|
2007
|
|
|
Genesis misioa ez zen izan alferrikako
|
lana
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta
|
lana
behar bezala egin eta gero, hau da, datu mordoa bildu eta gero,
|
|
|
2001ean eguzki haizeak aztertzera bidali zuten espazio ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta
|
lana
behar bezala egin eta gero, hau da, datu mordoa bildu eta gero, espazio ontzia lurreratzeko orduan, paraxutak huts egin eta Utahko basamortuan txikitu zen.
|
|
|
Aranzadi Zientzi Elkarteak antolatutako Astronomia Jardunaldien XVI. edizioan, Antxon Alberdi izan zen gonbidatuetako bat. Andaluziako Astrofisika Institutuan, astronomiaren punta puntako esparruetan egiten du
|
lan
ikertzaile gipuzkoarrak.
|
|
|
Nik, hain justu, irrati astronomiaren esparruan egiten dut
|
lan
. Zer da irrati astronomia?
|
|
|
Dena den, gaur egun zure
|
lana
ez da soilik gure galaxiaren ikerketara mugatzen, ezta?
|
|
|
Eragiketa matematikoak egiteko, garuna baino azkarragoa da ordenagailua; milioika kalkulu egin ditzake garuna kalkulatzen hasterako. Baina kalkulu abiadura ez da makina batean bilatzen den gauza bakarra; egin ditzakeen
|
lan
motek ere badute garrantzia. Ordenagailu batentzat, abstrakzioa eskatzen duen ia edozein lan oso zaila da.
|
|
|
Baina kalkulu abiadura ez da makina batean bilatzen den gauza bakarra; egin ditzakeen lan motek ere badute garrantzia. Ordenagailu batentzat, abstrakzioa eskatzen duen ia edozein
|
lan
oso zaila da. Aurpegi bat ezagutzea, adibidez.
|
|
|
Aurpegi bat ezagutzea, adibidez. Zaila bai, baina ez ezinezkoa; ordenagailuak garun baten antzera egiten badu
|
lan
, gauzak aldatu egiten dira.
|
|
|
Jasotakoaren arabera, seinalea aurrera bidaliko duen ala ez erabakitzen du, eta, erantzuna baiezkoa izatekotan, seinalean eragin eta beste milaka neuronatara bidaltzen du. Funtzionamendu horrek sekulako ahalmena ematen dio neurona sareari; besteak beste,
|
lan
abstraktuak egiten dituzte.
|
|
|
Kalkulu unitate txiki asko defini daitezke, eta haien artean konektatu. Haietako batzuei datuak emanda, sarea abiaraz daiteke, eta, irteerako neuronen bitartez,
|
lanaren
emaitza jaso. Hain zuzen ere, informatikariek neurona sare deitzen diete modu horretan funtzionatzen duten programa informatikoei, eta adimen artifizialaren arloan sailkatzen dituzte.
|
|
|
Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez du axola. Izan ere, neurona sare informatiko batek ez daki nola egiten den egin behar duen
|
lana
. Ikasi egin behar du.
|
|
|
Berriz saiatzen da; programa ondo eginda badago, bigarren saioan gertuago izango dira sarearen soluzioa eta soluzio zuzena. Berriz alderatuko ditu bi soluzioak, berriz egokituko du neuronen
|
lana
eta berriz saiatu. Horrela, soluzio zuzena lortu arte.
|
|
|
Sareari ikasarazteko, azken batean,
|
lanean
jarri behar da. Input bat eman behar zaio, datuak sartu.
|
|
|
Tarteko neuronak beharrezkoak dira tarteko
|
lanak
egiteko. Eta tarteko lan horiek guztiak ez badira antzekoak, lan bakoitza neurona talde batek egiten du.
|
|
|
Tarteko neuronak beharrezkoak dira tarteko lanak egiteko. Eta tarteko
|
lan
horiek guztiak ez badira antzekoak, lan bakoitza neurona talde batek egiten du. Horregatik, informatikariek geruzaka antolatzen dituzte.
|
|
|
Tarteko neuronak beharrezkoak dira tarteko lanak egiteko. Eta tarteko lan horiek guztiak ez badira antzekoak,
|
lan
bakoitza neurona talde batek egiten du. Horregatik, informatikariek geruzaka antolatzen dituzte.
|
|
|
Seinaleak bidaia hori egiten du, inputetik outputeraino, konexioen bidez zehaztutako bide batean. Bide zuzena izan daiteke, edo azken geruzetatik hasierakoetara seinalea birbidaltzen duena; konexioen egitura
|
lanaren araberakoa
izango da. Eta oso egitura konplexuek oso lan abstraktuak egin ditzakete.
|
|
|
Bide zuzena izan daiteke, edo azken geruzetatik hasierakoetara seinalea birbidaltzen duena; konexioen egitura lanaren araberakoa izango da. Eta oso egitura konplexuek oso
|
lan
abstraktuak egin ditzakete.
|
|
|
Garunak antzera funtzionatzen du: neurona batzuek jasotzen dute inputa (ikusitakoa, entzundakoa eta abar), neurona talde jakin batzuk aktibatzen dira
|
lan
mota jakin bakoitzarentzat, eta beste batzuek eragiten dute outputa (erreakzioa). Baina garuna informatikako neurona sareak baino askoz konplexuagoa da.
|
|
|
Zenbat eta
|
lan
abstraktuagoa izan, orduan eta konplexuagoa izan behar du lan hori egiten ikasten duen sareak. Ezinezkoa dirudi, adibidez, inprimatutako letrak (karaktereak) bereizten dituen neurona sare bat diseinatzea.
|
|
|
Zenbat eta lan abstraktuagoa izan, orduan eta konplexuagoa izan behar du
|
lan
hori egiten ikasten duen sareak. Ezinezkoa dirudi, adibidez, inprimatutako letrak (karaktereak) bereizten dituen neurona sare bat diseinatzea.
|
|
|
Aurpegiak ezagutzea
|
lan
abstraktua eta zaila da, bai ordenagailuarentzat, bai eta garun biologikoarentzat ere. G. Roa
|
|
|
hasieran, ez zekiten. Horrelako
|
lanak
egiteko, hasierako neurona sare bat aukeratzen dute, eta ikasarazi egiten diote. Oso litekeena da sareak ezin ikasi izatea, martxan jarritakoan ez geratzea edo zentzurik gabeko emaitzak ematea.
|
|
|
Azkenean, sarea ikasteko gai denean, prest dago mundu errealean
|
lan
egiteko. Eta orduan ere doitu da sarearen lana, ikasketa prozesua adibide jakin batzuetatik egiten baitute.
|
|
|
Azkenean, sarea ikasteko gai denean, prest dago mundu errealean lan egiteko. Eta orduan ere doitu da sarearen
|
lana
, ikasketa prozesua adibide jakin batzuetatik egiten baitute. Eta mundu errealak kasu ezberdin asko izaten ditu.
|
|
|
Neuronen
|
lana
eta pertzeptroiak
|
|
|
Ohiko zentralen ihes gasetatik CO 2 a harrapatzea posible da, beraz, baina bolumen handiekin
|
lan
egin litzateke, eta, garestia izateaz gain, energia asko ere litzateke. Beraz, litekeena da horrelako zentraletan errentagarria ez izatea.
|
|
|
Fruituen industrian
|
lan
egiten dutenek ere badakite zer kondiziotan jarri behar dituzten fruituak erosleen eskuetan, zenbat denbora pasatzen den fruituak jasotzen dituztenetik saltzen dituzten arte eta nola zaindu behar dituzten fruituak ahalik eta baldintza onenetan irits daitezen saltokietara. Bide hori guztia egiteko eta eroslearenganaino jateko memento aproposenean iristeko, fruituak landarean guztiz ondu aurretik bildu behar dituzte, halabeharrez.
|
|
|
Ezaugarri horiek kontuan izanda, argi dago ez dela
|
lan
erraza izan argazkiak ateratzea. Materiala haraino jaitsi behar izan dute, eta espazio handi hori behar bezala argiztatu.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako lau ikasleren bi
|
lan
hautatu ditu Philips multinazionalak etorkizunean beharbada merkaturatzeko: Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako lau ikasleren bi
|
lan
hautatu ditu Philips multinazionalak etorkizunean beharbada merkaturatzeko: Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas circulares moviles (Mahai biribil mugikorrak) proposamena, eta Iñaki Estebanen eta Joseba Garrazaren Modular Lighting (Argiztapen modularra) proposamena.
|
|
|
Mikel Igaralderen eta José Sobradoren Mesas circulares moviles (Mahai biribil mugikorrak) proposamena, eta Iñaki Estebanen eta Joseba Garrazaren Modular Lighting (Argiztapen modularra) proposamena. Bi
|
lan
horiek argiztapen malguaren kontzeptuan oinarritzen dira: pertsonaren motibazioaren araberako atmosfera sortzen dute.
|
|
|
Modular Ligthing izeneko
|
lanak
, berriz, argidun adreilu bat proposatzen du (beirazko pieza bat da). Adreilu horrekin hamaika konbinazio egin daitezke:
|
|
|
Zertan oinarritzen da zure
|
lana
Madrilgo Magnetismo Aplikatuaren Institutuan?
|
|
|
Batez ere material magnetikoak aztertzen ditugu; baita eremu magnetikoak neurtu eta horrelakoak ere. Alegia, materialen ezaugarri magnetikoen ikerketan oinarritzen da gure
|
lana
. Arlo oso interesgarria da nanozientziarentzat.
|
|
|
Nanopartikulen gaia arlo interesgarria da oso. Gainera, azken urteotan, zenbait teknika garatu dira, eta horiek guztiek aukera eman digute gu geuk, zientzialariok, nanometroaren eskalan
|
lan
egiteko, baita partikula horiek manipulatzeko ere, metodo fisikoen nahiz kimikoen bidez.
|
|
|
Beraz, nanometroaren eskala horretan
|
lan
egiteko aukera paregabea izanda, materialek eskala horretan dituzten propietateak aztertzen dihardugu buru belarri. Fisikaren, kimikaren, biologiaren nahiz medikuntzaren arlo guztiak eskala txiki horretan lan egiteko bateratu direla esan liteke.
|
|
|
Beraz, nanometroaren eskala horretan lan egiteko aukera paregabea izanda, materialek eskala horretan dituzten propietateak aztertzen dihardugu buru belarri. Fisikaren, kimikaren, biologiaren nahiz medikuntzaren arlo guztiak eskala txiki horretan
|
lan
egiteko bateratu direla esan liteke. Gainera, arestian aipatutako tekniken aurkikuntzei esker, hazkuntza ikaragarria izan da nanoteknologiaren nahiz nanozientziaren ikerketan.
|
|
|
Azken hori elektronikoa da, eta memoria azkar gisa ere ezagutzen da. Memoria azkarrak, izenak dioen bezalaxe, oso azkar
|
lan
egiten du, eta, energiarik ez dagoenean argia joaten denean, esaterako, desagertu egiten da. Ez al zaizu sekula gertatu bat batean argia joan eta pentsatzea nik hau ez dut gorde?
|
|
|
Medikuntza, esaterako, duela urte batzuk esandako guztia ikertzen ari da gaur egun. Zenbait nanoteknologia institutuk hamaika esperimentu egin dituzte untxiekin eta abarrekin, eta ikerketa batzuk proba klinikoen fasean daude. Nik ezin diezaioket honi guztiari data bat jarri, hanka sartze galanta litzatekeelako, baina
|
lanean
ari gara eta ari dira, eta litekeena da lan horretatik aipatutako emaitzak edo beste hainbat lortzea.
|
|
|
Medikuntza, esaterako, duela urte batzuk esandako guztia ikertzen ari da gaur egun. Zenbait nanoteknologia institutuk hamaika esperimentu egin dituzte untxiekin eta abarrekin, eta ikerketa batzuk proba klinikoen fasean daude. Nik ezin diezaioket honi guztiari data bat jarri, hanka sartze galanta litzatekeelako, baina lanean ari gara eta ari dira, eta litekeena da
|
lan
horretatik aipatutako emaitzak edo beste hainbat lortzea.
|
|
|
Baina oinarrizko hainbat gauza ezin dituzte aldatu; beraz, haren ordezkoa egiten ari dira. Hala ere, lehen esploratzaile txikiek
|
lan
paregabea egin dute ozeano hondoaren esplorazioan.
|
|
|
Kasu honetan, mioblastoen edo muskulu zelulen zelula ama helduak erabili dituzte.
|
Lan
horren berrikuntza nagusia da zelula ama horiek kateter bidez txertatzen dituztela, eta ez, mota horretako orain arteko entseguetan bezala, ebakuntza irekia eginda. Teknika berritzaile hori dagoeneko probatu dute animaliekin egindako zenbait esperimentutan.
|
|
|
Teknika berritzaile hori dagoeneko probatu dute animaliekin egindako zenbait esperimentutan. Espainiako Sendagaien Agentziak onartutako
|
lan
bat da, eta erakunde ofizial horren ziurtagiria lortzeak esan nahi du ikerketak baldintza legalak, etikoak eta gaixoaren segurtasunaren alorrekoak betetzen dituela.
|
|
|
Lehendabizi, zelula amak mioblastoak erauzi behar dira gaixoaren hankako muskulu ehunetik, biopsia bidez.
|
Lan
horretan, anestesia lokala erabiltzen dute. Ikertzaileek muskulu ehun horretako laginetik zelula ama helduak bakartzen dituzte, eta zelula horiek berariazko hazkuntza medioan hazten edo ugaltzen uzten dituzte hilabete inguru, transplantea egin ahal izateko behar adina zelula izan arte.
|
|
|
Eulerrek, izena emateaz gain,
|
lan
bikaina egin zuen zenbakiaren gainean. Haren propietateak definitu zituen, 1730 urtearen inguruan.
|
|
|
Haren propietateak definitu zituen, 1730 urtearen inguruan. Haren aurretik hainbat matematikarik egindako
|
lanak
zenbakiarekin lotuta zeudela ohartu zen, eta haietan oinarritu zen propietateak definitzeko.
|
|
|
XVII. mendearen hasieran egin zituzten lehenengo
|
lanak
, eta, harrezkero, zenbait matematikarik, haien kalkuluetan, zenbakia lortu zuten emaitzatzat, baina ez ziren ohartu emaitza horiek guztiak zenbaki bakarra zirela. Adibidez, 1661ean Christian Huygensek identifikatu zuen. xy= 1 kurba aztertzen ari zela, jakin nahi izan zuen 1 zenbakiaren eta beste zein zenbakiren artean hartzen duen kurba horrek 1 balioko azalera (beheko irudiari begiratu).
|
|
|
Zenbait lanbidetan behar beharrezkoa da zenbakia; besteak beste, esponentzialki gehitzen edo gutxitzen den zerbaitekin
|
lanean
dabiltzanentzat. Adibidez, auzitegi medikuentzat.
|
|
|
y= (e x+ e x)/ 2. Horrelako egiturak diseinatzen dabiltzan ingeniarientzat, beraz, beti kontuan hartu beharreko osagaia da zenbakia. Haien
|
lanak
ere zenbakiaren menpe daude.
|
|
|
Capecchi eta Smithies
|
lanean
hasi zirenean, ia ezinezkoa zirudien nahi ziren aldaketa genetikoak eragitea saguen DNAn. Baina bi ikertzaileek gakoa errekonbinazioan egon zitekeela pentsatu zuten.
|
|
|
Hori egin ahal izateko, burdina solidoa erabili behar da. Katalizatzaile
|
lana
egiten du, nitrogeno eta hidrogeno molekulak burdinean adsorbatuta egon behar dutelako elkarren artean erreakzionatzeko. Bestela, ez dute erreakzionatzen.
|
|
|
Hala ere, Ertlen
|
lanaren
garrantzia ez da Haber Bosch erreakziora mugatzen. Hark erabilitako metodologiak molekulen modelizazio teorikoa, teknika espektroskopiko aurreratuak eta laborategiko prozedura asko konbinatzen zituen gainazalean gertatzen zena agerian uzteko.
|
|
|
Ez da erraza hori zehazki zergatik gertatzen den jakitea; benetan jendeak zientziaren fruituak atsegin ez dituelako, edo zientzia eta teknologia komunitateak bere
|
lanak
gizarteratzeko behar adina ahalegin egiten ez duelako.
|
|
|
Egoera hori aldatzeko antolatu zen 2000 urtean lehenengo Zientziaren Astea, Europako Batasunaren ekimenez. Helburua da zientzia eta teknologia jendearengana hurbiltzea, azken aurrerakuntzak eta ikerketa
|
lanak
kalera ateratzea eta jendearengan zientziarekiko jakin mina piztea. EAEn, Innobasque erakundeak antolatzen du Zientzia eta Teknologiaren Astea.
|
|
|
Tuberkulu horren hazkuntzaren eta barietateen ikerketak ez du etenik. Euskal Herrian bertan, Araban,
|
lan
handia egiten dute. Izan ere, tradizio handiko laborantza da:
|
|
|
Helburu beraren atzetik jarraitzen zuten; ondo egokituko ziren barietateak lortu nahi zituzten. Eta, horretarako, lau hari muturri tiraka egin zuten
|
lan
: ekoizpena, lehortearekiko erresistentzia, azkar heltzea, eta izoztearekiko erresistentzia.
|
|
|
ekoizpena, lehortearekiko erresistentzia, azkar heltzea, eta izoztearekiko erresistentzia. Bidean, Iturrietako etxaldeari Arkauteko eredu etxaldea batu zitzaion 50eko hamarkadan, eta
|
lana
dibertsifikatu egin zen. Besteak beste, birologia ikertzeari ekin zioten, hau da, patata landarea jotzen duten birusak ikertzeari.
|
|
|
Ibilbide luzea egin eta gero, Iturrietan eta Arkauten
|
lanean
jarraitzen dute oraino. 1979an egitura guztia Eusko Jaurlaritzaren esku geratu zen, eta han kokatu dira, besteak beste, NEIKER Tecnalia eta Itsasmendikoiren hainbat laborategi eta ikerketa talde.
|
|
|
Opari ederra da hori zientzialarientzat, ikerketarako ontzi modernoak oso garestiak izaten baitira. Erregaia, mantentze
|
lanak
eta 3 laguneko taldea (bitarteko ofizial, ingeniari eta marinelen taldea) ordaintzeko, egunean 20.000 dolar behar dira. Ontzi boluntario horiek, halaber, jitoan dauden gainazaleko buiak eta Argo buiak hedatzeko eragilerik garrantzitsuenetako bat dira, behaketa sareko hutsuneak betez joaten baitira, agertu ahala.
|
|
|
Ozeanografia ikertzaileen etengabeko
|
lanari esker
eraiki ziren ozeanoa behatzeko sareak. Nolanahi ere, sarea izateak berak arazoak sortzen ditu; adibidez, azal azpiko lasterrak neurtzeko tresnek hamar urte baino gehiago daramatzate Atlantikoko zirkulazio termohalinoa kontrolatzen; baina horietako batzuk ez dituzte berrituko, ikerketa agentzia nazionalek nahiago baitute zerbait berria sortu.
|
|
|
Kontua da zuk energiari buruzko
|
lan
bat egin nahi duzula. Horretarako informazioa bilatzen ari zara, eta, gainera, itzultzen ibili behar ez izateko, euskarazkoa gurago duzu.
|
|
|
Hori argitzeko, ahalik eta zehaztasun handienaz begiratu nahi izan diote. Hainbat teleskopioren
|
lana
bateratu dute, eta espaziotik Hubble eta Lurretik Hawaiiko W.M. Keck behatokiko tresneria jarri dituzte galaxia horri begira.
|
|
|
Hegaztien bihotzak oso azkar ematen ditu taupadak, eta, eraginkortasuna handiagoa izan dadin, bihotza oso handia izan ohi da (proportzioan, gizakiarena baino 6 aldiz handiagoa). Zirkulazio azkarraren eraginez, gorputzaren tenperatura gizakiarena baino 7 gradu altuagoa da, eta, ondorioz, metabolismoaz arduratzen diren proteinek azkarrago
|
lan
egiten dute, hau da, elikagaiak azkarrago erretzen dituzte. Bi hitzetan esanda, hegaztiak oso azkar bizi dira.
|
|
|
Hegoak astinduz hegan egiten duten hegaztiak, berriz, hegoak maiz astintzeko moldatu dira. Energia eskari handiena duen hegaldi mota da, bularreko muskuluak etengabe
|
lanean
aritzea eskatzen duelako. Eta, hala ere, hegaztien artean zabalduena da.
|
|
|
Hegan egiteko modu bat aukeratu behar izatekotan, eta ikusitakoak ikusita, ez genuke, ez,
|
lan
erraza izango! Zorionez edo zoritxarrez, horrelakorik aukeratzerik ez daukagu; animalia bakoitza bere arbasoen ondorengoa da, eta bizitzeko egokitu zaizkion ezaugarriekin bizi beharra dauka.
|
|
|
Hau da, hidrogenoa aipatutako gas edo likido egoeran bildu ordez, adsorbatzaile batean itsatsita gordetzea. Azken urteotan, ikertzaile asko ari da
|
lanean
adsorbatzaile egokiak aurkitu nahian. Adsorbatzaile horietan, hidrogenoak itsatsi egin luke nahikoa dentsitate handian, baina adsorbatzailearekin kimikoki erreakzionatu gabe betiere.
|
|
|
Hala ere, hori ez da zelula amen ikertzaileek duten arazo bakarra, zailtasun teknikoak ere ez baitira nolanahikoak. Horretaz guztiaz hitz egiteko, zelula amekin
|
lan
egiten duen ikertzaile batekin eta bioetikan aditu den zuzenbideko irakasle batekin elkartu gara. María Vivanco eta Itziar Alkorta dira, hurrenez hurren.
|
|
|
Alabaina, normalean ez dute hori lortuko, ikertzaileen erantzuna hau izaten baita gehienetan: oraindik ez dakigu,
|
lanean
ari gara...
|
|
|
Hastings Zentroan (New York) eta Bioetikarako Zentroan (Pennsylvaniako Unibertsitatea) irakasle gonbidatua izan da. Europako Batzordearen bi ikerketa proiektutan hartu du parte, eta, egun, EHUko Medikuntza eta Zuzenbideari buruzko ikerketa talde egonkorrean
|
lanean
ari da. (Argazkia:
|
|
|
Hirugarrenik, tumoreak azaltzeko arrisku handia dago, eta hori kontrolatu behar dugu. Sakoneko arazoak dira, eta oraindik gogor egin behar dugu
|
lan
horiek gainditzeko.
|
|
|
María Vivanco (M. V.). María del Mar Vivanco biokimikaria da (EHU), eta Heidelberg eko Unibertsitateko doktorea biologia molekularrean (Alemania, 1991). Hainbat beka jaso ditu, haietako bat Keith Yamamoto irakaslearekin
|
lanean
aritzeko Kaliforniako Unibertsitatean (San Frantzisko, AEB). Ondoren, Londresko Minbizia Ikertzeko Zentroan jardun zuen.
|
|
|
Ondoren, Londresko Minbizia Ikertzeko Zentroan jardun zuen. 2005az geroztik, CIC bioGUNEren Biologia Zelularraren eta Zelula Amen Unitatean ari da
|
lanean
. (Argazkia:
|
|
|
Hala da, bai, emakumeen obuluak erabili behar ez izateko beste bide askotatik saiatzen ari dira ikertzaileak. Uztailean atera diren
|
lan
batzuk aipatu nahiko nituzke. Saguekin egin dituzte, baina batek daki etorkizunean gizakietan ere egin ote diren.
|
|
|
M. V.: Oraindik
|
lan
asko dago egiteko, eta ez dago behin betiko emaitzarik. Nolanahi ere, asko ikas dezakegu zelula hauekin egindako ikerketetatik, ez bakarrik medikuntza birsortzailean, baita botika berriak probatzean, bestelako terapietan, eta abarretan ere.
|
|
|
Esate baterako, gure laborategian ugatz ehuneko zelula amekin
|
lanean
ari gara. Zelula horiek ugatz zelulen portaera zein den erakusten digute.
|
|
|
Zelula horiek ugatz zelulen portaera zein den erakusten digute. Horrez gain, duela urte batzuk hipotesi bat sortu zen, eta gu horren gainean ari gara
|
lanean
.
|
|
|
María, ikertzaile gisa, zuen
|
lanaren aurka
dauden sektore horietatik nahikoa babestuta sentitzen zara?
|
|
|
M. V.: Bai, nire kasuan behintzat bai, nahiz eta beti dagoen arriskua batzuek gure
|
lana
geldiarazi nahi izateko. Animaliekin egiten diren esperimentuak adibide ona dira.
|
|
|
Hori espero dugu. Horretan ari gara, helburuak lortzeko
|
lanean
. Hala ere, argitu nahi nuke, inbertsioak egin badira ere, inbertsioek jarraituak izan behar dutela, ikerketek aurrera egin dezaten eta fruituak eman ditzaten.
|
|
|
Hori esanda, noiz emango du fruitua hemen egiten dugun
|
lanak
–Zein helbururi buruz hitz egiten ari garen; epe luzera izan daiteke, ertainera...
|
|
|
Izan ere, pentsatzen dut batzuetan ardura gehiegi jarri dugula zientziaren arlo batzuetan, eta beste batzuk albo batera utzi ditugula. Azken urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin
|
lan
egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako. Konturatu behar dugu hau ez dela zientziaren arlo bakarra; areago, beste arlo batzuetan egiten diren ikerketak, hala nola kimikan eta fisikan, arriskutsuagoak izan daitezke gizartearentzat, eta ez daude, inola ere, hain arautuak.
|
|
|
AEBek aliatuak zituzten mundu osoan, eta aliatu haien baseetatik misilak garraiatuko zituzten hegazkin bonbaketariak atera zitezkeen. Ordurako estatubatuarra zen von Braun, eta Estatu Batuetako Armadarako ari zen
|
lanean
. Talde bateko buru jarri zuten.
|
|
|
Glushko ingeniariari laguntza eskatu zion. Berehala hasi zen hura motor egokia diseinatzeko
|
lanean
. RD sortu zuen.
|
|
|
Programaren zuzendaritzan, oraingoz, berritasunik ez; beste ekitaldi batez Beñar Kortabarriak jarraituko du. Harekin
|
lan
egiteko, eskarmentuko eta esperientzia gutxiagoko pertsonez osatutako lantalde bat: beteranoak Arantxa Txintxurreta eta Eneko Imaz biologoak; Teknopolisen hasiberriak, Alaitz Ochoa de Erive kazetaria eta Manex Urruzola ingeniaria.
|
|
|
Geologoaren
|
lana
Lurraren masa zentroa non dagoen zehaztea izan da; azken batean, itsasoaren maila puntu horren erreferentziatik abiatuta neur daiteke. Baina Lurraren masa zentroa ez dago toki finko batean, baizik eta mugitu egiten da.
|
|
|
Hainbat kalkuluren arabera, urtean bi milimetro igotzen da, gutxi gorabehera; baina zuzena da kalkulua? Erantzuna NASAko geologo batek egin duen
|
lan
bati esker eman ahal izango dute zientzialariek.
|
|
|
Horrek behin betiko aldatu zuen haren ibilbide profesionala. Harrezkero, ingurumen arazoak gizartearen maila guztietara helarazteko
|
lanetan
dabil. Ekainaren 25ean, Tolosako Naturaldiak gonbidatuta, klima aldaketari buruzko hitzaldi bat eman zuen Chillida Lekun, eta harekin hitz egiteko tartetxo bat izan genuen.
|
|
|
Gutxienez hamar urte pasatu ziren mugimendu handirik sumatu gabe. Epe horretan, etengabe
|
lanean
, elkarlanean, aritu ginen nazioarteko zientzialariak.
|
|
|
|
Lan
hura egin eta gero, bigarren saialdi bat egin genuen nazioarteko hitzarmen bat egiteko. Orduan ere Estatu Batuak izan ziren aitzindariak; Europak ez zuen interesik azaldu lehenengo urteetan.
|
|
|
Nik uste dut positiboa dela. Orain arte jende asko ez zen arazoaz jabetu, eta, gaur egun ere, garabidean diren herrialde askotan ez dago kontzientziarik; arazoaz jabetzeko
|
lan
handiagoa egin behar dugu leku horietan.
|
|
|
Mario Molina kimikari mexikarra kimikaren alor ugaritan ikertzen aritu zen munduko hainbat ikerketa zentrotan 1972 urtera arte. Urte hartan, Sherwood Rowland ekin
|
lanean
hasi zen, eta ozono geruzan CFCek zenbaterainoko kaltea eragiten duten deskubritu zuten. 1995ean Nobel saria eman zioten horregatik.
|
|
|
Emozioz aitortu digu Jesús Alonsok aitzindariak izan direla anbararen azterketan. Antartikan espainiar talde batek egiten zuen
|
lana
ezagutzen genuen. Harkaitzaren barruan zeuden unizelularrak aztertzen zituzten.
|
|
|
Hark lagunduko du zehazten animalia hori zein espezietakoa den. Aditu horiek aurkitzea
|
lan
nekeza dela aitortu du Jesús Alonsok, besteak beste espezializatutako paleontologoak gutxi direlako; hainbat tesi bideratu dira Arabako anbararen azterketara, eta, hortik bai, aterako dira espezializatutako adituak.
|
|
|
Lopez Del Valle bera, Alonso zuzendari gisa, eta aditu talde zabal bat jo eta su ari dira
|
lanean
Arabako anbarak ezkutatzen dituenak agerian uzteko. Munduan dauden 22 aztarnategietatik 11 soilik dira dinosauroak suntsitu baino lehenagokoak, baina horietatik 6 besterik ez dira 112 milioi urte baino gehiagokoak; eta 6 horien artean 2 besterik ez dira garrantzitsuak, aurkitutako inklusio kopuruari erreparatuta:
|
|
|
bata Libanon dago, eta bestea Araban (Arabakoak bi aztarnategi badira ere, kontaketarako baten gisa hartzen dira, inguru berean daudelako). Hortaz, beren
|
lanaren
garrantziaren jakitun dira Gasteizko Natur Zientzietako Museoan.
|
|
|
Orain arte atera duten informazioa ez da urria, baina
|
lan
handia geratzen zaie. Arabako aztarnategietan islatzen diren ekosistemak ongi ezagutzeak Lurraren antzinako bizitza hobeto ulertzea ekarriko du.
|
|
|
Gaur egun, museoak kudeatzen duen aztarnategiaren azterketan
|
lan
egiten duen adituetako bat da Lopez Del Valle. Jesus Alonso da Museoko zuzendaria, eta ikerketen burua:
|
|
|
Arlo zibilean ere gero eta gehiago erabiltzen dira, zainketa
|
lanak
egiteko, lursailak neurtzeko, argazkigintza eta bideogintzarako eta abarretarako.
|