|
2000
|
|
|
Nik, egia esan, ez dut nire burua bertsolari sentitzen. Niretzat, futbolera edo pilotara
|
joatea
bezala da, astelehenean bertso eskolara joango naiz entrenamendura noan bezala. Ainitz gustatzen zaidan zerbait da, ederki pasatzen dut, lagun giroa badut, baina hortik esatea bertsolari naizela, niri behintzat ez zait oraindik burura iritsi.
|
|
|
Eta, ahotik lerdea eta habuina zeriola, hasperen egin zuen behin eta berriro, itotzerat
|
balihoakigu
bezala.
|
|
|
Eta konfesione labur haren ondoren, altxatu zen aita... eta orduan guztiz beldurtu nintzen, nihaur ere ipuin hartan sartzerat
|
banindoa
bezala... zeren, tigre bezatzaileak erran zuen arren ezen suerte hartako tigreak ez zirela gizonen aurka oldartzen, pentsatzen hasia bainintzen, giroak kutsaturik edo, bertzela ere gerta zitekeela.
|
|
|
Ene bihotzaren iraulia, nihaur ere bihotzekoak jorik hiltzerat
|
banindoa
bezala...! Zeren eta, bizitzan gutitan estimatu izan banuen ere, neure aita bainuen hura, hatsa eta odola eman zizkidana, eta zeren Mattinen alde eman baitzuen bere bizia, azken finean!
|
|
|
Eta aitari behatu, eta irriz ikusi nuen hura ere, baita hats hartzen ere, barren barrendik, iparreko hodei beltz heldu berriak hegotik ihesi
|
balihoaz
bezala, ekaitza lehertu aitzin. Eta erran zuen:
|
|
|
Baina, batuta atxiki orduko, desafinatzen du orain honek, horrek gero, hark geroago, eta noizbait ere haiek bihurtzen dira zuzendari eta, batuta eskutik kentzen didatela, alborat uzten naute. Eta jauzika eta etenka datozkit orduan pentsuak, bakoitza bere aldetik
|
balihoa
bezala... batasunik eta osotasunik gabe. Eta osoa ez dena osoaren zati bat baizik ez da.
|
|
|
—Bai, baina... —erraiten zidan amak, eta isilik geratzen zen, haren erredimitzeko nahia eta gutizia hitzetarik harat
|
balihoa
bezala.
|
|
|
—Joan hadi afarirat, sugegorria poltsikoan, eta has hadi afaltzen deus ere gertatzerat ez
|
balihoa
bezala; gero, afalburuen aitzineko platera jan ondoren, asmatu zerbait, tripak nahastu zaizkiala edo, eta hoa ene kakategirat; ondoren, afaltzerat itzuli, poltsikotik sugea atera, eta erakutsi dukearen edo kondearen emazteari, edo haien ohorezko damaren bati —emaztekiren bati beti ere—, eta erran nola narrastia kakategian ikusi eta akabatu arte zanpatu behar izan duan. Eta, esplikazioneak emaiterakoan, teatroa egin, izuturik eta heure onetik aterea bahengo bezala...
|
|
|
—Oker nengoan, Pedro, hirekin, eta hoa, bai, hemendik. Izan ere, hi famaz mintzo haiz, arteaz eta libertateaz mintzatu beharrean, eta ahalkea emaiten didak. Eta ez zagok, bertzalde, mahatsa eskatzerik elorriari —begiak zabalik zituen osabak, betzuloetarik ateratzerat
|
balihoazkio
bezala, ukabilak bularraren kontra hertsirik; eta uste izan nuenean ezen bere ukabil haiekin edozer egiteko gai izan zitekeela, aitzitik, lasaitu eta hedatu zituen eskuetako hatzak eta bigundu zuen apur bat bere behakoa, erraiten ziola—: Halarik ere, bazekiat ezen Italiatik enegatik etorri hintzela, eta, halatan, enea dela kulpa eta hobena, eta ez dudala desenkusarik...
|
|
|
Baina urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz haren etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio, baina jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo haren azpian zerbait haustera
|
balihoakio
bezala.
|
|
|
Eta akabatu zuen, halako batean, koadroa, eseri zen aulkitxoan, beheratu zuen burua, bizkortu eta ozendu zitzaion hatsa mementu batean, zorabiatzerat
|
balihoa
bezala... eta, orduan, nihaur ere larritzen nintzela eta hurbildu egiten nintzaiola, eskua besagainean jarririk, galdetu nion:
|
|
|
Eta nik irri eta irri egiten nuen, bigarren pitxerrari ekiten nion bitartean, kurkaz kurka. Eta nola igartzen nuen ezen kurka bakoitzak gero eta ausartago egiten ninduela, jaun André!, kontzientzia ontzi bat balitz bezala eta nik edaten nuèn garagarnoa ontzi hartarat xuxen
|
balihoakit
bezala, non ito baitzen, finean, barrendik estutzen ninduen harra eta betiko harra. Eta, horrela, hatsarreko urduritasunaz ahantzirik, gogara nengoen orain ni ere, joko erdi lizun erdi inozent hartan murgildurik... harik eta Manexek, lekutik altxaturik eta neska haietarik bati gerritik atxikirik, erran zuen arte:
|
|
|
Ordea, bazkalduz gero kapitaina bere balentriak kontatzen hasi zitzaidanean, osabari gertatuak jada ahantzirik, nigarrari eman nion, halako batean, nehongo arrazoinik gabe... arestian konplitu ezin izan nuèn desira orduan konplitu izan balitz bezala, behar ez zenean. ...o gorabeherak, ene desiren eta ene izatasunaren arteko liskarra islatzen zutenak —ene barrengo haustura, alegia—, huraxe izan zelako halako zerbait gertatzen zitzaidan lehen aldia; edo erran nuke ezen hura ez zela izan, benturaz, gertatu zitzaidan lehen aldia, baina bai gertatuaren berri nekien lehen aldia, ene barren hausturaren kontzientzia klar eta garbi harekin, gorputza leku batetik
|
balihoakit
bezala, arima bertzetik; edo erran dezaket, finean, ezen orduan bizi izan nuela neure baitan bataren bitasuna, zeren ustez bat nintzena bitan banatua banengo bezala sentitu bainintzen, leku batean egon arren bitan banengo bezala, han eta hemen, sentimendu kontrajarri haien zurrunbiloan. Eta Joanes bakarra nintzen arren, bi Joanes sentitzen nituen neure baitan... nola Mattinen baitan bi Mattin haiek hauteman bainituen, bata argia eta bertzea iluna, hark hartu kolpearen ondorez, noiz eta zalditik erori baitzen, nahiz eta, egia erran, nik zerbait disimula nezakeen eta anaiak ez...
|
|
2001
|
|
|
Eta ironia kontuak aipatzen baditugu, Juan Martinen meritu literarioak, lehenago esan bezala, patu nahiko tristeko bi nobeletara eta gastronomiari buruzko liburu batera mugatzen direlako da. Hori gutxi balitz, badakigu idazle modura azaltzen den lekuetan, Madrilen idazle periferikoen jardunaldietara
|
doanean
bezala," zozketaz" egokitu zaiola han egotea. Euskal literaturaren txikitasunari, Madrilgo giro literarioaren hutsalkeria (Babelia) eransten dio Saizarbitoriak, egungo egoeraren diagnosi ironikoa, ezpairik gabe.
|
|
|
–Ez ezak ezetz esan –aholkatu dio lagunak putre begiradaz– Banekian maiteminduta hengoela, banekian. Ez zekiat seguru zein den neska, malekoiko hori edo beste bat, baina berdin dik, maiteminduta hagoela seguru, ze azken aldian
|
joanda
bezala hago, txikito, Marte parean paseatzen gutxienez.
|
|
|
Neska orduan zakila ahotik atera eta katamar etorri zen Goioren gainera, eta ipurdia Goioren zakil tentearen justo gainean izan zuenean, belauniko jarri behar zela zirudienean, Goioren sabelpean eseri zen, Goioren zakila beste gordeleku heze, bigun, epel horretan sartuta. Neskaren bular ilunek esne irakinaren usaina zuten, Ai aiumaka hasi zen berehala, zaldi gainean trostan
|
doana
bezala mugituz eta ai aiumaka. Goio atsegin itsasoan jitoan zegoen, harik eta batbatean zainoratze eta barru kolpe goxoa sentitu zuen arte, eta epilepsia laburrean ikaratu zitzaion gorputza, eta hasperena.
|
|
2002
|
|
|
Gizakia aztertzen dugu zientzialariok eta, alde horretatik, humanista gara, nahiz eta zenbaitek beste adar batekotzat hartzen gaituen (bestelako ezagutzaren bila
|
bagindoaz
bezala, alegia).
|
|
|
batzuk hara, besteak hona; barrez edo erdi oihuka; harroputzak edo isilkorrak. Baina hura guztia beraiekin ez
|
balihoa
bezala hartu zuten. Film bat ikusten ariko balira bezala.
|
|
|
Musika isil eder bat zen, edonor hegaldaraz zezakeena, baita heriotzaren gainean ere. Azken joaldian, gainera, biolina jota gero, besoak zabaldu zituen Leirek, norbait besarkatzera
|
balihoa
bezala, irri bat ezpainetan. Halaxe joan zitzaigun beste mundura...
|
|
|
Bizitzako egunik txarrena pasatu nuen, bertigo existentzial handi batek hartuta. Norbaitek barnea hustu balit bezala eta osorik erortzera
|
banindoa
bezala, neure barne hartara eta hustasun infinitu hartara. Neure baitaren baitara.
|
|
2003
|
|
|
Erre egiten zuen, baina bai erredura goxoa eta atsegina... Giharrak samurtzen joan ziren, ukitu haren pean urtzen
|
balihoaz
bezala. Unaxen begiak gero eta hurbilago ikusi zituen, euretan galdurik sentitu artean, ezpainak laztankiro elkartzen zirela.
|
|
|
" Pinu etxe esan duzu, baina ‘pinu’ hori ez zait gustatzen: izan ere, ‘u’ horrek, hitzaren bigarren bokal horrek alegia, oso triste uzten du zuhaitza, hostoak erortzera
|
balihoazkio
bezala. Pinuak, aldiz, Jainkoaren zuhaitza den neurrian, beste bokal osoago eta biribilago bat luke:
|
|
2004
|
|
|
Ordurako banekien munduak buelta asko eman ditzakeela, eta horregatik esan nuen. Bakoitzaren ilusio, amets eta gogoak etorri bezala joan, eta
|
joan
bezala etor daitezke. Horregatik ez nituen ateak erabat itxi nahi.
|
|
|
Nire estasia, bai, baita amona Sinforosarena ere! Amonak inozentziaren xarma baitzuen, gauza bakoitza lehen aldiz gertatzera
|
balihoakio
bezala bizitzera bultzatzen zuena, antzeko egoerak aurretik beste mila bider bizi izan arren. Eta partida hartan ere halatsu ibili zen, ni bezalako beste haur bat bilakaturik.
|
|
|
Moja ttikiak
|
joanda
bezala segitzen zuen, eta zabal zabaldutako begi haiek ikara eman zidaten. Duda egiten zuen, agian fedea galtzeko zorian ere bazegoen.
|
|
|
isiltasunean, iheska
|
balihoa
bezala
|
|
2005
|
|
|
Beraz, serioski prestatu genuen gure parte hartzea, irabazi, eta saria errefusatu genuen. Bistan dena biziki gaizki bizi izan zutela, fandango txapelketara frontoi batera pintada bat egitera
|
doana
bezala joan ginela leporatu ziguten, gaizkile bezala hartu gintuzten, baina gure helburua otoi errespetu pixka bat eskatzea zen.
|
|
|
Hasieran mantxa ilun batzuk baino ez ziren izan, han zeru urdinaren kantoi batean, baina hurbildu ahala, sargoriak jarraitzen zuen bitartean, zeruaren zati gero eta handiagoa bereganatu zuten. Arratsaldeko zazpiak aldera entzun ziren lehenengo trumoi hotsak, zerua gure gainera erortzera
|
balihoa
bezala. Bost minutu beranduago Monikak zaborra atera zuen jatetxearen osteko ontzietara, eta uraz blai itzuli zen.
|
|
|
Gero eta gusturago sentitzen nintzen Idoiarekin, baina, beste alde batetik, itsas labarren ertzean
|
banindoa
bezala sentiarazten zidan zerbaitek. Zerk?
|
|
|
Harri jasotzaileak atzera egin zuen. Marrok pistola tirabidean ipini zion, tiro egitera
|
balihoa
bezala, eta esan zuen:
|
|
|
Txapela ikusi zuen leihoaren maldan eta marmarika hasi zen: herioak txikitik troxatu zaituena, zu, neure aita ez zaitezela hil, ez hil bederen eni hitz bat erran gabe, mintza zakizkit, lehen idien aitzinean hots emaiten nenbilenean mintzo zintzaizkidan bezala, ote eta iratze biltzera auzoen laguntzera
|
gindoazenean
bezala, mezatik landa hilerrian otoitz bat murdukatu ondoan, karamelo eta karanbar ezti erosteko libera soila ematen zenigunean bezala, Donapaleuko merkatura joateko bi oihuz iratzarrarazten edo ardiak Lakabirako artadira eskapatzera uzteagatik larderiatzen gintuzunean bezala. Mintza zakizkit.
|
|
|
Betidanik mimo hura talentu handikoa dela pentsatu izan badu ere, ez dio sekula ezer bota, baina oraingoan Serantesek txanpon bat bota nahi dio, bizitza horretan
|
balihoakio
bezala. Patriketan ez dauka, ordea, txanponik.
|
|
2006
|
|
|
Playstation bat da, nahi bada. Horrelaxe operatzen dut nik, moto gainean
|
banindoa
bezala.
|
|
|
Pentsa, inoiz edo behin bizikleta bat lortzen baldin bagenuen, paseotxoren bat egiten genuen, baina hori estra bat zen. Guretzat orduan bizikletako paseo bat egitea gaurko gazte batentzat oporretan Londresera
|
joatea
bezala izango zen. Gure bidaia Adarra mendira joatea zen, edo Onddira, edo Erniora.
|
|
|
Bikoiztasun horrek eskizofrenia arraro batzuk sortzen ditu. Gure imajinarioa alde batetik
|
balihoa
bezala eta errealitatea, bere hedagune plural guztiekin, beste aldetik.
|
|
|
Uhal garraiatzaile baten kontra
|
joatea
bezala da... Oso
|
|
|
hortik igaro baita. Mendira
|
joatea
bezala da. Gauza bera da.
|
|
|
Pataki zegoen orain sukaldeko suen gaineanerdi eserita, eta ez zen pentsa zitekeen bezain deserosoa ere. Olatz etor daiteke, isilik.Eskumutur biak heldu zizkion samurki Martak Patakiri, oheburuan izara hautsibatekin eskulotzera
|
balihoa
bezala. Baina ez zeuden ohean.
|
|
|
filologiara mugatu gabe, kazetaritzan oso aktibo, hasieratik hiri hartako gizarte kontserbakoi itxiarekin eta gotzain Cámara rekin talka egiten du; Espainiako berrikuntza kultural eta intelektualean saiatua (itzulpenak eta abar eginez), hagitz interesatua politikan ere. Barne prozesu ulertzeko bihurri samar batean, bi burdinbide ezberdinetatik batera
|
balihoa
bezala dabil, Bilborekiko lotura zaharrak, alde batetik, 1894an PSOEn militatzera darama, Espainia sozialaz kezkaturik (baina, nahiz Salamancan bizi, Bilboko asoziazioan afiliatua); eta ber denboran, bestetik, sorterri berrian" arimarekin Gaztelaren bila" –Goethe k esango lukeena–, En torno al casticismo izenburupean ezagutzen diren saioak publikatzera 1895ean, Espainia eterna... hamar urte lehenagoko konferentziarekin sintonian) 253, eta aldi berean krisi erlijioso pertsonalarena, handik harako guztizko zaputzarekin positibismoari eta" fede itsurako" konbertsioarekin razionalismo eta zientismo ororekin apurtuz.
|
|
|
Borobildu egin dira ertz guztiak. Zorakeria bat egitera
|
doanak
bezala, tontor garai batean ikusten du bere burua. Salto egiteko prest.
|
|
|
Zure ikuspegitik, andreak gustatzea mundu guztiak espero duena da. Eskolan bukatu eta institutura
|
joatea
bezala; inork ez dizu galdetzen ea neskek edo gizonek berotzen zaituzten, etorrian baletor bezala. Baina esan zenuen, eta baina hori beste ezer baino hobeto gogoratzen dut, gizonak gustatzea desberdina da, esatea bezala ez duzula institutura joan nahi.
|
|
|
irailaren 11n. Egun horretako ilunabarrean, Sant’Angeloko zubi aurreko plazan, Beatriceri burua moztu zioten lekuan, gutxi gorabehera, argiz eta itzalez osatutako irudi bat agertzen omen da, zeina zubiraino joaten baita, Vatikanoko San Petri elizara –Klemente aita santua beste hainbat aita santuren artean hobiratuta dagoen lekura–
|
balihoa
bezala, hango norbaiti kontuak eskatzera edo.
|
|
|
Iluntze hartan, behin berriz zurezko gopor bat hurbildu nuen Estefaniaren eltzera, denbora
|
joanetan
bezala. Berandu arte ari izan nintzen haren eta Ramonaren kalaka aditzen.
|
|
|
Begiak bildu, astiro igurtzi eta alde egin du sukaldetik tabernako barrara. Dena ondo
|
balihoa
bezala. Barran Anjel, bere neba, kafe pare bat izotzarekin gertatzen.
|
|
2007
|
|
|
Gau hartan ez nuen lorik egin. Bueltak eta errebueltak eman nituen ohe zakarrean, Frantziako Tourreko mendiko etapa batean bizikletaren gainean
|
banindoa
bezala, atsedenik lortu gabe, ordea. Elisa, loti handia eta zaratatsua bada ere, dena esan behar, halako batean esnatu egin zen eta ezin berak ere lorik hartu.
|
|
|
Zigarroak bata bestearen atzetik errez eusten dio edateko tentazioari, eta geltokikoek potolo txikiari baino are gorroto handiagoa diote. Burua oso goian duela egon ohi da emakume transparentea autobus geltokian, egunero Parisa doan autobus bat hartzera
|
balihoa
bezala, eta Parisen operara eramango duen aktore famatu bat zain baleuka bezala, zapata distiratsuekin. Baina emakume gardenak ere ez du sekula autobusik hartzen, eta geltokian egoten da, eserita edo tente, gainontzekoei beren dependentziaren neurria gogoraraziz:
|
|
|
Banekien Baiona ardura oinez zapaltzen nuelako, ez nuela existentzia pilixkarik, ez nintzen ikusgai edonork kuskatzen ninduelako, barkamendurik eskatu gabe. Jendea tankearen pare aurreratzen zen, etxearen eta lantokiaren artean no man’s land erraldoi batean
|
balihoa
bezala. Zergatik zeuden hain triste eta ulu beltzen moldean hain ziztakor?
|
|
|
— Ordukotz hotza
|
joana
bezala zian, eki xuritan xukatu gaituk ba laster berriz biderat jiteko artian!
|
|
2008
|
|
|
Hori esan didatela behintzat Maria Jesusek eta Mirenek. Eta
|
joan
bezala bueltatu gara, zerrenda osatzen. Autobusetik jaistean pentsatu dut ez diedala inbidia bertsolariei bakarrik, musikariei ere bai.
|
|
|
Badirudi esku beltz batek saboteatzen dituela Pasaiarentzako etorkizunerako planak. Europar Batasuneko Urban diru laguntzak ezin izan zituzten nahi bezala inbertitu finantzazio eta eskumen arazoengatik, Zinealdea proiektuak ere Oiartzunen amaitu du" pasaitar batentzat Oiartzunera joatea Disneylandera
|
joatea
bezala izango da", dio Elortegik, Miramongo parke teknologikoaren hedapena Hondarribiarako ari dira pentsatzen... " Badakizu zein den esku beltza?
|
|
|
Jarraian, Nataliak bi aldiz ireki zuen ahoa, zerbait esatera
|
balihoa
bezala, eta bietan itxi zuen, zalantzan zegoen seinale: bere egitekoen zerrendari gainbegiratu bat eman ote zion, bada?
|
|
|
Alabaren ateraldiak nora ezean utzi zuen ama, gogoa alde batetik
|
balihoakio
bezala, eta erreakzionatzeko ahalmena bestetik; haren nora ezak, ordea, berehala aurkitu zuen haserrearen eta indignazioaren iparra, nora bildu baitziren arestian sakabanatutako indar guztiak, gogoarenak eta erreakzionatzeko ahalmenarenak?, honela mintzatzen zela, erabakitasun handiz:
|
|
|
Markes jaunak ez zion ezer erantzun? ez gogorik ez zuelako, itxuraz, ahoa ez ezik, eskua ere zabaldu baitzuen aldi berean, hitz egitera
|
balihoa
bezala, ahoarekin eta eskuarekin egindako mugimenduak istantean desegin zituen arren. Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango bat lurrean zuen gutxienez.
|
|
|
Neskak berdin egin zuen bigarren bularrarekin, eta Millanek ere halatsu; bigarren bularra irenstean, baina, sua suago egin zitzaion, gero eta suago, hazi isuriaren plazerak iratzarri zuen arte. Segundo bakaneko plazerari, baina, halako nazka bat jarraitu zitzaion, ahoa zabaldu eta mihia ere atera ez zuen, bada, oka egitera
|
balihoa
bezala!?, lizunkeri sentimendu batek edo eragina. Nola izan zezakeen apaizgorako bidean zegoèn mutilak hain amets likitsa!
|
|
|
Ernestinari entzuten zion bitartean, ezker eskuin mugitu zuen burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera
|
balihoa
bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako, pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen hartan zer esanik?, frai Millanek ez zuen hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
|
–Eta entzun dudan zarata eta sumatu dudan dardara, lurra erdibitzera
|
balihoa
bezala, zer?? –bereari eutsi zion neskak.
|
|
|
zuek gonak dituzue eta guk ez??. Ezpainak ere ireki zituen apur bat, arestian pentsatua inguruan zituenei adieraztera
|
balihoa
bezala, baina Ernestinak aurrea hartu zion eta esan:
|
|
|
Izan ere, bigarren begirada emanda, ezinezkoa zirudien gorputza postura naturalean zegoela imajinatzea. Lardaska seinale batzuk kenduta, hura jaten aritu ziren txorien lana, beharbada, edo bestela hezurrak astiro astiro bildu zituen igokari mantsoarena?, gizon hura zuzen baino zuzenago zegoen, bere oinek norabide bat seinalatzen zutela, eta eskuek, berriz, uretan murgiltzera
|
doanak
bezala batuta buru gainean, juxtu aurkakoa.
|
|
|
Kanpora atera eta kamiora iristearekin, Zakur Beltzek, bere zauria gorabehera, hanka joko galanta zuela erakutsi zuen, eta minutu erdi bat aski izan zuen muinoaren bestaldean ezkutatzeko. Kapitaina, berriz, ostatuko entseinari begira geratu zen,
|
joanda
bezala. Gero eskuarekin begiak behin eta berriz igurtzi zituen, eta etxera sartu zen azkenean.
|
|
|
Gorospek besoak zabal zabal egin ditu, norbait besarkatzera
|
balihoa
bezala; gero, eskuak astiro astiro mahai gainerantz ekarri ditu eta, bata bestearen gainean jarrita, berriz ere patxadaz eta ia ia ahapean esan du:
|
|
|
Gariren esku bat zertxobait mugitu da patrika barruan, zer edo zer ateratzera
|
balihoa
bezala. Lidiaren hatza tekla berdearen gain gainean dago, sakatuko ez sakatuko?
|
|
|
Erotzeraino erakarri izan nau ardan koloreko piku melatu horrek. Jaunartzera
|
banindoa
bezala, belauniko jarri, begiak itxi eta mingainak gidatzen ninduela egin izan dut itsumustuan zapore gazi geza duen hartzulo horretan aurrera eta, urpekari lanetan aritu izan banintz bezala, arnas bila burua atera izan dudan bakoitzean beti sentitu izan dut ondoez, zorabio eta mozkorraldi bera, baina beti itzuli izan naiz berriro, meatzari zintzo baten moduan, emakumearen sexuak ezkutatzen ditue... Nadiaren ile horail ñimiñoak kontatzen eman nuen denbora horretan zirrara bai, sentitu nuen, baina apenas nabaritzen nuen sabel barrenean minik.
|
|
|
Badira Durangora poteatzera joango direnak, eta azoka aretotik pasatu ere egingo ez direnak. Edota azokara joango direnak urtero errepikatzen den errituala delako eta joan behar dutela sentitzen dutelako, manifestazio batera edo ikastolen festara
|
joatea
bezala, ezinbestekoa dela barneratuta dutelako. Beste batzuk falta zaien aldizkariaren zenbakia edo kutxaren batek saritutako poema liburuaren bila joango dira; gauza bitxiak eta arraroak besterik ez dituzte eskuratuko, urtean zehar liburuak euskarakoak barne erosten dituztelako herriko liburu dendan bai eta irakurri ere.
|
|
|
Jarraian, Nataliak bi aldiz ireki zuen ahoa, zerbait esatera
|
balihoa
bezala, eta bietan itxi zuen, zalantzan zegoen seinale: bere egitekoen zerrendari gainbegiratu bat eman ote zion, bada?
|
|
|
Alabaren ateraldiak nora ezean utzi zuen ama, gogoa alde batetik
|
balihoakio
bezala, eta erreakzionatzeko ahalmena bestetik; haren nora ezak, ordea, berehala aurkitu zuen haserrearen eta indignazioaren iparra, nora bildu baitziren arestian sakabanatutako indar guztiak –gogoarenak eta erreakzionatzeko ahalmenarenak–, honela mintzatzen zela, erabakitasun handiz:
|
|
|
Markes jaunak ez zion ezer erantzun... ez gogorik ez zuelako, itxuraz, ahoa ez ezik, eskua ere zabaldu baitzuen aldi berean, hitz egitera
|
balihoa
bezala, ahoarekin eta eskuarekin egindako mugimenduak istantean desegin zituen arren. Markes jauna, izan ere, laino batean bezala zegoen, baina, kontsulak ez bezala, zango bat lurrean zuen gutxienez.
|
|
|
Neskak berdin egin zuen bigarren bularrarekin, eta Millanek ere halatsu; bigarren bularra irenstean, baina, sua suago egin zitzaion, gero eta suago, hazi isuriaren plazerak iratzarri zuen arte. Segundo bakaneko plazerari, baina, halako nazka bat jarraitu zitzaion –ahoa zabaldu eta mihia ere atera ez zuen, bada, oka egitera
|
balihoa
bezala! –, lizunkeri sentimendu batek edo eragina. Nola izan zezakeen apaizgorako bidean zegoèn mutilak hain amets likitsa!
|
|
|
–Eta entzun dudan zarata eta sumatu dudan dardara, lurra erdibitzera
|
balihoa
bezala, zer...? –bereari eutsi zion neskak.
|
|
|
Ernestinari entzuten zion bitartean, ezker eskuin mugitu zuen burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera
|
balihoa
bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako –pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen hartan zer esanik–, frai Millanek ez zuen hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
|
zuek gonak dituzue eta guk ez...". Ezpainak ere ireki zituen apur bat, arestian pentsatua inguruan zituenei adieraztera
|
balihoa
bezala, baina Ernestinak aurrea hartu zion eta esan:
|
|
2009
|
|
|
izadia gure baitan hartzea da eta geu harengan eraldatzea. Ikustea, beharbada, gauzengana
|
joatea
bezala da; entzun, isilik irekita egon, geldi, eta gauzak gure barrura berak etor dakizkigun uztea. Uztea, konfiantza guztiarekin, munduak sorpreni gaitzan, bere soinu, ipuin, konfidentzia, dei sekretu ezezagunez.
|
|
|
Arbaso eta puntarengootatik gailenek Jainko edo jainkozkoaren estatusa ere irabaziko dute. Eta hil anonimoon hiltzea, munduaren alde honetatik haraindi aldeko arbaso eta puntarengo jaun haien mundura
|
joatea
bezala ulertuko da. Gure Jainkoaren ideia seguruenik den mila motiboren laburbilduman, kontu bat funtsezkoenetakoa agian arbaso jainkozkotuen hauxe da.
|
|
|
Isildu egin ziren biak, begiak begietan, sukalde erdian aurrez aurre, ezkutuko deman, zein zen irabazle denboraren neurketa esatera
|
balihoa
bezala. Catherinek hautsi zuen isiltasunaren haria:
|
|
|
Bat batean irribarretsu zegoen. Gorputzeko giharrak lasaitu egin zitzaizkion, odola motelago
|
balihoa
bezala, eta izugarrizko nekeak astindu zituen bere zangoak. Zama guztia, luzez jasana, bertan behera erori balitzaio bezala.
|
|
|
Mutilak kaskoa kendu zuen. Hark ere,
|
Joanak
bezala, ilea horiz tindatua zuen, hori argia, ia zuria. Joanak ez zuen kaskorik, eta grazia handiz jaitsi zen motorretik.
|
|
|
Bizpahiru segundoren ondotik, berriro itxi zituen begiak Domingok, lozorroan ostera ere; baina Reginak begiak irekitzen ikusi zizkion, eta hura ez zen gutxi, amak semeari ederki eskertu zion ahalegina bederen? nahiz eta ama semeei begira egon zitekeèn ikusle balizko batek beste era batera interpretatuko zuen Domingoren begirada hura, aditzera ematen zuena mutila
|
joana
bezala zegoela, auskalo zer mundutan, hilenetik bizienetik baino hurbilago agian; Reginak, baina, semearen osasunean itsu sinetsi behar zuelako edo, ikusi zuena ikusi zuen, Domingoren begietan argi iheskor batek, segundo hamarren batez, dir dir egin balu bezala, irri ezinezkoen sorlekuan, esan ere, halaxe esan zien Reginak orbetarrei, goizetik ospitalera iritsi zirenean, hamaikak aldean:
|
|
|
emetasunaren paraje sekretu haiek, Domingori, txikia zen arren, bera ere gixontzen ari baitzen? emozio berezia sorrarazten ziotenak; une zirraragarriak ziren haiek, bai, zeinetan Domingok ezagun ez zituèn sentipenak bereganatzen baitzituen, haragia ere urratzera
|
balihoakio
bezala, gorputzaren barne mugimendu atsegin batean?
|
|
|
esaten zien noiznahi?, eta baldin eta, bestetik, Teofilo Mariak eta Damasok ez bezala, Domingok muturreko sentsazioak eragiten bazizkien zabuan ibiltzen ziren bakoitzean, egunerokotasunaren monotonian pizgarri gertatzen zitzaizkienak! Fereka ezti hura aurpegian, adibidez, baita beste bat sakonagoa ere zango izterretan, guztiak haizearen esku trebeak eginak; sabel barruan, berriz, bertigoaren eta zorabioaren ertzeko haragi ikara hura, haize zirimola galdu baten golde ikusezina erraietako lurrak iraultzera
|
balihoakie
bezala; sentsazio atsegina eta ikaragarria zen hura aldi berean, bi ahizpek irrika eta arbuioaren artean bizi izaten zutena, haien begitarteak nekez adieraz zezakeen gezur arrastorik egoera hartan?, baiezkotik ezezkora eta ezezkotik baiezkora, zabuaren mugimendu oszilatorioarekiko sintonian, atzera aurrera eta aurrera atzera.
|
|
|
esango zion Txarok, eta Adak erantzungo zion: . Santa Adda Kareninarena errazago izango zait, beharbada??, biak barrez hasten zirela; halako zerbait behar zuen Adak buruan, begiak ireki eta ixteari utzi, eta irri ezin zabalagoa egin baitzuen, barre txiki batzuk ere bai ondotik; handik gutxira, berriz, jaiki egin zen, indartsu eta kementsu, itxura batean, itxura baino gehiago ere bazen bere jarrera hura?, mundua jatera
|
balihoa
bezala; gosaltzera joan zenean, berehala egin zion amak galdera:
|
|
|
Orain ere hortxe zaudete gizagaixo batzuk eginda: honek. Teofilo Mariak bastoiaz seinalatu zuen langilea, tiro egitera
|
balihoakio
bezala, ubelune bat du masailean, horrek odol-jarioa sudurrean, eta hark ezpaina hautsia?
|
|
|
are estuagoa egiten zena seme alaben kasuan, hain zen zurruna hauek jasotzen zutèn heziketa, arautegi hertsi baten inguruan egituratutakoa. Adak bazuen, haatik, janzteko era airos bezain dotorea, amarenarekin zerikusirik ez zuena, laua, ohiko arauak bete arren ukitu pertsonal bat zuena, modernoa?, kalonje jaunaren gainbegirada zorrotzaren pean, gurasoen kontsentimenduarekin? horregatik egon zen Ada, ausaz, nora ezean hurrengo bospasei segundoetan; ekaitza pasatu eta erreakzionatzera zihoala zirudienean, ordea, ahoa ere ireki zuen pare bat aldiz, hitz egitera
|
balihoa
bezala?, Txarok, emakumea pasioz ari zen, eta pasioaren suak eragozten zion, beharbada, Adaren aldarte gorabeheratsuari behar bezala erreparatzea, hartu zion aurrea:
|
|
|
nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo?, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera
|
balihoazkio
bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte, era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala?, ez bat eta ez bi:
|
|
|
Izeba Ernestinarentzat, aldiz, hitz ikaragarriak ziren haiek, izango ez ziren, bada! Hain ikaragarriak, gaiztoa bezain ez osasuntsua behar zuen Domingoren desioak, eskatzen ari ez zitzaion, bada, berari (izebari) anaia anormal bat, azken batean!?, non, istantean, beste ikaragarrikeria batekin erantzutekotan egon baitzen, eskua ere altxatu zion izebak, errieta egitera
|
balihoakio
bezala?, mutilak muga guztiak hautsi zituela-eta; nola erantzungo zion, baina, horrela bere iloba kuttunari. Beste ikuspuntu batetik, gainera, eskua jaitsi eta guztiz eztitu zuen izebak bere begitartea?, ikaragarriak bezain inozenteak ziren ilobak ahoskatutako hitzak, ikusi besterik ez zegoen zer aurpegi jarri zion Domingok, bere begirada xalo bezain tolesgabearekin errugabetasunaren irudia osatzen zuela?
|
|
|
Teofilo Mariak Domingori oina bularrean jarri ez beste larritu zen Maria Bibiana, begiak betzuloetatik at zituen?, erraiak iraulita, errabiaren errabiaz; lepoan jarri zionean, berriz, bera ere itotzera
|
balihoa
bezala sentitu zen; orduan, baina, azken aire hondarra haize zurrunbilo bihurtzen zuela, Teofilo Maria bultzatu zuen bere bi eskuez, bultzatu bezain laster honela mintzatzen zitzaiola:
|
|
|
Teofilo Maria eta Maria Bibiana ere halatsu zeuden, itxura batean, nor bere iglu existentzial partikularrean: Teofilo Maria etxeko oinordekoa zen, orbetarren ikur eta brankako maskaroi izateko deitua; une hartan, baina, jauregia ere gainera erortzera
|
balihoakio
bezala sentitu zen, armarri eta guzti: zer erakutsi behar zion, bada, munduari, zer maniki, zer irudi edo zer beste erakusgai?, bere odola zeukàn buruhandi barregarri bat, akaso?; horregatik itxi zituen Teofilo Mariak, apika, begiak, etsipenak eta nagikeriak jota.
|
|
|
Albertok, hasieran, begirada gogortu zuen, baita ahoa apur bat zabaldu ere, zerbait esatera
|
balihoa
bezala: –Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta ez hire arrebarentzat?
|
|
|
Hainbesteraino hunkitu zuten mutilaren hitzek Regina, azken urte hartan Gabinori eta Gabinoren gaixotasunari emana?, non bihotza haustera
|
balihoakio
bezala sentitu baitzen; eta, halere, Domingori zerbait esateko gogoa piztu zitzaion, sabel irauliak hitzak ekartzen zizkion mihira, esker onekoak batzuk, baita hitzik zuhurrenak ere: kontuz, seme, ez egin horrelakorik, hil nahi ez banauzu behintzat?, baina ohartu zenean ezen hitzak negarrerako bidea urratuko ziola, ezpainak ere dardarka jarri zitzaizkion une batez?, isilik egotera deliberatu zen; zorionez, hantxe zegoen izeba Ernestina ere, zeinak esan baitzuen:
|
|
|
esan zuenean, ezpata kokotsean jarri baliote bezala sentitu zen, paralisiak edo jota, arnasarik gabe: paralisi itxurako hark, halere, berehala aurkitu zuen ihesbidea, ez kanpo alderako mugimenduan, zangoak, oin burdinei lotuak, indarrik gabe geratu zitzaizkion, huts egitera
|
balihoazkio
bezala?, barru aldera baizik, sekulako kakalarria etorri baitzitzaion, gorputza goitik behera zeharkatu ziòn hotzikarak bat bateko lurrikara eraginda edo; galtzetan kaka egin baino lehen, ordea, non zegoen enpresari gazte distiratsu hura, garailea eta heroia, Fanelli kolpe bakar batez menderatu zuena??, larritasunak berak alarma guztiak piztu zizkion automatikoki, baita nerbio sistemari lotutako... –Aginduak bestelakoak ditugu-eta, badakizu!?, aurrekoak esana ezeztatzen baitzuen, balizko exekuzio baten berri gaiztoari ateak itxiz; esan nahi baita Teofilo Maria ozta ozta iritsi zela pixontzi aulkira, non arnasa bereganatu eta lasaitu egin baitzen, hamar bat minutuko eserialdian.
|
|
|
Ez natzaizu txantxetan ari, bai baitakizu nola hartzen ditudan erlijio kontuak? eta egunero bizi behar baitugu, egun horretan hiltzera
|
bagindoaz
bezala; San Estanislao Kostkakoa ere hemezortzi urterekin hil zen?
|
|
|
egoerari ihes egiteaz gain, Txarok eta bere lagunak protagonizatzen zutèn eszenaren jarraipena egingo zuen, jakin min bizia sorrarazten baitzion emakumeak; Txarok haserre zirudien, eta gizonezko lagunak adostasun beroa erakusten zion, aurpegiarekin egiten zituèn keinuak eta esku mugimenduak bere jarreraren erakusgarri, esaten ariko balitzaio bezala: ...kutatzeraino; Adak ez zuen, beraz, Txaroren aurpegirik ikusten, baina bai aldameneko mahaian zeudèn bi atsoenak, biak ere hirurogei bat urtekoak; atsoek zeramikazko katilu bana zuten mahai gainean, txokolatea hartzeko egokiak?, eta ez ziruditen eroso Txaroren jarrerarekin, egin ere, egin baitzion haietako batek mespretxuzko keinu bat, beste atsoak eskua kopetara zeraman bitartean, aitaren egitera
|
balihoa
bezala; zertaz ari ziren, baina?; atsoekin hamabost hogei sengundotan jardun ondoren, Txarok gizonari berriro so egin eta, hatza luzaturik, agindu bat eman zion: halako zerbait izan behar zuen, gizonak, jarraian, toxa atera eta zigarreta bat biltzeari ekin baitzion; anartean, aldameneko mahaiko atsoek barre txiki konplizeak egiten zituzten, baita begirada iheskorrak zuzentzen ere, Txarorentzat iraingarri zitezkeenak; gero, gizonak zigarreta piztu, xurgada bat eman, eta berehala eman zion zigarreta Txarori; zergatik, baldin eta Txarok berea bazuen eta erretzeko erdia falta bazitzaion?; galdera hark, baina, bazuen erantzunik, bi zigarretak bereganatu ondoren kea ateratzeari ekin baitzion korukideak, batean bati eta bestean besteari; jokaldi hartan irabazi zuen, antza, bi mahaien artean piztutako lehia, bi atsoen barre txikiak amorru handi bihurtu baitziren segidan:
|
|
|
Dardarka hasi naiz Beatrizek eta Mirarik etxeko atea ireki didatenean, handik irtetean nire oinek lurzorurik aurkitu behar ez balute bezala. Zulo beltz batean jaustera
|
banindoa
bezala. Esan nion Rikardori, ez nuela inolaz ere gurpildun aulkia erabiliko.
|
|
|
Horrelaxe dabil Eibar azkenaldian, eta atzo ez zen bide gaizto horretatik ateratzeko gai izan. Tarragonara joan zen, duela aste eta erdi haizetearen eraginez bertan behera geratu zen partida jokatzera, eta itzuli,
|
joan
bezala itzuli du, sailkapenean 21 puntu dituela. 2 galdu zuen Carlos Pousoren taldeak.
|
|
|
Bai, bai, nerabeak ispiluak bezalakoak dira, eta helduei ikusten dieten guztia islatzen dute. Guk esaten dugu gure lana dela korrontearen kontra
|
joatea
bezala. Mezu guztiak doaz bide batean, eta gu bestera saiatzen gara.
|
|
|
Teofilo Mariak Domingori oina bularrean jarri ez beste larritu zen Maria Bibiana –begiak betzuloetatik at zituen–, erraiak iraulita, errabiaren errabiaz; lepoan jarri zionean, berriz, bera ere itotzera
|
balihoa
bezala sentitu zen; orduan, baina, azken aire hondarra haize zurrunbilo bihurtzen zuela, Teofilo Maria bultzatu zuen bere bi eskuez, bultzatu bezain laster honela mintzatzen zitzaiola:
|
|
|
Teofilo Maria eta Maria Bibiana ere halatsu zeuden, itxura batean, nor bere iglu existentzial partikularrean: Teofilo Maria etxeko oinordekoa zen, orbetarren ikur eta brankako maskaroi izateko deitua; une hartan, baina, jauregia ere gainera erortzera
|
balihoakio
bezala sentitu zen, armarri eta guzti: zer erakutsi behar zion, bada, munduari –zer maniki, zer irudi edo zer beste erakusgai–, bere odola zeukàn buruhandi barregarri bat, akaso?; horregatik itxi zituen Teofilo Mariak, apika, begiak, etsipenak eta nagikeriak jota.
|
|
|
egoerari ihes egiteaz gain, Txarok eta bere lagunak protagonizatzen zutèn eszenaren jarraipena egingo zuen, jakin min bizia sorrarazten baitzion emakumeak; Txarok haserre zirudien, eta gizonezko lagunak adostasun beroa erakusten zion, aurpegiarekin egiten zituèn keinuak eta esku mugimenduak bere jarreraren erakusgarri, esaten ariko balitzaio bezala: ...no; Adak ez zuen, beraz, Txaroren aurpegirik ikusten, baina bai aldameneko mahaian zeudèn bi atsoenak, biak ere hirurogei bat urtekoak; atsoek zeramikazko katilu bana zuten mahai gainean –txokolatea hartzeko egokiak–, eta ez ziruditen eroso Txaroren jarrerarekin, egin ere, egin baitzion haietako batek mespretxuzko keinu bat, beste atsoak eskua kopetara zeraman bitartean, aitaren egitera
|
balihoa
bezala; zertaz ari ziren, baina?; atsoekin hamabost hogei sengundotan jardun ondoren, Txarok gizonari berriro so egin eta, hatza luzaturik, agindu bat eman zion: halako zerbait izan behar zuen, gizonak, jarraian, toxa atera eta zigarreta bat biltzeari ekin baitzion; anartean, aldameneko mahaiko atsoek barre txiki konplizeak egiten zituzten, baita begirada iheskorrak zuzentzen ere, Txarorentzat iraingarri zitezkeenak; gero, gizonak zigarreta piztu, xurgada bat eman, eta berehala eman zion zigarreta Txarori; zergatik, baldin eta Txarok berea bazuen eta erretzeko erdia falta bazitzaion?; galdera hark, baina, bazuen erantzunik, bi zigarretak bereganatu ondoren kea ateratzeari ekin baitzion korukideak, batean bati eta bestean besteari; jokaldi hartan irabazi zuen, antza, bi mahaien artean piztutako lehia, bi atsoen barre txikiak amorru handi bihurtu baitziren segidan:
|
|
|
‘Santa Ana Kareninaren bizitza eta mirariak’ ez litzateke titulu txarra izango" esango zion Txarok, eta Adak erantzungo zion: " Santa Adda Kareninarena errazago izango zait, beharbada...", biak barrez hasten zirela; halako zerbait behar zuen Adak buruan, begiak ireki eta ixteari utzi, eta irri ezin zabalagoa egin baitzuen, barre txiki batzuk ere bai ondotik; handik gutxira, berriz, jaiki egin zen, indartsu eta kementsu, itxura batean –itxura baino gehiago ere bazen bere jarrera hura–, mundua jatera
|
balihoa
bezala; gosaltzera joan zenean, berehala egin zion amak galdera:
|
|
|
Albertok, hasieran, begirada gogortu zuen, baita ahoa apur bat zabaldu ere, zerbait esatera
|
balihoa
bezala: " Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta ez hire arrebarentzat?
|
|
|
–eta, nola ohartu baitzen ezen amak bere aurpegi hura jarri ziola, beldurraren eta mesfidantzaren artekoa, are aurrerago egin zuen Tasiok–: Ez natzaizu txantxetan ari, bai baitakizu nola hartzen ditudan erlijio kontuak... eta egunero bizi behar baitugu, egun horretan hiltzera
|
bagindoaz
bezala; San Estanislao Kostkakoa ere hemezortzi urterekin hil zen...
|
|
|
Batzuetan, Maria Bibianak Ada bultzatzen zuen, edo Adak Maria Bibiana; halakoetan, oholezko zabutik zazpi bat urratsera jartzen zen Domingo, zabuaren oszilazioak eta bi ahizpen joan etorriak perspektiba ezin egokiago batetik begiztatu ahal izateko, atzera eta aurrera, aurrera eta atzera; Domingok, gero, begiak zorrozten zituen, haiek –bata ala bestea– atzetik aurrera zetozenean batez ere, abiaduraren eraginagatik gonak edo soinekoak harrotzen baitzitzaizkien orduan, belaunak eta izterrak agerian utziz: emetasunaren paraje sekretu haiek, Domingori –txikia zen arren, bera ere gixontzen ari baitzen– emozio berezia sorrarazten ziotenak; une zirraragarriak ziren haiek, bai, zeinetan Domingok ezagun ez zituèn sentipenak bereganatzen baitzituen, haragia ere urratzera
|
balihoakio
bezala, gorputzaren barne mugimendu atsegin batean...
|