horrekin.
|
|
|
Horretarako, puntako diseinatzaileak kontratatu zituzten. Eta 2000
|
urtetik
aurrera Christophe Lemaireren esku dago eginkizun hau. 75 urteurrena ospatzeko, Lacosteren sortzaileak euskal jatorria zuela jakinik, moda linea berri bat diseinatu eta New York en erakutsi zuen Christophe Lemairek.
|
|
|
Jaiotzez paristarra, baina jatorriz Donibane Lohitzuneko familia batekoa zen. Elastiko krokodilodun honek 75
|
urte
bete zituenean jatorri euskaldun hauxe erakutsi zuten antolatu zituzten ospakizunetan. Esate baterako, euskal jantzietan inspiratutako bilduma berria aurkeztu zuten New Yorken egindako moda erakustaldian.
|
|
|
Honela jaio zen kiroletarako jantzien moda. 1960
|
urtean
, ordea, kiroletarako arropa ez ezik kalerako dotoreak eta egokiak ziren jantziak ere diseinatzen hasi ziren Lacoste etxeko diseinatzaileak. Horregatik, kirol arropez gain, jantzi informalak ere sortzen hasi zen.
|
|
2009
|
|
|
1831
|
urtean
Beagle izeneko itsasontzia munduari itzuli osoa emateko prest zegoen eta ikerketa zientifikoak egiteko bidaia hartan naturalista gisa joan zedin leku bat eskaini zioten Darwini. Bere aitak ez zion joaten utzi nahi, baina osaba Josiah Wedgwood ek auzian parte hartu eta Darwin, azkenean, munduan zehar abiatu zen ontzian.
|
|
|
Bere aitak ez zion joaten utzi nahi, baina osaba Josiah Wedgwood ek auzian parte hartu eta Darwin, azkenean, munduan zehar abiatu zen ontzian. Bost
|
urteko
bidaia egin zuen, biologiaren historian sekula izan den bidaiarik garrantzitsuena, dudarik gabe.
|
|
|
Ideia hau hipotesitzat hartuz, Darwinek hogei
|
urte
igaro zituen datuak biltzen eta saiakuntzak egiten. Bitartean, makina bat liburu irakurri zuen:
|
|
|
" Gu guztiok gudak egindakoak gara, gudak bihurrituak eta behartuak, baina ahaztua dugula dirudi" idatzi zuen Doris-ek. Hamabost
|
urte
zituen klinika batean erizain laguntzaile modura lanean hasi zenean. Hango ugazabak politika eta soziologiari buruzko liburu asko utzi zizkion.
|
|
|
1937an Salisburyra joan zen eta han urtebetez telefonista aritu zen. Hemeretzi
|
urterekin
Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen, baina handik urte gutxira etxetik alde egin zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide egin zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat.
|
|
|
1937an Salisburyra joan zen eta han urtebetez telefonista aritu zen. Hemeretzi urterekin Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen, baina handik
|
urte
gutxira etxetik alde egin zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide egin zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat.
|
|
|
Talde hartako buruzagi nagusia Gottfried Lessing zen, Doris-en bigarren senarra eta bere hirugarren semearen aita izango zena. Baina, guda ondorengo
|
urte
haietan komunisten mugimenduarekin etsia hartua zegoen eta 1954an politika lerro hori erabat baztertzea erabaki zuen. Ordurako, 1950ean, bigarren senarra utzi eta seme txikiena hartuta Londresa jo zuen, bere idazkiak besapean.
|
|
|
Ordurako, 1950ean, bigarren senarra utzi eta seme txikiena hartuta Londresa jo zuen, bere idazkiak besapean.
|
Urte
hartan bertan Belarra kantari argitaratu zuen, bere lehen eleberria. Haren atzetik beste asko etorri ziren, bere esperientzia fikzio bihurtzeko trebezia erakusteaz gainera, antikolonialismoa edo feminismoa defendatzearen fama eman ziotenak, berak etiketa guztiak arbuiatu arren.
|
|
|
Ama erizaina zen. 1925ean, Doris-ek sei
|
urte
zituela, familia osoa Zimbabwera (garai hartako Rodesiara) joan zen bizitzera, artoa, tabakoa eta zerealak landatuz aberastuko ziren esperantzaz. Oso bizimodu latza izan zuten eta amak itogarriak ziren arau zorrotzak ipini zituen etxean.
|
|
|
Baina, ordukoak dira baita ere arraza diskriminazioa deskubritu zituenekoak ere. Amarekin zituen etengabeko sesio eta liskarrek ezinegon handia sortu zioten bere baitan erabat gogaikarriak zitzaizkiolako eta ondorioz, ikasketak hamahiru
|
urterekin
utzi egin zituen. Doris-ek, beste zenbait idazle emakume hegoafrikarren antzera (Olive Schreiner eta Nadine Gordimer, esaterako) bere kasa jarraitu zuen ikasten, autodidakta gisa.
|
|
|
Baina apaizgoa utzi eta lasterrera buru belarri sartu zen euskal kazetaritzan. 1971n Zeruko Argia n hasi zen lanean eta 1977tik duela bi
|
urte
arte Deia egunkarian idatzi du. Berari zor dizkiogu, besteak beste, Deiadarrak, Gaztetxo, Ezkontza bidean eta Xalbador obrak, azken hau Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren Bidegileak bildumaren baitan.
|
|
|
Berari zor dizkiogu, besteak beste, Deiadarrak, Gaztetxo, Ezkontza bidean eta Xalbador obrak, azken hau Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren Bidegileak bildumaren baitan. Izan ere, hogei
|
urte
bete ditu Bidegileak izeneko bildumak. Euskararen eta euskal kulturaren sustapenean bidegile, bide erakusle, sortzaile eta ekintzaile fin eta amorratuak izan direnen ibilbidea eta lana modu errazean ezagutzera ematea du helburu aipatu bildumak.
|
|
|
Euskararen eta euskal kulturaren sustapenean bidegile, bide erakusle, sortzaile eta ekintzaile fin eta amorratuak izan direnen ibilbidea eta lana modu errazean ezagutzera ematea du helburu aipatu bildumak. Hogei
|
urteotan
, 54 sorta kaleratu dira aipatu bildumaren barruan. Berrehunetik gora bidegileren bizitza eta lana, beste ehun baino idazle gehiagoren eskutik; emaitza oparoa ikuspuntu guztietatik begiratuta.
|
|
2010
|
|
|
Rita Levi Montalcini (Turin, 1909 Erroma, 2012) italiarrak medikuntzan lortu zuen lizentziatzea, eta Neurokirurgian egin zuen doktoretza. Jatorriz judua izaki, Italia utzi behar izan zuen, Belgikara joan zen lanera 1939an, eta
|
urte
horretan bertan, alemanen atzaparretan erori baino lehen, Turinera itzuli zen. Bigarren Mundu Gerra amaituta, Italiatik AEBetara joan zen.
|
|
|
Gino, Anna, Rita eta Paola. Aitak Rita ama eta emazte leial izatea nahi zuen, baina Ritak ikasi egin nahi zuen eta bere ikasketak ordaintzeko okindegi batean egin zuen lan 1929
|
urtera
arte, nahiz eta alergia eman legamiak. Aitaren esanaren kontra, medikuntza ikasten hasi zen Turinen 1930ean, eta 1936an lizentziatu. Giuseppe Levi histologo italiar entzutetsuaren lankide izan zen, Benito Musollinik 1938an Arrazaren Manifestua atera zuen arte.
|