|
2013
|
|
|
b) Pentsa ezazu, orain, zure buruarengan: zer konpromiso hartuko zenuke elkarbizitza
|
egoera
eredugarria izan dadin?
|
|
|
|
Egoera
batean informazio bat behar dugunean edo daturen bat falta zaigunean egin ohi ditugu galderak; hau da, galderek informazio helburu bat izaten dute.
|
|
|
|
egoera
bakoitzerako begirunezko esapide egokia hautatzen?
|
|
|
2 Ongi moldatuko al zara, informazioa partekatzea eskatzen dizun beste
|
egoera
batean. Zertan izango zaizu baliagarria
|
|
|
c) Sarritan egoten zara
|
egoera
zail eta arriskutsuen aurrean, eta, horietan, ez duzu inoiz atzera egiten.
|
|
|
d) Bizitza gogorra izan duzu; hala eta guztiz ere,
|
egoera
zailenak ere alderik onenetik ikusteko edo hartzeko joera duzu.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola?
|
|
|
Truke horretan eroso egoteko, hainbat informazio trukatu duzue, elkarri galderak eginez eta erantzunez, jendeak eta tokiak deskribatuz, abestiak partekatuz& Asko ikasteko aukera izan duzu, ezta? Baina, garrantzitsuena, ikasitakoa beste
|
egoera
batzuetarako ere baliagarria izango zaizula da. Ea egia den!
|
|
|
1 Egin ezazu Xei galdu zeneko ingurunearen deskribapena. Horretarako, kontuan hartu
|
egoeraren
hasieran ematen zaizun informazioa, eta zonaldearen honako mapa hau:
|
|
|
Jardun eta jardun, heldu zara unitatearen amaierara. Eta, ikasitakoak baliatuz,
|
egoera
berri baten aurrean ere aritu zara.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 50
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 53
|
|
|
1 Mireiari eman behar diozun azalpena antolatzeko, jaso itzazu taula batean zein diren planteatu zaizuen
|
egoeraren
eskakizunak:
|
|
|
1 Egon al zara inoiz poemek islatzen duten
|
egoera
horretan?
|
|
|
Aditzak ekintza baten (dator, jan, igeri egin dugu) edo norbaiten edo zerbaiten
|
egoera
adierazten du (izan, geunden). Aditzak molde jokatuan eta jokatugabean ager daitezke.
|
|
|
Aditzak, molde jokatuan, ekintzaz edo
|
egoeraz gain
, beste hainbat informazio ematen du: ekintzan parte hartzen duten pertsonak, ekintzaren denbora& Pertsonei dagokienez, euskaraz aditz jokatuak, berak bakarrik, beste hizkuntza batzuetan baino informazio gehiago ematen du; izan ere, euskarazko aditz jokatuak ematen duen informazioa emateko, elementu gehiago behar dira beste hizkuntza batzuetan.
|
|
|
1 Sentimenduz beteriko artelanak egiten jarraitu ahal izateko, burutu al duzu beharrezkoa den ikaskuntza? Azter ezazu zein den zure
|
egoera
, honako taula hau betez:
|
|
|
Ez dugu berdin hitz egiten triste gaudenean, edo pozik gaudenean, edo haserre&
|
Egoeraren arabera
, ahotsaren bolumena aldatu egiten da, bai eta gorputzaren keinuak ere. Hortaz, irakurketa adierazkorra ozenki egiten denean, ezin dira testu guztiak bolumen eta keinu bertsuekin irakurri, ez eta testu bateko atal guztiak ere.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Sentimenduen zerrenda osatu duzu, horien zergatiak eta guzti: bost zentzumenekin bizi eta gogoratzen dituzun sentimenduz betetako
|
egoerak
, maitasun usainak, beldur zaporeak, laguntasun irudiak, urduritasun laztanak, bake melodiak&; sentimenduen koloreak, eta sentimendu berdeak, gorriak, horiak&; keinu sentimentalak edo sentimenduen keinuak, babes besarkadak, jelosia atximurkak, musu lotsatiak; zirrara sortu dizuten komunikabideetako albisteak; soinuteka eta iruditeka sentimentala.
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola?
|
|
|
1 Adieraz ezazue nola sentitu den taldeko kide bakoitza; horretarako, erabili hemen jaso dugun taldekide bakoitzaren izaeraren deskribapena,
|
egoera
hori ilustratzen duten irudiak, eta, jakina, daukazuen eskarmentua. Betiere, zuen erantzunen zergatiak emango dituzue.
|
|
|
1 Nola moldatu zara zure errealitatetik hurbil dagoen
|
egoera
berri horretan. Zertan aritu zara ondo?
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 122
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 125
|
|
|
Liskarrak ditugunean, mintzen edo kezkatzen gaituen hori adieraztea da
|
egoera
konpontzen hasteko modua. Ez da erraza.
|
|
|
1 Zer
|
egoeratan
edo zer sentitzen duzula adierazteko erabiliko zenuke honako emotikono hauetako bakoitza?
|
|
|
Bizpahiru minutura, ireki papera. Hotsaren azpian, idatzi zer
|
egoera
gogorarazten dizun, eta egoera horrek zer sentimendu sorrarazten.
|
|
|
Bizpahiru minutura, ireki papera. Hotsaren azpian, idatzi zer egoera gogorarazten dizun, eta
|
egoera
horrek zer sentimendu sorrarazten.
|
|
|
2 Entzun berriz ere testua, eta aukeratu, honako
|
egoera
hauetatik, zein bi ekarri zizkion gogora lurrinak Baldiniri:
|
|
|
a) Napoliko parkeetan paseatu zueneko
|
egoera
gogorarazi zion.
|
|
|
Zergatik?
|
Egoeraren
bat edo sentimenduren bat gogorarazten dizutelako, akaso. Hala bada, zein?
|
|
|
ZER
|
EGOERATAN
|
|
|
1 Osagai honetan identifikatu dituzun sentimenduak, horiekin loturiko hitzak eta
|
egoerak
, zergatiak&, fitxa batean jasoko dituzu horiek guztiak. Unitatean aurrera zoazen heinean, zure sentimenduen inbentarioa aberasteko aukera izango duzu.
|
|
|
hainbat
|
egoerek
sorrarazitako sentimendua identifikatzen?
|
|
|
Ekintza baten edota zerbaiten edo norbaiten
|
egoera
adierazten du. Jokatu egiten da:
|
|
|
a) Zer
|
egoeratan
erabiliko zenituzke honako atsotitz eta lokuzio hauek. Lotu atsotitzak eta lokuzioak dagokien erabilerarekin.
|
|
|
4 Garai batean, defentsarako arma gisa erabiltzen zen. Animaliak ehizatzeko edo arrisku
|
egoeretan
defendatzeko baliabide egokia zen makila. Oraindik ere, zenbait herritan, hala erabiltzen dute.
|
|
|
9 Zein da txalapartaren gaur egungo
|
egoera
–
|
|
|
Esan daiteke, beraz, jauzi handi bat eman duela txalapartaren
|
egoerak
XXI. mendean. Txalapartarien kopurua hazi egin da, eta Euskal Herriko mugetatik kanpo ere entzun daiteke txalaparta.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 198
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 201
|
|
|
1 Azter ezazu zein den zure
|
egoera
, honako taula hau betez.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Komunikazio
|
egoeraren
eta egindako informazio antolaketaren baitan sarrera egokia idatzi dut.
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola?
|
|
|
Egon lasai, unitate honetan ikasitakoek arrastoa utziko dute eta. Zalantzarik gabe, hemen ikasi duzuena beste
|
egoera
batzuetan baliatu duzue.
|
|
|
1 Ebatzi, honako
|
egoera
hauek ordu eremuen mapa erabiliz. Lana errazteko, ariketetako lekuak mapan kokatuak dituzue.
|
|
|
Lana errazteko, ariketetako lekuak mapan kokatuak dituzue. Gelako bikote bakoitzak
|
egoera
bat hautatuko du eta hari dagozkion galderei erantzungo die. Gero, egoera bera aztertu duzuenon artean erantzunak kontrastatu eta zuzenduko dituzue.
|
|
|
Gelako bikote bakoitzak egoera bat hautatuko du eta hari dagozkion galderei erantzungo die. Gero,
|
egoera
bera aztertu duzuenon artean erantzunak kontrastatu eta zuzenduko dituzue.
|
|
|
3 Noiztik hobetu da ibaiaren
|
egoera
–
|
|
|
b) Zein da ibaien
|
egoera
: garbiak ala zikinak daude?
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola?
|
|
|
Hainbat lekutako erliebea, klima, bioma, etab. ikasi ditugu; baita leku horiek egokiak iruditzen zaizkigun balioesten ere. Orain, ikasitako guztia beste
|
egoera
batean aplikatuko dugu.
|
|
|
Unitatea amaitu da; dagoeneko gauza berri ugari ikasi dituzu. Aurreko jardueran,
|
egoera
berri bati aurre egin behar izan diozu. Zer moduz konpondu zara?
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 65
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 66
|
|
|
Zeuen herria asko duzue, baina etorkizunean hiru lagun horien antzeko
|
egoerak
bizi ditzakezuenez, erronka erakargarri bat planteatuko dizuegu hastera goazen unitate honetan: bizilekuz aldatu bazenute, aukeran nora joango zinateketen erabaki eta bizileku berriaren ezaugarriak ezagutzea.
|
|
|
Aurreko bi jardueretan informazioa bilatzen eta biltzen aritu zarete. Orain, taldeka, hasierako
|
egoeran
finkatutako lau aroei buruzko informazio gehiago bilduko dugu, eta informazio fitxetan antolatuko, gure objektuari buruz egindako hipotesiak egiaztatzen jarraitzeko. Taldeak osatzeko irizpidea bakoitzaren objektuaren garaia izango da.
|
|
|
Dagoeneko badakigu nola bizi ziren euskal lurraldeetan Historiaurrean eta Antzinaroan, baina nola bizi ziren beste leku batzuetan? Hori jakiteko, beste hainbat herrialdetako
|
egoera
aztertuko dugu.
|
|
|
Konturatuko zinen, honezkero, gauzak ez direla leku guztietan beti bide beretik joaten, aldaketa berberak ez direla leku guztietan denbora berean gertatzen, eta herrien
|
egoera
ere ez dela beti bera izaten. Goazen, orain, zenbait lurraldetan nekazaritza noiz sortu zen alderatzera.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Dagoeneko puzzleetako objektu guztien fitxak osatuak dituzue. Orain, hasieran aurkeztutako
|
egoera
biribiltzea bakarrik falta zaizue; alegia: Historiaurreko eta Antzinaroko arkeopuzzleak osatu eta, horien laguntzaz, LHko 1 zikloko ikasleei garai horien berri ematea.
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola?
|
|
|
1 Baserrian lanean ari den arkeologo bati egindako elkarrizketa entzuteko aukera izan duzue irratian, eta esandakoak interesgarriak iruditu zaizkizu aitona amonei
|
egoera
azaltzeko. Idatz iezaiezu aitona amonei aztarnen aurkikuntzari buruzko zure balioespen arrazoitua (gutxienez bi arrazoi emanez) eta ondarea babesteko eskaera, zuk gai horri buruz dituzun ezagutzetan eta arkeologoak esandakoetan oinarrituta.
|
|
|
Unitatea amaitu da, dagoeneko gauza berri ugari ikasi duzu. Aurreko jardueran
|
egoera
berri bati aurre egin behar izan diozu. Zer moduz moldatu zara?
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 143
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 145
|
|
|
158GARAPEN FASEAEduki baliabideak eskuratzenAginteak irudikatzen 169Zer diozu giza eskubideei buruz? 193Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 214AMAIERAKO FASEAEta egoera berrien aurrean, nola? 216Liburu honetako hainbat euskarri digital EKIgunean aurkituko dituzu:
|
|
|
158GARAPEN FASEAEduki baliabideak eskuratzenAginteak irudikatzen 169Zer diozu giza eskubideei buruz? 193Hasierako egoerari aurre egiten 214AMAIERAKO FASEAEta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 216Liburu honetako hainbat euskarri digital EKIgunean aurkituko dituzu:
|
|
|
Nola irudika liteke hori guztia erraz ulertzeko moduan, d) Eskubideen inguruan, aldaketarik egon ote da antzinako garaietatik hona? Zertan aldatu dela uste duzue? 4 Saia zaitezte, talde handian, aurkeztutako
|
egoeran
zer eskatzen zaizuen adierazten, unitatean egingo duzuen lana hobeto ulertzeko.2 Kokatze jardueraUnitatearen hasieran, zer hoberik gaiarekin zerikusia duen jolas bat egitea baino! Jolas horren bitartez, posible izango da geroxeago landuko ditugun hainbat kontzeptu azaleratzea.
|
|
|
Zergatik be e da? Ze g t k ez da bete? 3 Nola lagundu d ue
|
egoera
berezian zeuden kideei? 4 deko kideren batek bereziki lagundu du helburua bete zen. Nola? 5 Taldeko kideren batek trabak jarri ditu?
|
|
|
Euskal Herrian 685 udal eta 7.000 hautetsi urratsa egingo dute Donostian. Lanean hasteko,
|
egoeraren
daude. 393 udaletako hautetsiren bat izango da batzarrean diagnosiaren araberako lehentasunak bozkatuko dituzte q 6Gutxiengoan, baina lema hartuko du BersanikEuropako erakundeek ezinegonez hartu dituzte Italiako bozetako emaitzak.
|
|
|
Euskal Herrian 685 udal eta 7.000 hautetsi urratsa egingo dute Donostian. Lanean hasteko,
|
egoeraren
daude. 393 udaletako hautetsiren bat izango da batzarrean diagnosiaren araberako lehentasunak bozkatuko dituzte q 6Gutxiengoan, baina lema hartuk
|
|
|
Magnitudeak neurtzerakoan,
|
egoeraren
eskakizunaren arabera, emaitzak hainbat zehaztasunekin ematen dira.
|
|
|
Zatiki baliokideak kalkulatzen trebatu zara dagoeneko. Baina, zer
|
egoeretan
erabil daitezke. Eta zertarako?
|
|
|
Honezkero ohartuko zinen, hasierako
|
egoerari
aurre egiteko zenbakiez baliatu eta haiekin eragiketak egin dituzula. Baina, zer dakizu zenbakiez?
|
|
|
Zenbakiak eguneroko bizitzan ohikoak dira eta hainbat
|
egoeratan
haien beharra izaten dugu. Hala ere, zenbaki guztiak ez dira berdinak eta erabilera ugari dituzte.
|
|
|
Lan egitera joan zirenei eragin zien batez ere Gasteizko errepideetako
|
egoerak
, elurraren eta izotzaren ondorioz. Herrandarren kalean, autobus geltokian, agerikoa zen elurraren eragina goizean.
|
|
|
1 Elkar ezazu zenbakiz adieraz daitekeen
|
egoera
bakoitza dagokion zenbaki eta zenbaki motarekin.
|
|
|
1 Irakurri Neurketa testua. Ondoren, aztertu proposatzen zaizkizuen
|
egoerak
eta bete taula, horretan oinarrituta. Gogoratu, neurtzen dena magnitudea dela beti, eta neurketa egiteko erabiltzen dugun eredua, unitatea.
|
|
|
|
EGOERA
NEURTZEN DEN
|
|
|
Eguneroko bizitzako
|
egoera
askotan adierazpen matematikoak agertzen dira eta, ez badaude egoki idatzita, zaila izaten da emaitza zuzenetara iristea.
|
|
|
Faktura saltzaileak erosleari ematen dion agiria da, eta erositako produktua zer den zehazteaz gain, prezioari, zergei& buruzko informazioa ematen du. Salerosketa
|
egoeraren arabera
, fakturek ezaugarri bereziak dituzte eta, ondorioz, hainbat izen har ditzakete.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten 77
|
|
|
Eta
|
egoera
berrien aurrean, nola? 82
|
|
|
2 Irakur ezazue arretaz unitatearen ardatz izango den
|
egoera
. Ondoren, emandako irudien artetik aukera itzazue egoerarekin zerikusia dutenak eta arrazoitu hautaketa.
|
|
|
2 Irakur ezazue arretaz unitatearen ardatz izango den egoera. Ondoren, emandako irudien artetik aukera itzazue
|
egoerarekin
zerikusia dutenak eta arrazoitu hautaketa.
|
|
|
Hasierako
|
egoeran
planteatutako eskakizuna ez da makala. Eta, eskakizun horri erantzuteko makina bat alderdi hartu dituzu kontuan.
|
|
|
1 Lana ondo planifikatzeko, lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako
|
egoeran
planteatutako eskakizuna zein den jakin behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere egoera, eta erantzun talde txikitan hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
|
1 Lana ondo planifikatzeko, lehenik, aurreko jardueran aurkeztutako egoeran planteatutako eskakizuna zein den jakin behar duzue. Horretarako, irakur ezazue berriro ere
|
egoera
, eta erantzun talde txikitan hasierako hausnarketa egin ondoren.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
erantzun aurretik makina bat gauza ikasi duzu. Hala ere, ziurrenik, gaiari buruz zuk uste baino alderdi gehiago ezagutuko dituzu jada.
|
|
|
Inoiz konturatuko zinen hainbat magnituderen balioak adierazteko zenbaki negatiboak erabiltzen direla. Jarduera honetan
|
egoera
horietako batzuk aztertuko dituzu.
|
|
|
Aurreko jardueran zenbaki osoak behar dituzten hainbat
|
egoera
aztertu dituzu. Jarduera honetan ikusiko duzu zenbaki osoekin lan egiteko zein erabilgarriak diren adierazpen grafikoak.
|
|
|
eragiketak egiteko lehentasun arauak aplikatzen eta adierazpen matematiko bati dagokion
|
egoera
identifikatzen.
|
|
|
kalkulu orriko fitxan oinarrituta,
|
egoera
bati dagokion aurrekontua osatzen.
|
|
|
Hasierako
|
egoerari
aurre egiten
|
|
|
Unitatearen hasieran ekintza baten planifikazioari buruzko
|
egoerari
aurre egitea proposatu zaizu. Horretarako, unitatean zehar zenbakien, haien arteko eragiketen eta neurrien hainbat alderdi ikasi dituzu.
|