|
2005
|
|
|
Aipatzeko da I. Gurrutxagaren lana eta saia kera interpretatibo gisa R. Aldasororena.2222 Gurrutxagak
|
hainbat
artikulu zorrotz idatzi zituen, eta beste batzuen artean aipatuko nuke Las guerras carlistas en el siglo XIX y su significación en la Historia Vasca, 150 añosdel Convenio de Bergara y de la ley del 25 X J. Agirreazkuenaga eta J.R. Urquijo (ed.), Gasteiz, 1990, 105 136.ALDASORO, R., Las guerras civiles y el concepto de libertad en la Historia Contemporánea del País Vasco, 1946.46EUSKAL HISTORI... Historia ikertzeko profesionalizazio bidea irekitzen zen unibertsitateetan.
|
|
|
Euskal Herria, edo zein herri bezala, anitza eta moeta askotakoa dugu eta kostaldeko herrialdeen edo barrualdekoen dinamika eta denborak ez dira berdintsuak. Historiak era kusten diguna zera da, denbora kronologikoez gain, beste denbora eta errit moak bereiztera, arkaikoa, mitikoa, betidanikoa duguna eta erabat errotua gizarteko
|
hainbat
arlotan. Espirituzko denboran ez dago etenik, ez eperik, ez mailarik.
|
|
|
euskalkien arteko eragin diglosikoak: eredu estandarra eta folk hizkeren arteko adbergentzia edo goitik beherako eragin diglosikoa, hizkera baten barreneko berregituraketa, hizkuntza arau monozentrikoen eta plurizentrikoen konstelazioak, euskalkien erabilera eta prestijioa eta herriko hizkeraren alde azken urteotan Euskal Herriko
|
hainbat
eta hainbat bazterretan sumatzen den kemena, iritzi batzuen kasuan ikuspegi idilikoa izatera ere iristen dena. Dena den, garrantzi handiko gauza da auzi hau estetika hutsa ez dela jabetzea; azken batean, hizkuntzaren kalitaterik ezak eta haur anitzen euskaran sumatzen den gaitasun murritzak etxeko eta lagunarteko hizkerak jasan duen ahultzean bai tute jatorria eta guztiz loturik dago honekin guraso eta seme alaben arteko euskararen eten edota jauzia (cf.
|
|
|
euskalkien arteko eragin diglosikoak: eredu estandarra eta folk hizkeren arteko adbergentzia edo goitik beherako eragin diglosikoa, hizkera baten barreneko berregituraketa, hizkuntza arau monozentrikoen eta plurizentrikoen konstelazioak, euskalkien erabilera eta prestijioa eta herriko hizkeraren alde azken urteotan Euskal Herriko hainbat eta
|
hainbat
bazterretan sumatzen den kemena, iritzi batzuen kasuan ikuspegi idilikoa izatera ere iristen dena. Dena den, garrantzi handiko gauza da auzi hau estetika hutsa ez dela jabetzea; azken batean, hizkuntzaren kalitaterik ezak eta haur anitzen euskaran sumatzen den gaitasun murritzak etxeko eta lagunarteko hizkerak jasan duen ahultzean bai tute jatorria eta guztiz loturik dago honekin guraso eta seme alaben arteko euskararen eten edota jauzia (cf.
|
|
|
Eremudialektal geografikoanerkidegoarenbarrenera begiradauden tradiziozkojarreraberdintzaile etakonbergenteekikohiztunak nolako kokaguneahautatzen duenazterdaitekeen gauzada.Horretarako, gizartearen barrenekosareketan norbanakoakdituen hartu emanetaerlazioak nolakoak diren etaerreferentziatzatzein talde jotzen d (it) uen ezagutzea baitezpadako baldintza da; norbanakoarenhizkera jardueranoinarriturikjoereketanorabideekberekin loturik daramaten prestijioarenarabera hiztunak bereburua non kokatzen duen edo non kokatu nahiko lukeen antzeman dezakegu2? Ezin ahantzi dugu prestijioaren ifrentzuanestigmaizpiak edota
|
hainbat
hiztunen ziurtasun linguistikorikezasumaditzakegula; ikerketa xeheekerakutsi dutenez, hiztunokhizkuntzarenbaitakoautogorrotorainoedotaprosodiarenaldetikako ahoko giharreendoitze kulturaledogizartezko etarainoiritsgaitezke; horretaz jabetzea ezlegokegaizki: hizkerarekikojarrerarenikuspegi kognoszitiboan, sinesteak, estereotipoaketa perzepzioaksar ditzakegu eta alderdiafektiboan, zirrarak etasentim...
|
|
|
IkustekodagoEuskalHerrikohainbatbazterretan sortzen arideneuskaraberrihorrek nolakokolorea (k) etazeinukituizanendituen.Hizkera erkidegoarenosasunonalagunetaherrian«heti! > > egindenmintzoak polarizaziorako etabereizteko duen gaitasuna baliatuz,
|
hainbat
hizkerak gogor eusten ahaldiote beren berezko kolore lokalari oraingoz; eskualdeko nortasunari edotaherrikoari garrantziaemanohizaienalderdietan gertatzendirahorrelakoak.Norberarenherriko hizkeratik ereduberrietaestandarre (ta) raino, gainera, alde ederra dago leku batzuetan, bateko eta besteko hiztunek beren gizartekohartu emanenetaerreferentzienaraberaibilikodutenaedoezdutena.Honela, betikoherr... Hori da, guohartu orduko, egungoeuskararigertatzenarizaiona.
|
|
|
Pentsaotedezakeoraindik norbaitek guztizintimoakdirenezedotaseni deeninguruko egoerabatzuezkanpodialektoek orainarteanbezalaberen ezaugarri guztiekin aldaketarik gabeiraun dezaketela? Are herriko bereko hainbategoeratan, dialektoak ezdugaurgerobalio,
|
hainbat
etahainbat errealitatekontzeptual etatekniko geuregogoakeuskalkitik guztizdisoziaturik dakuskielako: kulturaetaohitura kontua bainoezdahau, egiaesanbeharbal dinbada.Berdin berdingertatzen dabestehizkuntzabatzuetan etabereziki gureabezalakohizkuntzatxikiedotaeremuurrikoetan.
|
|
|
|
Hainbat
arrazoirengatikhizkera erkidego batenbarreneanhizkuntza aldaketakgertatzen bastendirenean, geografikoaketagizartezkoakdireneragileaklehianegonohidira.Aldaketahoriekhomogeneizaziorantzbideratzen direneanprozesuen izaerakcontinuumbateneiteahartzendu: gertakarinaturalenetarik arrazoi sozio demografikoengarrantzia artifizialenetaraino
|
|
|
5 Izan ere, Euskaltzaindiak lan horietan proposaturiko ereduetatik urrun dauden erabakiak hartu dituenean, arauak aldatzen ari zela ulertu dute
|
hainbat
hiztunek.
|
|
|
Barruko eztabaidetatik at, zientzialariak oro har irekita daude hizkuntzalarien oharrak entzuteko eta beren testuak horien arabera egokitzeko. Areago, argibideen eske dabiltza
|
hainbat
kontutan.
|
|
|
10 Elorduik (1995) azpimarratu duenez,«.?, hizkuntz heriotzaren ikerketak aldaketa linguis tiko orokorra ulertzeko ukaezinezko erabilgarritasuna izateaz landara, hizkuntzen jokaera sinkronikoa ulertzeko
|
hainbat
eta hainbat datu agerraraz ditzake... > >.
|
|
|
10 Elorduik (1995) azpimarratu duenez,«.?, hizkuntz heriotzaren ikerketak aldaketa linguis tiko orokorra ulertzeko ukaezinezko erabilgarritasuna izateaz landara, hizkuntzen jokaera sinkronikoa ulertzeko hainbat eta
|
hainbat
datu agerraraz ditzake... > >.
|
|
|
Gainera, aldaera idatziaz eta zainduaz ari gara batez ere. Hizkuntza berezituen artean ere
|
hainbat
erabilera egon daitezke, esate baterako, gai baten adituek hizkuntza berezitu mintzatua eta zaindu gabea ere erabil dezakete beren artean 13 Edonola, hizkuntzalariek aztertu ohi dutena erabilera berezitu
|
|
|
Aldaera komuna, hizkuntza baten hiztun gehienen hizkuntz ezagutza osatzen duten arau, unitate eta murriztapenen multzoa da, hizkuntza osoaren azpimultzo bat baino ez dena. Zientzia eta teknikarako erabiltzen diren alda era berezituak, aldiz, erabilera komunaren kodearekin
|
hainbat
alderditan bat datozen, baina beste alderdi batzuetan erabilera komun horretatik urruntzen diren azpikodeak dira. Urruntze hori jakintza esparru bakoitzaren berezitasunei zor zaie.
|
|
|
Euskaltzaindiak ixa izena erabaki du hizki horretarako eta hala erabili behar da hizkuntza tekniko zientifikoan ere. Goiko ekuazio horretan ageri den gainerako guztia hizkuntza komunetik urrun dago neurri handian eta horrelakoak nola irakurri erabiltzen dituzten zientzialarien erabakia da erabat.Azkenik, hizkuntza naturaletik urrun dauden esapide hauek hizkuntza naturalaz idatziriko testu batean txertatu behar ditugunean
|
hainbat
arazo sortzen zaizkigu deklinabidearekin edo sintaxiarekin zerikusia dutenak: Deklinabide mugatuko edo mugagabeko atzizkia gaineratu behar al dugu?
|
|
|
Euskaldun erdien artean
|
hainbat
motatakoak aurki ditzakegu26: batetik, ama hizkuntza euskara izanik ere, irakaskuntza osoa erdaraz jaso dutelarik, euskara estandarra edota beren lan esparruko euskara menderatzen ez dutenak; bestetik, euskara bigarren hizkuntza modura ikasi dutenak eta lagunarteko esparruetan edota esparru komunetan edota beren lan esparruetan erabiltzeko gai ez direnak, edo bestela, esparru hauetan guztietan erabiltzen badute ere, jabekuntza erabat burutu ez izanagatik hutsuneak dituztenak.
|
|
|
kasutan erreferentziazko adjektiboak, edota erreferentziazkoen morfologia hera duten tasunezko adjektiboak34 ezinbestean mailegatu behar ditugu35 eta arrazoi hori erabiltzen dute
|
hainbat
hiztunek erreferentziazko erdal adjektiboak erruz mailegatzeko; heste hiztun batzuek aldiz, itsuki erabiltzen dute Euskaltzaindiaren gomendioa, adjektiboa mailegatzea egokiagoa denean ere horren euskal ordain bat bilatu nahirik. Lehen kasuan ondorioa erdal sistemarekiko hurbiltze ahulgarria da eta bigarrenean aldiz, justifikatu gaheko urruntzea, euskararen erabilgarritasuna mugatzen duena.
|
|
|
, [buru belarri] Adb....). Era berean, atribuzio elkarteak edo tautologiak bezalako emankortasun txikiko elkarketa bideak ustiatuz lortu dira beste
|
hainbat
termino ere: arroka ama, elementu aztama, lurzoru, larruazal...
|
|
|
1993,1997), eta (e) ko atzizkien bidez betetzen dugun erlazio eremua; eta, bestetik, gaztelaniaz depreposizioarenbidez adierazten direnak. Alabaina, berehalakonturatuginengaztelaniazdepreposizioarenbidezadierazten direnak, sinkretismoadelaeta, euskaraz
|
hainbat
modudesberdinetaraadierazten direlaetaarazoagukhasieranustegenuenbainokonplexuagobihurtzenzela.
|
|
|
Egituraezberdinen garapenaribegiratuezgero, euskarazko ekoizpenak arakatzean azterturikobost haurrengan antzeko jokabideak aurkitu ditugu (ikus3.taula). Batetik, umeguztiengangoiztiarragoak diraNORENA/ NORENegiturak NONGOA/ NONGO (r) egiturak baino, alegia, en atzizkiaren bidez adierazitakoak, (e) ko atzizkiaren bidez adierazitakoak baino.Bigarrenik, haurguztiekekoizten dutelehenago (r) ena (r) egituraen egiturabaino.Hirugarrenik, gauzaberaesandaiteke (e) koa eta (e) ko egiturei buruz. Laugarrenik, (e) zkoa egitura eta hitz elkarketaden hurrenkera hutseanoinarriturakoerlazioabeluagokoakdiraetaezdituguumeguztiengan bildu,
|
hainbaten
BianditzetaEgoitzen ekoizpenak 3urtebeteartebegiztatu ditugulakobakarrik. Bestalde, gauzakezdaude hainbateratsu (e) tikhemendik, atzizkiaren inguruan.
|
|
|
euskal aditzari buruzko lan argitaragabea,
|
hainbat
herritako argi
|
|
|
Oso ezaguna dugu Bonaparte Printzea Euskal Herrian. Gure herri honetara egin zituen bidaien ondoren burutu zituen ikerketak
|
hainbat
liburu eta artikulutan argitaratu zituen, eta gure artean asko izan dira pertsonaiaz eta bere lanez hitzez eta idatziz aritu izan direnak. Esan genuke berak
|
|
|
Giza barnean ezinegona sortzen du lotan baina bizirik dagoen harrak, eta hori gertatu zitzaion Bonaparteri. II. Inperioa 1852an sortu eta eratu arte, Londresetik Parisa eta Paristik Londresa
|
hainbat
ostera egin behar izan zituen zeukan karguaren arabera. Politikatik aparte bazeraman buruan beste ardura bat:
|
|
|
21 Ikus Odriozolaren (1998) lanean argi eta garbi ihartze prozesua jaso behar izan duen es que gaztelaniazkoaz esandakoa. Edonola, (i) ko es que, (SS) ko bait soilaren parekoa izan go litzateke
|
hainbat
ikuspegitatik Era berean, interesgarri gerta liteke lan horretan eta enkli
|
|
|
ikurra gora-behera azken hau haienetan, leiho 1 bentana, zaldi 1 kaballoa eta bestelako bikoteak ezezagunak izan ez arren
|
hainbat
euskal hizkeretan; ame nazo/ u, amenazatu ageri dira, aldiz, B aldeko lurretan: OEH ak, esaterako, no hemos encontrado más ejs. que los citados batekin DFrec delakoan lau adibide direla (sei amenazo renak eta hiru amenaza renak) gaztigatu ondoren bada ere, Otxoa Arin, Beobide eta Txirritaren adibide batzuekin hatera Astarloaren bi hauek dakartza s.u. amenazatu:
|
|
|
Ez da harritzeko, beraz, 56 urtetan hil bazen bere azken artikulua doi doi idatzi ondoan. Lanean hil da, lanak hil du idatzi zuten haren hilberria jakinarazte an. Ezen kazetari lanak beretua zuen, zenbat eta nardagarriago
|
hainbat
eta
|
|
|
Errekak behera zihoan erlijiotasunaren galtzearekin gizatasuna, are emakumearen errespetua eta oro beheiti ari zirela uste zuen. Haren kazetalanetako framazonen eta Errepublikaren kritika, igandea errespetatu beharra, apaizak soldado joateko legea eta beste
|
hainbat
gai, garai hartako elizgizonen liburu edo euskalliteraturako gai berberak dira; lekukotzat, Zaldubiren Betiri Santz (1875) edo Errepublika (1876), M. Elizanbururen Framazonak (1890), dAbbadieren Aphezak soldado (1890; berrarg., Euskera 1998, 1), Arbelbideren lgandea (1895) etab.
|
|
|
Batzuetan hark berak, bestetan besteren batek (Barbier etab.) idatziak. Zer eta zer sailari ohartu zitzaion Etxepare, Hiriart Urrutiren lehen mintzaldi eta herrietako berrien idazkeratik ere
|
hainbat
gauza ikasi zituena.5
|
|
|
1 Deus onik ez diren eta ez duten lizafin gormant batzu ezin asez lanak baitituzte.
|
Hanbat
gaxtoago; zertako ez utz beren gain uzteko hobeak direnak? (EO 33,). Konparazioak baliagarri zaizkio irakatsi edo adierazi nahi duena argitzeko.
|
|
2019
|
|
|
Kontuan hartu behar da XIX. mendearen azken herenean jaiotako belaunaldi garrantzitsua desagertzen ari zela. Haiek izan ziren euskal kulturaren maila jaso zutenak XX. mendearen lehen herenean
|
hainbat
elkarteren bidez. Galera natural hori, gerra zibilaren eta Mundu Gerraren traumak areagotu egin zuen. Artean J. Urquijok() eta R.
|
|
|
M. Azkuek urtebete lehenago agindu ziola" dar nueva vida a Euskaltzaindi", pribatuan lehenengo eta ofizialki ondoren. Horretarako
|
hainbat
auzi argitu behar izan zituela, eta hau zela Akademiaren egoera une horretan:
|
|
|
1948an, R. de Bera eta I. López de Mendizábalen hiztegi arrakastatsuaren hirugarren edizioa argitaratzeko baimena lortu zuen Zarauzko Itxaropena argitaletxeak (gaztelaniazko edizioetan" Icharopena" gisa agertzen da), baina
|
hainbat
aldaketarekin. Seguru asko zentsuraren erruz, gaztelania euskara atala argitaratu zuten soilik; euskara gaztelania atala ez zuten 1954 arte plazaratu.253 Era berean, izena aldatu zioten:
|
|
|
Diccionario castellano euzkera= Euzkel eŕdeliztegia (1916, 1932) zena Diccionario castellano vasco (1948) izatera igaro zen. Hiztegia laburtzeaz gain, edukian ere
|
hainbat
aldaketa egin zituzten. Zenbait neologismo ezabatu eta tradizio jeltzaleko" z" edota" ŕ" grafemak desagertu egin ziren:
|
|
|
Gipuzkoan Etxaide eta Lojendio ari dira, ozta ozta bada ere.
|
Hainbat
euskaltzain oso erbesteraturik eta, artean, euren arteko bilkurak ere debekatuta.
|
|
|
N. Ormaechearen kritikak gorabehera, P. Lafittek proposatutako eredu linguistiko ortografikoaren alde egiteaz gain, Akademiak Bilbon bizirik jarraitzen zuena nabarmendu zuen. Era berean,
|
hainbat
egileren euskal liburuak iragarri zituen: I. M. Mancisidor (SI), G. Mújica zena edota S. Michelena (OFM).
|
|
|
Krutwigen bibliotekan oraindik gordetzen da Akademiaren Euskera agerkariaren 1931ko lehen zenbakiaren ale bat, non akademikoen zerrendari
|
hainbat
ikur erantsi baitzizkion, haien berri jakin ahala.384 Honela azaldu zion prozesua N. Ormaechea urgazle erbesteratuari 1951ko apirilean:
|
|
|
913 artean, Guatemalan argitaratzeko zituzten arazoek luzatuta, F. Krutwigen
|
hainbat
poemaz beste, J. M. Seminariori (1949) eta R. Lafoni (1950) emandako erantzun hitzaldiak plazaratu ziren.
|
|
|
A. M. Badiaren eta Institut d’Estudis Catalans eko kideen gaitasunari esker, maila zientifiko handiko biltzarra izan zen. Katalana lan hizkuntza izateaz gain, katalanaren aurkako politika salatu zuten
|
hainbat
partaidek, horrek frankismoarekin lerrokatutako hizkuntzalarien ezinegona eragin zuelarik. Badirudi euskal partaide bakarra J. Caro urgazlea izan zela, Institut d’Estudis Catalans eko kideekin harreman onetan zegoena.
|
|
|
Olabide. Are okerrago dena, Gasteizen fusilatutako Esteban Urquiaga" Lauaxeta"() poeta jeltzalearen kasu sinbolikoaz beste, Akademiarekiko elkarlanean nabarmendutako
|
hainbat
elizgizon 1936ko urrian Gipuzkoa okupatuan epaiketarik gabe exekutatu zituzten. Hain zuzen, Egunak antolatutako mezan omendutakoak ziren:
|
|
|
J. Urquijok ahalegin horien guztien berri izan behar zuen nahitaez eta agian berak ere egin zuen saioren bat Euskaltzaindiaren auzia bideratzeko.141 Ángel Irigaray Nafarroako abertzale eta EI SEVeko idazkariorde ohiak ere
|
hainbat
aipamen egin zizkion Iruñetik arazoaz. Ideologia gorabehera, bion arteko harremana ona zen.
|
|
|
Pedro Yrizar Barnoya() Gipuzkoako Azkoitian jaio zen, familia eskuindar batean, eta karlistekin egin zuen gerra zibila.311 Instituto Geográfico Nacional eko ingeniaria zen eta dialektologo autodidakta. Euskaltzainburuarekiko harremana 1944an hasi zuen,
|
hainbat
liburu eta aldizkari erosi zizkionean, eta Madrilen familia arteko zenbait arazo ekonomiko ere bideratu zizkion R. M. Azkueri.312 Beste askok bezala, bere burua J. Urquijoren dizipulutzat izan zuen.
|
|
|
R. Lafon, A. Irigaray eta H. Gavelek
|
hainbat
ohar egin zizkioten, baina funtsean proiektu ofizialak huts egin zuen, P. Yrizarren bizi osoko ikerlan bilakatuta. Esan bezala, P. Yrizarren galdeketa aditz morfologiara mugatu zuen, XIX. mendeko L. L. Bonaparte protodialektologoa hartzen zuelako eredutzat.
|
|
|
R. M. Azkuek
|
hainbat
dokumentu baliotsu oparitu zizkion F. Krutwigi: adibidez, J. A. Moguelen El Doctor Peru Abarca liburuaren 1899ko edizioa egiteko erabili zuen jatorrizko eskuizkribua.
|
|
|
Era berean, Gipuzkoako Bergaran jaiotako Pedro Zabala (18891956) eta Nafarroako Leitzan jaiotako Vicente Saralegui() urgazle izendatu zituzten, nahiz eta ez zuten eraginik izan bizitza akademikoan.340 V. Saralegui arkitektoak artean zenbait hitz zerrenda bidali zizkion Doneztebetik R. M. Azkueri, eta uste izatekoa da lexikografiarako lankide posible gisa izendatu zutela (Etxebarria 1986b). 341 P. Zabala abokatuak Gasteiztik
|
hainbat
toponimia zerrenda bidali zizkion L. Michelenari, gero BRSVAPen argitaratzen joan zirenak. Akademiarekiko elkarlana, ordea, ezerezean
|
|
|
Zerrendan, gune euskaltzale egonkorra sortzeko asmoarekin, 1925ean sortutako Euskeraren Adiskideak talde apolitikoan ibilitakoak, elizgizonak, frankista dirudunak eta jeltzaleak nahasten ziren.343A. Irigaray, orobat, ados agertzen zen V. Saralegui urgazle eta, E. Esparzaren ordezko, J. M. Seminario euskaltzain izendatzearekin.344 Ordezkaritzarik ez zen zabaldu, baina NFDk laster eman zituen
|
hainbat
erraztasun, ikusiko dugunez.
|
|
|
Akademiaren artxiboan paper zati solte bat gordetzen da, nire ustez F. Krutwigen 1952ko maiatzeko dosierrari dagokiona. Bertan" kommissinoak" osatzeko Bizkaiko
|
hainbat
abertzale zerrendatzen dira: I. Berriatua, (OFM) eta Cirilo Arzubiaga elizgizonak edota Federico Zabala, Manuel Eguileor, J. M. Caballero Aldama eta Carlos Billalabeitia politikari jeltzaleak, besteak beste770 Argi dago F. Krutwigek EAJ PNVrekin elkarlana abiatu nahi zuela euskara gizartean sustatzeko.
|
|
|
M. Lecuonak, bestalde, euskal kulturaren arloko
|
hainbat
berri eman zituen Akademiaren 1952ko lehen batzarrean, Donostiako elizbarrutian euskararen aldeko giroa pizten ari zenaren seinale. Alde batetik, F. I. Lardizábalen (18061855) heriotzaren mendeurrena prestatzeko asmotan ari zen Zaldibiako Udala.
|
|
|
L. Villasanteren hitzaldiak aipatzen zituen gaiek ondorio politiko labainak izan arren, ezerezean geratu ziren F. Krutwigek erantzun hitzaldiarekin sortu zuen istiluaren ondorioz.795 Hitzaldiak izan zuen oihartzunagatik, kopia ugari gorde dira, jatorrizko euskal bertsioan nahiz gaztelaniazko itzulpenean,
|
hainbat
instituzio eta pertsonaren artxiboetan: Euskaltzaindia, JCV, EAJ PNV, E. Bilbao, M. Irujo, A. Ibinagabeitia edota J. Zaiteguirenetan, besteak beste.
|
|
|
JCVk maiatzaren 15ean jakinarazi zion Akademiari Durangoko Udalak zuen asmoaren berri, L. Villasanteren sarrera ekitaldia baino lehenago. Durangoko ekitaldia ekainaren 28 izango zen, eta A. Tovar errektoreak eta euskaltzainen batek hitzaldi bana ematea nahi zuten.822 Biharamunean Durangoko Udalak berak berritu zion eskaera Euskaltzaindiari.823 JCVk maiatzaren 20ko batzarrean
|
hainbat
erabaki hartu zituen: 1) J. J. Zabala alkatearen gonbita eskertzea, 2) JCVko ordezkaritza batek parte hartzea ekitaldian, eta 3) lehiaketa bat antolatzea Bilbo, Donostia eta Gasteizko prentsan, P. P. Astarloa apaiz antimodernoaz idatzitako artikulu onenak saritzeko.824 A. Tovarrek maiatzaren 31n JCVko idazkariari idatzitako gutunean onartu zuen ekitaldian parte hartzea.825 Normaltasun itxura emateko, JCVren erabakien berri erbesteko prentsan eman
|
|
|
Gainera, 1920 hamarkadetan urtero jasotzen zuen diru laguntza ofiziala %70 murriztu zen. Bilboko egoitza bera egoera negargarrian egon zen
|
hainbat
urtez: are R.
|
|
|
1953ko azaroan, euskaltzainburuordeak
|
hainbat
arazo eztabaidatu zituen idazkariarekin. G. Maidagan 1941az geroztik Akademiako diruzaina zenik ez zekiten askok, 1948az geroztik ez baitzen Euskaltzaindiaren batzarretan diru sarrera eta irteeren errendapena egiten (Euskaltzaindia 1956:
|
|
|
1953ko apirileko batzarrean, A. M. Labayen urgazleak Euskera berriz argitaratzeaz dosierra irakurri zuen, eta Pedro Axularren() jaiotzaren laugarren mendeurrena ospatzeko Gueroren (1643) berrargitalpena egiteko diru laguntzak eskatzea proposatu zuen. Euskera agerkariaren zenbaki berriaz, A. M. Labayenek martxoaren 7an N. Oleaga idazkariari idatzitako gutunean,
|
hainbat
xehetasun eman zizkion. Zenbaki berriak 48 orrialde izango zituen goiburu honekin:
|
|
|
Espainia frankista Vatikanoarekin konkordatua (abuztuaren 27an) eta AEBrekin hitzarmen ekonomiko militarra (irailaren 23an) sinatzear zegoelako, oposizio errepublikanoaren eta abertzaletasunaren atsekaberako. Uda horretan Euzkadiko Jaurlaritza
|
hainbat
aldiz bildu zen Baionan egoera politikoa aztertzeko. Giro etsigarriaren aurrean elkartasun irudia emateko, irailean Donibane Lohizunen abertzaleak, errepublikazaleak eta sozialistak elkartu ziren.
|
|
|
Akademiak 1955ko otsailean R. M. Azkueren eskuzko eranskina Euskeran argitaratzea erabaki eta A. Irigoyenek urrian proposatu zuen 19051906ko hiztegia argitaratzea, frantsesezko atalaz gabetuta, baina eranskin oharrez gehituta.1154 Adibidez, erbesteko M. de la Sota jeltzaleak
|
hainbat
ohar bidali zizkion A. Irigarayri. Azkenean, R.
|
|
|
José Miguel Azaola() ere ekainean Frantzian izan zen, bere jarduera europeistek erakarrita. F. Krutwigekin biltzea lortu ez arren,
|
hainbat
informazio eskuratu zuen. J. R.
|
|
|
Nolanahi den, L. Villasantek arreta handiz prestatu zuen oporretako egonaldia erbesteko
|
hainbat
lagunekin egoteko, baina ez zuen esperotako etekinik atera. J. M. Barandiaranekin bildu nahi izan zuen, baina Eusko Jakintzako zuzendariaren egunkari zehatzaren arabera, S. Michelena (OFM) baino ez zen agertu irailaren 6ko bisitara (Barandiaran 2009:
|
|
|
Dena dela, frantziskotarraren udako hitzordu garrantzitsuenak huts egin zuen. Bordelera idatzi zion gutunaren arabera, F. Krutwigek uztailaren 25ean Donibane Lohizunetik Parisera alde egin zuen.860 Bion hitzaldiak
|
hainbat
laguni eman zizkion irakurtzeko, besteak beste, EAJ PNVren informazio zerbitzuetako A. Ibinagabeitiari. Parisen S. Michelenarekin elkartzeko asmoa
|
|
|
Lehen Mungu Gerran mobilizatu egin zuten. Elizgizona izanda, erizaintzan aritu zen, baina erakutsitako adoreagatik
|
hainbat
aipamen eta domina jaso zituen. Liginagako erretore izendatu zuten, berak" Ziberia deithu desterru" tzat jotzen zuena, eta gero Lekornera destinatu zuten.57 Baionako euskal aldizkarietan eta Eskualzaleen Biltzarreko idazkaritzan() oso aktibo agertu zen.
|
|
|
Gerra zibilaren ondorioz, EJ GEk erabateko autonomiarekin kudeatu zituen eskumen gehienak, baina ia Bizkaira besterik mugatzen ez zen lurraldean. Kataluniako ereduari jarraituta, artean, EAJ PNVko Jesús Mª Leizaola buru eta Alfredo Ruiz del Castaño idazkari nagusi zituen" Euzkadi’ko Gogo lantze Zaingoa" k(" Departamento de Cultura")
|
hainbat
neurri hartu zituen hizkuntzaren alorrean, Autonomia Estatutuak araututako koofizialtasunaren bidetik. Gainera, legez eztabaidagarria izan arren, Estatuaren hezkuntza alorreko eskumen guztiak J. M. Leizaola sailburuak bereganatu zituen 1936ko abenduan.68 Hala ere, EGLZ DCEk neurri gehienak ezin izan zituen behar bezala garatu gerra egoeragatik, eta militar kolpisten garaipenak
|
|
|
730 ABA AIB: A. M. Labayen eta A. Ibinagabeitiaren arteko gutunak,, 195202, & zezakeen eskola jesuitikoarekin, A. M. Labayen eta abarrekin ez bezala.733 Nolanahi den, Euzko Gogoarako
|
hainbat
idazlan bidaliko zizkiola agindu zion.734
|
|
|
Maiatzaren 9ko batzarrean
|
hainbat
gai geroratu egin ziren, erabaki gabe. Alde batetik, E. Erquiaga urgazle izendatzeko proposamena zegoen, F. Krutwig, J. Gorostiaga eta N. Oleagak idatziz aspaldi aurkeztua, 1952ko urtarrilaren 1ean.
|
|
|
482 Pierre Broussain() euskaltzainaren arabera, euskarak etorkizunean bi aukera zituen: arrantzale eta nekazarien" patois" eta atzerriko hizkuntzalarien ikergai izaten jarraitu,
|
hainbat
menderen buruan erdarek ordezkatu arte, ala Akademiak sortutako eta eskolak irakatsitako euskara estandarra nazio hizkuntza bilakatu, azkenean dialektoak desagertu arte. F. Krutwig zeharo bat zetorren (Charritton 1997a; 2007).
|
|
|
Bizirik, hala ere, Euskaltzaindiaren eten gabeko historia idazten. " Cogito ergo sum" esan zezakeen itxura guzien aurka euskaltzainburuak Elkargo izkutuaren izenean,
|
hainbat
kultur elkarte eta ekintza garrantzitsu, oroigarrien sabaian zokoraturik zeuden bitartean.
|
|
|
Omenaldi horren aurretik eta ondoren, bestelako urteurren eta lorpenak ospatzeko, Euskaltzaindiak
|
hainbat
saio egin zituen bere historia kontatzeko. Urte eta ekintza askoren deskribapena orrialde gutxitan ematera behartuta, eta ikerketa zientifikoan ohikoak diren erreferentziak aipatzeko aukerarik gabe, aztertu nahi izan dudan garaian ezin izan zuten behar bezala sakondu.
|
|
|
Aparatuko gizona zen, eta horregatik izendatu zuten EAJ PNVren zuzendaritza karguetarako. Publikoki euskal poesiak eta kazeta artikuluak idaztera mugatu arren,
|
hainbat
aldiz atxilotu zuten diktadura frankistan. J. Ajuriaguerraren konfiantzazko pertsona zen eta Nafarroako jeltzaleak antolatzen saiatu zen (Chueca 1989; Bidador 2000; Kintana Goiriena 2008). ordezkaritza bat antolatzeko E. Esparzari aipatu zizkion lagunen artean egon arren, proiektu hori hutsean geratu zen.586 J. Aguerrerekiko harremana nolabait berreskuratuta, hurrengo urteko lehen batzarrera idazki bat bidali zuen Iruñeko euskarari buruz, baina gero berriz aldendu egin zen (Euskaltzaindia 1982:
|
|
|
M. Azkue, A. Irigaray, I. M. Echaide, F. Krutwig, M. Lecuona, J. Gorostiaga eta N. Oleaga. Ezin etorria jakinarazi zuen L. Dassancek eta
|
hainbat
urgazle berrik esker ona adierazi zuten, gutunez, izendapenagatik.588 Batzarrean, orobat, A. H. Kelso de Montigny antropologoak AEBetatik bidalitako gutunaren berri eman zuten. Euskara eta protoindoeuroperaren arteko gramatika eta hiztegi konparatiboak gaztelaniaz eta ingelesez argitaratzeko laguntza eskatu zion Akademiari.
|
|
|
" Beste gaiñeroako oiek ba ba doazke etorri diran bidetik" (Euzko Gogoa 1951). Gerraondoan izendatutakoen ukazio erabatekoan,
|
hainbat
abertzale proposatu zituzten euskaltzain izateko, gehienak erbestekoak: J. C. Ibarguchi, G. Manterola, A.
|
|
|
I. Fagoaga bitartekari zela, Espainia eta El Salvador artean
|
hainbat
gutun gurutzatu zituzten 1951ko apiril ekainetan F. Krutwig eta N. Ormaecheak, Akademiaren gerraondoko berrantolatzea xeheki azaldu eta euskaltzain izateko hautagaitza prestatzen saiatzeko. Baina N. Ormaechearen ezezkoa atzeraezinezkoa zen, eta F. Krutwigek onartu behar izan zuen hura kentzea.
|
|
|
F. Krutwigi, bere maximoen programa idealistan, gizarte euskaldunaren egoera erreala eta abertzaletasunaren ekarpen historikoa aintzat ez hartzea leporatzen zioten. Posibilismoari esker, besterik ezean, azken bi urteetan Gipuzkoan
|
hainbat
egile abertzaleren euskal liburuak argitaratzea lortzen ari ziren Itxaropenaren edota frantziskotarren bidez.
|
|
|
1932tik aurrera, EAJ PNVrekiko urruntasunaren erakusgarri, La Gaceta del Norte egunkari neokatolikoan aritu zen hil arte. EI SEVen
|
hainbat
egitasmotan parte hartu zuen, bereziki euskal artearekin lotutakoak. EJ GEk, besteak beste, 1937ko Parisko Erakusketa Internazionalean parte hartzeko ordezkari izendatu zuen, baina Bizkaitik ihes eginda, 1937ko apirilaren 29an Gipuzkoako gobernu zibilean aurkeztu zuen bere burua.
|
|
|
Zuŕtasun gogoa (1923). Euskara administrazioan eta hezkuntzan bultzatzeko
|
hainbat
elkarte eta egitasmotan parte hartu zuen, jeltzaleekin elkarlanean. Diktadura primorriveristan, euskaltzainburuarekin batera, euskal testuak baimentzea eskatu zion Bizkaiko gobernadore zibilari.
|
|
|
Gasteizko elizbarrutiaren seminarioan ikasi ondoren, 1906an apaiztu egin zen. Arabako 82 eta Bizkaiko
|
hainbat
herritan egin zuen lan artean. Bermeoko zoroetxean jardun zuen artean, eta 1940tik aurrera, egoitza horretaz arduratzen ziren Hijas de la Caridad de San Vicente de Paúl en kapilau izan zen.
|
|
|
Ideologiaz karlista, J. M. Urquijok sortutako La Gaceta del Norte egunkari neokatolikoren euskal atalaz arduratu zen. Prentsan idatzitako poesia eta narrazio komikoekin
|
hainbat
bilduma argitaratu zituen, kalitate literario eskasekoak.189
|
|
|
GPDko telefonia zerbitzuak zuen garrantziagatik eta lankideen artean zuen ospeagatik, gerra zibilean Gipuzkoako errepublikazaleek, Jesús Larrañaga gerra komisario komunistak barne, ez zuten beraren aurka egin. Berak ere
|
hainbat
lagun babestu zituen gerraondoko errepresiotik. Eskuindar kolpistek Donostia okupatu baino egun batzuk lehenagotik gordeta egon ondoren, GPDko lanpostuan onartu zuten berriz ere 1936ko urriaren 26an.
|
|
|
Lehenago diktadura primorriveristarekin gertatu bezala," somaten" eko kide izan baitzen, erregimen frankista behar beharrezko ikusi zuen. Halaber, Gipuzkoako
|
hainbat
finantza eta industria erakundeko (Alfa, CAM, Banco de San Sebastián, etab.) administrazio kontseiluetan parte hartu zuen.
|
|
|
Azkenik, G. Maidagan behin behineko diruzainaren kontabilitate liburuak ere urtero egindako batzar dieten berri ematen du. Hor ageri denez, Akademiak
|
hainbat
batzar egin zituen akta mekanografiatu ofizialik ez dutenak.256 Idazkariaren zirriborroetan nahiz diruzainaren liburuan ezberdintasun nabarmenik aurkitu dudanean, berariaz aztertu dut arazoa ondoko orrialdeetan.257
|
|
|
Baina Euskal Herriko egoera soziopolitikoari erreparatuta, gipuzkera proposatu zuen estandar gisa, geografikoki erdigunean dagoelako, italierarekin gertatutakoaren bidetik. Hala ere, P. Lafittek 1944ko gramatikan proposatutako
|
hainbat
irizpidetara gerturatzea komeni zela uste zuen, adibidez, ortografia konbentzionalagoaz edota lexiko ez hain garbizaleaz den bezainbatean.
|
|
|
Bestalde, F. Krutwigek, Akademiaren 1949ko azaroko batzarrean, euskaraz idatzitako" Antzundu philologia" (linguistika konparatiboa) izeneko lana irakurri zuen.443 Bertan, euskaltzainburuak eskatutako bidetik, euskara
|
hainbat
hizkuntzekin erkatu zuen, ahaidetasunak aurkitu nahian: indoeuropar, semitiko edota uraliar altaitarrekin.444 Gramatika iruzkin batzuk ere gehitu zituen euskal aditzaz, ohiko eredu greko latinoen eragin ustez nahasgarritik askatu nahian.
|
|
|
Honek Dictionnaire basque française() amaitzea agindu zion, eta horren ondorioz 1928an urgazle izendatu zuten. 1926an hasita,
|
hainbat
ikasgairen irakasle izan zen Uztaritzeko seminarioan, filosofia eta erlijioa nagusiki, baina baita euskal hizkuntza literaturak ere. Pentsalari katoliko pertsonalisten jarraitzailea izan zen, eta ikuspegi sozial eta federalista batetik bere ikasleen artean zabaldu zuen ideologia hau.
|
|
|
Akademiarekiko harreman hotzaren erakusgarri, Gure Herriak Euskaltzaindiaren batzarren berri labur eta motz eman zuen beti. Besteak beste, Gure Herriak EIL SIEBen biltzarreko
|
hainbat
komunikazio argitaratu zituen 19501951n: S. Arotçarenaren" Le problème de la traduction", Th.
|
|
|
Ondoren, A. Tournier ek beste artikulu bat idatzi zuen ildo beretik, S. Arana ezjakintzat utzita. Bi orrialdeko protesta zuzendu zioten
|
hainbat
jeltzale nabarmenek aldizkariaren zuzendariari: S. Altube, J. M. Leizaola, C. Jemein, T. Monzon eta D. Ciaurriz.
|
|
|
Baita J. M. Barandiaran urgazlea ere. Baionako Gure Herriak, bestalde, 1952ko lehen zenbaki monografikoa eskaini zion,
|
hainbat
fotografiarekin eta egile hauen idazlanekin: L. Terrier apezpikua, F. Aire" Chalbador" bertsolaria, G. Bernoville eskuindarra, T. Monzon EGLZDCEko burua, A. Constantin, J. Diharce, P. Lafitte edota J. Moulier (Herria; Barandiaran 2009:
|
|
|
Herrira mobilizatu zuten 1941eko udan hiru hilabetez, eta
|
hainbat
ikerlerekin bildu zen: H. Gavel, G. Lacombe, R.
|
|
|
Gutunean, orobat, adierazi zion iraileko batzarrean aurkeztu behar zuen berregituratze proposameneko
|
hainbat
xehetasun. Dosierraren arabera, erbesteko nahiz Frantziako euskaltzain zaharrak berriz onartuak izateaz gain, lau euskaltzain berri izendatuko ziren, guztiak Frantziakoak, eta, erdibidean zegoelako, batzarrak aurrerantzean Donostian egingo ziren.
|
|
|
Egoera nahasia
|
hainbat
hilabetez luzatu zen, A. Irigarayk 1941eko urrian berriz ere J. Urquijorengana jo behar izan baitzuen argitasun bila: " El día pasado me dijo Eladio Esparza que le tenía q. acompañar a una sesión de la Academia; me extrañó pues no he tenido ninguna noticia de ésta directamente". 184 Azkenean, 1941eko urriaren 30ean Bilbon egin zen batzarrera A. Irigaray bera agertu zen izendapena onartzera.
|
|
|
Guatemalan J. Zaiteguik 1950eko urtarrilean sortutako Euzko Gogoa euskara hutsezko kultura aldizkari berriaren ondoan, esaterako, lotsagarri agertzen zen Akademiaren jardun motela. J. Jáureguik Baionan zuzentzen zuen EAJ PNVren agerkarian
|
hainbat
kronika eta artikulu agertu ziren gaiaz.532 J. M. Seminariok Bilboko egunkarian argitaratzen zituen idazlanen maila barregarri uzteaz gain, haren ordezkaritza politikoa agerian uzten zuten. " El Vascuence de falange española" [sic] deitzen zioten hark euskal lexikoaz egindako proposamenei (Alderdi 1950).
|
|
|
Diktadura nazioartean legitimatzea helburu nagusi zuen A. Martín Artajoren Kanpo Arazoetako ministerioak presaka ohar bat argitaratu behar izan zuen New Yorkeko prentsa informazioa gezurtatzeko. EAJ PNVren agerkariak" La persecución contra la lengua vasca" artikulua eta euskararen erabileraren aurkako
|
hainbat
debeku frankista argitaratu zituen. Hala ere, jeltzaleek euskararekiko estrategia bateratu bat adosteko zituzten ezintasunak ere begi bistakoak ziren.
|
|
|
J. M. Caballero eta M. Ciriquiainek ez zuten araudirik aldatu nahi, funtsean gauzatu gabe jarraitzen zuelako. Onartzen zuten hautatutako zuzendaria ez zela egokia, eta aholku batzorde bat osatzeko prest zeuden, behin behinean zuzendaritza lanak egiteko, euskaltzainburuordeak azken gutunean proposatutako
|
hainbat
kiderekin: I. M. Echaide bera, R.
|
|
|
Alemaniako linguistak distira politikoki orbangabea (seguru asko A. Tovarren bermearekin) ematen zion egitasmoari, Gipuzkoako agintarien ustez. SFVJUren ikerketa lana indartzeko prest agertu arren, GPDko agintariek ez zuten euskara ikastaroak baztertzeko asmorik, eta J. M. Urrutia SFVJUko euskara katedradun izendatu nahi zuten.985 J. M. Caballero eta M. Ciriquiainek adierazitako baldintzak gehituta, proposamen berria bidali zuen euskaltzainburuordeak, aurrekoa jaso gabekotzat jo baitzen.986 L. Michelenak ordurako aurreratuta zituen
|
hainbat
egitasmoren bidetik, hauek ziren SFVJUko ikerketa filologikoen zuzendariari esleitu nahi zitzaizkion eginkizunak:
|
|
|
Gainerako puntuetan, Euskaltzaindiaren beraren egitura jarraitzen zuen, gerraondoko Akademiaren egoera ahula kontuan hartuta, praktikan hura ordezkatzeko arriskua zuena. Elkargoak, orobat, EI SEV antzeko bat izan nahi zuen, Bilboko Nuevo Ateneo-ren
|
hainbat
sail bereganatzen zituela: itzultzaileen saila, filosofia, historia, kulturaren jakintza eta ekonomia.
|
|
|
Euskaltzaindiari dagokionez, A. Irigarayk proposatu zuen L. Michelena urgazletarako eta 1951ko otsailean egin zuen lehen aldiz bisita Akademiaren Bilboko egoitzara. Ribera kaleko bibliotekan
|
hainbat
idazlan eskuratu ahal izan zituen.881 Akademiaren artxiboan ez dago euskaltzain hautagaitzarako proposamen formalik, baina M. Lecuona eta A. Irigaray beraren alde zeuden (Villasante 1987: 189; Satrustegi 1997:
|
|
|
Lobera Revilla, A., 1995,"
|
Hainbat
jakingarri Euzkadi’ko Agintaritzaren Egunerokoaren gainean", Karmel, 212, 28
|
|
2021
|
|
|
Planteamendu hauen oihartzuna gerora garatu diren
|
hainbat
korrontetan nabari daiteke. Nagusiki Asiaz eta Latinoamerikaz arduratu diren ikasketa postkolonialetan eta subalternitate ikasketetan, esaterako, edota baita 60ko hamarkadatik aurrera Europa ere objektutzat hartuz etiketa ezberdinekin (Herriaren historia, Behetik gorako historia, Mikrohistoria eta abar) historia kulturalaren eta etnografiaren baitan landu diren korronte berritzaileetan ere.
|
|
|
Azurmendik (2017: 60) zehazten duen bezala, gaurko euskaldun komunitateak zerikusi gutxi dauka subalternitateari buruzko ikerketa horietan aintzat hartzen diren
|
hainbat
komunitaterekin: " Gramsciren subalternoak Mezzogiornoko errentero eta laborari txikerrak ziren, ekonomiko laboralki ustiatuak eta espiritualki ‘herriaren opioaz’ alienatuak eta etsiaraziak.
|
|
|
Azkenik, garaian garaiko prentsan bildu ahal izan diren bertsolariaren eta bertsolaritzaren inguruko irudikapenak ere aztertu nahi dira, eta horretarako Joseba Gabilondok Before Babel (2016) lanean osatzen duen euskal literaturaren historia subalternotik jasoko dira
|
hainbat
planteamendu interesgarri. Lan horrek errepresentazio hegemonikoen pisuak euskal kulturaren modernizazioan utzitako hainbat marka azaleratzen ditu:
|
|
|
Azkenik, garaian garaiko prentsan bildu ahal izan diren bertsolariaren eta bertsolaritzaren inguruko irudikapenak ere aztertu nahi dira, eta horretarako Joseba Gabilondok Before Babel (2016) lanean osatzen duen euskal literaturaren historia subalternotik jasoko dira hainbat planteamendu interesgarri. Lan horrek errepresentazio hegemonikoen pisuak euskal kulturaren modernizazioan utzitako
|
hainbat
marka azaleratzen ditu: "[...] Basque culture and literature have been marked by[...] stereotyping through discourses such as Orientalism, Occidentalism, and primitivism" (Gabilondo, 2016:
|
|
|
Subalternitatearen kontua gakoa zela iruditzen zitzaidan ikerketari ekin nionerako. Foleyk bere artikuluan
|
hainbatetan
aipatzen zuen nortasun ikur gisa bizi zuela euskal komunitateak bertsolaritza, eta iruditzen zitzaidan identifikazio hori subalternitatetik gertatzen zela, logikoa zela ertzeko komunitateak ikur gisa bertsolariarena bezalako ertzeko figura bat aukeratu izana. Bestalde, euskararen komunitateak ahozkoari arreta berezia jarri izana idatzia garatzeko izandako zailtasunetatik etor zitekeela ikusten zen, eta zailtasun horiek bere ertzekotasunetik esplikatzen zirela.
|
|
|
Historiografia ofiziala ordura arte pertsonaia ilustreez eta kultura jasoaz bakarrik arduratu zen; belaunaldi berriak, ordea, herri xeheari erreparatu nahi zion (hortik sortzen dira kultura popularrari buruzko lehen azterketak eta baita herriaren bizimoduaz arduratzen diren" behetik gorako" ikerketak) eta horretarako tresna egokia eskaini zion historia serialak. Honela," irakurketaren historia"," heriotzarekiko jarrera popularren historia" eta gisako beste
|
hainbat
egiteko baliatu izan da10.
|
|
|
Lan honetarako bertsolaritzaren historia mediatikoa lau ziklo handitan artikulatu da, eta ziklo bakoitza hiru alditan. Kazetaritza piezen bilketa handi bat ere egin da, eta pieza horiek kronologikoki antolatu dira, ziklo nahiz alditan multzokatuz eta
|
hainbat
irizpideren arabera etiketatuz. Honela, ziklo eta aldi bakoitzaren inguruan datu kuantifikagarriak eskaintzeko modua lortu da, eta baita alderaketak eginez bilakaerak marraztekoa ere.
|
|
|
Horrela, Jon Bilbaok Auñamendirekin argitaraturiko Euskal bibliografiaren hiztegiaren hamar liburukiek bilaketa digitalak utzitako
|
hainbat
hutsune betetzen lagundu digu. Eta testurik zaharrenen bilaketarako erabat funtsezkoa suertatu da Julien Vinsonen Essai d’une Bibliographie de la Langue Basque izenekoaren bigarren liburukian jasotako" Journaux et Revues" atala (Hirugarren atala, 721 or.). 1898an argitaratua, ordura arte prentsak euskal gaiez jorraturikoa zerrendatzen du alfabetikoki ordenaturiko goiburuetan antolatua.
|