|
2001
|
|
|
Gaur egun, arazo hori ez dago gure herrialdeetan; izan ere, besteak beste, edateko uretan dauden mikroorganismoak deuseztatu egiten dira, substantzia edangarri edo higienizatzaileak gehituta. Behin baino gehiagotan frogatu da urak garrantzia
|
handia
duela gaixotasunak transmititzeko. Hala nabaritu zen, adibidez, 90eko hamarkadan, Estatu Batuetan agerraldi bat aitortu zenean, Milwaukee-n 400.000 pertsonari eragin ziela.
|
|
2002
|
|
|
Elikadura “bihotzarentzat osasungarria”. Elikadurak garrantzi
|
handia
du gaixotasun mota horien prebentzioan eta tratamenduan; horretarako, dieta orekatua eta osasungarria sustatzen du biztanleria orokorrean, eta horrekin lotutako arrisku faktoreak tratatzen ditu, hala nola arteria hipertentsioa, odoleko lipido maila asaldatuak hiperkolesterolemia eta hipertriglizemia, obesitatea eta diabetea. Gantzaren kalitatea, funtsezkoa.
|
|
|
Nerabezaroan arrisku egoerak eragiten dituzten kausarik ohikoenak honako hauek dira: gorputzaren hazkundeak eta nerabeek hilerokoaren bidez izaten dituzten galera fisiologikoek eragindako burdina behar areagotuak.Hazkunde handia dela eta, burdina erreserbek ez dituzte betetzen eskakizunak, eta nerabeek joera
|
handiagoa
dute gaixotasun hori garatzeko. Horri gehitu behar zaio gaur egungo haur eta nerabeen dieta, askotan burdina askoko elikagaietan pobrea, eta horrek are gehiago handitzen du anemia arriskua.
|
|
2003
|
|
|
Alzheimer gaitzaren ondotik, hauxe da intzidentzia
|
handiena
duen gaixotasun neurodegeneratiboa, arraza zein sexu bereizketarik egiten ez duena: mundu osoan hedaturik dago eta gizonezkoak nozitzen du gehixeago emakumeak baino.
|
|
|
Ondorio horien berrespena azken bi hamarkadetan izan da, izurde eta foken populazio batzuk behin eta berriz aktibatzaile gisa agertu ziren epidemia infekziosoek suntsitu zituztenean. Ipar Itsasoko (1987) itsas txakur komunei eta Mediterraneoan (1991) zerrendatutako izurdeei eragin zieten kimu birikoetan, bizirik iraun zutenek baino PCB kontzentrazio
|
handiagoak
zituzten gaixotasunaren azpian zeuden aleek. Gerora laborategian egindako azterketek frogatu zuten diferentzia hori kutsatzaile horren eragin immunodepresoreari zor zaiola, kutsatuenen erreakzio gaitasuna ahuldu baitzuen.
|
|
2004
|
|
|
Egunero, frutak eta barazkiak Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin
|
handiena
duten gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
|
Hala ere, haurtzaroko eta nerabezaroko elikadura ohiturei buruzko azken inkesta nazionala erreferentzia gisa hartuta (Enkid azterketa,, 2 eta 24 urte bitarteko 3.500 laguni baino gehiagori egina), oinarrizko elikagaien (adibidez, fruta eta barazki freskoen) kontsumo eskasa adierazten du. Elikagai horiek bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri nagusia dira.Aipatutako mantenugai askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin
|
handiena
duten gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: aterosklerosia, dibertikulitisa, kolon suminkorra, osteoporosia, anemiak, minbizia, etab. Urrutirago joan gabe, organismoak sintetizatu ezin dituen substantziak dira bitaminak, eta, kantitate txikian beharrezkoak izan arren, behar ez bezala hartuz gero, aldaketa funtzionalak, organikoak eta klinikoak sor daitezke pixkanaka.
|
|
2005
|
|
|
OMEren arabera, pisu txikia jaiotzean ere erabakigarria da. 2.500 g tik beherako pisua duten haurtxoek (Espainian jaioberrien %9) immunitate erantzun asaldatua eta eskasa dute, eta joera
|
handiagoa
dute gaixotasun alergiko eta infekziosoekiko. Haurren elikadura alergia, gehienetan, arnas eritasun alergikoen ondorengo preludioa da, hala nola errinitisa eta asma, polenak, akaroak, animaliak edo onddoak sentsibilizatzeko.
|
|
|
Pneumokoaren ondorioz heriotza ugari izaten da, pneumoniaren, bakteriemiaren, meningitisaren, otitisaren edo sinusitisaren bidez. Infekzio horiek bereziki eragiten diete haurrei, adinekoei eta immunoeskasia arazoak dituzten taldeei. Pneumonia da munduan heriotza tasa
|
handiena
duen gaixotasun infekziosoa, urtean 3,5 milioi heriotza inguru eragiten dituena. Lana zuzendu duen CSICeko ikertzaileak jakinarazi duenez, egindako analisiak bide eman du pneumokoaren kanpo bilgarria fosforil kolina molekuletatik kentzeko eta, hala, giza sistema immunearen proteinen erasotik ihes egiteko mekanismoa ezartzeko.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen arabera (OME), jaiotzean pisu txikia izatea ere erabakigarria da. 2.500 g tik beherako pisua duten haurtxoek (Espainian jaioberrien %9) immunitate erantzun asaldatua eta eskasa dute, eta joera
|
handiagoa
dute gaixotasun alergiko eta infekziosoekiko. Haurren elikadura alergia, kasu gehienetan, arnas eritasun alergikoen ondorengo preludioa da, hala nola, errinitisa eta asma, polenak, akaroak, animaliak edo onddoak sentsibilizatzearen ondorioz, nahiz eta egoera batzuetan alderantzizkoa izan daitekeen, akaroei edo polenari alergiak sortuz has dadin eta animalia eta elikagai batzuekin jarrai dadin.
|
|
|
Tabakismoa da iktuserako alda daitekeen arrisku faktore nagusietako bat. Izan ere, neurologoen arabera, erretzaile batek erretzaile ez den pertsona batek baino ia bi aldiz probabilitate
|
handiagoa
du gaixotasun hori izateko. Iktusa, kasuen %18tan zuzenean tabakoari egozten ahal zaiona, ezgaitasun eta heriotza arrazoi ohikoenetako bat da biztanlerian.
|
|
2006
|
|
|
Osasunaren ordezkari probintzialaren arabera, Ángeles López Fuster ek, Hegoaldeko Parkeko bi ikaslek eta lehen zentroko jantokia erabiltzen zuen San Fernandoko beste batek A hepatitisa harrapatu dute. A hepatitisa haurrengan eragin
|
handiagoa
duen gaixotasun infekziosoa da, eta gripearen sintomak izaten ditu: sukarra, apetitua galtzea, ondoeza orokorra, nekea eta urdaileko eragozpenak.
|
|
|
Elikagaiak metabolizatzeko, gure gorputzean sartzen diren substantziak energia bihurtzeko eta energia bihurtzeko ardura duen organoa da, halaber, pertsonetan handiena dena eta, adituen arabera, garunaren ondoren bigarren konplexuena izango dena. Jarduera hepatikoan parte hartzen duten proteinak zehatz mehatz ezagututa, aurrera egin ahal izango da gizartean eragin
|
handia
duten gaixotasunen aurkako borrokan, hala nola, obesitatea eta diabetesa, baita beste batzuen kontra ere, hala nola hepatitisaren eta zirrosiaren kontra, oraindik gutxi ezagutzen baitira. Oraindik bide luzea dago egiteko, eta, ikerketa zientifikoaren esparruan, oso zaila da epeei buruz hitz egitea.
|
|
2007
|
|
|
Gene (E4) hori populazioaren %15 inguru da, eta haren jarduerak lipoproteina baten ekoizpena eragiten du, apolipoproteina (ApoE4) izenekoa. Oklahomako Ikerketa Medikoen Fundazioko zientzialariek, orain, aita baten E4 jasotzen dutenek hiru aldiz arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasuna izateko. Gainera, arriskua hamar aldiz handitzen da bi gurasoek sortzen dutenean genea.
|
|
|
Lo indarberritze faltak garrantzi
|
handia
du gaixotasun neurodegeneratiboetan eta kardiobaskularretan, besteak beste.
|
|
|
Gizon edo emakume izateak eragin desberdina du gorputzeko gantzaren banaketan eta osasunean dituen ondorioetan. Sabeleko gantz metaketa duten emakume argalek arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun kardiobaskularra izateko, egoera berean dauden gizonek baino. Obesitate eta Nutrizio Sareko Ikerketa Biomedikoaren Zentroaren (CIBEROBN) lehen bilera zientifikoan eztabaidatu da gai hori.
|
|
|
Era berean, gizonek baino ezin dute jasan prostatako minbizia. Bizi ohiturek eta aukera dietetiko osasuntsu samarrak garrantzi
|
handia
dute gaixotasun horien prebentzioan eta tratamenduan. Osasun eta Kontsumo Ministerioaren Osasun Inkesta Nazionala berriki egin da, eta, azterketa horretan, osasunean zuzenean, epe labur, ertain edo luzera eragiten duten gizonezkoen (baita emakumezkoen) bizitza eta elikadura ohiturak erakusten dira.
|
|
2008
|
|
|
Integrasaren ekintza inhibitzen du, hau da, zelula berriak ugaltzeko GIBa erabiltzen duen hiru entzimetako bakarra. Gesidako presidenteak adierazi zuen, halaber, antirretrobirala hiesaren aurkako medikamentu familia berri bateko lehena dela, eta horrek, esan zuen, garrantzi
|
handia
duela gaixotasun horren tratamenduan. Eraginkortasun frogatua Gai aktiboak, saiakuntza klinikoetan, frogatu du eraginkorra dela, azkar jarduten duela eta segurtasuneko eta tolerantziako profil egokia duela.
|
|
|
Arazo horren aurrean, adituek azpimarratzen dute koordinazio handiagoa dagoela asistentzia maila primarioaren eta espezialistaren artean, historia kliniko informatizatu bakar batekin, pazientearen jarraipen hobea, eskura dauden baliabideen kudeaketa egokiagoa, azterketa osagarriak bikoiztea saihesteko, medikazioa hobeto kontrolatzeko eta tratamendua betetzeko. AEBn. gaixo mental gehiago hiltzen dira bihotzarekin edo diabetesarekin lotutako arazoengatik suizidioagatik baino Ikerketa batzuen arabera, diabetesa ohikoa da eskizofrenikoak diren gaixoen artean horietako bat zinko bakoitza, eta, gainera, gainerako biztanleek baino bi aldiz probabilitate
|
handiagoa
dute gaixotasuna garatzeko. Adituen arabera, pazienteen bizimodua kontuan hartu beharreko faktorea da, ez baitira, oro har, dieta egokiaren edo ariketa erregularraren ezaugarri.
|
|
|
Era berean, altuera txikiagoa pisu irabaziarekin ere erlazionatzen da, norbanakoaren energia beharrak murrizten baitira. Bestalde, gehiegizko pisua arindu egin dezake hipotiroidismoak, kolektibo horretan eragin
|
handiagoa
duen gaixotasunak. Eta gehiegizko pisua, berez, pertsona horiei eragiten dieten beste baldintza edo malformazio batzuen faktore astungarria da, hala nola bihotzaren eritasunak eta muskulu hipotonia.
|
|
|
Sebastian Schaeffer Datorren ostegunean, hilak 9, Depresioaren Europako Eguna izango da, “Depresioak ez du mugarik ezagutzen” lemapean. Adituek diotenez, Espainian prebalentzia
|
handia
duen gaixotasuna da, ezgaitasun handia eragiten du gaixotasun hori duten pertsonengan, eta eragin handia du haien familietan eta, oro har, gizartean. Mundu osoan, 154 milioi pertsonak depresioa dute, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) kalkuluen arabera.
|
|
2009
|
|
|
Minbizia Minbizia detektatzea azterketa baten bidez lortutako diagnostiko garrantzitsuenetako bat da, eta hori kasuen %2, 7an gertatzen da. Azterketa medikoaren unean inolako sintomarik eragiten ez zuten tumore gaiztoak zirenez, Beloquik baloratu zuenez, “antzemandako minbizi kasu guztiak goiz diagnostikatu dira, hasierako faseetan, eta, horri esker, bizirik irauteko aukera
|
handiak
dituen gaixotasunari ekin dakioke”. Gainera, minbizia diagnostikatu zitzaien gaixo guztiek 40 urte baino gehiago zituzten.
|
|
|
Zehazki, lan horrek adierazten du tabakoaren ohiko kontsumoak lau aldiz handitzen duela artritis erreumatoidea izateko arriskua. Gainera, artritis erreumatoidea duen eta erretzen duen paziente baten semeak, biztanleria orokorrak baino ia 10 aldiz arrisku
|
handiagoa
du gaixotasuna izateko, ikerketa honen egileek esan zuten. Gaixotasun Erreumatikoen aurkako Europako Ligaren azken biltzarrean (EULAR, ingelesezko siglak) aurkeztu zen, Kopenhagen (Danimarka), eta Alejandro Balsa La Paz Ospitaleko Erreumatologia Ataleko buruak koordinatu du azterketa.
|
|
|
Ondorioz, Gobernu zentralak laneko gaitz edo istripuen kotizazioak murrizten ditu, bideratua dagoen diru funtsak erabiltzen ez direlako. Laneko istripuek baino askoz ere koste
|
handiagoa
duten gaixotasun horien gastua kanpora botatzen da, eta gizarteak ordaindu behar izaten du ohiko gaixotasuntzat hartzen direlako. Osakidetzako kudeatzaileek ez diote garrantzi handirik ematen iruzur horri.
|
|
2010
|
|
|
Itxura normaleko elikagai batek gaixotasun bat transmiti dezake, egoera egokiak gertatu badira. Hala ere, kontuan hartu behar da hasierako kutsaduraren ondorioz itxura, usaina edo zaporea aldatzen duten mikroorganismoak garatu dituen elikagai batek, ondoren kontserbazio baldintza desegokiak edo manipulazio urritasunak dituenak, probabilitate
|
handiagoa
duela gaixotasunak transmititzen dituen mikrobio ugalketa paraleloa jasateko, eta alderantziz. Asalduraren eta kutsadura patogenoaren bi baldintzak aldi berean gerta daitezke.
|
|
|
Horren ondorioz, zelulan molekulak sartzen dira, eta, ondorioz, zelularen heriotza eragiten dute. Aurkikuntza horrek “garrantzi
|
handia
du gaixotasunaren lesio mekanismoei dagokienez”, nahiz eta oraingoz ez duen gaixoen tratamendua aldatzen, ez eta haien egoera berehala hobetzen ere, adierazi zuen azterketaren arduradun nagusiak eta vhir ko Neuroinmunologia Klinikoko taldeko kide Manel Comabellak. Esklerosi anizkoitza gaixotasun neurodegeneratibo eta kronikoa da, eta kalte larria egiten dio gizabanakoaren mugikortasunari, eta pixkanaka murrizten da gaixotasunak aurrera egin ahala.
|
|
2011
|
|
|
Espezialisten arabera, nazioarteko ahalegina egin behar da osasun sistema nazionalak koordinatzeko eta inplikatutako profesional guztien (epidemiologoak, klinikoak, mikrobiologoak, oinarrizko ikertzaileak eta albaitariak) parte hartzea barne hartzen duen diziplina anitzeko ikuspegia ezartzeko. Ez infekziosoak Azaleratzen ari den gaixotasunaren ikuspegi berrienak kutsagarriak ez diren eta gero eta lehentasun
|
handiagoa
duten gaixotasunak hartzen ditu, hala nola asma. Eritasun bat azaleratzen ari dela esaten da azken urteetan izan duen eragin maila nabarmen handitzen denean biztanleriaren artean.
|
|
|
Obesitatea, arrisku faktore ezaguna, garrantzi berezia hartzen du emakumearen kasuan. Gizon baten pisu bera izanik, emakume batek arrisku
|
handiagoa
du gaixotasun kardiobaskularra izateko, are gehiago gantza enborrean eta sabelean metatzen bada (“obesitate zentrala” deitzen zaio). Espainiako Bihotzaren Elkartearen datuen arabera, pisua %10 galduz gero, nabarmen murrizten da gaixotasun koronarioarekiko joera.
|
|
|
Alzheimer gaixotasunean parte hartzeagatik ezagunak ziren arloetako neurrietan jarri zuen arreta bereziki talde zientifiko horrek. Gaixotasunari lotutako eremuetan garun tamaina txikiagoa zutenek askoz joera
|
handiagoa
zuten gaixotasuna garatzeko neurri handiagoak zituztenek baino. “Neurri hori Alzheimer gaixotasunarekin lotutako garuneko lehen aldaketen irudi markatzaile garrantzitsua izan daiteke, eta gaixotasun horri lotutako dementzia nork garatuko lukeen aurresaten lagundu dezake, baita, seguruenik, dementzia garatu aurretik zenbat denbora egongo litzatekeen ere”, azaldu du Bradford Dickerson ikerketaren zuzendariak.
|
|
|
Sukar handiak, buruko mina eta ondoeza eragiten ditu. Fase goiztiarrean tratatzen ez bada, malaria oso konplikatua ez den egoera batetik garunari eragiten dion eta hiltzeko edo garunean kalte egiteko arrisku
|
handia
duen gaixotasun larri batera azkar eboluzionatzen da. Malariak urtean 700.000 pertsona hiltzen ditu munduan, gehienak Afrikako haurrak.
|
|
|
Leonid Mamchenkov Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin
|
handiena
duten gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Comisión Nacional de la Especialidad de Geriatría erakundeak definizio hau ematen du: , zaharrengan prebalentzia
|
handia
duten gaixotasunen ondorioz azaltzen den sindromea, batzuetan adierazpen atipikoekin edo desegoki kontrolatuekin, eta, bilakaera egoera aurreratuan, autonomia pertsonalaren eta bizi kalitatearen galera nabarmena dakarrena, sarritan arazo sozialei lotuta?.
|
|
|
Hala ere, agerian da, denborak aurrera egin ahala, organismoak hainbat aldaketa izaten dituela. Horien ondorioz, pertsonak arrisku
|
handiagoa
du gaixotasun jakin batzuk izateko. Zahartzeak gero eta zailtasun handiagoa dakar oreka fisiologikoari eusteko eta, horrekin batera, edozein erasoren aurrean zaurgarritasuna areagotu egiten da.
|
|
|
“Garrantzitsua da nabarmentzea Estatu Batuetako erdialdean eta hegoaldean bizitegi bizitza izan zutenek, hurrenez hurren, arriskuak %47 eta %75 murriztu zituztela, iparraldean bizi zirenekin alderatuta”, idatzi dute autoreek. Ikerketak erakutsi zuen emakumeen arriskua handitu egin zela, baina, hala ere, oraindik ez du argitu genero desberdintasun espezifikoek begian duten eragina —hala nola luzera axialaren aldeak edo bizimoduarekin lotutako ingurumen faktoreak—, eta, horren ondorioz, emakumeek arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun hori jasateko.
|
|
|
Irudia: Suediako ikur eta keyholea Elikagai batzuk gehiegi kontsumituta, arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun kronikoak izateko edo bihotza ukitzeko. Adibidez, gantz aseak, trans gantzak, azukreak eta gatza.
|
|
|
“Ia kutsatzaile guztiek, baldintza klimatikoen arabera, urrutitik jarduten dute” Egun jakin batean sute baten kearen eraginpean egoteak ez du hainbesteko garrantzirik epe luzean, airearen hainbat osagai mota kutsatzaileen eraginpean egoteak, batez ere lantegien eta autoen emisioek. Izan ere, horien eraginak zerikusi
|
handiagoa
dute gaixotasun kardiobaskularrekin, tumoreekin edo epe luzera gaixotasun larriagoekin. Beraz, ez du hainbesteko eraginik sute bateko kea arnasteak, ez eta hainbat motatako gasak isurtzeak eragindako kutsadurak ere.
|
|
2013
|
|
|
irakaslea ibili zen koordinatzaile, eta hauxe nabarmentzen zen bertan: mantenugai batzuek lotura
|
handiagoa
dutela gaixotasun kronikoak pairatzeko arriskuarekin (nutrizio arloan ezarrita dauden kopuruak gaindituz gero), eta lotuen daudenak gantz azido saturatuak eta trans gantzak, azukreak eta gatza direla.
|
|
|
Kelly doktorea Azukrea: energia beharraren eta gehiegizko kalorien artean Obesitatea da herrialde garatuetan eragin
|
handiena
duen gaixotasun kronikoa. Horregatik, zientzian interes handia pizten du haren funtsezko arrazoiak aurkitzeko bilaketak.
|
|
2014
|
|
|
Oinarri genetikoari dagokionez, Alzheimerren gaixotasuna garatzeko arriskua
|
handiagoa
dute gaixotasun hori dutenen lehen mailako senitartekoek (Silverman et al., 1994). Biki monozigotikoek gaixotasun horrekiko adostasun handiagoa dute biki dizigotikoek baino (Bergen, Engedal eta Kringlen, 1997).
|
|
|
David Ponceren ‘elkar ezagutzeko elkar ezagutzea’ Oinazearen kausa emozionala izan daiteke. Emozio guztien artean, baikortasuna baikortasuna dela dirudi; izan ere, azterketa askok lotura
|
handiagoa
dute gaixotasunaren aurrean, eta bizi itxaropen handiagoa dute; gainera, pertsona optimistek osasun fisiko eta mental hobea hautematen dute. Aitzitik, duela urte batzuk, Mayo Clinic Proceedings aldizkarian, ‘1960 urtean, izaera ezkor eta ezkorra ebaluatu zen’ artikuluan, izaera ezkor eta ezkor bat ageri da, funtzionamendu fisiko eta mental eskasaren pertzepzioarekin.
|
|
2015
|
|
|
Ehuneko hori %36raino igotzen da 0 eta 14 urte bitarteko haurren kasuan. Ingurumen faktore aldagarriei egotz dakiekeen karga absolutu
|
handiena
duten gaixotasunen artean, MOEk beherakoa, beheko arnasbideetako infekzioak, ustekabeko lesioak eta paludismoa adierazten ditu. Beste espediente batean, OMEk ziurtatu du ekosistemen zerbitzuak «ezinbestekoak direla gizaki guztien ongizaterako mundu osoan».
|
|
|
Elikadura eredu desegokiek eragin
|
handia
dute gaixotasun kronikoak izateko arriskuarengan: obesitatea, 2 motako diabetesa edo minbizi mota batzuk.
|
|
2016
|
|
|
Prostatako minbiziaren kasuen% 10ek herentziazko osagai bat izan dezaketela kalkulatzen da. Zenbait ikerketak erakutsi dutenez, prostatako minbiziaren lehen mailako (aita, neba arrebak) aurrekariak dituzten gizonek bi aldiz
|
handiagoa
dute gaixotasun hori pairatzeko arriskua. Adina.
|
|
|
Horregatik, ostiralerako antolatu duten ekitaldiak" osasuna eta kirola batu zein sendentarismo maila gutxiagotu eta jarduera fisikoa sustatzea du helburu", Osasuneko zinegotzi Miren Letamendiak azaldu duenez. " Izan ere, jarduera fisikoak zerikusi
|
handia
du gaixotasunen prebentzioan eta eragin oso positiboa, berriz, osasunean. Gainera, ekonomia, hezkuntza nahiz lan arloan islatzen da hori ere".
|
|
2019
|
|
|
Faktore kulturalak Mediterraneoko dieta zer den ulertzeko, ez dira ahaztu behar faktore demografikoa, kulturala, soziala, ekonomikoa edo klimatologikoa. Federico Soriguer doktoreak joan den irailaren 21ean egindako Espainiako Diabetearen Federazioaren (FEDE) III. Kongresu Nazionalean egin zuen hitzaldi magistralean adierazi zuenez, “ezin dira ulertu prebalentzia
|
handiena
duten gaixotasunak, eboluzio desorekari arreta jarri gabe, gizakien geneak ez baitira aldatu historian zehar, baina bai 2 motako diabetesa eta diabetesa. Kultura eta geografia funtsezko bi faktore dira, nahiz eta, Espainiaren kasuan, dieta mediterraneoan sartzeko erraztasunak izan.
|
|
|
Faktore kulturalak Mediterraneoko dieta zer den ulertzeko, ez dira ahaztu behar faktore demografikoa, kulturala, soziala, ekonomikoa edo klimatologikoa. Federico Soriguer doktoreak joan den irailaren 21ean egindako Espainiako Diabetearen Federazioaren (FEDE) III. Kongresu Nazionalean egin zuen hitzaldi magistralean adierazi zuenez, “ezin dira ulertu prebalentzia
|
handiena
duten gaixotasunak, eboluzio desorekari arreta jarri gabe, gizakien geneak ez baitira aldatu historian zehar, baina bai 2 motako diabetesa eta diabetesa. Kultura eta geografia funtsezko bi faktore dira, nahiz eta, Espainiaren kasuan, dieta mediterraneoan sartzeko erraztasunak izan.
|
|
2020
|
|
|
Artritisa, diabetesa, lupusa, minbizia, obesitatea eta patologia kardiobaskularrak edo neurodegeneratiboak dira, besteak beste, hantura eragiten duten gaixotasunak. Elikadurak garrantzi
|
handia
du gaixotasun kroniko proinflamatorioen prebentzioan eta tratamenduan. Jaten dugunaren arabera, sintoma horiek areagotu edo arindu ditzakegu.
|
|
|
Kendu tabakoa. Erretzaileek arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun kardiobaskularrak garatzeko. Tabakoak zortzi milioi pertsona hiltzen ditu urtero planetan.
|
|
|
Artikulu zientifiko ugariren egilea eta europarlamentari ohia ere bada. Esperientzia
|
handia
du gaixotasun infekziosoetan, Italiako Hiesaren Batzorde Nazionaleko kide eta Hiesaren Kontrako Liga Italiarraren presidente eta arima izan baita.
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularrak (ingelesez Cardiovascular diasease edo CVD) mundu mailan 17,9 milioi heriotza eragiten ditu urtero, eta gaur egun, heriotza tasarik
|
handiena
duen gaixotasuna da. Hainbat faktorek emendatzen dute CVDa pairatzeko arriskua, baina haien artean LDL kolesterol (ingelesez Low density Lipoprotein Cholesterol edo LDL C) maila bereziki garrantzitsua da (1).
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularrak (ingelesez Cardiovascular diasease edo CVD) mundu mailan 17,9 milioi heriotza eragiten ditu urtero, eta gaur egun, heriotza tasarik
|
handiena
duen gaixotasuna da. Hainbat faktorek emendatzen dute CVDa pairatzeko arriskua, baina haien artean LDL kolesterol (ingelesez Low density Lipoprotein Cholesterol edo LDL C) maila bereziki garrantzitsua da (1).
|
|
2021
|
|
|
Badakigu alde immunitarioak garrantzi
|
handia
duela gaixotasuna garatzeko. COVID iraunkorra duten eriek erantzun immunitario eskasa dute, hau da, ez dira kapazak birusa neutralizatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Preeklanpsia ere deitzen zaio haurdunaldiko toxemia – hipertentsio arteriala eta proteinuria (hau da, gernuan proteinak izatea) eta likido erretentzio
|
handia
dituen gaixotasuna da. Haurdunaldiaren konplikazio ohikoenetako bat da:
|
|
|
Gaur egungo ebidentzia zientifikoaren zorroztasunarekin esan dezakegu lotura estua dagoela ultraprozesatuen kontsumoaren eta transmititu ezin diren gaixotasun batzuen artean, hala nola bihotz hodietakoak, diabetesa eta obesitatea. Hau da, ultraprozesatu gehien kontsumitzen duten pertsonek arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun horiek izateko. Hala ere, ezin dugu argi eta garbi esan ultraprozesatuek eragiten dituztela gaixotasun horiek.
|
|
2023
|
|
|
" Estres egoera handietan egoten dira ginekologo, emagin eta obstetrak, erditze ez errespetatuak eta traumatikoak ikusi behar dituztelako, urgentzia egoerak izaten direlako, galerak… eta gero ez da zaintzen profesional hauen osasun mentala. Ikerketek diote ginekologo, obstetra eta emaginek beste espezialitateko profesionalek baino aukera
|
handiagoak
dituztela gaixotasun psikologikoak izateko; oso inportantea da, hortaz, profesionalak zaintzea".
|
|
|
Familiaren eta lagunen sostengua funtsezkoa gerta daiteke estresari aurre egiteko, sostengu horretaz gogobeterik dagoenarentzat behintzat. Gizarte sostengu
|
handia
dutenek gaixotasun psikiko eta fisiko gutxiago izaten dituzte. Pertsona baten bizitzan garrantzitsuak diren osagaiak galtzeak pertsonen arteko harreman garrantzitsuak galtzeak, adibidez estresa eragin dezake.
|
|
|
Gizarte laguntzak estresaren eta gaixotasunaren arteko biguntzaile gisa jokatzen du. Bai gizonen kasuan, bai emakumeen kasuan, ezkongabeek eta batez ere dibortziatuek ezkonduek baino arrisku
|
handiagoa
dute gaixotasun arazoak edukitzeko. Ezkonduak osasuntsuago bizi dira.
|
|
|
Formakuntza amaitu ondoren, prozesuaren ebaluazioa egingo da 3 galderako galdetegi baten bidez, programa egitura 10 galderako galdetegi baten bidez ebaluatuko da eta, emaitzen ebaluazioarako, 6 hilabete igaro eta eskolan bertan hiru inkesta egingo zaie jomuga dirten taldeko kideei, non kasu kliniko bat planteatuko den. Interes
|
handia
dut gaixotasun kronikoek eragindako larrialdietan aktiboki. Erizaintzaren irakaskuntza funtzioa eta eskola ingurunea funtsezko bi tresnatzat jotzen ditut hura lantzeko.
|
|
|
Formakuntza amaitu ondoren, prozesuaren ebaluazioa egingo da 3 galderako galdetegi baten bidez, programa egitura 10 galderako galdetegi baten bidez ebaluatuko da eta, emaitzen ebaluazioarako, 6 hilabete igaro eta eskolan bertan hiru inkesta egingo zaie jomuga dirten taldeko kideei, non kasu kliniko bat planteatuko den. Interes
|
handia
dut gaixotasun kronikoek eragindako larrialdietan aktiboki. Erizaintzaren irakaskuntza funtzioa eta eskola ingurunea funtsezko bi tresnatzat jotzen ditut hura lantzeko.
|