|
2000
|
|
|
Kotxeak beranduago etorri ziren, baina motoak baziren...
|
Baina
ordura arteko ohituretan herri batera bertsotara joan eta iluntzean etxera alde egitea pekatu handia zen! Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena.
|
|
|
Baina, informazio sistema berri hauek beste aldaketa batzuk ere ekarriko dituzte. Egia da, erakunde batek bere informazio sistema eratzen duenean bere" know how" zaindu nahi duela,
|
baina
ordura arte garatu ezin zituen hainbat produktu garatzeko posibilitatea zabaltzen zaiola ere bai. Hau ekonomiaren edozein alorretan gertatzen ari bada ere, euskal kulturan tentsio bereziak eragin ditzake, gure erakundeek, gutxi edo gehiago, bere laneko eremua izan baitute.
|
|
|
Kontuan hartzeko hirugarren faktorea gu geu, euskaltzaleok, izan gara. Lan asko egin da eta asmatu ere askotan, bistan da,
|
baina
ordua da erabili ditugun diskurtsoen kritika egiteko. Azken hiru hamarraldi honetan euskararen aldeko diskurtsoa mendearen lehen erdikoarekin alderatuta ia berdina izan da, eta proiektu politiko eta mitologia abertzaleei lotuegia.
|
|
|
II, 24 [1944], 153r [1952]; III, 15 [1955]). Vatikano II.ak ekarriko zituen, azkenik, planteamolde berriak,
|
baina
ordurako Egiako demografia erdarara askoz lerratuagoa zegoen, hiritartze fenomenoaren barruan.
|
|
|
Estatuak hartutako konpromisoak, edozein eratan, ez zuen iraun aldaketarik gabe. Esan daiteke 1868 arte oinarrizko printzipioek iraun zutela,
|
baina
ordutik aurrera laizismorako joera nabarmena izan zen Estatuaren aldetik, honen eta Elizaren arteko eskola gerra Estatu espainiarreko hezkuntzaren historiaren ardatz nagusienetariko bat izango zelarik.
|
|
|
bide luzea neukan aurretik, Lahinchera heltzeko gogoa bainuen. Beharbada, balantza batean jarrita, sei horiekin bidaiatzeak alde txar gehiago izango zituen onak baino,
|
baina
ordurako furgonetara igoa nintzen. Lekua egin zidaten mutilek, niretzako aulkirik onena utzita.
|
|
|
Errepidea eta autoa oso atzean utzi nituen, eta suposatu nuen udaberrian hura guztia urez beteta egongo zela, baita ni nengoen tokia ere. Herri hartara heltzeko berrehun bat metro geratzen zitzaizkidan,
|
baina
ordurako argi ikus nitzakeen etxe guztietako horma eta leihoak; eta askoz ere urrunago, abuztuko beroak eta ortuen egarriak hurrupatuta, urtegiko lau tantak.
|
|
|
Baina ni hazten eta hazten ari nintzen, bertzalde, eta ez nuen jada isildu nahi, zeren, apurka, erran eta adierazi egin nahi bainuen nik ere neure begiz ikusten nuena, eta osabaren mundua ere neure baitarik juzkatu nahi nuen, neurtu eta erabaki, eta hari jakinarazi: zu orain hortik zoaz, baina ni hemendik; osaba eta bion arteko elkargo sekeretu hark bi pintore zituen,
|
baina
ordu arte osabak egin zuen elkargoaren koadro osoa, marraztu eta koloreztatu, eta nik neure ñabardurak erantsi nahi nizkion, eta neure mugak jarri haren munduari, muga batzuk haratago neramatzala, bertzeak honatago. Baina koadroa aldatuko ez ote nion beldur zen osaba, eta horregatik zegoen jeloskor... nahiz eta gero irri egin zidan, zeren eta hark libertatea baitzuen maite, eta ikusi zuen ezen ni ere libertatearen aldeko hautuan nenbilela eta hartarako eskubidea nuela, harik eta ene deliberamenduak, finean, haren jelosiazko sentimendua aldarazi zuen arte, osaba harrotasunerako bidean ipintzen zuela.
|
|
|
Kontatu zigun ezen konde frantses batek kontatu ziola, Frantziako eta Espainiako errege infantak ezkondu ziren egun berean, hain zuzen ere, nola behin batean arrain saltzaile baten saskitik itzuri zen karramarro bat, eta nola senar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik heldu baitzion, beheko ezpainetariko batetik; eta, oi huak entzunik, itzarri zen etxeko jauna, eskatu zion kandela bat bere sehiari, hurbildu zen kandelarekin bere emazteaganat, ikusi zuen ikustekoa, eta erran zion emazteari: " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin,
|
baina
orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
Ginebraren eta tabakoaren keru lehorraren gibelean, berritasunaren gozotasun hezea gordetzen zuen haren ahoak, gaztetasunaren bizitasun zalua haren mihiak. Erran bezala, ez zen luze haren etxeko atariraino,
|
baina
ordu laurden baino gehiagoko bidea izan genuen, hainbertze aldiz berredan nuen-eta ezpain haragitsu horiek irekitzen zidaten iturritik. Zorabio batean, ezker eskua haren bular gainean pausaturik nuela urratu genituen azken metroak, karrika hutsean gaindi.
|
|
|
Ni, horregatik baino gehiago, alboan nuen Jordik belaunari etengabe eragiten ziolako urduritu naiz (eta beharbada baita Laurari etengabe xuxurlaka zuzentzen zitzaiolako, eta musu zaratatsuak ematen zizkiolako) eta, egia esatera, baita Karmeloren presentzia hutsagatik ere.
|
Baina
ordu pare baten buruan, jendea lokartzen hasi da eta azkenik gauzak itxura batean beren onera etorri dira. Danek seguruenik Tom isilarazteko piztuko zuen irratia, eta seguruenik orain bai eta gero ere bai Clinton eta Lewinskyren izenak en  tzutearen poderioz, niri gogoa Gasteizera, Dabidengana joan zait.
|
|
|
Nik pozik egin diot irribarre, eta pozik egingo nioke beste aitorpen andana bat (esango nuke, zor ere, zor diodala; baina beharbada nire egoera azaltzeko aukera hain hurbil ikusteak beldurtu egin nau; beharbada ezkondua naizela jakiteak niregandik uxatu egin dezake; ez dakit),
|
baina
ordurako nahikoa genuela pentsatu, eta, hizpidea epaiketara lerratu aurretik, Adela eta Estheren turismo sexualarena kontatu diot, gain gainetik, Luisekin izan dituzten egonaldiak jardunaldiak aipatu gabe. Gero, ordea, luze hitz egin dugu atzoko ezusteko epaiketa saioaz, eta lekuko sorpresarekin batera, Adelak sortu zuen ezinegona eta zalantza giroa aipatu dugu.
|
|
|
Abokatu defendatzailearen (I) jardunaren ondoren, herri tribunaleko kideok hitz eta pitz hasi gara, eta zinez nekeza zirudien akordio batera heldu ahal izatea.
|
Baina
ordu erdi luze baten buruan (ematen zuen herri tribunalekoen artean epaiketa bersortu, eta Estherrek jaso duela fiskalaren lekukoa, eta Lolak Idoiarena; Preterito, azkenik, epailearena egiten aritu delarik), gure artean bozkatu, eta Karmelori egokitu zaio bozeramaile lana:
|
|
|
Beste zenbait gauza ere entzun ahal izan dut(" Hala eta guztiz ere, Dan potroetatik harrapatua daukat", Adelari, esate baterako),
|
baina
ordurako furgonetaren tirriki tarraka erdi lo nindoan eta ez dakit zinez edo ametsetan entzun dudan.
|
|
|
|
Baina
orduan, zentzugabea da esaten jarraitzea ekintza hauen berezitasuna gauzen fisikari buruzko ikuspuntu faltsuetatik sortzean datzala. (Hori egiten du Frazerrek magia funtsean sasifisika dela esaterakoan, edo sasimedikuntza, sasiteknika, besteak beste.)
|
|
|
|
Baina
orduan, zentzugabea da esaten jarraitzea ekintza hauen berezitasuna gauzen fisikari buruzko ikuspuntu faltsuetatik sortzean datzala. (Hori egiten du Frazerrek magia funtsean sasifisika dela esaterakoan, edo sasimedikuntza, sasiteknika, besteak beste.)
|
|
|
Ondoren, Zeanurirako bideari lotu gintzaizkion berriro, mendiz, oinez, bizkar zorroa soinean eta noiznahi gogoaren aginduei men eginez biderik zuzenenetik irteteari uko egin gabe, lehen bezala.
|
Baina
ordura artean baino zuzenago joateko asmotan.
|
|
2001
|
|
|
Gauean latza egin genuen, eta goizean, Estafeta inguruan bukatu genuen tragoa jotzen.
|
Baina
ordurako kale guztiak itxita zeuden, eta ez genuen beste erremediorik, hantxe egon behar, kieto. Etxaferua entzun orduko, nik uste laugarren sartu nintzela zezen plazan!
|
|
|
Jadanik kide direnen borondate ezak, berrien urrats zehatzekin topo egitean, baliteke berrien giroak zaharrak ere zerbaitera bultzatzera.
|
Baina
ordurako askorentzat berandu izango da eta ondoen borrokatzen direnek bakarrik eutsiko dute". CIEMEN (Centre Internacional Escarre per les Minories Etniques i les Nacions) elkarteko zuzendari Aureli Argemi katalana uzkur da horren gainean:
|
|
|
M. ARAMENDI. Lehenengo unean berdin zen nor izan zen, EEBBetako agintarien helburu garrantzitsuena irailaren 12an beren iritzi publikoa asetzea zen. Estatubatuarrak arazoaren parte izan dira,
|
baina
ordura arte isolamendu kontinentalak, beraiek parte ziren arazo horietatik kanpo geratzen utzi die. Dena den, nire ustez gaur egun ere EEBB helburu estrategiko oso argiak ez dituen gerra bat egiten ari dira.
|
|
|
Eskua eman nion bakardadeari, begietara so egin nion eta agian etorkizuneko makina, izenik gabeko kondena, kentzeko norberak eraiki edota asmatu beharreko zerbait izan litzatekeela pentsatu nuen,
|
baina
ordurako bakardadeak dantzatzera gonbidatua ninduen eta isiltasunaren obra sinfonikoak itzaliak zituen izenik gabeko beste baten pentsamolde apalak.
|
|
|
–Bufff... ez, xinplea behar du izan.
|
Baina
orduan, zergatik ote dira galdera guztiak horren zailak?
|
|
|
–.. aurreneko partiduan, betikoa, ez diat kontzentratuta jolastu, ez zekiat, hotza bezala nengoan –hitzak janez hitz egiten du Anartzek, bere ideiak mihia baino bizkorrago joango balira legez– 15 tantoa arte edo ez nauk hasi pilota gozatzen,
|
baina
ordurako erremontada ezinezkoa zuan –ezintasun keinu bat egin du Anartzek, bere burua zuritzeko bezala– Baina bigarrengo partiduan bai, hor ondo jolastu diat, gustura, kontzentratuta eta...
|
|
|
Eta puntu horretara iristean, irrikan zeuden biak behera jaisteko eta elkarren ondoan egoteko.
|
Baina
ordu erdi egin behar zuten leihoetan. Hori zioen jolasak, ordu erdi egin behar zutela leihoetan.
|
|
|
Eta opariarekin egin zuen amets: zubi baten gainean zeuden biak (Parisekoan edo Lisboako luze hartan) eta Romak paper gorrian bildutako oparia eman zion eta berak ahaleginak egin zituen papera kentzeko baina ametsa lekuz aldatu zen orduan, zortzimilako mendi batean zeuden (Annapurna?) eta atzamarrak ezin zituen behar bezala mugitu; gutxika, baina, oparia zabaltzen joan zen
|
baina
ordurako ametsetan ari zela konturatu eta erabaki zuen ez zuela zabaltzea merezi, hura guztia buruaren jolasa baino ez zela.
|
|
|
Hortzaka kalitu dute.
|
Baina
ordu erdi baten buruan bi zakurrak, kobraren pozoia zela kausa, lurrean etzanda gelditu ziren, akabaturik.
|
|
|
Goizeko bederatziak arte ez zen enbarkaziotik irten. Guardia zibilen hiru jeep erreparatu zituen nasan,
|
baina
ordurako arrantzaleak ere kaian zeuden. Oinez zihoala, Ontziolako garabiaren parean bi guardia zibil inguratu zitzaizkion, trikornio beltza dirdiraka eta metraileta kanoiak apuntaturik.
|
|
|
Banengoen, ba (Bat batean guztiz asaldatuta):
|
Baina
orduan... orduan kondenatuta zaude! Oi, nire adiskide maitea, ez zenuen zuk halako akaberarik merezi!
|
|
|
Barau luze hori probetxugarri izan zitzaigun noski bekatu bideetan behera amil ez gintezen,
|
baina
ordurako grina erraietaraino sartua geneukan zenbaitek, nik behintzat bai, eta ez nintzen inondik ere sendatu. Hobeki esan, are makurtuago eta isuriago irten nintzen joera zaharrera.
|
|
|
|
Baina
orduan, handiaren indar asimilatzaileari aurre egiteko mekanismorik ez badago, zer egin lezake txikiak?
|
|
|
Lainez, aurpegia gorri eta gorputza alde batera makurtua, pistola zintzilik zuela, maldizioka eta erronda lagunari laguntza eskatzen hasi zen.
|
Baina
ordurako gainerakoek ere erabakia genuen noren alde egin, eta, Sadabaren ondoan baikinen, Lainezen konpañero uniformatuak ikusi zuen hobe zutela handik alde egin, zerbitzu orduetan inolako ezbeharrik jasan gabe.
|
|
|
Ez dakit zer espero nuen ateaz beste aldean. Agian ez nuen egoki jokatu,
|
baina
ordurako nahikoa buru nahas nengoen. Atea ireki egin nuen.
|
|
|
Jainko oso urrutiko bat deitzen ari zen artaldea zirudien. Doike ni lintxatzea helburu zuen talde bat eratzen hasi zen,
|
baina
ordurako bileraren hasieran nire ondoan eseririko neofitoa saltaka iristen ari zen oholtzara, eta niri bultzada bat emanez, mikrofonoaz jabetu zen: Hitzaldi hau nirea da!
|
|
|
|
Baina
ordurako gondola hartan ez zegoen Berlusgoñi beste kapitainik, eta kapitainak bestelako planak zeuzkan niretzat. Eutsi egingo diot egin dugun tratuari –esan zidan–; Mitxoletarengana eramango zaitut eta ordubete berarekin utziko; baina orain beste baldintza bat gehiago bete duzu.
|
|
|
|
Baina
orduan... Zergatik zeuden hemen elkarrekin?
|
|
|
Lehengo iragarki berdina nire parean zegoen. Bertako neskak irribarre egiten zidan beste behin ere,
|
baina
orduan bere begietan nola edo halako jakin min eta konplizitatea antzeman nizkion.
|
|
|
Guztiz patetikoa. Seguruenera jendearen artean ahapekako xurrumurrua hedatuko zen,
|
baina
ordurako nire zentzumen sorgortuek isiltasun lodia baino ez zuten aditzen. Edo agian ez, zeren eta isiltasun larri hartan txalo ozen batzuk entzun bainituen; eta orduan lehengo eskale bizar urdin hura ikusi nuen berriro, txaloka erotu beharrean eta niri bizkarrean txapaka eginez, animatu nahian.
|
|
2002
|
|
|
Lizarra Garaziko itunaren eta askok betirakoa izango zela uste zuten ETAren treguaren babesean garatu zen udal hautetsien elkarte indartsu bat antolatzeko ideia. Asmo hau 1999ko irailean mamitu zen, ETAren su etenaren urteurrenean, egunez egun.
|
Baina
ordurako, zerbait okertua zen edo gauza asko, norbaitek idatzi du noizbait menia frustratu horren historia eta bi hilabeteren buruan ETAk bertan behera utzi zuen aurreko erabakia.
|
|
|
Publio Lopez Mondejarrek" 150 años de fotografia en España" liburuan dioenez, Krimeako Gerrak() eman zion benetako hasiera prentsa argazkilaritzari.
|
Baina
ordurako aitzindariak izanak ziren eta bazeuden kalean bi aldizkari grafiko, 1842an sortutako" The Illustred London News" eta haren arrakasta ikusirik Frantzian sortu zen" L' Illustration". Euskal Herrian, berriz, 1891 arte itxaron zen Carlos Shombergek Bilbon sortu zuen" Novedades Fotograficas" ikusi ahal izateko.
|
|
|
|
Baina
orduan, pentsamendu horiek buruan biraka eta hegan ari zela, zegoen lekutik bertatik behera begiratu eta Lurra ikusi zuen. Han zeuden itsasoak eta aintzirak, ibaien zilarrezko bideak eta azukrezko mendi elurtuak, zelaien landa zabalak, oihanen eta basoen orban ilunak eta hiriko marmol zuriak, denak begi bistan; eta ilartargiaren errainupean ilargia bera baino dotoreagoa iruditu zitzaion Lurra bera, edozein izar baino distiratsuagoa eta ederragoa.
|
|
|
Berriro ere hitz egiten hasi zen,
|
baina
ordurako ama nigar zotinka ari zen. Bihotz gabe haren lasaitasuna jasan ezina zitzaion:
|
|
|
|
Baina
orduan, ustekabean eta bat batean altxatu zen Sara, ezin ozenago esaten zuela:
|
|
|
Zu zure lagunekin zinela, gure hizkuntzaz ardura hartu behar omen duen telebistaren albistegia ETAk egun batzuk lehenago zauritu zuen Madina gaztearen alde Bilbon egindako manifestazioaren berriak ireki zuen. Ondoren jakin genuen Saloun andre baten gorpua aurkitu zutela plastikozko zaku batean sartua (gero jakin genuen ume baten gorpua zela kazetari baten ikuspuntutik ez da gauza bera,
|
baina
ordu hartan oraingoz andreaz hitz egiten zen), barrideak hango etxe batean sumatzen zen urrinaz kexu agertu ondoren. Kale borroka dela eta, aurreko egunean hiru autobus erre zituen norbaitek.
|
|
|
Gaiak aukera ditzakegu, baina beti utziko ditugu tintontzian azaldurikoak baino garrantzitsuagoak diren beste batzuk; denbora lukainka legez ebaki dezakegu, aldi jakin bat bakantzeko eta liburuen izozkailuan hormatzeko helburuarekin, modu arbitrarioan beti ere; goraipatzen saiatu garen lan eta egile askotaz, ziurrenik, ez da inor gogoratuko hirurogei urte barru (tamalez, laidogarria izango da hori izkiriatzaile askorentzat: 60ko hamarkadara arte, euskaraz ia edozer idatzi, eta idatzitakoa erosketa zerrenda izanda ere, Euskal Literaturaren Historian sartuko zen zuzenean,
|
baina
orduz geroztiko idazle kopuruaren handitzeak garestitu egingo du, nahitaez, sarrera, eta, inguruko literatura gehienetan bezala, literaturaren historialariek aukeratu egin dute). Â Historiak aurrera darrai; aurrera eta baita atzera ere, irakurle eta belaunaldi berriek iraganaren interpretazio ezberdinak eskaintzen jarraituko dute eta.
|
|
|
Egun hartan begi bistan zegoen zeruertz urruna, hodei erraldoiek beltzerantz larri grisatuta. Denboralea zetorren,
|
baina
ordu bitarako aterrunea bazen gutxienik.
|
|
2003
|
|
|
Azken bolada honetako erasoak ikusi ondoren, badirudi lehendakariaren proposamena blokeatzen eta betoak jartzen saiatuko direla konstituzioa eta estatutua fetitxe bihurtu nahi dituztenek,
|
baina
orduan, berak adierazi berri duen bezala, herri kontsultaren bidea erabili du zuzenean. Eta gerta daiteke proposamenaren zilegitasuna, herriak eman diezaiokeena, legezkotasunaren aurretik etortzea.
|
|
|
Gero Eusko Jaurlaritza martxan jarri zenean, diru gehiago etortzen hasi zen eta mugimendua zabaldu zen.
|
Baina
ordurako jada martxan ginen. Une honetan Vital Kutxaren barruan dauden lehen sektoreko elkarteak Euskal Herriko zaharrenak dira.
|
|
|
Euskaltegietako ikasle kopuruaren jaitsiera nabarmenena azken zazpi urteotan gertatu da. ikasturtean inoiz baino ikasle gehiago matrikulatu zen euskaltegietan,
|
baina
orduz geroztik beheranzko joera izan du, eta, gaur egun, EAEn orduan baino 11.000 ikasle gutxiago daude euskara ikasten. Jaitsiera handiena gune euskaldunetan eman da, batez ere, Gipuzkoan eta Bizkaian.
|
|
|
Ia ezer ez, igogailua jarri ziguten egunetik aurrera. Ze, igogailua izugarrizko abantaila izan da guretzat eta beste bizilagun guztientzat,
|
baina
ordutik, ia amaitu dira eskailera buruko elkarrizketa sinple baina adeitsuak.
|
|
|
Umetan emakume artean hazi zela aitortzen du protagonistak, aita itsasgizona zelako: " Ni emakumez inguratuta bizi nintzanien ume bat nintzen" (47);" Oin beste anaije gaztiau bat dekot,
|
baina
orduen seme bakarra nintzen. Gure aitte itxasoko kapitana da, oin erretireute dau, baina orduen itsasoan egoten zan, batzuetan hiru urte etxera etorri barik, beste batzuetan urte bi, ta ni amagaz, amumagaz, krijediegaz eta arrebiegaz bizi nintzen..." (48).
|
|
|
" Ni emakumez inguratuta bizi nintzanien ume bat nintzen" (47);" Oin beste anaije gaztiau bat dekot, baina orduen seme bakarra nintzen. Gure aitte itxasoko kapitana da, oin erretireute dau,
|
baina
orduen itsasoan egoten zan, batzuetan hiru urte etxera etorri barik, beste batzuetan urte bi, ta ni amagaz, amumagaz, krijediegaz eta arrebiegaz bizi nintzen..." (48). Unibertsitate estudiante bizimoduko zertzelada ugari kontatzen ditu:
|
|
|
Zer esango zion irakasleak, zergatik beraren alde jokatu amaren aurrean? Berak bazekien irakasle hura jatorra zela eta batzuetan onbera,
|
baina
ordura arte inoiz ez zukeen gezurtia ere izan zitekeela pentsatuko. Agian sermoi bat botako...; ez, ez, berehala baztertu zuen ideia hura.
|
|
|
Beharrik ez zuen luzaz iraun legedia berriak!
|
Baina
orduz geroztik badirudi, ez dutela konponbiderik aurkitu ahal izan ez euskaldunek, ez espainolek, beren, estatuzaleen, eta, naziozaleen?
|
|
|
Prozesuaren azken fasean, ziur aski proiektua sustatzen duen Bizkaia Energia enpresaren akziodunen osaeran aldaketak daude?, EAJk askoz jarrera argiagoahartu du Boroako zentral termikoaren alde,
|
baina
ordurako Amorebieta Etxanokoalderdi barneko egitura aldatu behar izan du (batzar lokalean, alderdiko presidenteXabier Arzallus, Industri sailburu Josu Jon Imaz eta Bizkaiko exekutiboaren lehendakari Iñigo Urkuluren aldeko argudioak entzun eta gero, proiektuaren kontrakobotoak gailendu eta gero) eta kanporaketa espedientea zabaldu alkateari eta zinegotziei erreferendum bat egin nahi izateagatik....
|
|
|
Goizean zapaldu zuen igela.
|
Baina
ordurako ez zuen seguru gogoratzen igela edo sugandila ote zen gelan zapaldu zuena. Izan ere, sugandila bat etortzen zitzaion gogora igelarekin batera.
|
|
|
Kontua da Mercedes eta Martinaren etxetik irten eta bigarren etxean sartu zenean," Ministeriokoa naiz" esan eta andre birrindu batek ezetz erantzun ziola, berak ez zekiela ezer Museoaz eta koadroaz, semeari itxaron ziola,
|
baina
ordu bietan heltzen zela Museotik semea, edo apur bat beranduago, eta goizegi zela oraindik, aterako ziola bitartean gazta apur bat eta pernila, eta edatekoa ere bai, nahi bazuen eta sabel gaiztokoa ez bazen. Matiasek azaldu behar izan zion grabazioa egitera etorri zela bera, ez Museo kontuetara edo koadro kontuetara.
|
|
|
Gauez izarren infusioa dirudi batzuetan, zerua oskarbi denean. Edo uralita ilun bat laino denean –jarraitu nuen nik,
|
baina
ordurako itsasoaz harago joanda zebilen Monika eta ez zidan jaramonik egin, nire belarri ertza bere mingain hezearekin miazkatzen segitu zuen eta dagoeneko hatsa berotzen hasia zuen. Norbaitek zintzurra estutzen ziola ematen zuen.
|
|
|
–Utz iezazkidazu egun batzuk –esan omen zuen Monikak,
|
baina
ordurako erabakia omen zuen baietza emango ziola. Elkarrizketa bukatutzat emanik edo, gizonak altxatzeko keinua egin omen zuen.
|
|
|
Nekazari edo jabe txikiei egindako maileguetan interesak kobratzea oso bekatu larritzat jotzen da (ez badira damutzen eta aldatzen, komunioa ukatu behar zaie; are gehiago, esango du Zabalak: ez lirateke lur santuan ehortzi behar);
|
baina
ordurako oso ondo ulertzen zen enpresa handiek %6ko interesa kobratzea:
|
|
|
Zazpi probintziak erabat euskaldunduko dira, herritarrei interesgarriagoak bagatzaizkie euskaldunok erdaldunak baino.
|
Baina
ordura arte itxaroten egon barik, erabateko Vasconia euskalduna lortu arte itxaroten egon barik, euskaldunari zor zaio, zor digute geure herria osatzea: gure administrazioarekin, gure hezkuntzarekin, gure hedabideekin.
|
|
|
Ongi,
|
baina
orduan, garbiago ikusteko: zertan datza filosofoaren zeregina zientziaren inguruko auzi horietan, zereginik baldin badu?
|
|
|
Ez da konbinazio makala, pentsatu du. Zakurra eta katua bezalakoak dira horiek, eta berriro markatu du Luperen telefonoa, ez etortzeko eskatzeko asmoz,
|
baina
ordurako hegan egina zen txoria habiatik. Zorionara bidean kantari, bihotza dantzari.
|
|
2004
|
|
|
Hori konponduta egonez gero, autogobernuaren mailak ekinez gaindituko genituzke. Ez zen posible izan eta jarraitu dugu lurra lantzen, egun batean uzta hartzeko...
|
baina
orduan. Askatze bidean dauden herri guztiek honako arazo hau dute aurrean:
|
|
|
Bidaiaren kasuan edo luzaezineko inguruabarretan, jaiotza akta egin daiteke egitatea gertatu baino hogeita lau ordu lehenago,
|
baina
orduan, jaiotza inskripzioa egiteko, beharrezkoa izango da jaioa epe horretan bizirik dagoela egiaztatzea.
|
|
|
Baina Eretzeko kontrolean bereizketa bat egiten da pasatzera doazen pertsonekin. Izan ere, bi pasabide daude kontrol horretan; bata palestinarrentzat eta gainerakoentzat bestea; horrela, atzerritarrek aiseago pasatuko dute,
|
baina
orduak eta orduak pasatuko dituzte lanetik etxera joan behar dutenek, kontrola gurutzatu orduko.
|
|
|
Uler ezazu, Joana. Ahal nuen azkarren itzuli nintzen kafetegira,
|
baina
ordurako zu?
|
|
|
Je, je, je! Bai,
|
baina
orduetan arituta ere borrokan, ez dugu sekula bukatuko.
|
|
|
|
Baina
orduan...
|
|
|
1941ean etorri zen oparotasuna eta lana, II. Mundu Gerra eta horrek eragindako mobilizazio militar eta ekonomikoaren ondorioz.
|
Baina
ordura arte, tratu berriaren neurri batzuk min handia egin zuten; nekazaritza politikak ez zien nekazari prekarioenei lagundu eta ongizate sozialaren programa oso eskasa izan zen.
|
|
|
Parkinsonen gaitza duela ia 200 urte identifikatu zuen James Parkinson zirujau eta paleontologoak,
|
baina
ordutik ezin izan da zehaztu gaixotasunaren jatorria, Espainian 90.000 pertsonari eragiten baitie. Bizi itxaropena handitu egingo da, patologiak 65 urtetik gorako 50 pertsonatik bati eragiten baitio.
|
|
|
Energia aurrezpen hori, guztira, %8ra iristen da, etxe arlokoa eta merkataritza sektorekoa batuta. Eragozpenak
|
Baina
ordu aldaketak ere baditu eragozpenak. Hala, bada, erritmo biologikoa aldatzean organismorako ordutegia aldatzearen ondorio negatiboak nabarmentzen dituzten ahots kritikoak falta dira.
|
|
|
|
Baina
ordurako Livia bazihoan.
|
|
|
1937an hil zen, eta Romanek ulertu zuen alferrik eman zituela azken lau urteak, aita modu horretan gorrotatzen, berez kulpa handirik ez zuen eta.
|
Baina
ordurako beranduegi zen, Martin kanposantuko harrak gobernatzen ari zelako, eta apur bat alferrik zelako Roman goitik behera damutzea, damutu zen moduan.
|
|
|
|
Baina
ordurako, aitaren berbaldiari baino gehiago, Romanek beste izen bati jarri zion atentzioa, hango jendetzaren artean bolo bolo zebilen izen bati. Izan ere, batek esaten bazuen Ezquerra zela onena, edo Vicente Trueba bestela, beti agertzen zen norbait besteek baino ozenago eta indartsuago egiten zuena berba, ia zarataka, eta esaten zuena Bartali zela onena munduan, aittu?
|
|
|
ez Roman, ez Martin bera ere. Martin segituan konturatu zen tontakeria galanta egin zuela,
|
baina
ordurako sugandila urrun zegoen, Etxanon edo.
|
|
|
–Mandorlaaaaa! –entzun da, berriz ere, mahastietan,
|
baina
ordurako txakurrak ondo entzunda zeukan lehenengo agindua, eta saltoka agertu da Di Ruggeroren parean, belarrien atzean laztanak jasotzeko. Gero, Di Ruggerok mahats ale bi hartu ditu lurretik, bakoitza esku batean gorde du eta, holako batean, eskuak txakurraren muturrera eramanda, kolpean zabaldu ditu, eskumakoan mahats ale bat eta ezkerrekoan mahats ale bat.
|
|
|
–galdetu zion Feynmanek Russelli, disimuluan Wittgensteinen aldera seinalatuz. Ezaguna zen Russell eta austriarra lagunak izandakoak zirela,
|
baina
ordurako ez ziotela elkarri hitzik egiten.
|
|
|
Salletarren futbol taldearekin egiten nituèn entrenamendu haietako batean, hamalau urterekin edo, beste istilu bat izan nuen anai Jaxintorekin,
|
baina
orduan, aurrekoan ez bezala, aurre egin nion, eta ez nuen amore eman.
|
|
|
–Ai, senartxo!,
|
baina
orduan, orduan bai, Nobel saridunak bere lezioa eman dit, bere goi asmoak azalduz. Entzun, bada, ongi zer esan didan, orduantxe gertatu baita nire konbertsioa:
|
|
|
Euskarak oso presentzia murritza du hiriburuetako telebista lokaletan. Badira gertuko telebistak dena euskaraz emititzen dutenak,
|
baina
ordu gutxi batzuez, izan ere bertan ekoizten dituzte euskarazko saio guztiak. Telebista kate handiek elikatzen dituzte erdarazko telebista lokalak programazioa ren ehuneko handi batean; ez da hori gertatzeneuskarazko herri telebistetan.
|
|
|
Izugarri gustatu baitzitzaidan istorioa, eta erabat sinistu bainion Setatsuari. Istorioa faltsua zela eta ez niola sinistu behar, hori orain badakit,
|
baina
ordu hartan, nola susmatu Setatsu zuri eta dottoreak ziria sartu nahi zidala. Ez zitzaidan burutik pasa ere.
|
|
2005
|
|
|
Tira, jendea ez, sei nahikoak izaten dira milaka mugitzeko. Eta nik zortzi bederatzi urte baneramazkien txapeldun,
|
baina
ordurako hogeita hamabost urte banituen eta txispa hura galtzen ari zitzaidala sumatu nuen. Horrelakoetan laguntzaile baino kontrario gehiago azaltzen zaizkizu, eta psikologikoki ni minatzen saiatu ziren.
|
|
|
Bederatziak dira, eta oraino ez da Jean Mixel Galant bere bulegotik altxatu.
|
Baina
ordu horretan hitz ordu bat badu. France 3 telebista katekoak jitekoak dira prefetak igorri gutun madarikatuaren harira Jean Mixeli galdera bat pausatzera.
|
|
|
Batzuk junkie salba ezinak dira, eta beste batzuk bidean erori dira.
|
Baina
ordura arte ikusitako guztia, injustizia denak, barruan gelditu zaizkit, eta horrek laguntzen dit orain zenbait egoera hobeto ulertzen. Bada jendea inoiz estuasunik pasa ez duena, eta eskutara heltzen zaionean maizterra kaleratzearen albiste tipikoa, ez daki zer dagoen horren atzean, uste du beste albiste bat gehiago dela.
|
|
|
1926an inauguratu zuten eta meatzari zonalde hau bailararekin lotzea zuen bere egitekoa. Bazegoen bestelako bide bat,
|
baina
ordu eta erdiko bidaia zen.
|
|
|
Ohitura handia duten pertsonek 15 minuturaino iraun dezakete barruan
|
baina
ordu laurden hori igarotakoan atseden hartzea komeni izaten da.
|
|
|
Aurreko artikuluan aipatu orduetan aurkeztu diren agiriak bakarrik onartuko dituzte erregistratzaileek;
|
baina
ordu horietatik kanpo, erregistratzaileek euren karguko beste eragiketak betearaz ditzakete.
|
|
|
|
Baina
orduan, Kontxiren begiak argitu ziren, itxuragabeki argitu ere, bi eguzki txiki osatu arteraino. Eta, Begoñari besoetatik heltzen ziola, eguzki haietatik mintzatu zitzaion:
|
|
|
amona Kontxiren iritziak eta aitortzak, Leninen aipuak eta abar!
|
Baina
ordu arte, halaber, poliki eutsi zion mojatxoak urakanari, harik eta urakanak, bere azken interbentzioan, betean astindu zuen arte, burukorik eta abiturik gabe utziz, larrugorri.
|
|
|
Ezinezkoa da erabiltzea askoz handiagoak diren eta ur zirkulazio zabalagoa duten beste ozeanoetako arroilen sorrera azaltzeko Mediterraneo arrorako proposatutako erregresioa.
|
Baina
orduan, nola sortu dira beste arroila horiek?
|
|
|
Hirugarren aldiz edalontzia bete ondoren Irantzugan pentsatzen hasi nintzen. eserita nengoen, barnetik aulki bat aterata; aulkiak ez zituen eraman. Ordura arte ere Irantzugan pentsatzen nuen,
|
baina
ordutik aurrera beste era batean hasi nintzen berarengan pentsatzen. Ilea lepo inguruan aske zuela imajinatzen nuen bere hondartzako etxean, eta bat batean otu zitzaidan oso ondo egongo ginela biok bertan, uhinek harkaitzen aurka jotzean egiten duten zarata entzuten, etxearen kanpo aldean eserita, bata bestearen ondoan, ardo kopak eskuan.
|
|
|
Itziar hurbildu zitzaienean ni sukaldeko atetik begira nengoen; ez zuten karta ezertarako begiratu eta, zer jan nahi zuten galdetzean, mahai gainean zeuden autoaren giltzak luzatu zizkion amak Itziarri, maletegiko poltsak barneratzeko esanez; gero burua makurtzera behartu zuen eta, belarrira, guretzat zirela esan zion. Itziarrek burua jiratu zuen nire bila,
|
baina
ordurako ezkutatuta nengoen, sukalde barnean.
|
|
|
17 urtetan...
|
Baina
ordurako ere ikusgarri zeuden.
|
|
|
Besterik gabe egin ote zuen amonak halako irria? Auskalo, amona oso alaia zen berez,
|
baina
ordurako susmo txarrak nituen.
|
|
|
Bigarren kutxa zabaltzera nindoan une berean, pausoak entzun nituen, etxeorderantz. Eskailburura itzuli nintzen presaka,
|
baina
ordurako hantxe zegoen Marro, atean:
|
|
|
Nire albotik pasatzean, atzeko eserlekuan Adelaren irudia ikusi ote nuen iruditu zitzaidan; bizkor igaro ziren, baina ziur nengoen ezagutua nuela; ez neukan Adelaren aurpegia ikusi beharrik, bera zela jakiteko, ez halaber haren gorputz osoa, ezen haren irudia hain neukan barruan zizelkaturik, non aski baitzitzaidan zati bat ikustea, hartan bera osorik ikusteko. Ziur nengoen ikusi nuela; autoa gelditu, eta burua jiratu nuen,
|
baina
ordurako bihurgunean galdua zen motorra.
|
|
|
Ni buru barruan aitzakiaren baten bila ari nintzen,
|
baina
ordurako Idoia eta Adela bata besteari agur esaten ari ziren, hurrengo larunbateko hitzordua elkarri gogoraraziz. Adela joatean, peto peto begiratu zidan Idoiak.
|
|
|
Iluna zen aspaldi etxera itzuli zirenean, zipatuak eta Graxi zangoetarik minez.
|
Baina
orduz geroztik, Damaseko pentokan herrokatu eta zaldizko bidaia urrunak goraipatzen zituzten hitzak bazerabilzkion gogoan dantzan: aitorrik gabeko atsegina.
|
|
|
|
Baina
ordurako itsasadarrera aldendua zitzaidan gogoa.
|
|
|
Eta Garazi bilatu nuen begiradaz,
|
baina
ordurako gela barruan zegoen.
|