|
2000
|
|
|
Batere eskarmenturik gabekoak ginen, ezjakinak langintza berri hartan, ez genekien zer egin eta nondik nora hasi. Baina ilusio
|
handia
genuen: askatasuna zegoen eskatzeko, bilerak egiteko, Diputaziora joanda euskaraz egin zitekeen...
|
|
|
«Gure hizkuntzaren normalkuntzari buruzkoak, hain zuzen ere. `Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka
|
handia
du euskararen biziraupenaren inguruan. Guk ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
|
|
|
Beti izan dut hori egiteko kapritxoa, baina beti kezka izan dut ondo joko ote dudan, edo merezi al duen armonikaz bakarrik disko bat grabatzea... Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza
|
handia
duela-eta, kritika bat egiteko. Eta hark esan zidan bitxikeria polita zela, eta merezi zuela.
|
|
|
Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin
|
handia
zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
XV. mendearen amaiera arte konpontzen hasi ez zen egoera horretan zergek pisu
|
handia
zuten. 1348an Karlos II.ak koroa eskuratu zuen.
|
|
|
Telebistak eragin
|
handia
du.
|
|
|
Aitzakiak aitzaki, frogatu da jeneroak oihartzun
|
handia
ukan dezakeela «prime time»an emititzen denean. Adibide garbia, ETB 2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen.
|
|
|
Gure gizartean ezarri den garapen eredu sozio-ekonomikoa, pixkana mundu guztian zabaltzen ari da, ondorioz, giza populazioaren hazkuntza neurrigabea ari gara bizitzen, gero eta baliabide gehiago behar ditugu bizitzeko eta azkenean honek guztiak, ondorio larriak ekartzen dizkigu. Arrazoi desberdinengatik balio
|
handia
duen hainbat paisaje natural, hondatzen ari gara. Duela 100 urte baino gehiago zenbait herrialde paisaje jakin batzuen babes premiaz ohartu zen.
|
|
|
Ez da zertan bertsolari izan testulari izateko, ez eta testulari ere bertsolari izateko. Baina elkarrekin lotura
|
handia
dute eta normalean bertsolariak izan dira testulari bezala ere nabarmendu direnak (Pernando, Lazkao Txiki...). Testularitza dugu, zalantzarik gabe, bat batekotasunaren adierazpenik argiena.
|
|
|
Iparraldeko Pinareseko herrialdean euskal baserrien antzeko etxeak daudela dio Jose Tudelak, 1923an" La Voz de Soria" n idatzitako artikuluetan. Bertako klimak antza
|
handia
du Euskal Herrikoarekin eta ondorioz, etxeak egiteko harlandua eta egurra erabiltzen dituzte, Euskal Herrian bezala
|
|
|
Nork bere seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera
|
handia
du euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Ordurako hiru seme alaba geneuzkan, eta egun batean etxe honetan bertan gure alabarentzat antzerkitxo bat egin genuen. Garai hartan gurasook parte hartze
|
handia
genuen ikastoletako ekintzetan, patata tortila txapelketa, edo zozketak egiteko. Halako batean jaialdi batean aritu ginen.
|
|
|
Bera izan da panpin kutuna. Xarma
|
handia
du oraindik ere, agian, une berezi batean jaio zelako eta oraingo umeek gurasoengandik jasotzen dute Erreka Marirekiko lilura. " Eman eta gero" k ere harrera ona izan du; nahiz eta ipuin konplexuagoa izan.
|
|
|
Egun haurrek entrenamendu
|
handia
dute. Ikastolan ez zaie erakusten" a"," i" puntuarekin," o" borobila... gauzak beste era batera lantzen dira eta irudimen handiagoa dute.
|
|
|
Etxebizitza domotikoak urriak dira Euskal Herrian. Estatu Batuak, Alemania, Eskandinavia edo Japonian, ostera, oihartzun
|
handia
dute. Hemendik urte gutxira ezagunagoa bilakatuko dela diote adituek, telefono mugikorren moduan.
|
|
|
Erronka ikaragarri honi aurre egiteko Ezker Abertzaleak egiteko
|
handia
duenez, bere burua prestatu behar du. Herri Batasunaren 20 urteko esperientzia edo Euskal Herritarrok Ekimenak duen zabalpena ez dira makalak, baina erronka nazionalerako ez dira nahikoak inolaz ere.
|
|
|
Zerikusi
|
handia
du horretan Tele 5eko akziodun nagusi den Correo taldeak (BBVAko Ybarra familiarena nagusiki), ez baitu saioa begi onez ikusten. Etekinen aurrean ordea, ez dirudi haien kritikek eragina izango dutenik, are gutxiago Mikel Lejarza zuzendari orokorra saioaren alde izanik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azpiegiturak dira (burdinbideak, errepideak eta beste batzuk) negozioa egiteko aukera gehien eskaintzen dutenak. Energiaren ekoizpena biltzen duen eta modernizatzeko behar
|
handia
duen industria termikoa da euskal enpresek sarrera izan eta negozioa egin dezaketen beste sektore bat. Bukatzeko, urekin zerikusia duena da Europako alde honetan euskal enpresentzako garrantzitsua den beste sektore bat, uraren tratamendua, banaketa eta ingurumena alegia.
|
|
|
konplexu eta lotsa gehiago ematen die jendaurrean abesteak adin horretako mutilei baino. Eta ereduek ere garrantzia
|
handia
dute: neska bat oholtza gainean ikusteak neska gehiago animatzea dakar".
|
|
|
Euskarriez ari garela," Morris hiztegia" azkenean argitaratu izanak balio
|
handia
du, are gehiago aurretik zegoenaren maila kaskarra kontuan hartuta; Aulestiarena hain zuzen, oker ez banago dirulaguntza oparoa jaso zuena.
|
|
|
" Gran Hermano" ko partaideek antzezlan bat egitea erabakiko balute, antzokia lepo beteko litzateke emanaldi bakoitzean. Maila
|
handia
duten antzerkiko aktoreak konturatu dira telebistaz balia daitezkeela beren burua ezagutarazteko.
|
|
|
Antzerki tradizio
|
handia
duten herrialdeetan aldiz, teatro mota guztiak dituzte, amateurra, haurrei zuzendua, profesionala eta abar. Londresen esaterako, hori oso hedatua dago auzo guztietan.
|
|
|
Argitaletxeek zeresanik badute eta, horrela, badirudi narratiba errentagarriaren aldeko apustuak poesia alde batera uztea ekarri duela. Irakurleek ere pisu
|
handia
dute eta egileek hor ikusten dute hutsunea. Profesionaltasunaren obsesioa gainditua dagoela dirudienean, idazleak jardun minoritario batean ari direla onartzeko garaia da.Mahainguruari ekiteko, literatur generoen gaia ukituko dugu.
|
|
|
Suerte
|
handia
dugu gure irakurleekin. Irakurle errenazentistak dauzkagu:
|
|
|
oso arraroa. Jakina, meritu
|
handia
du Mindegiarenak, 51 urte edukita, baina nireak zer. Egur pixka bat ekarri eta jo eta su egurra txikitzen hasi.
|
|
|
Jakina, gu bezalako" kasta" izango duenik ez da izango, sufrimendu eta sakrifizioa eskatzen du-eta. Gastu
|
handia
duen kirola da gainera, kamioi bat egurrez betetzeak 600.000 pezeta balio badu, kontuak atera.
|
|
|
Zaildu beharra dauka; gaztea da, baina kirol munduan norbera ez bada zaintzen... Gaitasun
|
handia
du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da, baina hori berak landu behar du. Niri gustatuko litzaidake.
|
|
|
Dena den, beldurra eta aurreiritziek ere zerikusi
|
handia
dute oraindik. Alde batetik beti da aberasgarria gizonezko gehiagok izena ematea, modu horretan bat baino gehiagoren sexualitatea ere ezagutuko genukeelako; baina bestetik, ez da ezinbestekoa, azken batean, ikastaroaren muina norberaren sexualitatea atzematean datza-eta".
|
|
|
Mendiak leku
|
handia
du euskaldunen imaginarioan, eta gehiegi lotu da natura garbia eta ama lurra bezalako ipuinekin. Batzuek diote mendia kontsumorako lehen gai bilakatzen ari dela orain, baina hori aspaldiko kontua da.
|
|
|
" Euskal Spiritua" edo" Elkanoren Semeak" agerraldiek indar
|
handia
dute, baina agertu ahala bere indarra galtzen dute. Emanaldi gehiago egiteko zirkuitu profesionalean aritu behar dugu, eta nik bertze manera batez funtzionatzen dut.
|
|
|
Azken bost urteotan Inasmet 139 langile izatetik 185 izatera pasatu da, bekadunak barne (%33ko igoera). Ezin da ahaztu bekadunen prestakuntza jarduerak lehentasun
|
handia
duela Inasmeten jardueraren barruan, eta jarduera hori oso ohikoa da 1983az geroztik, Berrikuntza Sustatzeko Teknologi Guneen Fundazioaren laguntza eta lankidetzarekin.
|
|
|
Inasmetek presentzia
|
handia
du nazioarteko proiektuetan, hainbat arlo eta berezitasunetan buru diren enpresa eta entitateen bazkide gisa. Beraz, esperientzia emankorra bereganatu du, enpresa jakinen industri arloko berrikuntza premiei erantzuteko ezagutza eta irtenbide teknikoen esparruan.
|
|
|
Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi zedin saiatu dira antolakuntzako kideak. " Deialdi nazionala izanik haiek ere kontuan hartu behar ditugu, eta batik bat jakinda herri dantzetan aberastasun
|
handia
dutela beraiek eta erakusteko gauza asko dituztela esparru horretan", dio Juantxo Maya Ereintzako lehendakariak. Horregatik, aurtengo egitarauaren berrikuntzarik nagusiena Lapurditik dator.
|
|
|
Beno, ostatuan buila asko dago, eta ezin du ondo aditu besteek diotena... Horretan zerikusi
|
handia
du, agian, neure buruan, ametsetan eta, nola hautematen ditudan gauza horiek. Gauza harrigarriak gertatzen baitira ametsetan...
|
|
|
Eta txino bati eman behar ezkero, nori emango diote? Joño, hau txinatarra da baina exiliatua, beraz ez da oso komunista, oso" txarra" eta gorria, orduan irabazteko arrisku
|
handia
du... Nik esango nuke berdintsu gertatzen zela Portugalekin:
|
|
|
Interneten eraginez, interakzioa heldu da telebistara. Ikusleak, gero eta gehiago, telesail baten egituran eta garapenean zeresan
|
handia
du, eta gidoilariek beren bezeroen esanetara lan egin dute: pertsonaiak jarri, kendu, istorioa modu batera edo bestera garatu... alternatibak milaka dira.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Insumisioak irakatsitako lezio garrantzitsuena hauxe da: desobedien tziak zentzu
|
handia
du. Gaur egun ikusten dugunez, armadak gero eta itxura txarragoa dauka, batez ere managaitzok egindakoari esker.
|
|
|
Lagun batek eman zidan horren arrazoia. Nonbait Meteosat sateliteak bidaltzen dituen argazkiek iragarpenak prestatzeko garrantzi
|
handia
dute. Meteosat satelitea Konsortzio batek sortua da eta hainbat estatuk parte hartu zuten egitasmo horretan:
|
|
|
Hirugarren erronkan ageri denez, indarrean dagoen neoliberalismoak lotura kolektibo eta sindikal guztiak suntsitu nahi ditu, eta" sindikatuen neokorporatibismoa" eragiteko arriskua dago. Horregatik nabarmentzen du ponentziak, langile multzo jakin batzuen alde arituko diren interes talde bihurtzeko arrisku
|
handia
dutela sindikatuek, afiliatuen multzoari bermatzen zaizkion zerbitzu batzuk eskaintzen jarraitu arren. Bide horretatik lerratzea eragozteko, ekintza sindikalaren bitartez gizarteko zati baten bazterketari aurre egitea eta militantzia elkartasunezko balioen inguruan sendotzea proposatzen du.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru
|
handia
duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean lehena aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Azken urteotan garapen handia nabaritu da jaialdien eraginez (Bilbo, Bergara eta Tolosa). Bergarakoa bi urtez behin izaten da helduentzat, txiki da, baina meritu
|
handia
du. Eta Bilbok jaialdi garrantzitsuagoa behar du nire iritziz.
|
|
|
Errutina da beldur gehiena ematen diona. Arrakasta
|
handia
du, mundu guztiak onartzen dio egiten ari den lana, baina bera ez dago bere buruarekin gustura. Orduan aldaketa izugarri bat ematen du, iritzi orokorraren kontra.
|
|
|
Denborari dagokionez, atze aurrera ugariz bete ditu narrazioak. Gure aburuz, denboraren igarotzeak garrantzia
|
handia
du liburu honetan. Honela, askotan hiru denborak, iragana, oraina eta etorkizuna bat eginda aurkezten zaizkigu.
|
|
|
Bertan, itsasoa eta uraren garrantzia azpimarratzen da. Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia
|
handia
baitu: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia handia zuela denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi:
|
|
|
Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia handia baitu: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia
|
handia
zuela denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi: Egunkaria)
|
|
|
Hala ere, gure aburuz, ez ditu beti irudi iradokitzaileak erabiltzen, adierazi nahi duena hainbatetan zuzenean aipatzen du. Iturberen ipuinetan bezala, ipuinotan ere elkarrizketek garrantzia
|
handia
dute, narrazioari bizitasuna eransten baitiote.
|
|
|
80ko eta 90eko hamarkadan literaturaren sistemaren finkatzea eta indartzea izan da euskal literaturaren indarberritzea ekarri duen gertakaririk aipagarriena. Jon Kortazarrek aipatu zuen bezala17, gertakari honen ondorioz narratiba gailendu da; izan ere, batetik, narratiban erabilitako teknikek ikus entzunezko komunikabideekin parekotasun
|
handia
baitute; eta bestetik, eskoletan poesia baino narratiba lan gehiago lantzeko joera dago (eta ondorioz, narratiba da gehien saltzen dena). Hartara, artikulu berean aipatzen duen bezala, 80ko hamarkadaren erdialdetik aurrera poeta asko narrazioak idazteari ekingo diote.
|
|
|
Trilogia osatzen duten eleberrietan antzekotasun ugari aurki daitezke. Tramari dagokionez, hiruretan gertaerak une historiko jakin batean harilkatuz garai jakin batzuk islatu nahi izan ditu; hezkuntza erlijiosoak eta mundu erruralak garrantzia
|
handia
dute bere eleberrietan; plano ezberdinak erabiltzeko joera erakusten du; eta munduak bitan banatu ohi ditu, mundu manikeoak eraikiz.
|
|
|
Garaihonetan Joan Jose Mogelek harreman
|
handia
zuen Bartolomerekin,
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi
|
handia
dute hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
|
Talde nazionaleko kide izatearen pertzepzioan eragin
|
handia
du, eremu publiko, nazionalaren existentziak. Hauxe da, modako terminoa erabiltzearren,, irudikatutakokomunitateak?
|
|
|
Jadanik aipatua dugun izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak ezin baititu integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan
|
handia
dute gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi
|
handia
duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
|
Ikusi dugunez, egunkaria erosteko zaletasun
|
handia
du Euskal Herri penintsularreko populazioak. Informazio orokorrekoak izan zein kiroletan edo ekonomianzentratzen diren guztien azterketa egin dugun arren, ondoko taulan informazioorokorrekoak deituriko eguneroko kazetak agertzen dira soilik.
|
|
|
Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia
|
handia
dute.
|
|
|
ETBren programazio orokorraren analisiaren sintesia eginez, honako hau esandezakegu: ETB1 kanalean pluralagoa da eskaintza, eta Haur eta Gazteentzako programazioa, Kirolak eta Magazinak (%54tik gora orotara) dira nagusi; Erreportajeak, Fikzioa eta Informaziozko saioek ere presentzia
|
handia
dute (%29tik gora). Euskarakbateratzen du emisioa, eta nortasun propioa ematen dio.
|
|
|
Albistegien azterketa honek, mailakakoak, antz
|
handia
du bere sasoian Garcia keta Perales ek (1992) definitutakoarekin11 Hauen esanetan, formatu eta edukienalderdietatik gero eta antzekoagoak diren albistegietan miatzeko, hiru azterketa mailamarkatzea komeni da. Lehenean, albisteetan aipatzen dituzten gaiak eta pertsonaiakzelakoak diren begiratuko da.
|
|
|
Ezin da ukatu teknologia informatikoak oso eragin
|
handia
duela gizartean.Besteak beste, egitura sozialean eta organizazio politikoan. Aldaketa sakonak gertatzen diren bitartean, gizarteak ez du aldaketen inolako kontrolik.
|
|
|
Aurrekoak bezala, teoriasistemiko eta psikoanalitikoak, azken hauek bereziki J. Bowlby k eta S. Foulkes ek eraginak, elkarlotzen ahalegintzen da. Bere sorrera berantiarragoa izatean (Institutua 1976an izan zen sortua), familia eskola psikoanalitikoen, estrukturalen, estrategikoen eta komunikaziozkoen eragin multzo
|
handia
du. Hortik aurrera lan eredu guztiz pertsonala garatzen zuten, bere garapenean pragmatismo sendokoa, hirurogeita hamarreko hamarkadaren bigarren erditik aurrera hedatuko zen eredueklektikoaren garapena ere ekarri zuena.
|
|
|
Bi talde hauetan guztiak jatorriz euskaldunak ziren eta lagunartean zein etxeaneuskaraz baino ez zuten egiten. Oinarrizko heziketa ereduko ikasgeletan jaso zuten.Horrez gain, euskarazko hedabideak jarraitzeko ohitura
|
handia
zutela adierazi ziguten.
|
|
|
Bistan da, bestalde, euskararekiko atxikimendu
|
handia
duten herrietan bizi direla.Aipatzekoa da, dena den, B taldeko hiztunak, nagusiki oso eremu urbanoan haziak zirela, erdararekin harreman estuagoan, oro har. A taldekoak berriz, nekazaritza giro osoeuskaldunean, eta itxuraz gaztelaniatik urrunago, gertueneko hizkuntz eremuetanbederen (lagunartea, herria, familia).
|
|
|
Manschler ek dioenak, berriz, indar handia hartzen du, izan ere, euskararen ukipen testuinguruan berak iragartzenduena erabat betetzen ez bada ere, betetzeko bidean dagoela baitirudi. Hemen ere, euskaldunen diskurtsoan operatzaileen multzoak erdal ekarpen
|
handia
du eta hiztunekmaiztasun handiz erabiltzen dute.
|
|
|
Bide honetan, euskaldunen nahiak eta jokabideak zeresan
|
handia
dutela azpimarratzenda. Azkenik, euskal administrazioaren erantzukizuna, Xabier Kintanaren hitzez, nabarmentzen da.
|
|
|
(?) izan ez dutenek jakin behar dute, ia hilikdauden gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak konkistaren ondorioz sorturikohizkuntzak direla. Gainera, guretzat, indoeuroparrak ez izanik, Hizkuntz Antropologiak esankizunak eta garrantzi
|
handia
dituela eta erromantzeek euskal sena kolokanipintzen dutela. Bukatzeko, gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak onartzenhasiz gero, zergatik ez frantsesa eta gaztelania?
|
|
|
–Ez noski, ez noski. Historialariek eta lan
|
handia
duzue hor egiteko.
|
|
|
Azken buruan, mezuen hurbiltasunaren eraginaren konstatazio praktikoa da. Katalunian, esaterako, irrati lokalek garrantzi
|
handia
dute aspalditik. Gogora dezagun, erkidego horretan baimendutako 95 irrati estazio daudela; Madril go erkidegoan, aldiz, 57 baino ez daude (Díaz Nosty, 1998, 212).
|
|
|
Monotonia da, batez ere irakurtzean, baina baita hitz egitean ere, ager daitekeen beste akatsetako bat. Zerikusi
|
handia
du honetan esaldien antolaketak, denak egitura eta neurri berberaz sortuak izanez gero, askoz errazagoa baita monotonian erortzea. Arreta handia, beraz, idatzizko testua taxutzerakoan, bizitasunak eta arintasunak testuaren ezinbesteko ezaugarri izan behar baitute hasieratik.
|
|
|
Irratilariek erronka
|
handia
dute, askotan beraiek emandako informazioa kazetek eta telebistek jasoa izaten delako. Azken orduko informazioaren jasotzaile izateak lan franko dakarkie irratilariei.
|
|
|
Prentsa kabineteen ekoizpenak eragin
|
handia
du hedabideen ezuste faktorean, aurreikuste indizea emendatuz.
|
|
|
Bestalde, oraindik, euskaran baditugu zenbait akronimo ospetsu baina gutxitan entzuten eta ikusten ditugunak, hala nola NBE (Nazio Batuen Erakundea), NATO etab. Kazetariak erronka
|
handia
du praktikan, laburkin hauek emekiro ezagutarazteko.
|
|
|
Telebista den bezala, irratia bitarteko egokia da gaurkotasunaren berri eman ahal izateko eta jazo berri diren gertakariei jarraitzeko, informazio iturriek edo irratilariek beren kriterioez ikusitako errealitatearen partearen iragazle bihurtzen delarik; eta honek eragin
|
handia
du finkatu behar diren programazio ereduetan. Eredu horietan formakuntza, entretenimendua eta informazioa uztartu behar dira programatzaileen helburuekin, entzuleei, edo entzuleriei?
|
|
|
Bere lanak Italiako gobernuaren interesen barruan sartzen ez zirenez, Bretainia Handira aldatu zen. 1897 urtean, ekainaren 20an zehazki, Wireless Telegraph and Signal Company Limited elkartea sortu zuen, irratiak gero
|
handia
ukanen zuelakoan. Marconiren ahaleginak bere igorgailuen potentzia eta irismena handitzean zeutzan, igorgailu eta hargailuaren arteko sintonizatzearen garrantzia aintzakotzat hartu ez zuelarik.
|
|
|
Igorgailuak 500 watteko potentzia zeukan eta prentsa idatziko euskaltzale batzuen ekimenaz hobetuz joan zen, euskara ere komunikazio hizkuntza modura zerabiltela. Programazio gehiena musikari zegozkion atalek osatua zen eta erlijioak garrantzi
|
handia
zuen lehenbiziko emanaldi haietan (Díaz Noci, 1992, 369).
|
|
|
Abeltzaintzak Karrantzan garrantzi
|
handia
duenez, noizean behin azokak antolatzen dira; baina, hala ere, aziendak saldu edo erosteko, batzuetan Burgos zein Kantabriako azoketara jo behar izaten dute karrantzarrek.
|
|
|
Antzina hariztiek estalitako eremuak, gizakiak larre bilakatu ditu, horien jabegoa mugatzeko larre ertzetan zuhaitz eta zuhaixka iladak mantenduz. Denboraren poderioz, hesi natural horiek landaretan aberastuz joan dira, eta larreak banatzeaz gain, garrantzi
|
handia
dute abereen gordeleku eta makina bat txoriren bizileku modura.
|
|
|
Aipatutako kobazuloek badute berezitasunik. Pozalaguako kobazulo ikusgarriak, esaterako, ospe
|
handia
du mundu osoan, estalaktita eszentrikoen aparteko adibidea baita. Santa Isabel de Ranerokoa berriz, forma harrigarriak izateagatik, saguzar kolonia garrantzitsuaren babeslekua delako eta bertan hartz hezurrak aurkitu zirelako da ezaguna.
|
|
|
Ez genuke aipatu gabe utzi nahi, gure ustez garrantzi
|
handia
duen gai honen beste alde bat. Estatuak badu zer esanik oso eztabaidagarria den gaiaren inguruan, alegia, erabilpen publikorako hizkuntzaren ahozko adierazpenaren eta hizkuntza idatziaren gaian.
|
|
|
delakoan252 Beste aldetik, eta ez du garrantzi txikiagorik, ikuskarien erakundeak bere onespen legala izan zuen, baita ikuskarien, cuerpo, aren eraketa hasiberriak ere, azken alderdi honek, irakasleriarekin gertatzen zen eran, Estatuaren zerbitzurako eraiki eta funtzionario estatusa zuen administrazio sareko zutabe nagusiaren aurrean jartzen gaituelarik. Legean ikuskaritzaren alde administratiboak indar
|
handia
zuen kontrolak zuen lehentasuna, baina alde teknikoa oraindik nahiko zintzilik geratu zen253; nolanahi ere, ezin da emandako urratsa gutxietsi, honek egin baitzituen posible makineria hau fintzeko eginahalak254, guztiak honako helburu honetara zuzenduta: ikuskaritza Estatuari eta soilik Estatuari zegokion kontrol eta fiskalizazio funtzio berezia izatea.
|
|
|
Bagoaz bihar Ipar Irlandara. Lehendik ere gogo
|
handia
nuen inguru horiek ezagutzeko, eta gehiago orain Ralph nire aitzakia izanik.
|
|
|
Eta gaur hirugarren aldia izan da Jabi hemendik agertu dena. Lehenengo aldian esan nion nire buru nahasi hau gehiago endredatzerik ez nuela nahi, nahiko borroka
|
handia
dudala neure barruan, baina gaur ere agertu da. Lagundu egin nahi didala esan dit.
|
|
|
Eta neguaren erdian eguberriak izaiten ziren, eta festaburu hartarako, amak hala manaturik, etxean jaiotza ipintzeko usantza hartu genuen, zeren eta amaren sortetxean ere, han Ezpeldoin, usantza hura baitzuten. Eta jaiotza ezin ederrago hartan lurrezko iduriak jartzen genituen, bazelako Urbiainen baxeragile eta tupinagile bat, baxerak eta tupinak ez ezik lurrezko eta buztinezko bertze mila ontzi ere egiten zituena eta trebetasun
|
handia
zuena bai material haiek eskuz lantzeko eta bai idurien egiteko ere, halako tailuz, non harenak izaiten baitziren jaiotzan jartzen genituen iduri haiek guztiak: san Jose, Ama Birjina eta Jesus Haurra; artzainak eta ardiak, zaldiak eta astoak... baita hiru erregeak ere, errege egunez jartzen genituenak...
|
|
|
Giltzaren hotsak aditu zituenean, fraidea jaiki egin zen, eta, nola baitzen zuhurra eta arduratsua, hartu zituen galtzoinak ez bertze beztimenda guztiak, eta karrikarat jotzen zuèn behe leihotik iltki zen, eta aienatu zen ezin arintkiago. Eta Bucciok gelan barrena egin zuen, eta ohe sagaratu berri hartan sartu eta pausatu zen, atseden egiteko asmotan; gero, lotan geratu ziren, bai bera eta bai haren emaztea ere, zeren biek ala biek nezesitate
|
handia
baitzuten, batek guardiako gau emanaldiagatik, eta bertzeak ohe kontuetako nekeagatik. Eta egunak argitzerat egin zuen, eta Bucciok galtzoinak ikusi zituen ohaburuan, leihoa zabaldu bezain fite.
|
|
|
Eta emaztekiak gertatua jakinarazi zion bere amorante debotari: nola senarrak aurkitu zituen galtzoinak, eta nola ez zekien hark non gorde zituen... eta erran zion, halaber, ezen desgustu
|
handia
zuela, zeren ez baitzekien zer desenkusa asmatu, bentura gaixto hartan. Fraideak, berriz, hura jakin bezain fite ulertu zuen ezen herstura ezin hertsiagoan zeudela biak ere.
|
|
|
—Itsasoa: gauza
|
handia
duk, bai, itsasoa, enetzat bai bederen, zeren, alde batetik, ene bizibidea baita, eta zeren, bertzetik, itsasoan ediren bainuen nik neure libertaterako bidea, nola zure osabak ediren baitzuen berea zientzian... Eta are gehiago ere izan duk enetzat itsasoa, amorioa ere izan denez eta amorioa denez gero —kapitainak bere piparekin segitzen zuen kea irensten, baita kea egozten eta hitz egiten ere, biak baterat— Ni hemen bizi izan nauk, kostaldean, untzi eta belauntzien artean, eta ume umetarik hasi ninduan txalupan ibiltzen.
|
|
|
—Ugaldeko atsoaren aferan baizik ez balitz...! Gauza
|
handia
duk, dena dela, lagunek deontologia profesionala oroitaraztea. Hain segur ere, hire ikuztegiak eramateko maneraz nik ere izan nezakek erratekoren bat.
|
|
|
—Beharbada Ximurrarenera aldatuko naiz. Etxe
|
handia
du eta leku gehiago izanen du orain, izeba hil zaienetik. Badakizu zer eskuzabala den.
|
|
|
Oi, oi, nire esanak desitxuratzeko edo bihurritzeko abildade
|
handia
duzu, Smart. Zaindu egin zenituzke apurtxo bat pultsio horiek.
|
|
|
Joera
|
handia
dut. Eta osteatopigiarik?
|
|
|
Hara joan aurretik, ordea, aurrena supermerkatu bat topatu behar izan dugu, eta kanpin bat hurrena. Bertan bazkari legea egin, eta, dendak muntatzeko astirik gabe, Danek ikustera eraman gaitu (gero kanpinera itzuli da, eta berarekin Adela, buruko min
|
handia
zuela argudiatuz...).
|
|
|
Eta oraingoz nik bakarrik dakit neure baitan halako animalia bat dabilela, zelatan, eta eraso noiz egingo dagoela, eta izena duela Bakardade. Bai, ongitxo dakit batzuetan bakardadearen beharrizan
|
handia
dudala, baina beste era batekoa da ni beldurtzen nauena: asperduriaren betea ezagutaraziko didana, igandeetako hutsune beldurgarria biderkatuko didana, etxezuloan egotera tentatuko nauena, seguruenik kilo eta zimur gehiagotan gauzatuko dena (bakardade horrexek eraman zuen amona nik oso bitxi irizten nion gauza bat egitera:
|
|
|
Nahi baduzu gera zaitezke, gure artekoan zuk ere zeresan
|
handia
duzu. Nire hitzekin neure burua bera ere harriturik nuen arren, hitz horiek, zergatik ez badakit ere, adoretu egin naute.
|
|
|
Egia esatera, dena nahasi oroitzen dut: biok musu eta laztan premia
|
handia
genuen, nonbait, eta izerdi, listu, hazi eta bestelako isurkinetan igerika ibili gara denda zaku berez beroan, eta jostaketaren ondotik loak hartzen bagintuen ere, ni berriro ere esnatzen nintzen Rubenen hatz mamiak nire larruazalean sentitzean, eta berehala iraulka hasten ginen; baina gaua liluragarria izan da, eta hordigarria, hain hordigarria non orain ez bainaiz gai Rubenen sexua neure baitan... Gero, nik ez dakit zergatik, gogoa berriro ere Gasteizeraino joan zait, baina oraingo honetan ez Dabid, ez Teresa edo Patxirengana, Estibalizengana baizik.
|
|
|
Nirekin Ameliarekin ez bezala jokatu zuen ba. Agian nire amaren antz
|
handia
dudalako izango da, ez al da hala Billy Haurra, ez al zara Juliarekin, Julia Wolfekin gogora  tzen. Ez al zenidan esan oroitzen ez zenuen norbait ekartzen nizula gogora?
|
|
|
Atzokoaren ondoren, gure gorputzek eta arimek atseden beharrizan
|
handia
zuten arren, gaurkoan ere goizean goiz jaiki, eta aireportura jo dugu Gran Canyon gigantosoaren ikuskizuna zerutik dastatzeko. Billeteak erosi aurretik, ordea, denok denon aurrean pisatu behar izan dugu abionetetarako talde orekatuak lortze aldera, eta begien bistan geratu da azken asteotan argaldu egin naizela:
|
|
|
Antzerki talde profesionalak, harrokeria handirik gabe eta enpresa egitura sortuta, finkatzea lortzen ari dira. Garrantzi
|
handia
du bizibide dituzten antzezlanak arrakastatsu suertatzeak, baina, tamalez, ez da beti hala izaten, eta Sarean bertan sarbidea duten antzezlan batzuek ez dituzte aurreikuspenak betetzen. Era berean, garrantzi handia du erakunde publikoen laguntzak.
|
|
|
Garrantzi handia du bizibide dituzten antzezlanak arrakastatsu suertatzeak, baina, tamalez, ez da beti hala izaten, eta Sarean bertan sarbidea duten antzezlan batzuek ez dituzte aurreikuspenak betetzen. Era berean, garrantzi
|
handia
du erakunde publikoen laguntzak. Nagusia Eusko Jaurlaritzak urtero ematen duena da, Sarea osatuta, dirulaguntzaz gain hainbat antzokitara iritsi ahal izatea bermatzen duena.
|
|
|
Askotarikoak dira idazleek aukeraturiko gaiak. Iraganak eta historiak presentzia
|
handia
dute oraindik ere, eta baita, nolabait, herrian bizi dugun egoera politikoak ere (askotan zeharka azaldua). Gaiak, ordea, dibertsifikatuz doaz, idazleen jatorria, adina eta erreferente kulturala ugalduz doazen neurri berean.
|
|
|
Urte batzuk lehenago, bere arloko kongresu baterako, aipatu irakasle hori Madrileko unibertsitate batera etorri zen. Bere alaba Salomek, orain dela urte batzuk Euskaltzaindiaren kide urgazle izendatuak, eskatua zion, Espainiako hiriburura egiten zuen bisitaz baliatuz, euskal gramatikaren bat eros ziezaiola, hark gure hizkuntza ikasteko gogoa baitzuen, tipologian haienarekin, georgierarekin alegia, antz
|
handia
du eta. Sinposioan zehar Gabunia jaunak unibertsitate hartako errektorea agurtzera hurbildu eta, paradaz baliatuz, galde egin zion ea Madrilen zein liburu dendatan eros zezakeen euskal gramatika bat.
|
|
|
Hilzorian dagoen kultura bat berpizteko, eta hauxe da hemen hartzen dugun jarrera, estatuak bere neutraltasuna alboratu luke. Kultura bi (edo gehiago) lurralde berean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta daudenean —guztiak legedian berdin babesturik daudela suposatuz, asko suposatzea dena—, hezkuntza elebiduna izateko eskubideak bermaturik egon luke, hala nola administrazioaren edozein sailekiko harremanak hiritarrak aukeratzen duen hizkuntzan burutzeko, gure eguneroko bizitzan eragin
|
handia
duten bi arlo baino ez aipatzearren. Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete.
|