|
2000
|
|
|
Ez da berria historiaren irakaskuntza doktrina politikoen zerbitzura
|
erabiltzea
. Ezta ere dogman oinarriturik inkisidore lanetan ibiltzea ere.
|
|
|
Normalizazioa ez da helburu; promoziorik ez du izanen euskarak. Sustapen hitza,
|
erabiltzen
ikasi berria genuena, bat batean ahaztu behar dugu. Arau berriak datoz, karramarroen moduan atzera egiteko.
|
|
|
Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundearen bideak bihurgune asko izan ditu sortu zenetik. Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak
|
erabili
izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte. Eta oraingoan, urtetako isolamendua gaindituta eta homologazioaren bidez normalizazioa lortuta, Eusko Jaurlaritzarekin akordioa berritu eta ikasturte berrirako dirulaguntzak adostu direnean etorri da Garzonen bahimendua.
|
|
|
Jadanik gaindituak diren baina haren garaian eskuarki onartzen ziren gertakari horietan oinarriturik, gizarte mota ezberdinen eta horietako bakoitzari zegokiokeen hizkuntza tipologiaren arteko korrelazioa ezarri nahi zuen Unamunok: hortik atera zuen hordak hizkuntza silababakarrez mintzo zirela, gizarte militarrek hizkuntza eranskariak
|
zerabiltzatela
eta, azkenean, industria garaiko gizarterik aurreratuenek hizkuntza malgukariez hitz egin behar zutela. Eta horren kariaz, euskara bigarren tipokoa denez gero, logika horrekin espero izateko ondorioa ateratzen zuen:
|
|
|
Gaur egun ere muntaketa sasizientifiko eta xenofobo honen aztarrenak gelditzen dira. Baina oraingoan zenbaitzuek abusu horiek xuritzeko," kultur mestizajea" moduko eufemismoak
|
erabiltzen
dituzte, dirudienetik noranzko bakarreko prozesu xelebrea berau, hor, besteek gurea hartzea aberastetzat jotzen den arren, guk, aurriritzi europozentrista zaharkituen eraginez, kanpokoengandik ezer hartu nahi ez dugun bitartean. Aski da gogoratzea, diogunaren adibide, Espainiako unibertsitateetan ez dagoela bat ere katedrarik Afrikako edo Amerikako kolonia izandako herri indigenen hizkuntzak ikasteko.
|
|
|
Edonola ere, porrot haren funtsezko arrazoia begien bistan dugu. Unamuno, Arana eta Azkueren garaian, euskara kultura idatzitik urrun xamar bizi zen herri xeheak
|
zerabilen
gehienbat, eta are urrunago aurkitzen zen oraindik hezkuntzaren maila gorenetatik. Baziren, hori bai, jakintsu dozena batzuk, euskara dotoreago eta landuxeagoa erabil zezaketenak, era horretan beren emaitza zientifiko edo ideologikoak idatziz.
|
|
|
Unamuno, Arana eta Azkueren garaian, euskara kultura idatzitik urrun xamar bizi zen herri xeheak zerabilen gehienbat, eta are urrunago aurkitzen zen oraindik hezkuntzaren maila gorenetatik. Baziren, hori bai, jakintsu dozena batzuk, euskara dotoreago eta landuxeagoa
|
erabil
zezaketenak, era horretan beren emaitza zientifiko edo ideologikoak idatziz. Baina taldetxo hori urriegia zen hizkuntzaren batasunaren arazoa helburu egiaz sentitu eta orokorra izan zedin.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera
|
erabili
nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki
|
zerabilena
, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
Zentzuzkoagoa litzateke gertakari haiek bestela ulertzea, hots, nabarmentzeko ohi zuen bide epatant harekin, kritika horien bidez Unamunok, sibilak bezain maltzurki, bere herritarrei erronka egiten ziela pentsatzea, euskararen aurkako erasoekin min emanez, hala, haserrez eta kontrakarrean, haiek, eginekin, euskara zientziaren zehaztasuna eta filosofi mintzabidearen xehetasunak oro adierazteko egiazki gai zela frogatzen ahalegin zitezen, bera oker zegoela erakutsi arte. Izan ere, Salbatore Mitxelenak berak ongi aurpegiratu zionez, euskara baztertzeko zergati nagusia, logika hotzaren arrazoia bazen, ironiaz Unamunoren beraren argudioak
|
erabiliz
, horri euskaldunek erraz kontrajar ziezaioketen sentimenduaren logika beroa. Beraz, hark hain gustuko zituen paradoxetako bat erabiliz, itxurazko kolpe latz harekin, azken buruan mesedea egin digu nolabait.
|
|
|
Izan ere, Salbatore Mitxelenak berak ongi aurpegiratu zionez, euskara baztertzeko zergati nagusia, logika hotzaren arrazoia bazen, ironiaz Unamunoren beraren argudioak erabiliz, horri euskaldunek erraz kontrajar ziezaioketen sentimenduaren logika beroa. Beraz, hark hain gustuko zituen paradoxetako bat
|
erabiliz
, itxurazko kolpe latz harekin, azken buruan mesedea egin digu nolabait.
|
|
|
Unamunok euskarari era askotako oztopoak aurkitzen zizkion. Alde batetik, latindar edo indoeuropar jatorrizkoa ez zenez gero, uste zuen —horretan behintzat Azkue eta Sabino Aranarekin bat etorriz— horrek euskarari galarazi egiten ziola Europako kultur hizkuntza guztiek
|
darabilten
goi mailako terminologia greko latindarraz baliatzeko aukera. Bestaldetik, horien ordez neologismoak asmatu eta erabiltzeko eskubiderik ere ez zion ematen, hau da, euskal erroz eta elementuz osaturiko hitz berriak — Larramendik, Aranak eta Azkuek, adibidez, horien alde egin arren—, baina Unamunok, berba berriak eratzeko prozedurari badaezpadako zeritzolako, asmakari guztiak gaitzetsi etaterm inach o tzat arbuiatzen zituen.
|
|
|
Alde batetik, latindar edo indoeuropar jatorrizkoa ez zenez gero, uste zuen —horretan behintzat Azkue eta Sabino Aranarekin bat etorriz— horrek euskarari galarazi egiten ziola Europako kultur hizkuntza guztiek darabilten goi mailako terminologia greko latindarraz baliatzeko aukera. Bestaldetik, horien ordez neologismoak asmatu eta
|
erabiltzeko
eskubiderik ere ez zion ematen, hau da, euskal erroz eta elementuz osaturiko hitz berriak — Larramendik, Aranak eta Azkuek, adibidez, horien alde egin arren—, baina Unamunok, berba berriak eratzeko prozedurari badaezpadako zeritzolako, asmakari guztiak gaitzetsi etaterm inach o tzat arbuiatzen zituen.
|
|
|
Arazoa baina, honetan datza: ez dela garbi ikusten zer arrazoiz galarazi behar zaion herri edo hizkuntza bati gainerako guztiek
|
darabiltzaten
baliabideak eskuratzea.
|
|
|
horda, gizarte militarra eta gizarte in dustria la. Antzeko sailkapena
|
erabili
zuen, halaber, Lewis H. Morgan soziologoaren eskemari jarraikiz, Friedrich Engelsek, historiaz zeukan kontzeptzio marxista oinarritzeko, hor, hain ezagunak diren etapak jarriz, hau da, gizarte basati esklabista, gizarte barbaro feudala eta zibilizatu burgesa, berau, ezinbestean, gizarte komunistara heldu beharrekoa izanik5.
|
|
|
Poema definitorio hartaz gain Harri eta Herri n mailua aipatzen duen bakarrean," Kantabriako itsasoa kolpeka jotzeko"
|
darabil
Arestik. Ez dezagun, beraz, poetak hitzari eman dion balioa makestu, mailuak goragoko zerbait adierazten du.
|
|
|
" Zure begiak eneetan" edo" zure begietan eneak" dioenean transzendentzia bati ari zaio Artze, Espriuk —erreprotxe izpi batean, ene ustez—" betazalik gabeko begia" esaten zion berari... Artzek poema hau argitaratu zuen urte berean eman zuen ezagutzera Patziku Perurenak bere Emily liburua, eta hartan irudi berdina
|
erabili
zuen, bitxia da," zureetan eneak", hitanoz baina:
|
|
|
Apaingarria, ederra bada ere, askotan ez baita adierazkorra, aitzitik, kutsatzailea da. Estrofatik bertso librera egin zuenean, Juan Mari Lekuonak mantendu egin zuen aldizkako errima bat, eragin handia zeukana hala erritmoan nola tonuan, sententzia biribiltzeko; baina geroago poema multzoen errematerako kopletan eta zirkunstantziazko bertsoetan baino ez zuen
|
erabili
(" Liburuen karroxa"). Puntua estrofa klasikoetara ekarrita herri poesiaren baliabideak eta haren zama ironikoa erabiltzeko duen trebetasuna nabarmendu zen; bestetik, bertso librea puntuaz osoro biluzita bere poemak kontzeptualki guztiz zehatzak bilakatu ziren, eta hau salbuespena da lirikan.
|
|
|
Estrofatik bertso librera egin zuenean, Juan Mari Lekuonak mantendu egin zuen aldizkako errima bat, eragin handia zeukana hala erritmoan nola tonuan, sententzia biribiltzeko; baina geroago poema multzoen errematerako kopletan eta zirkunstantziazko bertsoetan baino ez zuen erabili(" Liburuen karroxa"). Puntua estrofa klasikoetara ekarrita herri poesiaren baliabideak eta haren zama ironikoa
|
erabiltzeko
duen trebetasuna nabarmendu zen; bestetik, bertso librea puntuaz osoro biluzita bere poemak kontzeptualki guztiz zehatzak bilakatu ziren, eta hau salbuespena da lirikan. Uler bedi, ez naiz esaten ari Lekuonaren poemak maila denotatibo hutsekoak direnik, baizik eta konnotazio errazetatik eta esangura libreegietako formulez goiti, poesiaren esentzialismo batean mugitzen dela sortzailea.
|
|
|
Baina lehenago ere behin baino gehiagotan esan dudan bezala, niri, askotan eta askotan, gustatu edo ez gustatu parametroa
|
erabiltzea
gustatzen zait artelan baten aurrean nagoenean, eta esan behar dut, ia baldintzarik gabe, niri Zurbaranen pintura gustatu egiten zaidala, eta edonori gomendatzen diodala bere koadroak ikustea, baita erakusketa berezia bukatu eta Bilboko Museoaren bilduma propiokoak besterik ez badaude ere ikusgai. Baina San Hu go jangelan (edo errefektorioan) koadroaren aurrean jartzeko paradarik izanez gero, begiratu une batez bazkaltzen ari diren fraideen atzealdean dagoen paretean zintzilik dagoen bigarren koadroari.
|
|
|
Gizakion historian ez da aurrerapauso eskasa, ideologiak finkatu eta garatzeko
|
erabilitako
tresna guztien aldamenean, gerraren edo zigorraren aldamenean esate baterako, arteak ere paper bat izatea; ez baitzait iruditzen arteak ere paper hori jokatzea maltzurra eta berez txarra irudituko zaion inozorik izango denik, edo bestela esanda, artearen balio absolutua ideologiaren nahitaezko bilakaeratik kanpo edo gainetik egon behar duela esaten duenik gelditzen denik gaur egun.
|
|
|
Esate baterako: hik hire pinturarekin gizakia ren bakardadeak sortzen duen zirrara azpimarratzen duk behin eta berriro, tristura islatzen duk kolore ilun horiek
|
erabiliz
, bel du rra sortzen didak espazio geometriko huts eta ikaragarri ho riek oihalean jartzen dituanean, niri, kristaua eta katolikoa naizen honi, Jainkoak sortuak garela sinesten dudan honi, mundua ren edertasuna edozertan nabari nukeen honi, gizakia bakarrik ez dagoela badakidan honi, gure transzenden tziaz jabetzen naizen honi... Hirea ez zetorrek nirea rekin bat, hi nirea desegiten saiatzen ari haiz hire lan horien bitart ez... Hi rea ez duk, beraz, artea; hi ez haiz artista, hire ustezko arte lan horiek ez zidatek niri ezertarako balio...
|
|
|
Hirea ez zetorrek nirea rekin bat, hi nirea desegiten saiatzen ari haiz hire lan horien bitart ez... Hi rea ez duk, beraz, artea; hi ez haiz artista, hire ustezko arte lan horiek ez zidatek niri ezertarako balio... Hainbat teknika
|
erabiltzen
jakingo duk, beharbada, baina horretantxe gelditzen haiz... benetako artearen muga zeharkatu ezinik.
|
|
|
Batek baino gehiagok jo zion adarra ekainaren bukaeran Miramon Parke Teknologikoan egin zen aurkezpen jendetsuan: hitzaurreak egiteko izenordea
|
erabili
besterik ez zuela eta hartara bere burua ere bilduman sartzeko lizentzia hartu... Badira izenorde beharrik gabe ere beren burua antologatzen duten bildumagile eskrupulorik gabekoak ere, bestalde.
|
|
|
Tamalez, komunikabideen esparruan honek eragin zuzena izan dezakeela ere susma daiteke. Bi urte lehenago, Egin egunkaria ixteko
|
erabili
ziren aitzakiak luzatu berri ditu Baltasar Garzon epaile espainiarrak, Ga ra egunkari abertzalea haren jarraipen/ oinordeko dela ondorioztatzeko. Ga ra egunkariaren kontrako mehatxu esplizitutzat har daiteke ebazpen hori.
|
|
|
Nahiz eta aurreneko bertsio elektronikoak paperean egindako egunkarien itxura izan, poliki poliki estilo propioa bilatzen saiatu dira eta ikus entzunezkoek erabiltzen duten lengoaiaren ildotik garatu dira, liburu itxura duten ohiko kazeten eredua albo batean utzirik. Helburu hau lortzeko, Internetek elkarrekintzarako eskaintzen dituen baliabideak eta gehienbat bere lotura hipertestualak
|
erabiltzen
dituzte. Bitarteko hauek ezin dira testuaren euskarri soilak izatera mugatu; abantaila elkarreragileak erabiliz zerbitzu sorta zabala eskaintzen da, batzuk ordaintzekoak izan daitezkeenak:
|
|
|
Helburu hau lortzeko, Internetek elkarrekintzarako eskaintzen dituen baliabideak eta gehienbat bere lotura hipertestualak erabiltzen dituzte. Bitarteko hauek ezin dira testuaren euskarri soilak izatera mugatu; abantaila elkarreragileak
|
erabiliz
zerbitzu sorta zabala eskaintzen da, batzuk ordaintzekoak izan daitezkeenak: denda birtualak, datu baseak edo informazio berezitua.
|
|
|
Kazetaritzan aritzeko modu berri honen erronka nagusia hartzailearekin sortzen den komunikazio elkarreragilean datza. Zibernautak gehien interesatzen zaizkion informazioak irakurtzen ditu, berriketa guneetan edo eztabaida foroetan sartzen da, irakurleen lehentasunak ikertzeko
|
erabiltzen
diren bozketetan parte hartzen du, denda birtualetan nahi dituen produktuak aukera ditzake eta, horrez gain, posta elektronikoaren bitartez erredakziora helaraz ditzake bere iritziak nahiz iradokizunak, baliabide honek daukan berehalakotasunaz baliatuz. Egunkari hauek guztiek on line prozesua garatzen duten heinean, bertan sortzen den feedback aberasgarriak gero eta komunikazio maila handiagoa lortzen du.
|
|
|
Garai hartan Estatu Batuetan webgune garrantzitsuenetan egiten ari ziren lana
|
erabili
zuten eredutzat egunkari elektroniko berria sortzeko. Acrobat programa informatikoa erabili zuten orrialdeak PDF formatuan lantzeko.
|
|
|
Garai hartan Estatu Batuetan webgune garrantzitsuenetan egiten ari ziren lana erabili zuten eredutzat egunkari elektroniko berria sortzeko. Acrobat programa informatikoa
|
erabili
zuten orrialdeak PDF formatuan lantzeko. Ekimen honen sustatzaileak hasiera hasieratik jabetu ziren lantzen ari ziren proiektuaren helburuak epe luzera begira landu behar zirela, eta ezinbestekoa zela zutabe sendoetan oinarritzea.
|
|
|
gazteleraz eta katalanez. Adobe Acrobat Reader programa
|
erabiliz
bere azala PDF formatuan ikusteko aukera ematen du; hau da, paperean agertzen den bezalaxe. " Viajes on line" izenburupean mundu osoko herrialdeen zerrenda luze bat eskaintzen du tokian tokiko ezaugarri nagusienak azaltzen dituelarik.
|
|
|
Webgune honen zerbitzurik entzutetsuena" Clasificados" izenburupean azaltzen dena dela esan behar dugu; iragarki sailkatuak, alegia. Datu base baten bitartez etxebizitza bat aurki daiteke, aurretik definiturik dauden bilaketa eremuak
|
erabiliz
. Zerbitzu hau informazio inmobiliarioa eskaintzen hasi zen eta handik gutxira enpleguaren eta motorraren arloetara ere zabaldu zen.
|
|
|
Egunkari garrantsitsuenen hemerotekan miaketa lana azken zazpi aleen artean ahalbidetzen bada, La Vanguard iaDigita l en kasuan aukera hau aurretik plazaratutako ale guztietara zabaltzen da, bilaketa sistema azkarra
|
erabiliz
.
|
|
|
Ordura arte Estatu mailan Avui, El Periodico de Catalunya eta El Comercio de Gjon en esperientziak baino ez ziren ezagutzen. Dokumentaziorako
|
erabiliko
ziren CD ROMak sortzen hasi ziren, egunkariaren hemeroteka euskarri berrira egokituz. Honela, fitxategiak formatuz aldatzeko trebetasuna jorratu zuten.
|
|
|
" La revista" eta" Su dinero". " La revista" rekin HTML lengoaia eta bere irudikapen grafikoa
|
erabiltzen
sekulako trebetasuna hartu zuten, eta" Su dinero" rekin datu base bat menderatzeko abilezia landu zuten. Gero, Interneterako propio asmatutako hauteskundeei buruzko egunkari digital bat sareratu zuten, eta esperientzia honekin gaur egunean erabiltzen dituzten baliabideak garatu zituzten.
|
|
|
" La revista" rekin HTML lengoaia eta bere irudikapen grafikoa erabiltzen sekulako trebetasuna hartu zuten, eta" Su dinero" rekin datu base bat menderatzeko abilezia landu zuten. Gero, Interneterako propio asmatutako hauteskundeei buruzko egunkari digital bat sareratu zuten, eta esperientzia honekin gaur egunean
|
erabiltzen
dituzten baliabideak garatu zituzten.
|
|
|
Bi norabidedun komunikazio mota hau izan da beti El Mundo ren lana gidatu duen iparrorratza. Baieztapen honen adibide argia, zibernauten artean albisteak bozkatzeko
|
erabiltzen
duten prozedura dugu. Bozketaren emaitzak 15 minuturo gaurkotzen den datu base batera doaz eta hauekin internautaren gustukoenak diren aurreneko 10 berriekin, bere nahiak islatzen dituen egunkari baten azala eratzen da.
|
|
|
Marilo Ruiz de Elvira webgunearen arduradunak, 1998ko otsailean ReD aldizkariari egindako adirazpenetan zera esaten zuen: egunkari digitalaren atzean proiektu osoaren audientzia eta gizartean duen eragina hedatzeko asmoa agertzen da, eta helburu hori lortzeko Internet bezalako komunikazio tresna bat
|
erabiltzea
oso egokia da. Honek abangoardiako teknologien erronkari erabilpen zuzena ematea eskatzen digu, eta bidenabar, aukera paregabea dugu gizartean izen ona lortu duen komunikabide berriaren inguruan sor daitezkeen diru iturri berriak aztertzen ikasteko.
|
|
|
Horrek esan nahi du Estatu espainiarrean gehien bisitatua izan den hirugarrena izan dela, El Pais Digital eta El Mundo ren atzetik. Egunkari digital honek paperezko euskarrian
|
erabiliko
den informazioa ere sortzen du. Horretarako, orain dela bi urte internauten artean gai desberdinei buruz inkestak egiteko sortu zuen gunea erabiltzen du.
|
|
|
Egunkari digital honek paperezko euskarrian erabiliko den informazioa ere sortzen du. Horretarako, orain dela bi urte internauten artean gai desberdinei buruz inkestak egiteko sortu zuen gunea
|
erabiltzen
du. Sistema honekin, galdera zehatz bat mahaigaineratuz, 1.500 erantzun lor ditzakete ordu gutxiren buruan; hau bai dela komunikazio elkarreragilearen sekulako lorpena!
|
|
|
Alabaina, El Periodico de Catalunya bezalako kasu bakar batzuk izan ezik, badirudi beste guztiek baztertu egin dutela inprimatutako kazetek eskaintzen duten eredua, eta horren ordez lengoaia propio baten bila dabiltzala. Oraindik ez dakigu norantz joko duten, baina argi dago ikus entzunezkoen eragina nabarmena dela, nahiz eta soinua eta irudi mugikorrak oraindik gutxik
|
erabiltzen
dituzten.
|
|
|
Bitxia gertatu arren, esan dezakegu mende hasieran gertatzen zen bezala, gaur egun ere publizitateak zabaltzen duela orrialdea, mantxetaren gainean azaltzen delarik. Publizitateak
|
erabili
behar duen eremua ez dago oso definiturik, eta batzuetan informazioarekin nahastuta agertzen zaigu bakoitzaren mugak argi ikusten ez direlako.
|
|
|
Estudio General de Medios (EGM) delakoak joan zen urteko lehen hiruhilekoan egindako ikerketa baten arabera (ikus http//www.aimc.es), Estatu espainiarreko 14 urtetik gorako biztanleen artetik% 8k (2,7 milioi lagun inguru) du Internet
|
erabiltzeko
aukera. Kopuru honetatik 2 milioik erabili zuten Internet hilabete horietan.
|
|
|
Estudio General de Medios (EGM) delakoak joan zen urteko lehen hiruhilekoan egindako ikerketa baten arabera (ikus http//www.aimc.es), Estatu espainiarreko 14 urtetik gorako biztanleen artetik% 8k (2,7 milioi lagun inguru) du Internet erabiltzeko aukera. Kopuru honetatik 2 milioik
|
erabili
zuten Internet hilabete horietan. Zenbaki hauek zibernauten kopuruak azken urteotan izan duen gorakada adierazten digute.
|
|
|
gizonezkoa(% 70,8), gaztea(% 65,3 14 urtekoen bitartean kokatzen da) eta diruduna(% 64,2 goi ertainean edo goi klasean egongo lirateke). Hau dela eta, ezbairik gabe esan daiteke, publizitate eta marketinaren ikuspegitik, Internet
|
erabiltzen
duena, bere kontsumo ahalmenagatik, oso interesgarria dela.
|
|
|
Log hau kazeten webgunean aurkitzen da. Hala ere, bisitaldiak kontrolatzeko
|
erabiltzen
den teknologia hobegarria da eta fidagarriagoa izan daiteke. Gaur egun sare askotanproxy deiturikoak erabiltzen dira.
|
|
|
Hala ere, bisitaldiak kontrolatzeko erabiltzen den teknologia hobegarria da eta fidagarriagoa izan daiteke. Gaur egun sare askotanproxy deiturikoak
|
erabiltzen
dira. Proxy a Internet eta sare pribatu baten arteko trafikoa zentralizatzen duen zerbitzari berezia da; zubiarena egiten duena, alegia.
|
|
|
Proxy a Internet eta sare pribatu baten arteko trafikoa zentralizatzen duen zerbitzari berezia da; zubiarena egiten duena, alegia. Honela, sarearen erabiltzaileek eskatutako orrialdeakproxy etan grabatuta gelditzen dira, beste norbaitek
|
erabili
nahi baditu askoz azkarrago sartu ahal izateko. Baina sistema honekin sare osoko bisitaldiak bat bakarra bailiran kontatzen dira.
|
|
|
Munduko lehen egunkari elektronikoa 1979ko martxoan jaio zen Erresuma Batuko Birmingham hirian. Egunkari honen izena Viewtel 202 zen eta euskarri gisa papera
|
erabili
beharrean telebistako pantailaz baliatzen zen. Berez, produktu hau, Birmingham Post and Mail egunkariaren zerbitzu osagarritzat hartuta zegoen.
|
|
|
Berez, produktu hau, Birmingham Post and Mail egunkariaren zerbitzu osagarritzat hartuta zegoen. Orrialdeak, teletestua
|
erabiltzen
zuen Prestel sistemaren bitartez igortzen ziren. Orduan urriak ziren komunikabide honen harpidedunak, telebista aparailuetan deskodetzaile bat jarri behar izaten zuten seinalea jaso ahal izateko.
|
|
|
Estatu Batuetan, San Jose Mercu ry News kazeta izan zen lehen osoko egunkari elektronikoa 1994an. Hasiera batean zerbitzu berri hau
|
erabili
ahal izateko ordaindu behar izaten zen (5 dolar hileko), baina 1998ko maiatzaz geroztik doakoa da. Doakotasunaren joera hau egunkari gehienetara hedatu da.
|
|
|
Hasiera batean bazirudien Adobek garatutako PDF (Po rtable Document Format) formatua izan zitekeela sarean materialak aurkezteko estandarra. PDFri esker, paperean diren bezala agertzen dira sarean ere QuarkXPress edo beste maketazio programa bat
|
erabiliz
egindako dokumentuak. Baina kontuan izan behar da ez dela berdina paperean irakurtzea edo ordenadorearen pantailan.
|
|
|
Baina kontuan izan behar da ez dela berdina paperean irakurtzea edo ordenadorearen pantailan. Agian horregatik, Estatuko egunkari nagusien artean El Periodico k eta El Mundo k soilik
|
erabiltzen
dute aipatutako lengoaia. Une honetan ematen du egunkari elektronikoek oraindik ez dutela aurkitu berezko lengoaia euren edukiak Interneten aurkezteko.
|
|
|
1996ko hastapenetan Estatu espainiarrean sortzen den pizkunde teknologiko honekin batera, Ozeano Atlantikoaren beste aldetik zetozen albisteen arabera, 50 milioitik gora ziren Internet
|
erabiltzen
zutenak mundu mailan. Berri hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari.
|
|
|
Berri hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari. Estatuko" ziberpentsalaririk" ospetsuena bera dela diote, aurrenetarikoa Internet
|
erabiltzen
eta baita amaraunaren hedapena iberiar penintsulan ikertzen ere.
|
|
|
Itxura aldetik begiratuta esan genezake sarean dauden beste egunkarien tankerakoa dela. Hizkuntza zuzena eta ulerterraza
|
erabiltzen
saiatzen da, kontuan izanik internautei bideratuta dagoela eta suposatzen dela hauek ez direla irakurle amorratuak.
|
|
|
Bere sustatzaileek Noticias de la Comunicacion aldizkariari egindako adierazpenetan azaltzen den bezala (1998ko ekaina, 45 zb.), egunkari digital honek sarean bere espazioa bilatzea du helburu, paperezko euskarria
|
erabiltzen
duten kazetekin lehiatu gabe, aitzitik, hauen gehigarria izanik eta partidu politikoen eta bloke mediatikoen menpekotasunetik kanpo geldituz.
|
|
|
Nahiz eta aurreneko bertsio elektronikoak paperean egindako egunkarien itxura izan, poliki poliki estilo propioa bilatzen saiatu dira eta ikus entzunezkoek
|
erabiltzen
duten lengoaiaren ildotik garatu dira, liburu itxura duten ohiko kazeten eredua albo batean utzirik. Helburu hau lortzeko, Internetek elkarrekintzarako eskaintzen dituen baliabideak eta gehienbat bere lotura hipertestualak erabiltzen dituzte.
|
|
|
9 Ideal hau izendatzeko, greziarrek" isonomia" hitza
|
erabiltzen
zuten.
|
|
|
Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna? Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku hartu behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste hitzetan esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia
|
erabiliz
, bi autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da: liberalek, oro har, estatuaren neutraltasuna defendatzen duten bitartean, komunitaristak ideia honen aurkariak dira.
|
|
|
• Nola gauzatu daiteke defentsa hori?; zer nolako tresnak
|
erabil
daitezke defentsa hori praktikara eramateko?
|
|
|
Aipatutakoaren adierazgarri, besteak beste, honako hauek dira: ..., euskal gatazkaren nazioarteko dimentsioa azpimarratzen baitzuten; EAJk Eusko Idazkaltza Buruba sortu izana, kanpo propagandaz ardura zedin; hainbat naziotara egindako bidaiak; EAJk Europako Nazionalitateen Biltzarrean sartu eta urteko bileretan parte hartu izana (Ramon Bikuñaren esanetan," dar caracter mundialanuestro pleito" esan nahi zuen horrek);" Euzkadi Europa" goiburua
|
erabili
izana.
|
|
|
Onarpen zabal horrek ondorio erabakigarriak izan zituen kanpo jardueraren bilakaeran. Izan ere, legezkoa izateaz gain legitimoa ere izan zen Jaurlaritza, eta horri esker eduki sendoko argudioak
|
erabili
ahal izan zituen Euskadik nazioarteko mailan, hasieratik beretik.
|
|
|
Prozesu hori zehatz mehatz aztertu dudanez, hasieran
|
erabili
dudan hipotesi hirukoitza berretsi ahal izan dut, ikuspegi metodologiko hirukoitz batez baliaturik:
|
|
|
Violet Alford, Severo de Altube, Isidoro de Fagoaga, Ramiro Arrue, Louis Dassance, Jean Elissalde, Pierre Lhande, Pierre Lafitte, Nicolas Ormaetxea, Ramon d’Erze, Justo Garate, Georges Lacombe, Rene Lacombe, Manuel de la Sota, Rene Lafon... Aldizkariotan, aurreko gehienetan bezala, hiru hizkuntzak
|
erabiltzen
ziren.
|
|
|
Euzko Enda k bi urte iraun zuen, hamabost zenbaki argitaratuz. Normalean, hiru hizkuntzetan idatzitako lanak jasotzen ziren bertan, eta azpimarratzekoa da
|
erabiltzen
zuen euskara, Bizkaiko euskalkia hain zuzen. Orokorrean, aldizkariaren itxura eta konposaketa nahiko apala zen:
|
|
|
hamasei orrialde oso irudi gutxirekin. Apaltasun hau garaiko diru ezarekin justifikatzen zen, eta aldi berean, aldizkariaren salmentarekin lortzen zen dirua Bureau de Recensement de la Race finantzatzeko
|
erabiltzen
baitzen, eta horrek ahalik eta publikazio merkeena kaleratzea eskatzen zuen.
|
|
|
Argitaratzeko baimena eskuratzeko, Pierre Lafittek, hogeita hamar urtetan komunikabide honen zuzendaria izango zenak, nazien aurka erakutsitako merituak azaldu behar izan zituen. Herriaez zen atera erbesteratuen eraginen ondorio bezala, eta honen helburu nagusia Iparraldeko biztanleria nekazaria izango zen, hain zuzen; horretarako, bertako euskalkiak
|
erabiliko
zituen. Asmo berberaz eta Marc Legasseren ardurapean —mugaren bi aldeetan beti atzerriratu bezala bizi izan den idazlea—, 1950 urtean, umeei zuzendutako Pottoloizeneko gehigarri berria antolatu zuten.
|
|
|
oinazea, penitentzia, gurutzea, kalbarioa... Kristoren pasioan oinarritutako iruditeria eta kontzeptuak
|
darabiltza
bere herriaren egoera adierazteko (gerraondoan idazten du), baina herri horrek ez du hil nahi, erromes doa salbazioaren bila, horixe baitu esperantza bakarra, Semearen hildura Amak eztituko du. Azurmendiren beraren hitzetan esatearren," Euskal Herriaren interpretazio teologiko liturgiko bat" egiten du Salbatore Mitxelenak.
|
|
|
Orixek ere gure arbola klasiko bat, pagoa, Amerikako arbola batekin alderatu zuen, amate esaten zaionarekin. Eta nahita edo oharkabean (poeten memoriak oso bide bihurriak
|
erabiltzen
baititu deus ez ahazteko), Otañorenaren antitesia proposatzen digu:
|
|
|
Alde horretatik, Renoko Unibertsitateko William Douglass irakasle ezagunak emandako hitzaldia argigarria izan zen: Espainiako media nagusiek euskal gatazka marrazteko
|
darabiltzaten
lauzpabost topikoen errepasoa egin zuen. Topikoak gezurtiak zirela azpimarratu zuen Douglassek, baina horrekin batera indartsuak ere badirela gogoratu zigun, eta ez dutela gatazka konpontzen laguntzen, alderantziz baizik.
|
|
|
Edo beste adibide bat: idazten ari naizen liburu baterako
|
erabili
nahi nituen sarrera gisa Bob Dylanen kanta baten letrak. Zehaztasunez buruz gogoratzen ez nituenez, nire bilaketa prozesuak pausu ezberdinak eman behar zituen, orokorretik zehatzera:
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako
|
erabili
(herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer eduki eta nola erabili (liburuak, ikus entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer eduki eta nola
|
erabili
(liburuak, ikus entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
2. Horren ordezkoak ere, badabiltza Euskal Herrian. Ez, ostera, autore hark
|
erabili
zituen tenore eta molde bertsuetan. Me reziaditza erabiltzen da galdera egitean eta, ihardespena emateko unean, me rezimendu az hitz egin behar, nahitaez, egoki eta zuhur jokatu ahal izateko.
|
|
|
Ez, ostera, autore hark erabili zituen tenore eta molde bertsuetan. Me reziaditza
|
erabiltzen
da galdera egitean eta, ihardespena emateko unean, me rezimendu az hitz egin behar, nahitaez, egoki eta zuhur jokatu ahal izateko. Nire iritziz, luke berpiztea.
|
|
|
Nolakotasuna dut bigarren azpigaldera. Esana dut, eta jada irakurtuetatik datorrenez, irizpide anitzak (eta zehatzak)
|
erabiliko
nituzkeela nik neuk halakoak moldatzean. Euskal Herriarekin zerikusirik duen oro, behinik behin, horra bildu, eta ahalik eta erosoen zabaldu (eta barreiatu) gero informazioa, euskarriak ere modu askotakoak onartuz.
|
|
|
Dirulaguntza horiek honako liburu hauek erosteko izango dira: liburutegiak sortzeko beharrezkoak diren liburu sortak, Kultura Sailak eskaintzen duen bibliografia hautatuaren zerrenda osatzen duten liburuak edo errefe' Biblioteka rentzi liburu garrantzitsuak eta horietaz gain, ematen den diru kopuruaren% 40 beste liburu batzuk erosteko
|
erabil
daiteke. Horrekin batera, Liburu eta Liburutegi Zerbitzuak, erreferentzi tituluak eta urtero euskaraz argitaratzen diren liburuak igortzen dizkie liburutegiei.
|
|
|
Informatizazioari dagokionez, liburutegietako lana ahalik eta egokiena izan dadin eta, beraz, zerbitzuak ere hobeak izan daitezen, Liburu eta Liburutegi Zerbitzuak, MARC formatudun liburutegi kudeaketarako, Ab sysizeneko sistema integratua
|
erabiltzen
du. Sistema hori oso ondo moldatzen da gure liburutegiek dituzten beharrizanetara, hainbat bertsiotan dauden erregistro ezberdinak elkartrukatzeko aukera eskaintzen baitu.
|
|
|
Horretaz gain, azpimarratu genuke, Kultura Sailak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundearen eskutik, Euskadiko udal liburutegietan lanean ari diren liburuzainen prestakuntza beharrei erantzuteko eskaintzen dituen ikastaroak. Era berean, Liburu eta Liburutegi Zerbitzuak, udal liburutegiekAbs y sprograma
|
erabil
dezaten prestaketa ikastaroak ere antolatzen ditu urtero.
|
|
|
Kultura Sailak oinarrizkotzat jotzen du, esku artean
|
darabiltzagun
egitasmoen artean, Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea garatzea dekretu baten bidez.
|
|
|
Orain, bigarren fasean, erabiltzaileen interfazea prestatzen ari gara, katalogo elkarreragilea eta argia eratzeko asmotan. Kontsultak egitean bilaketa lagundua eta aditua
|
erabiltzeko
aukera izango dugu. Web OPAC izenekoak izenburu, egile, gai, editore, urte, testu libre edo autoritateen bidezko bilaketak egiteko aukera ematen du.
|
|
|
Horrekin batera, erabiltzaileak bilaketak egiteko
|
erabili
behar duen terminologiaz, katalogoan eskaintzen den informazioaren egituraz eta erregistroak eskuratzeko sistemak eskaintzen dituen aukerez, informazio zehatza eskainiko da.
|
|
|
Katalogo horretan Z39, 50 elkarrekiko loturaren protokoloa
|
erabiltzeko
aukera izango dugu. Horren bidez, posible izango da edozein datu basetatik erregistroak eskuratzea, horretarako hitzarmena sinatuz gero.
|
|
|
Proiektu honetan, Kultura Sailari dagokio Absys sistemaren mantentzeak sorrarazitako gastuak ordaintzea, agiri fondoak eskuratzeko eta haien zabalkundea egiteko behar diren programak prestatzea eta aipatutako katalogoak jabego intelektualaren eskubideak errespetatuz
|
erabiltzea
. Horretarako, udal liburutegietako arduradunek, aldiz, beren katalogoen kopiak eta bertan egiten diren eguneraketak bidali dizkiote Kultura Saileko Liburu eta Liburutegi Zerbitzuari.
|
|
|
MARC formatua hasiera batean ez zegoen prestatuta katalogo eleanitzetan
|
erabiltzeko
, baina dakigun bezala, herri batzuek egokitu dute euren beharretara.
|
|
|
Erronka horri erantzun ahal izateko, antzeko arazoak izan dituzten beste herri batzuetan
|
erabili
diren formatuak kontuan hartu ditugu. Hori dela eta, Kanada eta Belgikako liburutegi nazionalekin harremanetan jarri gara, horren inguruan izan duten jokaera aztertzeko.
|
|
|
Gai horri dagokionez, bestalde, Espainiako Liburutegi Nazionaleko arduradunek jakinarazi digute IBERMARC formatuaren bertsio berrian, USMARCen bezala, parekotasun linguistikoak adierazteko 7XX etiketak
|
erabiliko
direla.
|
|
|
Aukera desberdinak aztertu ondoren, erregistroak eta informazioa beste liburutegi batzuekin trukatzeko, euskarri informatikoan egin beharreko aldaketek albait gutxien izan behar dutela kontuan harturik, USMARC autoritate formatuko 7XX etiketak IBERMARC autoritate formatuan
|
erabiliko
ditugu. Era berean, IBERMARCek bere kontrolerako behar dituen etiketak errespetatu behar dira.
|
|
|
Bibliografi erregistroari dagokionez, gai izenburuak alde batera utzita, gainerako sarrera puntu elebidunen parekotasun linguistikoa, Kanadan bezala, 9XX etiketak
|
erabiliz
egingo da. Gai izenburu elebidunak, bestalde, bi T650 etiketatan sartuko dira.
|
|
|
Liburu eta Liburutegi Zerbitzua euskarazko gai izenburuen zerrenda prestatzen eta IBERMARC formatura egokitzen ari da. Izan ere, gaur egun euskaraz normalizatuta ez dauden lanabesak liburutegietako profesionalen esku jarri behar dira, euskara
|
erabiliz
lortu ezin den informazio gabezia konpontzeari begira.
|
|
|
Dagoeneko, jaso behar ditugun datuen deskribapena eta datu horiek aztertzeko
|
erabiliko
diren irizpideak ezarri dira. Orain informatikoekin" estatistiken programa" euskarri informatikoan jartzen ari gara, maiatzean martxan jartzeko asmoz.
|
|
|
Egun dagoen kontrol tartea zatikatu beharra dago, ez baitu biderik ematen liburutegian gertatzen denaren jarraipena egiteko, eta zerbitzu zentraletan pilaketa eragiten baitu; hortaz, zatiketa horretarako, Nafarroan Liburutegien Kudeaketarako bost barruti eratzea proposatu da, koordinatzaile bana buru dutela. Barrutien mugak konbentzioz ezarri dira, merindade historikoak errespetatu eta barruti bakoitzean dagoen liburutegi kopurua orekatzen saiatzen den irizpide bat
|
erabiliz
. Tuterako barrutian 19 liburutegi daude; Tafalla/ Zangozako barrutian, 18; Lizarrako barrutian, 14; Iruñerriko barrutian, 18; eta azkenik, iparraldeko barrutian, 14 liburutegi.
|
|
|
Koordinatzaile horiek euskararen normalizazioa lehentasuntzat hartu dute, noski, eta hala izan dadin lortzeko haien esku egonen da proposamen zehatzak egitea (jendearekin euskaraz aritzeko gutxieneko euskara mailak ezartzea, prestakuntza planak, liburutegien seinalizazioa, euskarazko gai zerrendak sartzea, etab.) eta halaxe eginen dutela espero dugu. Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak nola Nafarroako Liburutegiak
|
erabiltzeko
pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu askoren artean (Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru) beraien bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua. Horrela, haurrendako liburutegiek haur eta gaztetxoendako liburu gehiago aukeratuko dituzte, eta eremu euskaldunean daudenek euskarazko liburu gehiago.
|
|
|
2 Plurala
|
erabiltzen
da eremu euskaldunaz eta eremu mistoaz ari delako.
|
|
|
Formulario hauek, normalean, liburutegien arteko prestamoen baldintzak aipatzen dituzte. Estatu espainoleko helbide elektronikoak nahiz dokumentuen eskurapenerako oinarrizko arauak ikusi nahi izanez gero, ondorengo helbidea
|
erabil
dezakegu: http:///www.upf.es/bib/pinter/index.htm
|
|
|
Historian zehar gizakiak liburua hartu du datuak eta unibertsoa ulertzeko ezagutza erregistratu, bildu, antolatu, kontserbatu,
|
erabili
eta zabaltzeko ardatz edo bitartekotzat.
|
|
|
Erregistratu, bildu, antolatu,
|
erabili
eta banatzeko sistema Erdi Arotik aurrera osatuz joan zen eta inprentaren nahiz Ilustrazioaren ideien bilakaerarekin indartu zen. Sakeleko liburuekin eta aldizkarien espezializazioarekin ohitugabeko ospea lortu zuen XX. mende erdialdera, aurretik pentsaezina zen hedapen masiboa izan zuelarik.
|
|
|
Bestalde, azken urteotan, behin eta berriz entzuten da liburuak bizitza laburra daukala gizarte berri honetan eta telekomunikazio sareen artean itoko dela. Oraingoz historia zein den badakigu, profeta guztiek huts egin dute, eta inprimatua da oinarrizko medioa ezagutza erregistratu, bildu, antolatu, kontserbatu,
|
erabili
eta zabaltzeko.
|
|
|
Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke. Liburutegi eredu hau definitzeko esaldi ezberdinak
|
erabili
izan dira: " liburutegi birtuala"," liburutegi elektronikoa"," hormarik gabeko liburutegia", eta azken aldian" liburutegi digitala".
|