2001
|
|
Barrualdeko itsaso handi honek 3.000 uharte baino gehigo ditu eta samientzat sakratua da. Aintzirako biztanleek betidanik gurtu dituzte naturako jainkoak
|
baina
guztien artean, trumoiaren jainkoa da behinena: samiek Ukko deitzen diote.
|
|
OFF Perretxiko, barazki eta arrain saltokiek, mugimenduz eta kolorez beteta, aparteko giroa sortzen dute.
|
Baina
azokak ez dizkie produktu freskoak soilik eskaintzen helsinkiarrei. Azokako terrazak lagunekin elkartzeko, hitz egiteko edo kafe bero bat hartzeko topaleku ere badira.
|
|
OFF Timo harro dago bere tximiniaz. Ia ia 100 urte ditu,
|
baina
oraindik erabil daiteke.
|
|
OFF
|
Baina
arkitekturarik berrienak eta goi mailako teknologiak ere finlandiar ohituren aztarna dute. Anti Matti Siikala Kone dorrearen arkitektua da.
|
|
Amatistaren ahalmen terapeutikoari buruz ehundaka kondaira dago,
|
baina
sinesterik zabalduenak dio amatista bat aurkitzen duenak bere zoria aurkitzen duela. Harria, orduan, bere bizitzaren parte bihurtzen da.
|
|
Rovaniemi oso ezaguna da, Santa Klausen hiria izateagatik eta Zirkulo Polar Artikoa bertatik igarotzen delako.
|
Baina
Rovaniemik, Finlandia osoak bezala, aberastasun arkitektoniko izugarria du. Alvar Aaltok orein forma duen antolamendua diseinatu zuen hiri unibertsitario honentzat.
|
|
OFF Mundu artikoan, orein larruz estalitako izotzezko iglua izan da neguko hilabeteetan iparralde bakarti eta hotzean barrena joaten zirenen etxea. Kakslauttanen, Saariselkatik gertu, iglu herri bat da gaur egun. Neguan benetako izotz etxeetan egin daiteke lo, orein larru eta artilezko manten artean,
|
baina
gainerako hilabeteetan, Laponiara hotza eta izotza oraindik heldu ez direnean, kristalezko iglu hauetan igaro daiteke gaua. Iglu hauek epel edukitzen dute barrualdea eta batez ere, iparreko argiari pasatzen uzten diote, latitude hauetan indar natural garrantzitsuenetakoa baita.
|
|
Arbasoendako ikuskizun fantastikoa bezain ikaragarria zen hau. Gaur lehen bezain fantastikoa da
|
baina
gainera, Akademia Artikoan fenomeno honen jatorri eta funts zientifikoak bisitariei azaltzeaz arduratzen dira.
|
|
OFF Gaur egun sauna elektrikoa da munduan erabiliena,
|
baina
finlandiarrak gainerako kulturetatik bereizten dituen ezer bada, 15 mende dituen ohitura bat egungo bizimoduari egokitzeko modua da. Aintzina, gorputza eta ispiritua garbitzeko toki sakratua zen sauna.
|
|
OFF Maiz ikusten dira ertzetan sauna duten txabolak, izan ere Finlandian 200.000 aintzira daude. Horietako bat Suur Saimaa aintzira da, Europako handienetan laugarrena,
|
baina
gehienak txikiak dira. Aintziretan samiek izokinak harrapatzen dituzte, baita amuarrainak, karpak eta lutxoak ere:
|
|
bizirik irauteko moduetako bat da.
|
Baina
laponiarrendako orein hazkuntzak du garrantzi kultural eta ekonimikorik handiena. Azken urteotan baso soilketa eta aintzinako lurren galera handiak izan badira ere, laponiarrendako oraindik ere oreinak oinarrizko baliabide dira.
|
2002
|
|
Islamaren lehenengo inperioko hiriburua izan zen, eta baita meskita mitikoaren egoitza ere.
|
Baina
, bereziki, 6.000 urteko historia duen hiria da, eta horren aztarnak txoko ezkutuenetan ere geratu dira grabatuta.
|
|
OFF Omeiatarren Meskita orain dela 3.000 urtetik egon da hor, Hadad ekaitzaren jainko arameoa gurtzen zen garaitik, hain zuzen ere. Harrezkero, gorabehera historiko handiak jasan ditu barrutiak,
|
baina
beti izan da sinesmenen elkartasunaren lekuko, antzinatik Siriak erakutsitako erlijio tolerantziaren isla.
|
|
OFF Siria hegoaldean Bosra dago, Ekialde Hurbileko hiri harrigarrienetako bat. Sasoi batean izan zen hiriburu oparoaren aztarnak gordeta dauzka, eta handik iragan ziren armaden arrastoak ere bai,
|
baina
, bereziki, erromatarren garaiko aztarnak.
|
|
Kanpo aldetik, abbastarrek gurutzatuei aurre egiteko XIII. mendean altxarazi zuten gotorlekuak antzoki erromatarra inguratzen du.
|
Baina
, kristau haiek ez ziren Bosraraino iritsi, eta, gaur egun, antzoki erromatarra eta gotorleku arabiarra guztiz bat eginda daude.
|
|
OFF 632 urtean, arabiarren konkistak kristautasunaren gainbehera ekarri zuen, eta, horrekin batera, kultura arabiarraren gorakada;
|
baina
, Siriako hainbat lekutan, mendi aldapatsu eta malkartsuetan isolaturik, kristauek euren sinesmenak eta hizkuntza gorde zituzten.
|
|
kanandarrak, feniziarrak, aradiarrak, greziarrak, erromatarrak, arabiarrak, kristauak, berriro ere arabiarrak... Kultura eta erlijioen joan etorriak gerra eta indarkeria ekarri zituen,
|
baina
, aldi berean, jendearen izaeran ere aztarnak utzi zituen. Siriarrak abegitsuak dira ezer baino gehiago.
|
|
Santa Luzia muinoa, bere gotorlekuarekin eta begiratokiekin, Santiagoko historian bidaiatzeko tokia ere bada.
|
Baina
ezaugarririk bereziena eta gehien nabaritzen dena, dudarik gabe, eguerdiko erritu kreola da.
|
|
|
Baina
kristautasuna Norvegiara iritsi aurretik, bikingoek herrialde osoan utzi zuten euren aztarna, gaur egun ere bazter guztietan da nabarmena. IX. mendearen amaieran, bikingoak gailendu ziren Hafrsljordeko borrokaldian, Stavangerretik gertu.
|
|
|
Baina
Eskandinaviako herri honi benetako aberatasuna eta bultzada ekonomikoa eman diotenak orain hamarkada batzuk Ipar Itsasoan aurkitu zituzten petrolio eta gas natural ustiategiak izan dira.
|
|
Horretarako lekubakarra dago munduan, Mo Laksegard; bertan asmatu dute izokinaren safari hau. Prestaketa oso sinplea da,
|
baina
ez da batere erosoa. Lehenik eta behin, jantzi iragazgaitz deserosoa jantzi behar da, eta, ondoren igeri-lekura jauzi egin, urpean ibiltzeko betaurrekoak eta arnasa hartzeko tutua hartuta.
|
|
Fiordoetako ibaiok oso ezagunak dira bertako izokinen neurria dela eta. Arrantzale batzuek 35 kilokoak ere harrapatu izan dituzte.
|
Baina
, liskarbidea ere ekarri dute izokinok, hainbat tirabira izan baitira lurretako jabeen eta izokin harrapatzaileen artean.
|
|
Bost harri bertikal dituen errituzko asentamendu batean kokatuta dago. Harri horietako bat, Andre Mariaren orratza deitua, elizaren hormetaraino dator,
|
baina
ukitu gabe. Bertako kondaira baten arabera, orratzak eliza ukitzen duenean Azken Epaiketaren Eguna iritsiko da, eta, beraz, garai batean, San Olaveko fraideak, mundua salbatzearren, tenpluaren hormak limatzen aritzen ziren noizean behin.
|
|
Festetarako aretoa, errege nabeko lekurik dotore eta sonatuena zen.
|
Baina
gaur egun gutxi geratzen da Erdi Aroan eraikitako jatorrizko egitura hartatik.
|
|
|
Baina
Norvegiako elizarik bitxienak stavkirker izenekoak dira, Erdi Aroko zurezko elizak alegia. Bergenetik gertu, XII. mendean, norvegiar estiloko eliza haietako bat eraiki zuten.
|
|
Norvegiarrek izugarri maite dituzte gastronomia eta kultura.
|
Baina
, horien gainetik, atxikimendu berezia diote naturari., Gorabehera klimatikoen eragina ikusita, norvegiarrak berak eta atzerritik etorritako turistak harri eta zur gelditzen dira fiordoen paisaia izugarriaren aurrean. Batez ere, ulertzen dutenean zenbaterainoko den ezinezkoa gizakiak naturaren indarren aurka borrokatzea.
|
|
|
Baina
azken sorpresa bat hartuko dugu Flam en: Itsas mailatik abiatuta, 1.000 metro inguruko igoaldia trenez Myrdalera iristeko.
|
|
Ikusi dugunaren arabera, gaur egun ezagutzen dugun herri norvegiarraren nortasuna iraganeko nabigatzaile ausartek, bikingoek eta merkatari trebeek osatu dute.
|
Baina
, era berean, naturari betidanik erakutsi dioten errespetuak eta maitasunak ere eragin dute Eskandinaviako herri honen izaeran.
|
2004
|
|
Cuatro â, a da bere berezitasuna, gitarra espainiarraren aldaera bat, Puerto Ricoko bertako musika tresnetako bat. (pausa 2â?? â??) Rafael gizon xaloa da,
|
baina
itzal handikoa. Pasioz bizi du bere lana, eta makina bat ordu ematen ditu horretan.
|
|
Hainbeste euri egiten duenez, makina bat ur jauzi ikusgarri daude. Cocako ur jauzia da horietako bat,
|
baina
beste hamaika daude ezkutaturik 11.000 hektareako oihan sarrian.
|
|
Eta, gainera, Yunquen bizi diren 68 hegazti motak eta 240 zuhaitz motak lagun dituela. Papagai puertoricoarra da espezie berezietako bat,
|
baina
badira bestelakoak ere: boa sugeak eta coqui a, izenaren pareko soinua egiten duen igel txiki bat.
|
|
Ibsen Peraltak 28 urte baino ez ditu,
|
baina
artista trebea da, uharteko santu egile handienetakoa. Horixe du zaletasunik handiena; zaletasuna diogu, izan ere, diseinatzaile grafikoa da lanbidez, eta El nuevo dÃa egunkarian aritzen da.
|
|
Taino indiarrak beste inor ez zen bizi uhartean, XV. mendean espainiarrak iritsi zirenean.
|
Baina
dena aldatu zen orduan: espainiarren kultura nagusitu zen, Taino indiarrak desagertu egin ziren, Afrikako esklaboak iritsi ziren eta uharteak Puerto Rico izena hartu zuen.
|
2006
|
|
Bertakoek diotenez, ingurune horretako hondartzek ezusteko handiak ematen dituzte: itsaslasterrek eta olatuek jukutria gaiztoak egiten dizkiote bati baino gehiagori,
|
baina
... nola ulertarazi hori kanpotarrei, uhartera airean kulunkatzera eta haizearen bultzadarekin ur gainean ibiltzera datozenei. Hondartza arriskutsuak dira bai; baina, era berean, onenak surfa eta skate surfa egiteko.
|
|
itsaslasterrek eta olatuek jukutria gaiztoak egiten dizkiote bati baino gehiagori, baina... nola ulertarazi hori kanpotarrei, uhartera airean kulunkatzera eta haizearen bultzadarekin ur gainean ibiltzera datozenei? Hondartza arriskutsuak dira bai;
|
baina
, era berean, onenak surfa eta skate surfa egiteko.
|
|
Dagoeneko ez da urrerik ateratzen Aruban,
|
baina
badira bestelako altxor batzuk ere, zoliagoak eta uhartean zeinahiren eskura daudenak. Arikok parke nazionala dugu horren lekuko.
|
|
Sendabelarrak dira Arubako beste altxor bat. Aloea edo belarmintza dugu ezagunena,
|
baina
uharteko herritarrek beste sendabelar batzuk ere dezente erabiltzen dituzte.
|
|
|
Baina
indiarrek utzi dute bestelako ondarerik ere... sineskeriak, alajaina! Ezin konta ahala etxe erritu, arubatarrek oraindik ere gordetzen dituztenak.
|
|
Indiarrak galdu ziren, bai...
|
Baina
XX. mende hasieran, beste biztanle batzuk iritsi ziren uhartera.
|
|
Luxuzko hainbat hotel daude uhartean, eta beren diru zorroaren lodierak batere kezkarik sortzen ez dien pertsonez beteta egon ohi dira.
|
Baina
... zergatik ez. Egun batzuetan luxuan igeri egitea bizitzan behin behintzat egin beharreko erokeria horietako bat izan daiteke.
|
|
Ur gardeneko koralezko uharria da; paradisua dirudi. Ur jardueren eskaintza oso zabala da,
|
baina
bereziki, originala.
|
|
Ez dira 2.000 dolar, eta gutxiago 20.000.. 40 dolar dira,
|
baina
duela ordubete baino 20 dolar aberatsagoak gara orain. Ez dago gaizki!
|
|
Dushi tera â? ¦ herrialde maiteaâ? ¦ halaxe deitzen diote arubatarrek beren uharte txikitxoari. Guk ere maitasunez egiten diogu diosal,
|
baina
baita nostalgia apur batekin ere.
|
|
Lurreko karramarro ermitaua da. Gehienetan itsasoan egoten dira,
|
baina
uharte honetan ikusten dugunez, lurrean ere bizi dira. Zeinahi barraskilo topatu, barrura sartu, eta...
|
|
Oranjestad da Arubako hiriburua. Hiri txikia da,
|
baina
bizitasun handikoa. Holanda gogorarazten diguten pastel koloreko etxetxo ugari daude.
|
|
â?. Hondartzaâ? izenez zen ezaguna gune hori,
|
baina
gero eta kolono gehiago iritsi zirenez, azkenean, Arubako hiriburu estatusa eskuratu zuen. Gaur egun, Oranjestad du izena.
|
|
Bitaminaz gainezka daude salmahaiak. Badago zer erosi,
|
baina
beti ere txanpon egokia eduki behar sakelean.
|
|
Txalupaduna ohituta dago tunel iluna bere luzzu arekin zeharkatzen.
|
Baina
, sekulakoa da horma bitarte estu horretatik igarotzea. Itsasbeheran egin behar da beti ere, bestela ez dago tunela zeharkatzerik.
|
|
Harea gorrixka duela-eta, Gozoko hondartzarik ospetsuena da... Ederra da benetan,
|
baina
inguratzen duen elezaharra are ederragoa da.
|
|
Etxe honetan bizi zen petrikilo gurtua. Frenc Merchika zuen egiazko izena, eta nekazaria zen,
|
baina
sendatzeko trebezia aparta omen zuen; (Jainkoak emandako dohaina, askoren iritziz.)
|
|
|
Baina
Madeirako aberastasun botanikoa aintzat hartzeko, ezinbestekoa da Funchalgo lorategi botanikora joatea. Hiriko txoko lasai honetan, duela mende dezente urruneko herrialdeetatik iritsi, eta uharteko lurzorura ezin hobeto egokitu ziren espezie exotiko ugari hazten dira.
|
|
Lehen eguzki izpiak hiriko muino handia argitzen hasi dira;
|
baina
, mendian, dagoeneko jarri da argia. Hauxe da hiria atzean utzi, eta natura hostotsuan murgiltzeko ordurik onena.
|
|
|
Baina
arrantzaleen herrixka bateko eguneroko bizimoduaren xehetasunak ezagutzeko, ezinbestekoa da bertako kalezuloetan galtzea. Adibide bitxiak topatuko ditugu; esaterako, txibia familia eder bat, arropa garbiarekin batera, eguzkitan lehortzen.
|
|
Duela urte gutxira arte, uharteko eremu honetara iristea zinez odisea zen. Gaur egun, errepide on askoak daude,
|
baina
oraindik ere suma daitezke garai bateko sentsazioak, usainak.
|
|
Barrutik txiki txikiak dira,
|
baina
primeran atera diote etekina espazio guztiari... Gaur egun, oso palheiro gutxi daude bizitzeko moduan.
|
|
Garai batean, zona velha Funchalgo hiri bazterra zen,
|
baina
orain, hainbat eta hainbat hiritan gertatzen den bezalaxe, zaharra edertzat jotzen da, eta, beraz, gune bitxi hori hiriko txokorik magikoena bilakatu da.
|
|
Antzina, oso konde aberats baten jauregia izan zen, Carvalhalgo kondearena, hain justu.
|
Baina
hil zenean, bere oinordekoek saldu egin behar izan zuten, ez zeukatena ere xahutu baitzuten.
|
|
jendeari saldu. Postu ugari saltzaile finkoei dagozkie,
|
baina
, ostiraletan, urruneko herrixketatik etortzen dira baserritarrak eta Funchalgo azokara jaki gozo gozoak ekartzen dituzte.
|
|
Azokan denerik dago,
|
baina
batez ere frutak: ananak, sagarrak, gereziak, mangoak, aguakateak, txirimoiak, papaiak...
|
2008
|
|
Hastapenean, zaldiz nahi nuen bisitatu eta ez treinez,
|
baina
esan didate zaldi horriek haurrentzat zirela, orduan dezepzioz betea oinez segitzen dut nere bidaiarekin Quimper herrian.
|
|
Eta berriro bidean, Locronan herrirat noa, biziki ezaguna da bere historiagatik,
|
baina
bere biskotxagatik ere. â?. Kuinamanâ?
|
|
Quimper bisitatu eta, interes handiagoa badut biskotxagatik, denda hautatzea ez da izan hain bezain erresa: asko badira,
|
baina
orain goazen hautatzera!
|
|
|
Baina
hemen, begiratzeak ez du balio, ondo integratzeko lagundu behar da.
|
|
Orain hitzordua badugu Monty Picon taldearekin kontzertu bat antolatu dute Chiloerentzat. Saiatuko naiz ez sobera edatea programarekin sasoian segitzeko,
|
bainan
uste dut zaila izanen dela moxkorrik ez biltzea holako talde batekin... Horixe da nire lana, eta zuzen zuzen segituko dut
|
|
Rennera iritsi naiz, Parisetik abiadura handiko trenean bi ordu bakarrik eman ditut eta zortea badut: Bretainia ezaguna da bere euriagatik,
|
baina
kriston Eguzkia bada.
|
|
Hemen hizkuntza ofiziala frantsesa da
|
baina
bretainiar hizkuntza bizirik da, gehiago kostaldean.
|
|
XVII garren mendean eraiki zuten, auziak han egiten ziren,
|
bainan
Frantziako Iraultzarekin bertan behera utzi zuten. Eta berriro jardunena hasiko da garren mendean.
|
|
Konturatu ziren sobera berant, eta Parlamentuak asko sufritu zuen.
|
Baina
ez zen posible Bretainiarentzat hain toki sinbolikoa hola uztea, eta berriro altxatu zuten. Orain toki hortan, erakusketak antolatzen dituzte, eta bisitatzen da historiko toki bat bezala.
|
|
Alde zaharretik pasatuz, denbora hartu dut Renneko etxe zaharen arkitektura aztertzeko. Jakin behar XVIII garren mendean su bat suntsitu zuela herria,
|
bainan
etxe batzuek iraun dute, edo berriro egin dituzte berdin berdinak. Erdi Aroko arkitektura gustuan dutenak, ongi etorri Rennes Herrira.
|
|
Entzun dut Renneko merkatua izugarria dela, joaten naiz bisitatzea. Stand pilla bat badira janari desberdinak saltzen, hemengo gauzak,
|
baina
munduko produktuak eta janari biologikoa ere. Eta Merkatuan nire alaitasuna atxeman dut, Iparraldeko mutil normal guztiei bezala asko gustatzen zait gazta eta Rennen kriston aukera badut:
|
|
Ah nire gazta, ze ondo! Erakutsi diet nola irekitzen duen euskaldun batek botila bat,
|
baina
pentsatzen dut bretainiarrak ere horretan onak direla. Pozik naiz, lagunak baditut eta ardoa gustatzen zaie, ze ondo.
|
|
Hitzordu bat ematen didate gauerako. Arratsaldea pasatzen dut herrian zehar hemengo arkitektura ikusten,
|
bainan
nahiago dut poteoa agitea. Broceliande:
|
|
Bertan, emazte bat ezagutu dut, nahiz eta sorgin baten itxura zuen bere edertasuna atzeman dut. Belar bat jatea proposatu dit, eta
|
baina
lehenik ikusi gure topaketa. Ez dakit zer pasatu zaidan, belarren magia edo gaurko teknologia izan den.
|
|
Eta oihanaren babesa ere bai. X, adibidez, oihanean bizi da eta anitzetan joaten da oihana ikustera,
|
baina
garbitzera ere. Biziki jatorra da, 2 ordu egon gara elkarrekin mintzatzen, oihanaren egiazko jakintsua da.
|
|
Quiberonerat noa,
|
baina
lehenik Côte Sauvage tik
|
|
|
Bainan
lehenik, Ouat irla bisitatuko dugu,.
|
|
8 kilometro karratu egiten ditu 200 biztanle kontatzen ditu
|
baina
udan gehiago, janarria eta bizitzeko gauzak ukateko, barkuz jasotzen dituzte.
|
|
Alainrekin, denbora hartzen dugu kafetxo bat hartzeko, herria oinez bisitatzen da, kotxe batzuk badira,
|
bainan
biziki gutti, hemen dena oinez egiten da.
|
|
gero saiatuko gara harremanetan sartzera Irlako biztanle batzuekin
|
baina
...
|
|
|
baina
han ere arrakastarik gabe.
|
|
Museora iritsi zenean, hautsia zen,
|
baina
Duchampek esan zuen arrazorik ez zela
|
|
|
Bainan
lehenik, hitz egiten dute auzoko jendeekin lema bat hautatzeko. Artistak auzokoei proposamenak egiten dizkie, eta elkar aditzea lortua denean artista lanean hasten da.
|
|
Artearen ondoren baseballa.
|
Baina
lehenik pasa zaitez aparkalekutik garagaordo fresko bat edateko.
|
|
|
Baina
urrunago aurkituko dut gaurko janaria.
|
|
Deklarazioak ezkontzeko, dantzariak,
|
baina
non ote dira aparkalekuko neskak?
|
|
Osagai horiek egiten dute Dutch Countri ren nortasuna, eta noski, amishek, hemengo biztanle famatuek.
|
Baina
momentuz ez ditut ikusten.
|
|
Hemengo parkean Taishia pratikatzen da.
|
Baina
Taipeiko erreportajean ikusi dugun bezala, goizeko 5etan etorri behar da.
|
|
Turistak ere etortzen ahal dira.
|
Baina
kontuz ibili, eta haien ohiturak erespetatu!
|
|
|
Baina
hori berantago ikusiko dugu.
|
|
Bikote asko honat etortzen dira. Bakarrik naiz,
|
baina
ea zortea ukaiten dudan nire bidaian. Momentukoz iñor ez:
|
|
Hemen kontrasteak azkarrak dira: zaharrek beren tradizioak atxiki dituzte, gazteek beren bizimoldea berriztu dute,
|
baina
biziki hurbil daude beren sustraietatik.
|
|
Hoixe bai kontzeptu arraroa.
|
Baina
nire izena momentukoz, Shi Jokin da, haurrik ez dudalakoz. Saiatuko naiz aldatzen, beste SHI batekin.
|
|
Pentsatzen du urean amaituko dudala nire bidaia. A, Jose,
|
baina
ez dakizu non sortu naizen?
|
|
Eliza ez da hain zoragarria,
|
baina
sinbolo bat da.
|
|
Urrunago, hilerri bat, XVII garren mendekoa. Holandarren hilerria deitzen da,
|
baina
ingelesa da.
|
|
Hemen bai onartua izanen naiz, kriketa praktikatzeko. Lehen aldia da nirentzat,
|
baina
nire pilota teknikarekin, ongi defendatzen naiz. Eta espero dut Donibaneko pilotariaek ez ditudala desilusionatuko.
|
|
Estatua zaharrak, aulki kolonialak, edo itsatsontzi tradizionalak...
|
Baina
maletan sartzeko, kuraia on, lagunak.
|
|
|
Bainan
ordua iritsi da maleta prestatzeko, eta bidean jarraitzeko.
|
|
Mendialdean dago. Tenperatua beroa da,
|
baina
Cochinekin konparatuz freskoa iruditzen zait. Harat joateko Cochinetik 5 ordu kontatu behar dira kotxez.
|
|
Hemen ere koloreak politak dira.
|
Baina
nire bideari jarraitu behar diot, Munnar herrirat joateko. Te zelaiak pasatzen ditut.
|