|
2002
|
|
|
Hiru faktore har daitezkekontuan hori azaltzeko: aukera horri Espainiako gobernuak emaniko ezezkosistematikoa, Unibertsitate pribatuen presioa eta
|
euskal
gizarte sektore handi batenkezkarik eza gai horren inguruan. 1955ean Bilbon eta bertako agintari frankisteneskariari erantzunez, Estatuaren menpe eta Valladolideko barrutiaren barruanegongo zen Politika, Ekonomia eta Merkataritza Zientzien Fakultatea ireki zen.1968 ikasturtean, Bilboko Unibertsitate Barrutia sortu zen, eremugeografikotzat Bizkaia hartuta.
|
|
2003
|
|
|
Horren arrazoiak hiru izan daitezke: Espainiako gobernuaren ezezko sistematikoa aukera horri; unibertsitate pribatuen presioa; eta
|
euskal
gizarteko sektore handi baten kezka falta gai honen inguruan, baita lurraldeen arteko ezinikusia eta bekaizkeria ere. 1955ean Bilboko agintari frankisten eskariari erantzunez, Estatuaren menpe eta Valladolideko barrutiaren barruan egongo zen Politika, Ekonomia eta Merkataritza Zientzien Fakultatea ireki zen Bizkaiko hiriburuan.
|
|
2005
|
|
|
Hamarrak hogei gutxi aldera iritsi dira Casa de Campora, autobusez, eta barrura sartzeko zain dira.
|
Euskal
gizarteko sektore zabalek epaiketa hori bertan behera uzteko eskatu dute. Baltasar Garzon epaileak bultzatuta abiatu zen 18/ 98 auzia, ezker abertzalearen ideiekin bat egiten duten jende eta elkarteen sare zabala ETA dela abiapuntu hartuta.
|
|
2008
|
|
|
Horren guztiaren bidez osatzen den gizarte testuinguruan, hizkuntzak bigarren mailako papera hartu eta atzera egiten du Gaztelania erabiltzeak abantailak ditu, euskara erabiltzeak zailtasunak dakartza, eta horrek jarrera bat zabaldu zuen
|
euskal
gizarteko sektore zabaletan. Horren guztiaren ondorioz, besteak beste, hizkuntza bat errazago baztertu zen; hau da, euskararen familia bidezko transmisioa galdu zen Gainera, hizkuntzaren belaunaldiz belaunaldiko transmisioari eutsi zieten
|
|
|
Argazkiek ondo baino hobeto islatzen dute arazoaren larria. Amnistiaren Aldeko Batzordeen eta Askatasunaren alde aste honetan herriz herri egindako mobilizazioek erakutsi dute Amnistiaren Aldeko Mugimenduaren kontra Espainiako Auzitegi Nazionalak hartutako erabakiak kaltetu zuzenei ez ezik
|
euskal
gizartearen sektore zabal bati ere eragiten diola. Prentsaurreko batean berrehun lagundik gora biltzea ez da egunero errepikatzen den irudia.
|
|
|
33 Euskal gizarteak immigrazioarekiko erakusten dituen jarrerei dagokienez, garrantzi handiko gaia denez, hemen lantzen den baino askoz ere sakonago eta zehatzago aztertu behar da; izan ere (besteak beste), zenbait sektorek, batez ere
|
euskal
gizarteko sektore politikoek, eta bereziki espainiarrekoek, arrazismoaren, nazionalismoaren eta euskal identitatearen arteko lotura ezarri dute. Hemen, argudio horiek faltsuak direla egiaztatu nahi dugu bakarrik, hala adierazten baitute datuek eta azterlanek (espainiarrek berek egindakoek ere bai):
|
|
2009
|
|
|
|
Euskal
gizarteko sektore bat instituzioetan ordezkaririk gabe ez gelditzeko, hainbat ekimen sortu izan dira hauteskunde prozesuetan. 600dik gora izan dira bozetara aurkeztu diren hautesle zerrendak, eta gehienak atzera bota ditu Espainiak.
|
|
|
Orain arte huts egin duela aitortu du federazioak, eta gertatutakoa desengainu handia izan dela. Pena dugu,
|
euskal
gizarteko sektore askotan neurketa berreskuratzeko aukerak sortu duen ilusioaren ondoren norgehiagoka antolatzeko aukerarik ez izateagatik. Bestalde, arrazoi ezezagunak direla tarteko euskal futbola osatzen duten taldeak bigarren aldiz jarraian diru sarrera barik laga izana deitoratu du federazioak.
|
|
2010
|
|
|
Horren parean, aldiz, ikastolen aldeko jaiek (Kilometroak, Ibilaldia, Nafarroa Oinez, Herri Urrats eta Araba euskaraz) urtero atxikimendu herritar zabala jasotzen dute,
|
euskal
gizartearen sektore esanguratsu batek tokian tokiko ikastolari eta, oro har, ikastola mugimenduari, adierazten dion babesaren adierazle.
|
|
|
Hibai Castro deitzaileak aitzakiatan ibiltzea egotzi dio Jaurlaritzari:
|
Euskal
gizarteko sektore jakin baten manifestazio eskubidea gutxiesten tematu dira. Eskubide hori bitan ezeztatzeak baieztatzen du ezkutuko asmo politikoa dagoela.
|
|
2011
|
|
|
Sindikatu hauek adostutako dokumentuaren arabera, Sortu legeztatzea herri honetako gehiengo politiko, sindikal eta sozialaren exijentzia da. Besterik gabe, eskubide eta betebehar demokratiko bat da, adierazpide politikorik gabe dagoen
|
euskal
gizartearen sektore horrekin, hain zuzen, gaineratu dute.
|
|
|
«Espainiako gobernuak emaniko ezezko sistematikoa, Unibertsitate pribatuen presioa eta
|
euskal
gizarte sektore handi baten kezkarik eza gai horren inguruan» (Aizpuru eta Roldan, 2002: 25).
|
|
2012
|
|
|
Horrenbertzez, aldaketa bultzatu zuten eragile nagusietakoak izan ziren Euskal Herriko mobilizazioak, garai batean diktadurak erdietsi zuen onespena higatzeko sekulako eragina izan zutelako. 1970eko hamarraldiaren erdialdera hain zen nabarmena prozesu hori, ezen legitimazio oro galdua baitzuen erregimenak,
|
euskal
gizartearen sektore zabalen begietan.
|
|
|
1976ko uztailaren lege dekretuaren 1 artikuluari emaniko testu berrian pertsonen «bizitza nahiz segurtasuna» kaltetu zituzten presoak askatzea hitzez hitz bazterturik, amnistiaren aldeko mobilizazioak bultzatu zituztenek arbuiatu zuten zeharo graziazko neurrietarako martxoaren 14ko 19/ 1977 Errege Lege Dekretua. Horrez gain, indultuaren bidez karrikaratzen ahal ziren presoak (ehun inguru aterako ziren) motel askatu zituzten, eta horrek amorrarazi zuen
|
euskal
gizartearen sektore handi bat. Bertzalde, Aberri Eguna eta Maiatzaren Lehena karrikan ospatzea debekatu zuen gobernuak, eta horrek eskubideak eta libertateak osorik onartzeko zinezko asmorik ote zuen zalantza areagotu egin zuen.
|
|
2014
|
|
|
tako bat. Alde horretatik, ez zen harritzekoa Andoaingo elizan, gorpu hazia jasotzen zuen hilkutxaren inguruan,
|
euskal
gizarteko sektore eragile guztiak gertatzea, salbu eta, agian, sektarioenak: –Euskal Herria puskatu nahi zutenak?, Espainia bat eta bakarra ren aldekoak, edo, beste muturrean,. Euskal Herria ito nahi zute nak?, abertzale ultrak, zipotz zinezkoak.
|
|
|
Hori gutxi izan balitz, Euskal Herriko industria eredua ere kolokan jarri zen 1975etik aurrera eta modu izugarrian egin zuen gora langabeziak, 1980tik aurrera bereziki.
|
Euskal
gizartearen sektore dinamiko ugarik irtenbide bakarra ikusten zuen, frankismoarekin erabat apurtzea. Baina, 1976an bertan hasi zen nabarmentzen Hego Euskal Herriko gizartearen gehiengoaren nahiak ez zuela bide hori babesten; izan ere, urte horretako abenduan Espainiako gobernu berriak erreferenduma deitu zuen erreforma politikoa onartzeko, eta alderdi demokratikoek abstenitzeko deia egin bazuten ere, Nafarroan erroldaren% 73 gainditu zuten botoa eman zutenek, arabarren% 76 hurbildu zen hautesontzietara eta gauza bera egin zuten bizkaitarren% 54k.
|
|
2015
|
|
|
Aldaketa soziala funtsezkoa da. Garai batean,
|
euskal
gizartearen sektore jakin batzuetan berotasun eta babes garrantzitsua izan zuen ETAk. Horregatik esan daiteke arraina uretan bezala zegoela ETA.
|
|
2016
|
|
|
Horra bere berezko zaizkion beste bi ezaugarri. Jakitun da bere itzalaren luzeaz, bai eta
|
euskal
gizarteko sektore zabaletan bere kaleratzeak sortu duen ikusmin eta esperantzaz ere. Ezin kritikoago eta oldarkorrago zaio baina, mitomania nahiz pertsonalitatearen kultu zantzurik txikienari.
|
|
|
Preso ohia da, zortzi urte egin ditu orotara kartzelan Amnistiaren Aldeko Batzordeetako eta Askatasunako kide izatea egotzita. Sareren lana
|
euskal
gizarteko sektore ugariak presoen giza eskubideen alde artikulatu eta bisualizatzea dela azaldu digu. Badoz pausoak ematen, nahiz eta Espainiako eta Frantziako gobernuen blokeo egoeraren aurrean “mugi ditzagun harriak” deia egin behar izan duten Baiona eta Bilboko manifestazioetara joateko.
|
|
|
|
Euskal
gizarteko sektore batek ez zituen onartu Espainiako Konstituzioa eta Gernikako estatutu autonomikoa. ETAk, zatiketaz zatiketa, bere jarduerarekin jarraitzeko erabakia hartu zuen.
|
|
2017
|
|
|
|
Euskal
gizarteko sektore batzuetan zabaldua dagoen uste bat: Euskaltzaindia erakunde hertsi, ilun eta zaharkitua dela.
|
|
2018
|
|
|
Faktore hauek guztiak aintzat harturik, ulertzekoa da
|
euskal
gizartearen sektore herrikoi zabalak karlismoaren alde agertzea merkatariek eta noble handiek erreforma liberalak bultzatzen zituzten bitartean, haien eremuetan mantentzen zuten nagusigoa finkatu eta estatu mailako marko ekonomikoan aurrera egiteko. Iruñea, plaza militarra izanik, militar liberalek kontrolaturiko eremua zen, baina hala ere Pan Montojoren ikerketan argi gelditzen da karlismoaren sostengua herri xehearengan (Pan Montojo, 1989).
|
|
2021
|
|
|
Karmelo Landak ez zuen parte hartu nahi atentatua kondenatzeko Euskal Legebiltzarrean deitu bilkuran. Haren ustez," Deialdi horiek
|
euskal
gizartearen sektore zabal baten aurkako kondena dira, konfrontazioa baino ez dute areagotzen eta ez dute ezer konpontzen".
|
|
2022
|
|
|
|
Euskal
gizarteko sektore euskaltzaleak, eraginkorrak dira arlo kultural eta politikoan9, betiere, benetako sektore indartsuenei molestatzen ez dieten bitartean. Baina sektore horrek, aldi berean gehiengo ahulago bati stress testa inposatu diezaioke, hizkuntza politiken bidez, horrek sortzen dituen kalte eta kaltetuak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Ez dirudi
|
euskal
gizartearen sektore horrek Opus Deira gerturatu nahi duenik, ez eta alderantziz ere. Zergatik ikusten duzue arazo gisa?
|
|
2023
|
|
|
Manifestazioa bateratua eta transbertsala izateko borondatea izan dute antolatzaileek, eta atxikimendu ugari jaso dituzte
|
euskal
gizarteko sektore ugaritan; politikagintzan, sindikalismoan, gizarte mugimenduetan, kulturgintzan, kooperatibagintzan, kazetaritzan, hezkuntzan eta osasungintzan, besteak beste. Kolektibo ugariren eta Euskal Herriko 150 pertsona ezagunen baino gehiagoren babesa jaso du manifestazioak eta Gernika Palestina Deialdi Herritarrak ondutako manifestuak.
|
|
|
Gertakari bortitzak haserrea piztu zuen
|
euskal
gizartearen sektore jakin batzuetan; ez denetan.
|