|
2002
|
|
|
Baliteke kezka horien oinarrian arazo sendoa izatea, ze ren asko baikara idazterakoan —edo beste batzuek idatzia irakurtzerakoan— ideia konplexuak azaltzeko —edoulertzeko— zailtasun handia sentitu izan dugunok. Halakoetan, mugak norberarenak direla pentsatu ohi dugu batzuek; baina
|
hainbat
euskal idazleren artean ere antzeko bizipenak pairatu direla jakiteak norberak duen muga baino arazo sakonagoa izan daitekeelako susmoa pizten du.
|
|
2003
|
|
|
G. Díaz Plaja, Literatura Vasca, in Tesoro breve de las letras hispánicas, Aita Villasanteren zuzendaritzapean. (Euskal Herri osoko eta aldi guztietako
|
hainbat
euskal idazleren zatiak, erderatuak, euskerazko testu barik). c) Euskerearen aldetik: gehienak edozein euskalki ta alditako idazleak sartzen dabez.
|
|
|
Egiategi ez zen historialaria eta ez zuen bere burua halakotzat (baizik filosofotzat), baina hala ere bere lanean hainbat erreferentzia egin zizkion historiari. Aurreko
|
hainbat
euskal idazleren berri ere bazuen (Leizarraga, Axular, Etxeberri Sarakoa, Oihenart, Larramendi,...) eta haien segidan kokatzen zuen bere burua49 Beraz euskarazko narratibaren baitan. Genero idatzien artean berebiziko garrantzia ematen zion historiari.
|
|
2005
|
|
|
Nafarrenak gutxiago. Eta «gainerako EH» multzoan, euren herrialdea ezin zehaztu izan dugun
|
hainbat
euskal idazle ere sartu ditugu. Baina artikulu ugarienak (erdia baino gehiago) arabarrenak ziren, aldizkaria Gasteizko Ateneoko prentsa organoa baitzen.
|
|
2007
|
|
|
Idazle Eskolak otsailaren 3an jarriko du abian Idazleak irakurle saileko lehen mintegi sorta. Martxoaren 30era bitartean,
|
hainbat
euskal idazlek bi edo hiru saioko mintegiak eskainiko dituzte Bergaran, larunbatero, goizeko 11:00etatik 13:30era. Mariasun Landak Haur eta gazte literatura; ispiluaren bi aldeetan gaia jorratuko du, Harkaitz Canok Bukaeren geometria, Tere Irastortzak Biblia aurreiritzi gabe irakurtzeko gida eta Vicente Huicik Grinatik gogoetara, R.
|
|
2008
|
|
|
L. Zutagape? ezizenpean, Mat, sin mungiarra eleberri historikoa plazaratu zuen188 Izatez garaiko
|
hainbat
euskal idazlek Euskalzalen atera ahal izan zituzten beren testuak (gehienek poesia landuz baina hitz laua ere batzuk). Beraz prosa literario eredu bat eraikitzeko aukera eskaini zuen aldizkariak.
|
|
2009
|
|
|
Judithekin batera, Kirmen Uribek garai hartako euskal idazleen poema lanak irakurriko ditu. Horien artean euskaraz idatzi zuten egileak nabarmenduko dira, garai horretan
|
hainbat
euskal idazlek euskarazko literatura idatzia ordu arte miatu gabe zeuden eremuetara eraman baitzuten, Gerra Zibilak zorrozki eten zuen kultura berpiztuz. Jose Mari Agirre Lizardi eta Nicolás Ormaetxe Orixe idazleek protagonismo berezia edukiko dute kontzertuan, garai hartako beste hainbat idazle handirekin batera; marina Tsvietaeva, bertolt Brecht eta Langston Hughes poemak ere entzun ahal izango dira.
|
|
|
Aurrerabiderik gabeko ahalegin ugari geratu zen bidean. 1964an, Baionan,
|
hainbat
euskal idazlek egindako biltzar batean batasun bidea egiten hasteko proposamen batzuk onartu ziren. Lau urte geroago, 1968ko urrian, Euskaltzaindiak Arantzazuko Batzarrean batasunerako bidea ireki zuen.
|
|
2011
|
|
|
ETAren sorreraren kausa nagusietakotzat gerra zibila jo duten
|
hainbat
euskal idazleren artean kilkerrak oso garrantzitsuak izan dira.
|
|
|
Batzuk ilusionatu egin dira azkenik Etxepare institutua martxan jarri dela ikusita. da balioko duela euskal idazleek egiten duten lana kanpoan erakusteko; futbolaren argotean esaten den moduan, «jokoa banatzeko» balioko duela instituzio horrek espero dute batzuek, hots, ahaztuta eta baztertuta dauden hainbat eta
|
hainbat
euskal idazle kanpoaldean ezagutzera emateko eta ez soilik betiko dozena erdi hori (soilik Euskal Idazleen Elkartean hirurehun idazle baino gehiago daude apuntatuta). Bestetik, oraindik ere sortzen direla han eta hemen literatur lanak, balio dutenak hainbat obra hutsal eta hainbeste literatura «light» ahanzturaren zokora bidaltzeko.
|
|
2012
|
|
|
175 Aitzindari izandako idazleak miresten dituela baina haien poesiak, testuingurua aldatu dela eta? asetzen ez duela erakusteko idatziak dira, halaber, Jean Baptiste Elizanbururi, Gabriel Arestiri eta beste
|
hainbat
euskal idazleri erantzunez idatziriko poemak. Ez gara adibide horiek azaltzera geratuko, itzulpenaren eremutik, stricto sensu?
|
|
2013
|
|
|
Zenbatetan ez ote da aipatu, aztertu eta baliatu, esaterako, Axularren Geroko«Gomendiozko karta»eta «Irakurtzailleari», edo, itzulpenaren alorrean, Leizarragak bere itzulpenari idatzitako aitzinsolasa. Paratestuei lotutako lanak dira, besteak beste, pare bat aipatzearren, P. Salaberriren Euskal klasikoen atarian (2004) liburua(
|
hainbat
euskal idazleren hitzaurreak biltzen dira) edo Beñat Oyharçabalek argitaratutako. Les prologues auctoriaux des ouvrages basques des XVIe et XVIIe siècles, artikulua. Aiora Jakaren Itzulpenari buruzko gogoeta eta itzulpen praktika Joseba Sarrionandiaren lanetantesi ikerketako 2 eta 3 kapituluak ere aipatzekoak dira:
|
|
|
Inoizka, egia esan, ale monografikoak edo erdi monografikoak ere argitaratu ditu, batez ere bertako idazle izandakoei, mendeurrenak eta tarteko direla gogora ekarriz, ohore egiteko asmoz. Alde horretatik begiratuta une honetan iturri biografiko ezinbestekoa dugu
|
hainbat
euskal idazleren bizitza eta lanak ezagutzeko.
|
|
|
Egin eginean ere, KARMEL SORTA eta KARMEL LEKUKOAK. Liburu horien bidez euskal herritarren esku jarri nahi izan ditu
|
hainbat
euskal idazleren lanak, geroago eskainiko dizkizuedan zerrendan ikusiko duzuenez.
|
|
2015
|
|
|
Garai bateko eta besteko
|
hainbat
euskal idazlek euren egiantzeko gezurrak edo gezurrantzeko egiak
|
|
2016
|
|
|
Pablo Anduagak Bidegileak sortan idatziriko hainbat pasarteri begiratu diet. Benito Larrakoetxea, urte luzez atzerrian, Argentinan, bizi izan arren, euskaltzale handia eta langile sutsua zen, erronka latzei aurre egiten zekiena. Gerra aurreko
|
hainbat
euskal idazle bikainen lankide eta mugimenduan sartua ikusten du Pablo Anduagak Bidegileak sortako liburuxkan. Mugimendu horretan zeuden, beste batzuen artean, Jokin Zaitegi, Gaizka Barandiaran, Santi Onaindia, Andima Ibinagabeitia, eta Larrakoetxea anaiak (Hipolito eta Benito), baita Orixe ere.
|
|
|
Garai bateko eta besteko
|
hainbat
euskal idazlek euren egiantzeko gezurrak edo gezurrantzeko egiak kontatzeko idatzitako narrazioak landuko dituzue; kontaketen leku denborei, narratzaile motari eta islatzen duten munduari erreparatuko diezue, batez ere.
|
|
2018
|
|
|
Lekukotasunak
|
hainbat
euskal idazleei igorri dizkiete. Lutxo Egia, Irati Jimenez, Jon Arretxe, Paddy Rekalde, Sonia Gonzalez, Julen Gabiria eta Fermin Etxegoieni, besteak beste, San Frantziskoko auzotarren bizitza puskak euskarara moldatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Biologian lizentziatua, ogibidez itzultzailea, prentsako kolaboratzailea, ipuin, saiakera eta eleberrien egilea. Itzulpen literarioetan,
|
hainbat
euskal idazleren lanak eman ditu gaztelaniaz, eta euskarara ekarri ditu, berriz, Julio Cortázar, Claude Levi Strauss, Jon Bilbao eta José Saramago.
|
|
2020
|
|
|
XIX. mendeko Renanengandik Unamunorenganaino idazle eta naturalista kate bat dago: A. Hovelacque, etab., batez ere J. Vinson dago, norengandik hartu zituen Unamunok euskaldunontzat tristeki famatu egin zuten ideiak, zeinak XX. mende osoan
|
hainbat
euskal idazle gaitziturik euskararen defentsa teoriko praktikoa egitera eraman zituen: Arana Goiri, Orixe, Lizardi, Lauaxeta, Zaitegi, Ibinagabeitia, Salbatore Mitxelena, Koldo Mitxelena, Martin Ugalde, eta Gabriel Aresti bera Unamunorekin borrokan ibili dira harrezkero.
|
|
|
S. A.: Esan bezala, Bidador ikertzailea eta dibulgatzailea izan zen, eta aditzerik ere izan ez genuen
|
hainbat
euskal idazleren berri eman zigun. Berak ere beste hainbeste merezi zuen.
|
|
|
Euskal prentsaren historiaren oinarri funtsezkoa zen Eskualduna astekaria(), ez bakarrik euskarazko lehenbiziko hedabide iraunkorra izan zelako, baita ere
|
hainbat
euskal idazle ezagunek hartu baitzuen parte: Jean Etxepare, Jules Moulier Oxobi, Piarres Lafitte, Jean Barbier, Jean Elizalde Zerbitzari, Jean Saint Pierre Anxuberro...
|
|
2021
|
|
|
Zentralitate berri horri, esaterako, euskal kulturgintzatik bertatik sortu izan zaizkio kritikoak. Amurizaren bertsogintzarekin edo Bertsozale Elkartearen sorrerarekin bertso munduak prestigio berri bat irabazi zuenean, 1980ko hamarraldian zehar,
|
hainbat
euskal idazlek bertsolaritzari eskaini zitzaion arreta euskal kultur sistemaren gabezia eta azpigarapen seinaletzat hartu zuten. Barandiaranek Elkartearen historiaz egindako lanean tarte eder bat eskaintzen zaio idazle horien kritikei eta bertso mundutik ematen zaien erantzunari (2011:
|
|
|
Egun hauetan hain esentziala bihurtzen zaigun kultura elikagaia etorkizuna estalgabetzeko energia bihurtzen da, eta biluzten digu imajinatzeko modua kontsumitzen dugun kulturarekin ere lotua dagoela. Horren adibide da Zirriborroak eta gero utopien etorkizuna irudikatzen duten
|
hainbat
euskal idazleren ipuin laburren bilduma zoragarria; edo Alegiazko fabulak ek sortzen duen errealitatea; edota AnsibleFest ekimen traktorea. Azken aldian aipatuak izan dira gertu eta erruz ere Ursula Kroeber Le Guinen The Dispossessed, Marge Piercyren Woman on the Edge of Time edo Layla Martinezen Utopía no es una isla proposamenak.
|
|
2022
|
|
|
Gu beste batzuk baino txikiagoak edo ahulagoak izan arren, potentzia handia dugula erakusten ari gara. Egunotan
|
hainbat
euskal idazle entzuten izan gara azoka barruan eta azokatik kanpo ere Beyond Spain ekimenean, adibidez. Iruditzen zait gure sortzaileak protagonista esanguratsuak direla, beste egile batzuekin batera entzuten ditugunean konturatzen gara zelako maila dagoen Euskal Herrian.
|
|
|
Lehen taldea 1950 urtean sortu zuten erbestean zeuden
|
hainbat
euskal idazlek. PEN Euskal Bilkura erakundea eratu zuten, Idazkortz izena hartu zuena.
|
|
|
Kazeta itxi zutenean, kazetari auzipetuak PENen kasuen zerrendan izan zirela, eta PEN katalana nazioartean auzia salatzen «oso aktiboa» izan zela ekarri du gogora Mintegik. Itxieraren lehen urteurrenean, 2004ko otsailean, talde katalaneko kideak
|
hainbat
euskal idazlerekin bildu zirela, eta Euskal PEN kluba sortzera animatu zituztela ere gogoan du. Urte bereko apirilean ehun bat euskal idazle bildu ziren Donostian, eta aurrera egitea erabaki zuten.
|
|
|
|
Hainbat
euskal idazle eta editorek agerraldia egin dute gaur goizean Donostiako Bulebarreko kioskoaren aurrean, Mikel Albisu Antza idazle eta preso ohi donostiarrari babesa adierazteko. Espainiako Auzitegiak abenduan auzipetu zuen Albisu, Gregorio Ordoñezen hilketaren harira, eta, hain justu ere, salaketa horren aurkako Eman bakea adierazpena irakurri dute.
|
|
|
Eskolara hasi zen sei bat urterekin, eta gurasoen dendan hamalaurekin. Oso irakurzalea izanik, lanarte gehien gehienak liburuekin betetzen zituen, eta pentsatzekoa da horrelako eretietan ezagutu zituela
|
hainbat
euskal idazle, bai zaharrak. zein garaikideak. Hogei urterekin, baina, 1909an, bizkarreko min gaizto batek harrapatu zuen, ia ia enbaldituta utzi zuena etxetik irten ezinik hamar bat urtez, eta bizkarrezurra okertu ziona hein batean.
|
|
2023
|
|
|
Liburu batean. Eta Lili eta biok en, badaude ere erreferentziak
|
hainbat
euskal idazleren gainean. Eta, gainera, oso lotuta dago 36ko gerrarekin, aitita amamen oroimenarekin.
|