|
2000
|
|
|
Arartekotzan nengoela, UAkoengandik (Unidad Alavesa) entzuten nituenak kontuan harturik, arabarren jakinerako argitara eman nuen Eguberrietako txartel batean 1695 urtean Gasteizen Gabon gauean kantatzeko Burgosen inprimatu zen Villancico bat, euskaraz eta gazteleraz
|
zegoena
. Gazteleraz gainera euskara ere bertakotzat har zezaten, bertako hizkuntza jatorra hain zuzen.
|
|
|
Bere lana garatu zeneko une historikoari zegokion sexualitatearen ikuskeramurrizteaz gain (garaiko aurreiritziz kutsatuta
|
zegoena
), Krafft Ebing ek Sexupsikopatia. Azterketa kliniko forense bat (1886) izenburuko bere lan nagusiaargitaratu zuen.
|
|
|
Aro modernotik honadirutan neurtu dena. Hala ere, lehenago beste neurritan adierazita
|
zegoena
: bizitzekoadina gari jaso edo ehizatik jatekoa ekarri.
|
|
|
–Oraindik ere gizon gordina
|
zegoena
hola bukatzea ere...
|
|
|
1959ko otsailaren 4an RTF (Radio Télévision Française) erakundearen sorrera gertatzen da, beti ere, Informaziorako Ministrotzaren menpean
|
zegoena
.
|
|
|
Azken finean, benetako arduraduna Estatua izango zen: ...zberdinen osaera, azterketa programak, ikuskariak, etab.). Urte gutxi batzuen buruan makineria hori martxan egon zen eta esan genezake Estatuak kontrolpean izan zuela oinarrizko irakaskuntza, berau laster garatuz93 Edonola ere, esan behar da, halaber, nahiz barealdia ekarri, eskola politikaren bilakaerak ez zuela garai horretako gerra eskolarra erabat amaitu, irakaskuntzaren askatasunarekin lotuta
|
zegoena
hain zuzen; baina nabarmenak dira gerra horrek izan zituen aldaketak, Estatuaren eskola indartsua sortzeko erabakiak itzulbiderik ez baitzuen izan (aurrerantzean Estatuak ez zion jaregin erregulazio sozialerako funtsezko tresna den honi).
|
|
|
Zein da egoera honetaz egin daitekeen irakurketa? Gauza jakina da, edozein hezkuntza politikak ikuspegi ideologikoari erantzuten diola, eta orduan jokoan
|
zegoena
eliteen formazioa zen, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa zen klase nagusiarena hain zuzen. Beste modu batean esanda, Estatu modernoaren eraikuntzaren erronkari erantzuteko, burgesiaren oinarri politiko ideologikoak finkatu behar ziren, eta Estatuak kontu handia izan zuen hori horrela gertatu zedin (kontuan izan behar da institutuek Estatuaren aldetik jasotako mimo berezia) 217 Gauza bera esan daiteke goi mailako irakaskuntzari dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genioenez, funtsean zubi funtzioa betetzen du.
|
|
|
ordenagailuarekin ibili, jan, lo egin eta, zergatik ez, mozkortu. Komunera joateko logelatik irten beharrak ematen zion nagia, eta
|
zegoena
baino pixkatxo bat eroago egonez gero logelako leihotik behera egingo zuen txiza.
|
|
|
Gure amorrua bideratzeko modu bikaina iruditu zaigu guztioi, eta horrek apur bat baretu du giroa, lehenago kiskaltzear
|
zegoena
. Berehala etorri dira txantxak, aurkezpenak, ni Eider eta zu?
|
|
|
Ziega hotz eta heze bat zen, leihorik gabea, jauregiaren azpian
|
zegoena
eta jauregi edo gaztelu zaharra eraiki zuten sasoinekoa. Zeren, sasoin hartan, azpialde kasik osoa gartzelatzat hartua izan baitzen.
|
|
|
Kontatu dizut orrialde batzuk lehenago nola egun batean ama, Mattin eta hirurok joan ginen osaba Joanikoten studiorat, ilargia teleskopiotik ikusi ahal izaiteko. Eta orain bertze egun hura oroitu nahi nuke, noiz eta habia hura ikusi baikenuen, lizar lerden baten gainean
|
zegoena
.
|
|
|
Bigarrenik kontatuko dizut zure bertze gutunetarik batean eman zenidan berria, noiz eta jakinarazi baitzenidan —marrazki eta guzti— penduluaren aurkikuntza, jakintsu holandar baten trabailuei esker, zeinari jaun Christiaan Huygens baitzeritzan, eta zeina Leydengo Unibertsitatean ere egon baitzen aldi batez, bere studioen aitzinatzeko. Eta nola eraman ninduen zure berri hark, jaun An dré, osaba Joanikotenganat!, zeren, bertze nonbait erran dizudan bezala, osabak ere gogoan baitzituen Galileoren teoriak, eta hargatik zuen hormatik dilindan harri bat, cubitum bateko soka bati lotua
|
zegoena
... eta hargatik ere hartzen zuen soka mutur batetik eta ibiltzen zuen harria alde batetik bertzerat, erraiten zuela: " Diiin daaan, diiin daaan...
|
|
|
Studioetarako ona zen Mattin, ni bezain ona bai, nahiz eta ez zuen nik nuen memoria, baina hark ez zuen studioetarako nik nuen ardura, zeren buruan ehiza bertzerik ez baitzuen... eta ezpata... eta austriarren arrano inperiala, etxeko armarriaren gainean
|
zegoena
... eta zeren uste baitzuen ezen Zenonen dortoka deus guti izan zitekeela arrano inperialaren atzaparretan. Baina haren jokamoldea, bertzalde, ez zen guztiz arrotza gure etxean, aitak anitzez ere gehiago miresten zituenez gero Mattinek egozten zituen oilagorrak, basurdeak eta oreinak, nik studioetan ehizatzen ahal nituen ahate filosofikoak baino, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, konparazione.
|
|
|
Halaxe erran nion, bai, eta esplikazionea ere eman dizut, baina badakit ezen nik eman esplikazionea motza eta laburra geratzen dela. ...ahal dizudala ezen, hitz haiek trenkatu orduko, bi sentimendu errotu zitzaizkidala, biak ere kontrakarrean zeudenak, zeren sentitu bainuen, batetik, halako kezka bat, osabari modu hartan trufa egiteagatik eta zor nion begirunearen hausteagatik, berak napolitarrari zor ziona hautsi zuen bezala, bertzalde; baina baita halako alegrantzia eta halako satisfazionea ere, bertzetik, ene kezkaren gainetik
|
zegoena
mementu hartan, zeren bidaia oso hartan osabaren erranetarat egon bainintzen, sekula erabaki bat hartu gabe, eta zeren hura baitzen, hain zuzen ere, ene lehen deliberamendua, adierazten zidana ezen gizon egiten ari nintzela, zinez... eta zeren noiznahi den etortzen baitzitzaidan bururat osabaren iduri hura, hark Bolognan ukabila jaso zuenekoa eta nik mehatxu bat bezala sentitu nuena, nik irri egi... Edo, ez al zen arrazoin printzipalena izanen ezen maisu ezin hobea nuela osaba, eta harenganik eta haren injeniotik gero eta gehiago ikasten ari nintzela, zeren eta nik osabari eman ihardespena, osabak berak egina izan baitzitekeen bertze zirkunstantzia batzuetan?
|
|
|
AHANTZI egin zait lehen erraitea ezen korridako ikusleen artean ez genuela aitona Nikolas izan. Izan ere, alde batetik, bere erreuma hura zuen, gero eta handiagotzen ari zitzaiona —zenbatenaz festatik hurbilago, hainbatenaz handiago eta jasanezinago, egia erran, jelosiaren eraginagatik edo—, baina bazuen, bertzetik, barrenean halako ezinegon bat, bertze mota batekoa, bere iraganarekin eta etxeko iraganarekin lotua
|
zegoena
, edo egon zitekeena, eta bakean uzten ez zuena, bertze nonbait ere aditzerat eman dizudan bezala eta aitzinago ere hobeki ikusi ahal izanen dugun bezala.
|
|
|
Eta erraiten zenidan: " Ez al zaizu iduritzen, Joanes, ezen erregeren egite hura bere boterea erakusteko modu bat zela, zeren erdi hilik
|
zegoena
piztu baitzen, eta zeren halatan eman behar baitzuen Jainkoaren iduria, zeina leku guztietan dagoen?"
|
|
|
Leizearen ertzean baziren bizpahiru haritz solte, adarrak harat honat hedaturik zituztenak, haietarik bat edo bertze leizearen alderat. Leizeak, berriz, bazuen han behean koska bat, belarrez eta haritz hostoz josirik
|
zegoena
eta itxuragatik piztien habiatzat ere har zitekeena, norat jaitsi nahi baitzuen osabak... Eta, hala, seinalatzen zuelarik zuhaitz haietarik bat, zeinak baitzuen adar bat koskaren bertikalean zegoena, erran zuen osabak ozentki:
|
|
|
Leizeak, berriz, bazuen han behean koska bat, belarrez eta haritz hostoz josirik zegoena eta itxuragatik piztien habiatzat ere har zitekeena, norat jaitsi nahi baitzuen osabak... Eta, hala, seinalatzen zuelarik zuhaitz haietarik bat, zeinak baitzuen adar bat koskaren bertikalean
|
zegoena
, erran zuen osabak ozentki:
|
|
|
Eta osaba harri eta zur geratu zitzaion, eta baietz erran zion, sinesgogor, eta Marcok merkurioa zeukan ontzi bat ekarri zuen, eta beirazko hodi bat, mutur batean hertsirik
|
zegoena
eta bertzean zabalik. Eta bete zuen hodia merkurioz, sartu zuen hodia ontzian muturra zabalik zuen lekutik, eta merkurioa jaitsi egin zen, goian hutsezko burbuila bat uzten zuela.
|
|
|
Eta, kontu haietaz gain, aitonak, batzuetan, problema batzuk jartzen zizkigun, eta hala oroit dezaket problema hura, xake jokoarekin lotua
|
zegoena
. Zeren eta aitonak laket baitzuen, bertzalde, xakea, halako moldez, non, piezak nola higitzen ziren irakasten zigula, hamaika anekdota eta bertze hainbat jakingarri kontatzen baitzizkigun, piezekin edo piezen mugimenduekin zerikusirik zutenak.
|
|
|
Eta, jauregiaren presiditzeko, bi edergarri genituen: bata zen etxeko armarria, jauregiko aitzinaldeko paretan
|
zegoena
, balkoiaren gainean doi eta erdi erdian; goitiago, armarriaren bertikalean eta terrazaren ertzean, austriarren arrano inperiala zegoen, airos baino airosago, jaun eta nagusi; beherago eta albo baterat, eguzki erloju zaharra.
|
|
|
Eta jauregiaren aitzinaldeko planotik harat, bertzalde, bi lur eremu errektangular bereiz zitezkeen, elkarri zerraizkionak eta jauregiaren ataria osatzen zutenak: lehena, jauregiari atxekirik
|
zegoena
eta bere zabalean berrogei bat urrats izanen zituena, zelai bat zen, belarra ebakia zuena eta han eta hemen soilune batzuk zituena, hain baitzen oinezkoen oinek zein zaldizkoen zaldiek erabilia eta aurizkia; eta harrizko bideska batzuk zituen —hiru—, jauregiko ateetako aterabide zirenak, baita harrizko bertze bide bat ere, apur bat zabalagoa, jauregiaren aitzinaldeari paraleloki zerraio... bertan, belardiak, ezpel hesiak eta loretokiak ikus zitezkeen, iduri geometrikoetan bilduak eta simetrikoki banatuak, frantses stilorik ortodoxoenean; eta erdigunean iturri eder hura zegoen, bi plater zituena, behekoa zabalagoa eta handiagoa, eta goikoa tipiagoa, biak ere emakumezko estatua batek loturik, erdiz erdi, kariatide baten eredurat; eta urzurrusta batek plater tipian goiti egiten zuen, eta gero beheiti, plater tipiaren beraren gainerat, nondik, gainezka egin ondoren, askarat erortzen baitzen, zirkular bat iduri.
|
|
|
Eta, noizik behin, jaun Marcelen iduri hura etortzen zitzaidan, noiz eta azken aldiz kantatu baitzuen, bere Baionako etxerat itzuli aitzin, kanta hura, Oihenarten poema batean oinarritua
|
zegoena
:
|
|
|
Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren! ...rrezko lehen tormenta Jainkoaren eta goiko zeruen mana euritzat har dezan, hala, eliztar sutsu egin nintzen handik aitzina, eta, behin sendatuz gero, debozinoan sartu eta orduak eta orduak emaiten hasi nintzen jauregiko kaperan, non —derradan bide batez— aita Bartolome bizi baitzen, zeren kapera hark bere bizitokia baitzuen, kaperau jaunarentzat eraikia izan zena eta atxikia eta itsatsia
|
zegoena
kaperari berari, zeinak baitzituen, halatan, bi ate. Ate batek kanpoarekin lotzen zuen, eta bertzeak kaperauaren bizitokiarekin.
|
|
|
Eta, nola gipuzkoarra baitzen gizon ezin bihozberagoa eta ezin urrikaltsuagoa, guztia emaiteko disposizionean
|
zegoena
, erran zuen segidan:
|
|
|
Mirakuluaaa! Zeren eta jauzi batean eta dantza batean jaiki baitzitzaigun hil hurran
|
zegoena
, zeina baitzen, arestian erran dizuedan bezala, gure aita. " Horra hor zure aita sendaturik", mintzatu zitzaidan gizona; eta hala zen, zeren aitaren begiek orain dohatsu zeruratu berri batenak baitziruditen; haren hatsa haizearen hatsa zen, eta haren azala, berriz, guri guria zen, haur jaioberri batena iduri; eta mirakulu hura neure begien aitzinean nuela, ihardetsi nion gizonari:
|
|
|
Eta haren emazteki gaztea ere, haurdun
|
zegoena
, bertze arkabuz tiro batez hil zuten.
|
|
|
Zeren halaxe ere mintzatu baitzen Bernat Etxepare bere gartzelaldiaz: ene untsa eginak ere orai oro gaitz dira, eta zeren halakoa baitzen Ocomotoko presondegia, oihanaren erdian Cumanátik lauzpabortz bat egunetarat
|
zegoena
, nondik ezin bainuen deus onik iguriki...!
|
|
|
Eta hil hurran
|
zegoena
morroi hura zen, zeinak ordu batzuk lehenago erran baitzidan ezen Domingo edo Domingucho Sastre zela baina egun gutiren buruan don Domingo Sastre bihurtuko zela; haatik, modu hartan nekusala, nehoiz baino dominguchoago iduritu zitzaidan.
|
|
|
Kontatu dizut, bertzalde, nolakoa zen ama etxeko gobernuaz denaz bezainbatean, artatsu eta ordenazale itsu... halako moldez, non bere onetik ateratzen baitzen gauzaren bat lekuz ikusten zuenean. Ordea, bere onetik ateratzen zenean ere, ama ez zen keinuka ibiltzen —zeren barrengo sentimenduak sobera adieraztea lekuz kanpoko izan baitzitekeen, bere kasuan eta bere karguan—, erabakiak eta deliberamendu deliberatuak berehala hartuko bazituen ere, makur
|
zegoena
artez jartzeko. Eta, beraz, nola amak nekez bete baitzitzakeen bihotzetik iragaiten zitzaizkion ametsak eta fantasiak, zeren haren baitan etxeak eta etxeko ordenak baitzuten balantzaren pisurik pisuena, hala nahi izan ote zituen amets haiek zeharka bete, bere ahizpa gaztearen bidez —Emilianiren bidez, alegia—, eta hargatik permatu eta entseiatu ote zen urteetan osaba Joanikot harenganat erakartzerat?
|
|
|
Eta, ondotik, bi oilarrez mintzatu zen, zeren eta erran baitzuen: " Aquí somos dos gayos, y sobra uno..." 25 eta galeoi frantsesa zen, haren aburuz, Frantziako oilarra, gangarra bere lekuan zuena —mastak eta belak, alegia—, eta galeoi espainiarra zen Espainiako oilarra, gangargabeturik
|
zegoena
. Eta segidan erran zuen:
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen gizon hura Frantziaren alde lan egiten zuen kortsario bat zela, almirant D’Estrées en erranetarat
|
zegoena
eta borrokatu berria zena, harekin bat eginik, holandesen kontra, zeinak izan baitziren, frantsesak iritsi aitzin, jaun eta jabe, Trinidadeko irlako itsas inguruan, almirant Binkes buruzagi, Alain Coup d’Œil ek berak aditzerat eman zidan bezala, handik gutirat; eta aditzerat eman zidan, halaber, ezen borroka ezin neketsuago batzuen ondorez garaitu zituztela ho landarrak, biktoria pirrik... Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako.
|
|
|
Baina behin baino gehiagotan erran dizut, halaber, ezen bazuela aitonak barrenean itzal bat eta halako ezinegon bat, bertze mota batekoa, bere iraganari eta etxeko iraganari lotua
|
zegoena
, bakean uzten ez zuena eta barrendik jaten zuena, eta luzeago mintzatu nahi nizuke horretaz.
|
|
|
...spazio hain da itxura batean zinezkoa eta sakona, eta hain da itxuraz erreala eta bizia —eta mirakulua, ondorez, hain da osoa eta betea—, non baitirudi ezen gu ere marrazkian sar gaitezkeela eta hango eta hemengo objektu eta pertsonen artean ibil gaitezkeela, eta haiekin mintza; edo, erran nezakeen ezen mihisea leiho hertsi bat bezala agertzen zitzaidala, marrazkilariaren eskuaren aiduru
|
zegoena
, honek hura ireki ahal izan zezan eta zabal, eta hala irekitzen zituela Pedrok bere leiho haiek, maisuki, zeren eta marrazkilari ona baitzen —pintorea baino hagitzez hobea—, iduriak eta itzalak, scorzoak eta perspektibak arras bereganatzen zituena. Eta, hala, Errege magoen adorazionearen marrazkia akabatu zuenean, erran nion:
|
|
|
Hotzikara batek hartu ninduen goiti beheiti, zeren hura ez zen ama, edo ez zen bederen nik buruan nuena edo imajinatu nuena, gauza guztien gainetik
|
zegoena
eta, bere borondatearen ezartzeko, hitz batekin edo keinu bakar batekin aski zuena... eta, halarik ere, neure buruari gogor egiten niola, ahalik eta gozoen, erran nion:
|
|
|
Koadroak, lehen planoan, sutan zegoen or zuri bat erakusten zuen, zutik
|
zegoena
bere gidailen gainean, eta su metaren erdiko makilari katez lotua... baina betartea gizon batena zuen, zeina baitzen, aldi berean, osabarena eta oinazearen arima biluziarena: Lutheroren eta osaba Joanikoten iduri batua zen, beraz —Lutheroren gorputza eta osabaren bisaia—, izugarria, nornahi den dar dar ipintzeko modukoa, suaren argi itzalen magalean sufrimenduak eta bakardadeak bere habia aurkitu balute bezala; bigarren planoan, berriz, tribunan zeuden agintari zibilak eta eliz ordezkariak agertzen ziren, bakoitza buruan adar pare banarekin, deabrutto edo txorimalo irrigarriak iduri.
|
|
|
Eta bazirudien, uroski, ezen neure premia haren estaltzeko eta neure gutiziaren betetzeko deus guti falta zitzaidala, zeren eta, guardia buruak saskian zegoen jaka bat eskuan hartzen zuela, erran baitzigun ezen Kristoren manuak eta aginduak zituela berak bizibide eta jokabide... eta, nola haren manuetarik bat zen ezen jantzi beharra zegoela biluzgorri
|
zegoena
, hala itzultzen zizkigutela puta haiek edo puten konplizeek beren ihesaldian kanpoan utzi zituzten jantziak, ez geure amoreakatik, deus ere merezi ez genuelako, baina Jainkoaren amoreakatik.
|
|
|
Horixe bai  tzen harentzat artearen muina: egina
|
zegoena
desegitea. Zer egiten zuen hark, azken finean, bulegoan ere?
|
|
|
Baina nire uste izugarri hauek ez direla eldarnioak erakustearren, eta orain ere beti bidaialagun aldaezin izan dudan zuhurtziari eskua emanik, hitz bi soil soilik: bazkaritarako haragia saltsan ekarri ziguten halako batean Armando Bonilla eta biok bakarrik gelditu ginen egunean, hain zuzen, bada, ari nintzen platerean
|
zegoena
gogo biziz jaten, batere errezelorik gabe, harik eta gogortasun batekin topo egin nuen arte. Ahotik puska bat atera, eta azazkal bat zela egiaztatu ahal izan nuen.
|
|
|
Ezin nituen maisuaren hitzak ulertu. Zer zen haren esku
|
zegoena
–Ni oraindik gehiago kizkurtzea, beharbada.
|
|
|
Hura muino gisako bat zen eta haraino, bero sapa beldurgarri harekin, nekez bada nekez igo gara (Arches parke nazionalean bezala, bazirudien hemen ere norbaitek seguruenik deabruak berak basamortuan likido sukoiren bat isuria zuela eta paisajea flanbeatzen ari zela; horren froga ziren Visitor Center eko termometroak, itzalpean, seinalatzen zituen 49? 5 graduak). Gatz eta hondarrezko basamortu hura, zenbait tokitan itsasoko maila baino beherago
|
zegoena
, niri fotografiagarri eta filmagarri baino gehiago hipnotizagarri gertatu zait. Eta, ezin ukatuko dut, muino horretatik behera heriotzaren bila lasterka joateko gogo bortitza etorri zait.
|
|
|
Une horretan furgoneta denboraren makina bilakatu izan balitzait bezala, berez berez oroitzen hasi naiz: gure harreman hasierako Dabid kasik nerabe eta jeloskorraz oroitu naiz, bihotzean min senti  tzen zuena berarekin baino lehenago birritan oheratu nintzelako beste mutil batekin nahiz eta bera ere bi neskarekin ibilia izan; geroko Dabid jostarinaz oroitu naiz, elkarrekin bizitzen jartzea amestu, eta hori lortzearren edozein lan egiteko prest
|
zegoena
; azken aldiko Dabid arduratsuaz ere oroitu naiz, oharkabean niregandik urrundu, eta beste neska baten kilika bilatu duena. Denboran aurrera egin eta etorkizuna ere igartzen saiatu naiz, eta guztiz imajinaezina egin zaidan arren, gutxienez aukeraz betea dagoela pentsatu dut, eta beldurrezko filmekin gero eta antz gutxiago izatea desio dudala.
|
|
|
Lehenengo hura, alegia, kode bakarrarena, hainbestean zegoen. Lege idatzi baten bidez, ordu arte sakabanatuta
|
zegoena
testu bakar batean jartzekoa zen, gizabanakoaren adimen eta arrazoimenaren argitan, aro berriari zegozkion lege zibil berriak egokiro eho eta mamituak.
|
|
|
Ez zegoen ezagutza eta errealitatearen arteko loturaren nozioarekin apurtu beharrik. Schlickek egia egokitzapen gisa teoria klasikoari jarraitzen zion — Veritas est adequatio rei et intellectus, eskolastikoek esan bezala—, Aristotelesen garaitik oraindik zutik
|
zegoena
eta Russell eta Mooreren oinarria zena beren idealismoari aurre egin guran101 Schlickek Neurath zeukan aurrez aurre egiari buruzko gogoeta hauetan. Neurathen ustez, zientziaren enuntziatuek ez zeukaten errealitatearekin lotutako oinarrizko enuntziatuen multzotik eratorriak izan beharrik, beren elkarren arteko adostasuna mantentzeko beharra baizik.
|
|
|
Jendearentzat errazagoa zen, langabezian egonik ere, hirietan eskean bizimodua ateratzea, berriz nekazaritzara itzultzea baino. Esango nuke, Espainiarentzat Amerikara iristea eta han
|
zegoena
ustiatzea bezalatsu izan zela Venezuelarentzat petrolioa aurkitzea. Ameriketatik harrapa zezakeen guztia lapurtu zuen Espainiak, aberastasun iturri osoa hirietara ekarri; eta orduan, jendeak hirietara jo zuen...
|
|
|
Tripetako minez, botaka, beherakoarekin... Hain larria izan zen, gaixoaldi horretan hil zela Bilbotik gurekin etorritako beste neska koskorra ere, aitonarekin
|
zegoena
.
|
|
|
euskaraz idatziak zituen azaleko testu guztiak! Eta... bere argazkia ez zen ba azalaren goialde hartako eskuineko bazterrean
|
zegoena
! Alajainkoa!
|
|
|
" Oraingoz ez dut", esan zuen Xanek. Neska zen orain harrituta
|
zegoena
. " Telefonoren bat?".
|
|
|
Patxarana edan eta, nonbait ardo hizketa zerabilkiten. " Hobeagorik behintzat ezin duk atzeman"; hori esan zuena, begibeltzaren aurrean, paretaren kontra
|
zegoena
, lepamotza zen; mahai gainean apur bat konkortuta zegoen; berak segitu zuen: " nagusiak zokondo batean baitauzka jasota botilarik onenak.
|
|
2001
|
|
|
Bertzalde, Azkuek apaizbidea hartu bazuen ere, Unamuno Jaungoikoarekin beti gerra irekian aritu zela dirudi. Ez dezagun ahantz, hondarrean, Azkue euskaltzalea zela, Unamuno erdaltzalearengandik bertze lubakian kokaturik
|
zegoena
.
|
|
|
M. ARAMENDI. Afganiarrentzat bai, baina estatubatuarrentzat ez, hango askoren ustez agian orain etor daitekeen erregimena ez delako izango lehen
|
zegoena
baino hobea, eta erregimen berria bideratzeko egongo diren interes tira-biretan EEBB bat gehiago izan daitezke.
|
|
|
Aukeratzen diren irudietan ilogikotasunak aginduko du, zalantzarik gabe. Baina urrun
|
zegoena
bata bestearen ondoan jartzeko ebaki eta ondu egin behar da, lotu eta bildu. Collagean egiten den bezala irudiak urrunekoak dira, baina muntatu egin behar dira osotasuna lortzeko.
|
|
|
Lehen planoak gauza eta elementu berrien aipamena bideratzen du, ahaztua
|
zegoena
, gogora ekartzea, galduta zegoena, aurkitzea:
|
|
|
Lehen planoak gauza eta elementu berrien aipamena bideratzen du, ahaztua zegoena, gogora ekartzea, galduta
|
zegoena
, aurkitzea:
|
|
|
Baina sukaldaritza originalak hautsi egiten du aurretik
|
zegoena
, sustraiak ez ditu aurreko errezetetan eta sormen egarriari erantzuten dio, bost zentzuen bitartez sentsazio berriak lortzea bilatzen du.
|
|
|
2 Ikasleek aukera zeukaten markatuta
|
zegoena
baino gehiago egiteko, eta harritugintuen zer nolako abiadura zeramaten eta zer nolako lorpenak izan zituztenikusteak.
|
|
|
alodioa: nekazari libreen jabegoa, askea eta inoren menpe ez
|
zegoena
.
|
|
|
Jabego handiak (villae karolingiarrak) hetereogeneoak ziren (sarri nekazaripobretuen kontura handituz), baina Frantziako ipar mendebaldekoa da eredua: jabehandi edo ordezko villicus baten kontrolpean
|
zegoena
. Lanerako esklabuak gutxituz zihoazen, eta pixkanaka jabego handi horiek erreserba (mansus dominicatus a, eta bertan zeuden curtis edo ikuilua, tailerrak, siloak eta abar) txikitu egiten zuten, eta mantsu (mansus) edo tenentzietan banatzen zuten, bertan menpeko nekazarilibreen familiak (mantsu askea) eta esklabuen familiak (esklabu casati ak mantsuserviles etan) ezarriz.
|
|
|
menpekoa/ basailua (vassus): Jaun baten menpe enkomendatuta
|
zegoena
, basailutzako irudi etaerritualarekin, fideltasun eta laguntzaren truke (normalean laguntza militarra edo kontseilua, auxilium et consilium) mantenua eta babesa lortzen zituen.
|
|
|
(servus; mancipia; praebendarii): jaun baten menpe zegoen nekazaria, juridikoki librea zena berez, baina sarri, lurrari lotuta
|
zegoena
, askatasunak mugaturik, lanprestazio eta zentsu eta zerga batzuen ordainketarekin.
|
|
|
Errege bisigodoek beste oztopo bat aurkitu zuten: tokiko aristokrazia, Iruñekoapezpiku egoitzaren inguruan antolatuta
|
zegoena
. Aristokrazia horrek Tarraconensis eta Narbonensis probintzietako nobleziarekin batera parte hartu zuen erreboltaeta altxamendu politikoetan (672 urteetan, adibidez, gauzak horrela gertatuzirela susma daiteke), maiz Toledoko aginpidetzatik askatzeko asmotan.
|
|
|
Kordobako agintarien arazoak gogoan baditugu, ez da harritzekoa 905etik915era bitartean Iruñeko erregeak, Antso Gartzes I.ak, hasierako arrakastak lortzea.Lehen ekimena 907 urtearen inguruan gertatu zen, eta operazioen helburua Lizarrako lurraldea izan zen, garai hartan Banukasitarren menpean
|
zegoena
. Erresistentziarik izan zen, baina Iruñeko gerrariek garaitu egin zituzten Banukasitarrakirailaren 30ean.
|
|
|
Arrazoi horregatik, hurbileko helburuen artean, bi alfabetakuntza maila hauek ezarri zituzten: a) oinarrizko maila, irakurketa eta idatzizko erabilera zuzenerako gutxieneko gaitasuna lortzea helburutzat zuena, eta b) bigarren maila, akademikoa eta landua, hizkuntzaren modernizazioa lortzera bideratua
|
zegoena
.
|
|
|
Patxada osoan, ur gaziari begira egon zen. Urdin ilunaren azpian
|
zegoena
ikusi ezinik, zeruertzera begiratu zuen: eguzkiak hodeien artetik pasaia bat xerkatzen zuen.
|
|
|
Izan ere ikaragarria zen zakil tente monumentala erakusten zuen gorputz biluzi bihurrikatu hura bere irribarre mindu okertuarekin, edo sudur handia baina ahorik ez zuen emakumea, edo barrikatik agertzen hasten zen aurpegia, kuku eginez, keinu erdi harritu erdi burlariarekin. Edo teilapetik zintzilik eta eskuak horman etsi etsian eutsi eta behera erorbeldurrez begira
|
zegoena
, gainera jausiko zitzaidala uste izan nuena.
|
|
|
Jean Louis Davant idazlearen testuak eta Jean Fabien Lexardoi errejentaren taula joka antolaketak gogo bihotzetan sakon sentiarazten zuten BigarrenMundu Gerrak eta aleman nazien okupazioak Zuberoan utzitako oroim ena eta oinatzak zein oinazeak. Xibe roko Makiatragedian, oro har, bazen historia bat, Etxahun Iru ri pastoralean ez
|
zegoena
.
|
|
|
Hori ondo! Kezkagarriagoa da, aldiz, maiz sarri bertan irakurri duguna, gure arteanjada gainditurik
|
zegoena
berriro ere errepikatuz. Bakoitza da bere etxearen jabe, etaEgunkari a-k eskubide osoa du bereari eusteko.
|
|
|
Eta Allik diputazioaren lehendakaritza eta UPNkoa utzi eta CDN sortu arteko bakerik ez zen izan. Alli ren" Sancho Panza" —figura literario unibertsal bat erabiltzearren— Miguel Sanz bera zen; bere ezkutari fidela, lan zikinak egiteko prest
|
zegoena
eta bere esku utzitako boterearen eraginez, alderdi barruko borroka bortitzean oreka nolabait Alliren eremura eraman zezakeena. Baina Cervantesen Sancho Panzak ere gobernadore izateko grina barruba rruan zuen —nahiz eta gero ez gustatu— eta gauza berdina gertatzen zitzaion garai hartan Sanz Sesmariere.
|
|
|
" Hirukiak hiru alde ditu" esaldia hartzen badugu, berehala ikusten dugu ‘hiru alde izatea’ predikatua subjektuan jadanik jasoa dagoela, eta besterik gabe esaldiaren beharrezko egia, beraz, nabarmena gertatzen da. Esakune hauek ezagutza ziur bat ematen dute, baina tautologia hutsak dira; kontraesanaren printzipioaren arabera analiza daitezke eta, beraz, subjektuan jadanik
|
zegoena
argitu besterik egiten ez dutenez gero, ezin digute ezagutza berririk eman. Halako esakuneek ezin dute, honenbestez, zientzia emankor eta aurrerakor baten oinarria eraiki.
|
|
|
Neofito papergabetuak oihu txiki batzuk bota zituen, baina, zorionez, gehienek isiltzeko eskatu zioten" sssshhhhh" luze batez. Ni paperean idatzita
|
zegoena
irakurtzen ari nintzen, besterik gabe.
|
|
|
Hor ez, hemen baizik! Galtzarbeko beste puntu bat seinalatu zidan, aurrekoaren ondo ondoan
|
zegoena
. Berriz hasi nintzen irakurtzen, ozenki orain:
|
|
|
Arruntegia esango nuke nik. Edozein errepide ostatuko gela irudiztatu eta halakoxea zen nire aurrean
|
zegoena
. Ohe bikoitza, modaz pasatako koltxa gorriztaz estalia; eskuin aldean mesanotxe txikia, gainean lanpara eta iratzargailu bat zituena; ohe-buruaren gainean paisaia idiliko bezain irreala ageri zuen koadroa, sitsak jotako marko batez hornitua; ezker aldean armairu xume eta trinkoa; atearen ondoan mahai luzexka zurezko aulki batekin eta pixka bat atzerago, hormatik zintzilik, ertzak belztutako ispilu meharra.
|
|
2002
|
|
|
Harpidedunen artean, eliz jendeaz eta Alderdiko sareaz gain, herrietako idazkari, farmazilari, mediku, alkate, maisu eta jende ilustrea. Diasporan, misiolariak, eta horien artean adibidez Pablo Mandazen nafarra, iazko euskaldun unibertsala, sasoi hartan Colombiako Barranquillan
|
zegoena
.
|
|
|
Xake partida horren estrategian onartuta zegoen Madrilek inoiz ez zuela onartuko plan hori, baina estrategian ez
|
zegoena
zen bertako peoi batzuek enpresariek alegia ez zutela jokoa onartuko eta gainera ausartuko zirela PNVri gogorarazten etxeko lan batzuk egin gabe daudela oraindik, eta proiektu politiko berrietaz hitz egiten hasi baino lehen hobe dela beraiekin bukatzea, hau da, ETArekin amaitzea.
|
|
|
1999an etxebizitza bat erosi nuen, eraikitzeko proiektuan
|
zegoena
.
|
|
|
Enpresaren jarduera bera osotara aldatzea edozatikako lekualdaketa egitea, gero eta ekinbide arruntagoa da. Horretarako enpresak atzerrian dagoen enpresa erosi ahal du, osoa edo zati bat, enpresa berri bateraiki ahal du edota lehendik
|
zegoena
heda dezake. Horrela, 1991 urtean EAEkoenpresek BPGarekiko kanpoan eginiko inbertsioa %0, 17ko ehuneko urria adierazten bazuen, 1998an portzentaje hori ia %2koa da10 1990eko hamarkadan euskalenpresek atzerrian eginiko inbertsioaren zenbatekoak Estatuko enpresek eginikoarekiko aurrerapauso handiak eman zituen, izan ere hamarkadaren hasieran erlaziohori %0, 9koa izatetik amaieran %3, 97koa izatera pasatzeko emandako urratsakdinamismo handia erakusten du.
|
|
|
Oreka zail eta ahul hori 1921ean apurtutako alderdiaren batasunaren ardatznagusia izan da. Eguneroko pragmatismoa dela eta (ideologia tradizionalismoarilotuta egon arren), Sabino Aranaren ondorengoek konstituzionalista eta erreformazale bihurtu zuten alderdia, de facto; Berrezarkuntza garaiko sistema politikoanerabat sartuta
|
zegoena
, hain zuzen. Antxustegik Koldo Eleizalderi buruz egindakolanari esker, orain hobeto ezagutzen dugu pragmatismo horren ideologo garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
Adibidez, Billabonako Loatzo Irratiak bere emanaldiak bertan behera utzi zituen 1996ko ekainean, arazo ekonomikoak gainditu ezin zituela. Nafarroako San Adriango udalak emisora bat izan zuen, udal erakunde autonomo moduan kudeatzen zena eta udal administrazioaren barruan sartuta
|
zegoena
. Martzillako udalak 1997an lortu zuen emititzeko baimena29 Beste aldetik, Fontellasko udalak bertan dagoen emisorarentzako baimen ofiziala 2002an lortu du30.
|
|
|
plater aurrean zutik
|
zegoena
pago zurezko kopa bat zen bitartean.
|
|
|
zen bitartean gurtza apalez kutxatila eskasean
|
zegoena
.
|
|
|
Erekzioaren disfuntzioak sendabidea du. Inpotentzia hori —medikuek behin betiko utzi nahi duten gutxiesgarri terminoa—, orain dela gutxi arte ia daturik ez
|
zegoena
, ez da gaixotasun bat berez, sintoma bat baizik, eta Espainiako gizonezkoen ehuneko handi bati eragiten dio. Ondorio horietara dozena bat zientzia erakunde iritsi dira berriki, erekzioaren disfuntzioari ekiteko lehen aldiz elkartuta.
|
|
|
Gizarte Zibilaren Foro Paraleloan dauden Espainiako sindikatu eta GKEek deitoratu egiten zuten, itzultzean, 1.000 milioi pertsona baino gehiago bizi diren miseria erabatekoari eta planetaren ingurumen degradazio izugarriari erantzuteko munduko gobernuak gai ez zirela. «Ez da azken aukera, baina Johannesburg en
|
zegoena
galdu egin da». Joaquín Nieto CCOOko Ingurumeneko idazkari konfederalak hitza eman zion gailurraren emaitza eskasek eragindako etsipen orokorrari.
|
|
|
“Egia da substantzia horiekin galera ikusgarriak lortzen direla, baina ura eta muskulu proteinak, ez koipea, eta ez dugu ahaztu behar gehiegizko obesitatea dela dio endokrinoak. Horregatik gertatzen da etsi etsian errebote edo yo yo efektu hori kontsumitzeari uzten zaionean, eta gehienetan, lehendik
|
zegoena
baino gantz gehiago berreskuratzen da”. “Arazoa da hizpide ditugun albo ondorioak ez direla epe laburrean ikusten —dio Cabrera doktoreak— Pilula horietako dosiak txikiak dira, eta inoiz ez dira toxikotasun mugara iristen”, nahiz eta epe luzera organismoa kontrolik gabe uzten duten.
|
|
|
Biharamunean, bezperako jarduera bera praktikatzera joan zen eta Peioren txanda izan zenean plastifikatutako paper bat zopan kukutu zuen. Honek han idatzita
|
zegoena
irakurri, emeki emeki estali eta sukaldariarengana eraman zuen hotza zela kexatuz. Iñakik labean sartzerakoan papera sakelean lerratu eta azieta itzuli zion.
|
|
|
Guztiak, mesedez, lehen zegoen bezala geratu behar du, bai? Garbi
|
zegoena
, garbi; zikin zegoena, zikin.
|
|
|
Guztiak, mesedez, lehen zegoen bezala geratu behar du, bai? Garbi zegoena, garbi; zikin
|
zegoena
, zikin.
|
|
|
Patxiren arnasa gehiago azeleratu zen, baina ez zuen ahoa zabaldu: indarren banaketa berria ulertzen hasia zen; eta bera zela xakean
|
zegoena
.
|
|
|
Haren alboan
|
zegoena
ez al zen Arantxa. Izan behar zuen.
|
|
|
Emmanuel heroina injektatzen ari zunan, injekzio izugarri handi batekin, halakoa baitzen xiringa ere, upel baten tamainakoa, orratz bertikal batek errematatua. Bai, kristalezko upel bertikal bat zunan, horma bati lotua
|
zegoena
eta gainean zurezko txapela bat zuena, likidoa bultzatzeko edo. Emmanuel jarleku batean zegonan, orratzaren parean, orratza besoko zain batean sartua.
|
|
|
Esan nahi dut argialdi bakoitzari ilunaldi luzea zerraiola. Eta arestian pozik
|
zegoena
negarrez hasten zen, bat batean. Galdetzen nion:
|
|
|
Zuhaitzek eta eserlekuek ez ezik errepidearekin parez pare luzatzen ziren hiru kiosko dendak inguratzen zuten Plaza Nagusia. Nire kuttuna, niri gehiena gustatzen zitzaidan kios  koa, lehenengoa zen, bidegurutzean bertan
|
zegoena
. Izugarri atsegin nuen kirol egunkari  eta aldizkariei gainbegiratu bat ematea.
|
|
|
Urruti zagok bai, baina honako bidean. Orrondok ez zuen aukera galdu, denen buruan
|
zegoena
aditzera emateko.
|
|
|
C, est fini. Harrizkoa uste genuen jauregia, lastoz egina zen, eurien eta haizeen mende
|
zegoena
. Bost urte doi behar izan zituen behera etortzeko.
|
|
|
Ez dakit. Baliteke metodologia kontuez hitz eginik agian hitz ponpoxoen azpian eztabaidan
|
zegoena
botere banaketaren kontua izatea, ez besterik. Hala ere, aitortu behar dut ez dakidala zertan gelditzen den sare nazional horren kontua, filosofia horrekin egiten diren zenbait argitalpen EAEri bakarrik loturik ikusten baititut.
|
|
|
Nahikoa litzateke egun martxan dagoena aldatzea (asko edo gutxi baino dagoena oinarritzat hartuta)? Une batean" Euskal Herriko Unibertsitatea" sortu zenean batzuen buruan zegoen ideia" Euskal Unibertsitatea" zen, baina, beste gauza askorekin bezala, lehendik martxan
|
zegoena
kopiatu besterik ez zen egin (bere akats guztiekin: administratiboak, cu rricularrak, funtzionalak..., eta beste berri batzuk:
|
|
|
Ikusi batean susmatu zuen zer izan zitekeen, baina gurago izan zuen hodiaren barruan kiribilkatua
|
zegoena
esku biez luzean hedatu arte egon, Luigiren lepora salto egin eta musu labur andana batez eskerrak eman aurretik, susmatutakoa baino askoz haratagokoa izan baitzen ezustea. Gilda filmaren iragarpen kartela zen," inoiz ez da izan Gilda bezalako andrerik!" esloganaren azpian Fordek Hayworthi jotako zaplaztekoaren unea jasotzen zuena.
|
|
|
Luma erabiltzen ari ez zen esku librearen mugimendu batek adierazi zion txabusina zuriz jantzita
|
zegoena
zela Lucas, baina itxaroteko apur bat mesedez.
|
|
|
Alde batera eta bestera astindu zuen burua. Santos ere hurreratu egin zen ohetik, beste bien artean
|
zegoena
bertotik aditzearren. Argazki bietatik berriena ikusita, albuma askatu eta esku berberaz heldu zion Joseluren sorbaldari.
|
|
|
Baina, hortik harago, Guernica ez zen militarren jomuga, handik 15 kilometrora baitzeuden eta berehala sartzekoak ziren. Zergatik deuseztatu behar zuten beren esku erortzear
|
zegoena
–
|
|
2003
|
|
|
GlaxoSmithKline laborategi farmazeutikoen babesean egindako ikerketa bat aurkeztu berri da Bartzelonan," 2003an tabakorik gabe bizitzeko" kanpainaren barruan. Eta ikerketa horrek argi eta garbi frogatu du lehendik ere gutariko gehienontzat nahiko frogatua
|
zegoena
: erretzeak sortzen duen dependentzia edo menpetasuna gainditzea oso zaila dela.
|