|
2000
|
|
|
Hala behar luke. Eta, ordua dugu inora ez garamatzan indarkeria kaltegarriak alde batera utzirik arrazoi bidez aurrera
|
joateko
.
|
|
|
Baina, horiek guztiok bideratzeko asmoz, azkenik gazteleraz eta euskaraz aurkezten dut 1948an Nazio Batuen Erakundeak agerrarazi zuen. Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala?. Hori baitugu arrazoi biderako tresna egokia, eta horretan oinarriturik
|
joan
ezinik ez dugu.
|
|
|
Salamancako katedran irakaskuntza lan ona bete zuen, bereziki Ameriketan indioekin egiten ari ziren gehiegikeriak, Frai Bartolomé de Las Casas misiolariaren salakuntzetan oinarriturik, bere iritzien gogoetetan osatzean, Relectiones zirelakoak burutuz. Bere hitzaldi haietara
|
joaten
ziren Zuzenbidean aritzen ziren ikasleak ez ezik zenbait irakasle ere, hauen artean Martin Azpilkueta nafarra. Hitzaldi haietako azkenengoak, 1539 urtean, De indis eta De iure belli deritzen saioak, garrantzitsuenetarikoak izan ziren.
|
|
|
Baina, Aita Frantzisko Vitoriakoak, haruntzago
|
joanaz
zioen: –Legeak betearazlea izan dadin behar du zuzen, bidezko, onartua, guztientzat berdina eta errepublikarentzat baliagarria, coeteris paribus, ez batarentzat zorrotz eta bestearentzat lasai?.
|
|
|
Martin Azpilkueta(), Doktor Nabarro bezala ezagutzen dena dugu beste gizon gogoangarri bat. Aurrekoarekin lotuz, Salamancan Aita Vitoriaren hitzaldietara
|
joaten
zen eta bere ekintza eta lanetan haren eragina nabari du.
|
|
|
Gizakia, edonongo gizakia baita errespetagarri eta hortik abia gintezke beste ororen elkartasunera. Iparragirrek igarri zion gure zoria nondik nora
|
zihoan
. Nire ustez, beharbada Larramendiren iritzien berri zerbait bazekien.
|
|
|
Harantzago
|
joanaz
nioen, nik gazteleraren aurka ez nuela ezer, nire bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea, nire erantzuna ez zuen hain gogoz hartu.
|
|
|
Beraz, era horretara, epaitegien aurrean Frantziako gainerako hizkuntzek legez ez lukete inolako eskubiderik. Bide horretatik nora
|
goaz
–Non da Europaren batasuna eta bertako hizkuntza naturalen etorkizuna?
|
|
|
Hizkuntza guztiak dira errespetagarriak eta normalena da gu guretik
|
joatea
, besteak errespetatuz eta gurea errespetaraziz.
|
|
|
13 artikulua. 1 Pertsona orok du
|
joan
eta etorri aske ibiltzeko eskubidea eta Estatu baten lurraldean bizilekua aukeratzekoa.
|
|
|
Baina, inguru euskaldunean badira euskararik ez dakiten nafarrak, inguru erdaldunean, antzina Lingua Navarrorum zeritzana mintzatzen zen alde hartan, euskaldun nafarrak diren bezala. Hori, 1948an ONUk azaldu zuen Giza eskubideen kontra
|
doa
. Nafarroa osoak elebiduna izan behar luke, hizkuntzari buruzkoan bertako biztanleek eskudide berdinak izango badituzte.
|
|
|
Baina ez da gutxi, zeren otoi eta oroi horiek mundu zabalerako gomendagarri ematean Frantzia bera ere sinatzaileen artean partaide izan zela eta hortik sortzen zaiola erantzun beharra. Eta horretarako, adibidez, Europaren Batasunean bertan ereduak aurkitu ezinik ez dugu, besteak beste Aosta eta Tirol; beharbada Suitza dugu adibide hobea eta lehenagokoa, Helvetiar federakuntzak bertako lau hizkuntzak ofizialak izan zitezen,
|
joan
zen mendearen lehen partetik, Konstituzioan jarri zituen arau egokiak direla eta. Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere.
|
|
|
Esan dezatela nor noren menpe egon behar duen, Europa Frantziarena ala Frantzia Europarena? Horregatik, Frantziak aintzat hartzen ez bagaitu, Estrasburgoko Parlamentura jo ezinik ez dugu, eta horretarako biderik egokiena Europako Ombudsmanaren bidez
|
joatea
litzaiguke.
|
|
|
Ilunaldi luze batean murgildu ziren Europaren mendebaldeko herriak Erdi Arora arte. Hala ere, etenaren ondotiko lehen mendeetan berezko indar edo inertziazko jarraipena ezagutu zuten, poliki poliki itzaltzen
|
joango
zena. Hemen, uste dugu mende askotan zehar adituen artean euskara latin elebitasunak iraungo zuela.
|
|
|
Formaren aldetik zerbait zuzen ez badago, hori ez da aski debekua jartzeko; bere egitekoa kontseilu ematea behar luke, nola bideratu behar den esanaz. Baina, horretara, nora
|
goaz
Espainiako lehen hizkuntzak naturaz bere baitarik dituen ahalmenak baztertzen badira. Nora ONU eta Unescoren giza eskubide arauak guri Madrildik ukatzen badizkigute?
|
|
|
Pirinio mendien bi hegaletan Kataluniaraino agertzen dira euskarazko toki izenak. Eta Erdi Aroan, lehenik guztiok Nafar erresumaren eskutik
|
joan
ginen, latinez ziotenaren arabera Lingua Navarrorum mintzatuz, 1200 urtean Gaztelako Alfonso VIII.a sartu arte. Geroztik, Yon Etxaide zenak ongi zioen bezala, ez dugu bakerik ezagutu.
|
|
|
Nafarroan euskararekin egiten ari direnari, bidegabekeria deritzat. Bereziki giza eskubideen aurka
|
doalako
. Bekatu honetaz, hizkuntzarekiko eskubideek herrialdeekin ezer ikustekorik ez dutela dioten jurista horiek isilik daude orain.
|
|
|
horrekin bietara egingo dira. Bestela Gaztelara gazteak
|
badoaz
: han burla, eta lotsa handien kostuan badere, Erderaz ikasten dute:
|
|
|
Pedagogiaren aurka
|
doazen
ohiturok bikain salatu zituen Dulantziko seme zen Paulo Mendibilek ere, Londresen argitaratu zuen No me olvides (1829) liburuxkan. Justo Garate zenak eman zizkigun horren berriak bere lan batean.
|
|
|
Euskal herritarrok inora
|
joan
beharrik ez dugu giza eskubideak zer diren jakiteko. Historian zehar, bertako seme alabengandik adibide eredugarriak ez zaizkigu falta, eta horiek ikasi eta jarraitu beharrekoak iruditzen zaizkit.
|
|
|
Alde horietatik begiraturik
|
doa
honako liburu honetan biltzen dudana, uste dudalarik zentzuzko arrazoirik aski badugula edonon aurkezteko, hilketarik gabe eta indarkeriarik gabe noski, zeren gauza guztien gainetik, lehen lehenik gizakia jarri behar dugu, edonongo gizakia. Eta ideia kontuak, Aita Vitoriak ongi zioen bezala, itsutasunik gabe, elkarrizketaz bideratzeko ahaleginak eginaz aurrera joan gintezke.
|
|
|
Alde horietatik begiraturik doa honako liburu honetan biltzen dudana, uste dudalarik zentzuzko arrazoirik aski badugula edonon aurkezteko, hilketarik gabe eta indarkeriarik gabe noski, zeren gauza guztien gainetik, lehen lehenik gizakia jarri behar dugu, edonongo gizakia. Eta ideia kontuak, Aita Vitoriak ongi zioen bezala, itsutasunik gabe, elkarrizketaz bideratzeko ahaleginak eginaz aurrera
|
joan
gintezke.
|
|
|
Bestalde, epaitegietan gure hizkuntzak duen sarrerarik ezaren lekukotasunak ematen ditugu eta horren arabera norbere burua behar bezala zuzen defendatu ezinarenak. Hori ere giza eskubideen aurka
|
doa
.
|
|
|
Neska, zeinaren izena ez baitzekien Txemak, biluztuz
|
joan
zen erotismoak merezi ez duen azkartasun bitxi batez. Hobe horrela, pentsatu zuen, arinago amaituko dugu.
|
|
|
Nigatik izango balitz, geratuko nintzateke. Baina ezin dut, hegazkineko txartela
|
joan
etorrikoa da –Txemaren erantzuna, Euskal Herrira bueltatzeko gogo izugarria ezkutatu nahian.
|
|
|
–Bihar Belfastera
|
joan
nahi nuke, hegazkina hartzera. Eramango nauzu, mesedez?
|
|
|
gidaria eskuman, laguna ezkerrean. Isilik
|
zihoazen
, batez ere autoaren zaratak elkarrizketarako gogoak kentzen zituelako, eta beraz Irinak zinta bat jarri zuen irrati kasetean. Phil Collins en abesti baten lehen notak entzun ziren motorraren abarrotsaren gainetik.
|
|
|
Autoa errepidetik irten zen gero eta abiadura handiagoan. Azeleragailua askatzeko Irinak egindako saiakera guztiz alferrikakoa izan zen, eta bidetik hurbil zeuden zuhaitz batzuk gero eta azkarrago
|
zihoazen
euren enkontrura.
|
|
|
Inola ere ez zuen pentsatzen funtzionatuko zuenik, baina esaldion ostean neskak barre zabal bat marraztu zuen, eta Txemak azkar aprobetxatu zuen lortutako giro hura: "
|
joango
gara nire logelara?"
|
|
|
Argiegi zegoen. Berak, Eiderren lekuan egon balitz, momentuan jakingo zuen ez zela normala sei tipo batera ibiltzea Irlandan zehar, eta tabernako borroka hura ere susmagarria zen, eta Ralph nazkagarri hura Eiderren eta Duncanen elkarrizketa kontrolatzen, eta atentatua; eta Rocío autobusean, Dinglera ez
|
joateko
erreguka.
|
|
|
Zorabiatu egin zen bere begien aurrean zeru, itsaso eta lurrak bueltaka ikustean. hiltzera
|
doazenek
ikusten omen duten bezala, bere bizitza osoa agertu zitzaion argazkietan, edo diapositibetan, gustuen arabera beti ere. Baina laburtzeko:
|
|
|
" Amildegitik behera
|
joateko
puntuan egon zara, a ze sustoa eman diguzun!", esan zuen lehengo ahots berak. " Eskerrak aurrerantz jausi ez zaren.
|
|
|
Turista yankiek, elkartasun ahalegin izugarri baten ondoren, galdetu zioten ea asmorik ba ote zuen kostaldean gora egiteko, Galway aldera edo. Ze, hala bazen, eurekin
|
joan
zitekeen autobusean, eramango zutela bere norabidea iparrerakoa bazen, eta ez lotsatzeko, abesti typical xarmangarriak kantatzen zituztela errepidean zihoazenean, eta asmakizunetan jolasten zirela gasik gabeko Coca Colak edaten zituzten bitartean.
|
|
|
Turista yankiek, elkartasun ahalegin izugarri baten ondoren, galdetu zioten ea asmorik ba ote zuen kostaldean gora egiteko, Galway aldera edo. Ze, hala bazen, eurekin joan zitekeen autobusean, eramango zutela bere norabidea iparrerakoa bazen, eta ez lotsatzeko, abesti typical xarmangarriak kantatzen zituztela errepidean
|
zihoazenean
, eta asmakizunetan jolasten zirela gasik gabeko Coca Colak edaten zituzten bitartean.
|
|
|
Txemak, esker onez, baiezkoa eman zien: Galwayra ez baina pittintxo bat harago
|
joan
nahi zuela, Connemarara, baina zinez eskertzen ziela gutxienez Galway hirira eramatea.
|
|
|
Bestalde, bidaia penagarria izan zen: abesti typical en orkestrazio osoa Honner harmonika builatsu bat zen, eta berau jotzen zuen artista Txemaren ondoan
|
zihoan
eserita. Gainera, bost kilometrotik behin argazki bat egiteko gogoa sartzen zitzaien osaba Tom-en lobei, edo botaka egitekoa, edo pelutxezko gnomo bat erostekoa.
|
|
|
" Heldu gaituk Clifden a, Connemarako hiriburura...", esan zion eta segituan gaineratu zuen egunero egiten zuela berak bide hura, eta gutxitan ikusi zuela Connemara hain eder. Eta ez zuela ulertzen nola lokartu zen, eta ea nola zen posible, inoiz ez zuela aukerarik izango naturaren holako espektakulurik berriz ikusteko eta hala ere lotan pasatu zuela bide guztia, eta ardiak errepidetik
|
joaten
ez zirelako taxia ordu laurdenez geldirik izan zuela, eta paisaia hark arnasa ere osten dizula (noski, esna egonez gero), eta berrogeita hamar libera zirela, mesedez. Lagun handi bat betiko urrutiratzen denean bezala begiratu zien Txemak txanpon haiei.
|
|
|
ordenagailuarekin ibili, jan, lo egin eta, zergatik ez, mozkortu. Komunera
|
joateko
logelatik irten beharrak ematen zion nagia, eta zegoena baino pixkatxo bat eroago egonez gero logelako leihotik behera egingo zuen txiza.
|
|
|
Eta orduan bai, orduan ondo itsatsi nituen aurikularrak nire belarrietan. Laino mehe baten erdian
|
gindoazen
, bide estu eta amaigabe baten gainean, zelan azaldu... Zerua inoiz ikusi dudan grisena zen, eta errepidearen albo bietan ehun laku eta beste ehun gehiago etengabean, belar motza eta marroia, lurrari zohikatza ostu dioten seinaleak han eta hemengo zulo beltz sakonetan, ardiak bide erdian asfaltoaren arrakaletatik sortzen diren belartxoak janez, mendixken gailur borobilduak, eta Breschi jaunaren pianoa denaren gainetik, kaio harro baten hegaldi pausatuaren moduan, denaren gainetik eta denarekin bat eginik.
|
|
|
Dingletik
|
joateko
intentzioarekin, egiteari ekin nion goizean goiz. Hala ere, hain goiz joatea alferrik izan zen, handik ez baitzen ia autorik pasatzen.
|
|
|
Dingletik joateko intentzioarekin, egiteari ekin nion goizean goiz. Hala ere, hain goiz
|
joatea
alferrik izan zen, handik ez baitzen ia autorik pasatzen. Ordu eta erdi eman nuen bertan, geldi, zain, furgoneta urdin bat geratu zen arte, leiho ilunak zituena.
|
|
|
Euren hasierako intentzioa (nirekin aurkitu baino lehenagokoa) Limerick hirira heldu eta gaua han pasatzea zen. Baina pentsatu zuten hori egun bat galtzea zela, goizegi iritsiko liratekeelako, eta beraz Lahincheraino
|
joatea
erabaki zuten, nire proposamenari kasu eginda.
|
|
|
Edo hori uste nuen, ze Lahinchera heldu eta motxilak ateratzen hasi ginenean, konturatu nintzen ez zeudela inon. Eta mutilei esan nien dendaren bat bilatzera
|
nindoala
Lahinch hartan, eta eurak joateko aterpetxera bien bitartean.
|
|
|
Edo hori uste nuen, ze Lahinchera heldu eta motxilak ateratzen hasi ginenean, konturatu nintzen ez zeudela inon. Eta mutilei esan nien dendaren bat bilatzera nindoala Lahinch hartan, eta eurak
|
joateko
aterpetxera bien bitartean.
|
|
|
" Zer, Duncan? Orain hiru kilometroko bidaiak gustatzen zaizkik, mukitsuei moduan?", erantzun zuen barreka Ralphek,"
|
zoazte
, zoazte zuek bostok aterpetxera, gu hamar minutu barru itzuliko gara eta".
|
|
|
" Zer, Duncan? Orain hiru kilometroko bidaiak gustatzen zaizkik, mukitsuei moduan?", erantzun zuen barreka Ralphek," zoazte,
|
zoazte
zuek bostok aterpetxera, gu hamar minutu barru itzuliko gara eta".
|
|
|
Ennistymonera
|
gindoazela
auto zuri batek argiekin keinu egin zigun. Begira geratu nintzaion, munduan gehien gustatzen zaizkidan autoak aspaldiko Chrysler horiek baitira.
|
|
|
Eta beharbada izango da Rocíok utzi zidan arrasto ezabaezinagatik, baina iruditu zitzaidan bera zela, Rocío bera, Chrysler zuriaren atzeko aulkian
|
zihoana
. Begira geratu zitzaidan behintzat, eta segundotxo bat izango zen, ez gehiago.
|
|
|
Eta bide bazter horretan, azkenik, irribarre txikitxo bat eskaini zidan eta, eskuak bolanteari lotuta zituela," Connemarara
|
joan
nahi duzu, Eider?", galdetu zidan. Ez dakit galdera horretatik zein zatik irauli zizkidan tripak hain modu zoragarrian:
|
|
|
Gaur goizean bere gelara
|
joan
naiz isil isilka (argi dago, beraz, gaurko gaua ere ez dugula batera pasatu), eta ikustean oraindik lotan zegoela, ba berari begira geratu naiz momentu batez. Eta Jabi gogorarazi dit.
|
|
|
Ralph eta biok Clifdenera
|
joan
gara paseatzera. Handik postal bat bidali diot Jabiri.
|
|
|
Badakit neu naizela aldatuta itzuliko dena, baina berdin dio noren erruz aldatu diren gauzak: Txemak egunero galdetuko dit noiz
|
joango
naizen pisura bizitzera, eta ondo dakit bere intentziorik onenarekin egiten duela. Bederatzi urte daramatzagu, eta urte hauetan intentzio onak baino ez dizkit eskaini.
|
|
|
Beldurra daukat, hara
|
joatean
nire burua ez ote den egongo pausatuago Irlandako oroipenetan, herriko eguneroko bizitzan baino.
|
|
|
Izan ere, lurra amaitzen den honetan, aurrerago
|
joan
ezin daitekeen toki honetan, zer ez da amaitzen edo hiltzen Connemara honetan. Gauza asko ari zaizkit hiltzen barruan, bai.
|
|
|
Pozik eta gazte sentitzen naiz, banaka banaka pizten
|
doazen
ilusio ia nerabeak sentituz.
|
|
|
|
Bagoaz
bihar Ipar Irlandara. Lehendik ere gogo handia nuen inguru horiek ezagutzeko, eta gehiago orain Ralph nire aitzakia izanik.
|
|
|
Ralph ez dut berehalakoan konbentzitu. Nahiago zuen Connemaran gelditu harik eta ni etxera
|
joateko
eguna heldu arte. Hemen ederto gaudela, Ipar Irlandak ez duela askorik ikusteko eta, gainera, arriskutsua dela esanez desenkusatu da.
|
|
|
Beraz, furgonetaz
|
joango
gara Sligoraino, eta handik aurrera autobusez.
|
|
|
–Eskegitzera
|
noa
, agur!
|
|
|
Uste dut ez dudala zabalduko. Eta bidaiaren amaierara hurbiltzen
|
noan
eran, gero eta nazka handiagoa ematen dit Eiderrek.
|
|
|
–Lagunengana
|
joateko
–Hara, Jabi:
|
|
|
Hara, Jabi: arrazoi bi emango dizkizut" lagunengana" ez
|
joateko
. Lehena, zure moduko lagunik ez dudala behar.
|
|
|
Eta azkenik etorkizuna, edozein pauso, edozein ñabardura irrigarri Eiderren gezurrekin (edo egia ezarekin) erlazionatuko zuen etorkizuna. Herrira
|
joan
eta betiko lagunekin aurkitzea(" zer, Txema. Eiderren oroitzapena piztu al dizu Irlandako bidaiak?"), pisua, argazkiak, liburuak, kaleak, musuak, laztanak.
|
|
|
Nik ondo pasatu nuen, baina gutariko batzuek ez hainbeste. Kontua da taberna batean denbora luzea egon eta gero, erabaki genuela beste batera
|
joatea
. Beno, ba beste horretara sartzean, aurpegi ezagunak ikusi nituen.
|
|
|
Arratseko lehen orduetan, beste egitekorik ez nuenez, ditxosozko izurdea ikustera
|
joan
naiz. Lehengoan ere esan nuen Dingleko uretan izurde bat bizi dela, eta txalupak irteten direla bera ikusteko asmoa dutenentzat.
|
|
|
Ezezkoa eman diot; ez nuela ezagutzen eta, gainera, tabernan izan zuen jokaera arraroa ez zitzaidala batere gustatu. Erantzun dit barkatzeko, mahaian jarrita berarekin zeuden lagunek esan ziotela guregana
|
joateko
. Duncanek, batez ere mozkortuta dagoenean, berba larregi egiten duela, eta ez zutela nahi bere hizjarioarekin ni molestatzerik.
|
|
|
Eta beno, kontua da galdetu didala ea zer egingo nuen arrastian, askotan azpimarratuz berarekin
|
joateko
paseatzera, eta orain nahi ez banuen ere, ba behintzat geroxeago, eta horrela. Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe.
|
|
|
Norbaitek esan du geuk ere erantzun genuela, ez noski indarrez, zentzuz baino. Eta, beraz, ea gogorik geneukan gauean taberna batera
|
joateko
eta hitzaldiko gaia bertan jorratzeko.
|
|
|
Orain afaltzera
|
noa
. Eta gero tabernako hitzaldira.
|
|
|
Kamixeta ere, bat eta bakarra ibili zuen soinean: logotipoa ia
|
joanda
zuen neolitikoko Nafarroa Oinez batekoa. Horren gainetik alkandora koadroduna, eta azkenik polarra.
|
|
|
Bi egunetik behin. Zeren, finean, bera ez baitzen Irlanda hartara modelotxoak luzitzera
|
joan
, ezpada Eider, bere neska, bere laguna, bere bizitza, bere izateko arrazoia aurkitzeko nahiaz.
|
|
|
Horregatik diot ez ninduzula sekula engainatu, nik ez baitut inoiz engainurik sumatu. Aldiz, neu izan naiz maitatua izatearen gogoari heldu eta itsu itsuan aurrerantz
|
joan
naizena. Begiak itxi nituen nahiago izan nuelako sinestea, amestea, itxaropenari gogor oratzea... errealitate puta honi aurrez begiratzea baino.
|
|
|
Begiak itxi nituen nahiago izan nuelako sinestea, amestea, itxaropenari gogor oratzea... errealitate puta honi aurrez begiratzea baino. Eta orain, Irlandan eta disket hotz bati esker, G12 kalera eraman duzun egia osoa ari zait agertzen, eta nahi izan arren ezin dut burutik kendu zu zeu zarela kontatzen didana Rocío harekin enrollatu zinela, Jabirekin izandako aferak uste zenuena baino garrantzi handiagoa izan zuela azkenean, eta oraindik ere" Connemara" aipatzen duzu, eta toki horretara zeure bila
|
joan
nahi duzula. Oraindik ez duzu zure burua aurkitu ala?
|
|
|
Azken esperimentu haren txanda ere noizbait heldu zen: ispilu bat ipini nion kaiolaren horma baten kontra, bere burua ikus zezan eta, esperimentua ondo
|
bazihoan
, nortasunaren garapen absolutu bat lor zezan perikito horiak.
|
|
|
Inongo etologo, ornitologo, zoologo edo biologok egin ez zuen aurkikuntza. Aurrean zuen txoriarengana
|
joaten
zen, konkistaren jokoa hasten zuen, abestien bitartez komunikazio sistema konplexu bat jarri zuen martxan... Perfektua zen.
|
|
|
Hara heltzeko zenbait kilometro egin behar izan zituen oinez, motxila handia bizkarrean, autobusik ez zuelako aurkitu eta herri balneariora autoz
|
zihoazen
denak edadetu samarrak zirelako eta, beraz, bide ertzeko motxiladunari mespretxuz begiratu ondoren aurrera segitzen zutelako, Txemaren hatz lodia berriz poltsikora sartzera kondenatuz.
|
|
|
Edonola ere, txukuna: lau pertsonarentzako logela txikiak, sukalde zabala eta aipatutako jabearen nahien arabera kanalez aldatuz
|
zihoan
telebista, sofaz betetako saloi batean.
|
|
|
Txema sukaldera
|
joan
zen, une hartan hutsik zegoelako eta ez zuelako gogorik ordenagailuko pantailan azalduko zitzaizkion hitzak (eta gutxiago hitz horiek sortuko zioten ohiko zirrara) inorekin konpartitzeko. Jakinda, gainera, Eiderren krudelkeria ikaragarria ari zela izaten, eta horren ondorioz Txema sarritan hasten zitzaiola maldizioka neskalagunari, mekauenka hormak eta mahaiak kolpatuz.
|
|
|
Beste norbait sartu zen sukaldera eta galdetu zion ea zertan zebilen bereak ez ziren poltsetan bilatzen. Txemak erantzun zion barkatzeko, ez zela konturatu plastikozko poltsa hura berea ez zenik, eta gainera
|
bazihoala
kalera eta agur.
|
|
|
Hara, my basque fellow, nik emaztearen arropak janzten ditut askotan. Eta batzuetan hirira
|
joaten
naiz eta trapu intimoak erosten ditut, eta dendan esaten dut... zera, nire atsoarentzat direla, ezta. Ba bai, berarentzat ere badira, noski, baina erosten ditudanean neure gustuz aukeratzen ditut, e?
|
|
|
Pittinka pittinka gure harreman hura hasierako komenientziatik urruntzen hasi zen, benetako bihurtzen, eta laster heldu zen momentua zeinetan egiaz disfrutatzen nuen Txemarekin. Jaietara
|
joaten
ginen; gustura herriko jaietan, baina askoz hobeto ingurukoetan edo urrunekoetan, eta zer esanik ez igande aspergarrietan supituan antolatzen ziren guateke ia anakroniko haietan (gure herrian mundu osoan baino hogei urte beranduago deskubritu ziren guatekeak). Ahoz aho hedatzen zen albistea, eta laster betetzen zen jendez eta edariz lonja txikia, atea irekitzeko giltzak nondik irten ziren inork ez zekien arren.
|
|
|
Pozez hartu zuen Catherine hil baino egun batzuk lehenagoko IRAren hiru egunetako su etena, baina gobernu ingelesaren jarrerak apaldu zizkion hasierako ilusioak. Eta beno, holaxe
|
joan
zitzaion azken aste hura, Catherine O’Reilly hil zeneko astea, alegia.
|
|
|
Eta egun batez, lanera
|
zihoala
, bariante berriko bihurgune txarto peraltatuan hil zen. Eta Txema ere, zer diren gauzak, inmentsitatearen sentsazioak irentsi zuen.
|
|
|
kale osoa zeharkatu zuen atzera begira. Bakarrik
|
zihoan
, ez berak hala erabakita, baina jendetzaren artean ez zen hain nabarmena bere erretirada bakartia. Gaua gogorra izan zen, nahi baino motzagoa, baina begiradaz eta intentzioz josia.
|
|
|
Eskolako neskatila hura pasilloetatik ikusten zuen egunero, bere lagunekin hizketan eta barrezka, eta berak, mutikoak, komunera
|
joan
behar izaten zuen, ileak ondo zituen egiaztatzera, eta berriz ere (etxean hainbestetan egin arren) Bogart en keinu autosufizientea entseiatzera.
|
|
|
Baina mutila urduriegi zegoen, eta edan ahala erretzen zitzaion alkohola bere barnean. Neska ikusi eta hara
|
joaten
zen mutila, atzetik koadrila osoa segika zuela. Bihotzaren taupaden artean hurbiltzen zitzaion, eta baita zenbait mozolokeria bota ere.
|
|
|
Minutuak eta orenak erlojuari begiratu orduko
|
joan
ziren, eta baita gaua ere, tabernaz taberna, eta guztietan agur txiki bat bere bihotzeko taupaden errudunari, agur iheskorrak, herabeak. Batzuetan ikusteko esperantzarik ez zuen taberna batean azaltzen zitzaion, eta beste agur bat.
|
|
|
Azalpenik eman gabe, alegia. " Jabi, Irlandara
|
noa
" esatea ezinezkoa litzaiokeelako, bere mutilaren hamaika galderei erantzuteko azalpen borobilik aurkitu gabe. Beti behar du arrazoiren bat Terek, eta baita Jabik ere.
|
|
|
Jabik pentsatuko luke errua berea dela, zerbait txarto egin duela, eta horregatik egiten diola alde maiteñoak. Terek, berriz, pentsatuko luke" azken finean, Irlandara
|
joateko
dudan gogo itzeletik aparte, ez daukat arrazoi handiegirik bidaia hori egiteko, eta gainera, Jabi kezkatuta geratuko da", eta azkenean, bat dela edo bestea dela, euren eguneroko bizimodu polit eta linealarekin segituko lukete poz pozik, hurrengo goizean egun milimetratu bati ekingo zioten segurtasunaz.
|
|
|
Antza, nik uste nuena baino nekatuago nengoen hegazkineko bidaiaren ostean, eta goizean lotan segitu nuen goxo goxo nire literan. Entzuten nituen, noski, nire gelakideen
|
joan
etorriak, eta kanpoko trafikoaren hotsak, sirena eta klaxonez hornituta. Baina nik lasai segitu nuen ohetxoaren babes epelean.
|
|
|
Autoan
|
joateak
duen abantaila paisaiaren kolore aldaketez ohartzeko ematen duen aukera aparta da, eta mapa geopolitiko baten gainean irristatzen ari zarela ematen du, autoak erraztasun berberarekin uzten baititu atzean hiriko grisak zein nire ametsetako esmeraldetara iritsi nahi eta ezin duten berde apalagoko zelaiak, edo garitza zabaletako hori gorriztak. Eta hemen miliatan neurtzen den abiadurak asfaltozko hariz josten ditu Irlandako mapa geopolitikoa osatzen duten kolore desberdinak.
|
|
|
Gero tabernaria ere batu zitzaigun elkarrizketan, eta azkenean barkatzeko esan behar izan nien, oraindik ez nekiela aterpetxean tokirik izango nuen, eta bertara
|
joan
behar nuela, ez banuen kalean lo egin nahi. Gonbidatu ninduenak barrezka erantzun zidan ezetz, tokirik ez banu bere etxera joango nintzela lotara, eta telefonoan txanponak sartzearen keinua egin zuen bere emazteari deitzeko, afari berezia presta zezan agintzeko.
|
|
|
Gero tabernaria ere batu zitzaigun elkarrizketan, eta azkenean barkatzeko esan behar izan nien, oraindik ez nekiela aterpetxean tokirik izango nuen, eta bertara joan behar nuela, ez banuen kalean lo egin nahi. Gonbidatu ninduenak barrezka erantzun zidan ezetz, tokirik ez banu bere etxera
|
joango
nintzela lotara, eta telefonoan txanponak sartzearen keinua egin zuen bere emazteari deitzeko, afari berezia presta zezan agintzeko. Eskerrak emanez irten nintzen tabernatik aterpetxerantz, eskerrak batez ere Irlandan bakarrik sentitzea oso zaila delako, eta horregatik.
|
|
|
Dohainik bidaiatzea maite dutenen, dugunon, merkatu bat ematen zuen Kilkennytik abiatuta Cashelera
|
zihoan
bide hark: gazte bat hemen, erosketak egiterakoan goiztiar ibilitako emakume edadetu bat harago, motxila handi bat bizkarrean zuen betaurrekodun despistatua urrunago.
|
|
|
Dublindik gora lehendabizi, Ipar Irlandan sartu, eta ondoren mendebaldeko kostaldetik behera egin du. Orain Dublinerantz
|
doa
apurka apurka, zeren badu denbora aski oraindik, eta beraz egunetik egunera prestatzen ditu hiriburura joateko erabiliko dituen bide eta zidorrak.
|
|
|
Dublindik gora lehendabizi, Ipar Irlandan sartu, eta ondoren mendebaldeko kostaldetik behera egin du. Orain Dublinerantz doa apurka apurka, zeren badu denbora aski oraindik, eta beraz egunetik egunera prestatzen ditu hiriburura
|
joateko
erabiliko dituen bide eta zidorrak.
|
|
|
Oraingo Rocíok (bestela adarretatik
|
joango
naiz) ez du inoiz hamar minutu baino gehiago itxaron autoren bat bere ondoan gelditu arte. Hori, berak esana.
|
|
|
Hori bai: aitortu didanez, behin gertatu zitzaion kamioi bateko kabinan sartu eta ezin eutsi izan ziola bere eskuinean gidari
|
zihoan
gaztearen morboari. Berak azaldu didan naturaltasun guztiarekin saiatu naiz, Bitakora, zure orrietan idazten, nahiz eta hasieran harritu egin naizen, munduko gauzarik normalenak balira bezala kontatu baitizkit kabina barruan gertatutakoak.
|
|
|
Horrela
|
joan
zaigu arratsalde partea, bakoitzaren penak eta loriak aireratuz. Rocío honek harritzen nau, esaten dituen guztietan.
|
|
|
Rocío honek harritzen nau, esaten dituen guztietan. Esate baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi dituela (amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera
|
joateko
aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala.
|