|
2000
|
|
|
Ikusita
|
nago
neure begiekin bertsolariak kantuan ari ziren tabernatik ateratzen. Ziur ez nago guardia zibilak ala aguazilak izan ziren eta seguruenik tabernariak eskatuta izango zen gainera.
|
|
|
Baina aski da: aski da, bai, eta sobera ere bai, beharbada, nahiz eta ongi aditzerat eman nahi nizkizun neure kontzientziaren gorabehera hauek, zeren eta iraganetik ulertu behar baita etorkizuna, eta uste dut ezen ez
|
dagoela
neure etorkizuna ulertzerik gorabehera haien berri jakin gabe.
|
|
|
Zeren, baldin egia bazen ere ezen pertsona haserreak aski izan dezakeela halakoetan bere buruaren eta bere bisaia itsusiaren ikustea berriro ez haserretzeko, ez nengoen, ez, ni, puntu hartan, mirail baten aitzinean paratzeko trenpean, Platonen dizipuluetarik bat banintz bezala, ez horixe... hain
|
bainengoen
neure pena hartan dolorezki penaturik, eta hain bainengoen, halaber, neure gorputzeko parte eta endrezera guztietan gogorturik eta gozakaizturik, ez anaiarekin baketzeko asmotan eta ez harekin bihozbera eta uxter jokatzeko disposizionean, baina eztitasunik gabe eta mendekos. Zeren deusek ere ezin atera bainintzakeen neure tentutik eta pazientziatik, nola anaiak Elbira modu itsusi hartan kentzeak, eta zeren hark neuri eginaren ordaina bihurtu nahi bainion, eta doblea bihurtu nahi nion, ahal izanez geroz!
|
|
|
Eta orduan ere pentsatu nuen ezen mementu ezin egokiagoa izan zitekeela hura edabearen hartzeko eta neure hatsaren eteteko, neure hatsaren gainean nengoelarik, bertzalde: halarik ere, hain gogara
|
nengoen
neure estatu hartan eta neure alfertasunean —zeren ene alfertasun hura ez baitzen gauza gaixtoa, perilosa eta nork bereganik egoztekoa, baina guztiz kontrakoa—, non deliberatu bainuen ezen merezi zuela bertze egun baten igurikitzea, biharamuneko eguzkiaren zain; ez, ordea, antsiak harturik, baina ez antsiak eta nagiak, denboraz ohartu ere gabe, denboraren jabe.... Eta heldu zen biharamuna, eta biharamun hark bertze biharamun baterat eraman ninduen, eta eguzki batek bertze eguzki baterat...
|
|
|
Eta hala nenbilen, ezinegonaren goren puntuan urduri, eta, hala nenbilela —edo, hala nenbilelako, hain zuzen ere—, Piarres Oihartzabal kapitaina ohartu zen ezen ez
|
nengoela
neure onean, halako suertez, non, untziko zoko gorde baterat ninderamala, erran baitzidan:
|
|
|
...gia erran, alde batetik, zeren eta Mignonen laudorioek klarki adierazten baitzidaten ezen, materia hartan eta trabailu haietan hasi berria nintzen arren, nornahi den baino gaiago eta antzetsuago izan nintekeela, eta ene etorkizuna, halatan, ezin joriagoa eta ezin betakorragoa; baina, bertzetik, neure erakustaldiaren ondoren, oro har, ahalketurik bezala sentitu nintzen, zeren ahalke izaiteko moduan
|
bainengoen
neure itxura eta neure planta harekin, eta zeren, orotarat, huts egin bainuen neure lehen entseiuan, eta ez gutiz, baina soberaz, kontu haietan guti zena ere sobera zelako, ikusi bertzerik ez zegoen zein izan ziren ondoreak...!
|
|
|
Egun hartan, bada, eguzki jaiki berria distiratsu baino distiratsuago zegoen, eta ez gutiago itsas gaina, zeinak baitzirudien eguzkiak sutan ipinia. Eta neure oina Itsasoko Amaren gainean jarri, zeren eta halaxe baitzeritzan Piarres Oihartzabal kapitainaren untziari, eta, tupustean, haur jaioberri bat bezala sentitu nintzen, gorputza dar dar eta zangoak ere dar dar, hain
|
bainengoen
neure baitaren baitarekin bat eginik eta, aldi berean, neure baitarik kanpoan... eta haur jaioberri batek bezala egin nuen nigar ere, ez penaz eta nostalgiaz, zeren eta ez bainuen neure iraganaz zertaz penaturik, baina alegrantziaren alegrantziaz eta bozkarioaren bozkarioaz, iraganeko huts hautsetarik etorkizuna ikasteko prest, eta neure amaren arimako sabel hotzetik itsasoaren suzko altzorat eta...
|
|
|
Eta orain erraiten dizut ezen penaturik egon behar nuela, penaturik egoiteko modukoa zelako mementu haietan kontatzen ari nintzaiona, zeren eta osaba Joanikotek borreroaren eskutik jasan behar izan zituèn azote izugarri haietaz ari bainintzen; haatik, atsegin izugarria emaiten zidan legatz erre hark, hain bainintzen ni gose eta hain baitzegoen hura zaporetsu eta apetitos. Eta munduko pena guztia sentitu nahi nuen, osaba Joanikot zelako gehien maite izan nuen gizona, artean ere biziki maite nuena, neure memorian bai bederen... baina arrai
|
nengoen
neure legatz errearekin... zeren ez bainengoen, artean, neure mihiari ausiki egiteko eta kolpe hartaz gustuari eta zaporeari portale guztien zerratzeko asmotan. Eta nigar egin nahi nuen, eta ezin nuen, gorputza spirituari jaundu balitzaio bezala.
|
|
|
Harri eta zur behatzen zidaten, bai, untzikideek, baina ni ere haiek bezain harritua
|
nengoen
neure buruarekin. Zeren, egia bazen ere osaba Joanikotek umetarik ohitu ninduela gauzen gordetzerat eta disimulatzerat, bertze zerbait baitzen hura:
|
|
|
Etxe hartarik jalgi nintzenean, portuan ainguraturik genuen untzirantz abiatu nintzen, ez Frantsesen Ostaturantz, lagunekin geratu bezala, artean ez
|
bainengoen
neure onean... eta goiti beheiti etsaminatu eta argitu nahi bainuen, bertzalde, neure egoera, eta imajinazinoa dantzan jarri, lagunek biharamunean egin ziezazkidaketen galdegiteei ahalik eta modurik airosenean buru egin ahal izaiteko. Harako bidean nindoala, azken hiruzpalau orenetan gertatuak ezin sinetsirik, arrai sentitu nintzen, amesgaizto hartarik libratu nintzelako, baina baita bentzuturik eta zapuzturik ere, edonor zapuzteko modukoak izan baitziren, zinez, azken ordu haietan neuri gertatuak...
|
|
|
Hori nigan hain arrotz izanik, are sentipen arrotzagoa zebilkidan neure baitan: kontent
|
nengoen
neure buruarekin. Amaren arrangurak eraman onez aditzen, izebaren mihi gaiztoari entzungor egiten eta Unairen desirarik ñimiñoena ere konplitzen bi egun eginda, seme nahiz aita gisa —baita iloba gisa ere! — porrota oraindik erabatekoa ez zela frogatua nion neure buruari, eta hori ez zen txori kaka.
|
|
|
Bidean hogei bat minutu baino ez generamala, borda baten atarian artzain zahar batekin egin genuen topo. Ez
|
zegoen
neu baino askoz txukunago gizona: arropa zahar zarpailduak, bizkarra euritik babesteko zaku zahar ireki bat burutik behera botea, hortz batzuen falta agerian, egun batzuetako bizar zuri latza...
|
|
|
Gela barrura begiratu nuen. Ordura artean ikusi gabeak nituen paper batzuk
|
zeuden
neure oheko. Hartu nituen esku artean.
|
|
|
Zein mundutan sartzen ari nintzen? Harrituta
|
nengoen
neure buruarekin. Baina Lauaxeta nahi nuen ondoan inondik ere, ezin etsi nuen hura gabe.
|
|
|
Lauaxeta ezagutu aurreko garaian, 1997ko udaberrian eta udan, Espainiako Gerra Zibila deituaren inguruko kontuetan interesatuago
|
nengoen
neure garaiko politika gorabeheretan baino. Luis Fernandez kazetaria eta Josu Chueca historialaria gerra hari buruzko hainbat erreportaje ari ziren argitaratzen Egunkaria ko Igandeko KZ gehigarrian, eta batzuetan nik neure mendi ibilaldietan ezagututako parajeak ziren haiek kontatutako borroken gertaleku:
|
|
2001
|
|
|
Zer komeni zaio aurrari? Aurraren onari baino gehiago ez ote
|
nago
neure gustoari begira. Jostailu onetaz baliatzeko eta txukun gordetzeko, aurra konpon ote liteke?
|
|
|
(Ahapeka, Joxepari) Ziur
|
nago
neuk irabazi dudala apustua...
|
|
|
Bosgarren solairuan
|
zegoen
neure bizitoki eskaseraino igotzen lagundu nuen Mairos eta argipean, neskaren begitarteko ubelak zenbatzen ahal nituen, ubelak eta odol idorra zerien urrakoak. Soa ezpainetan iltzatu nion.
|
|
2002
|
|
|
Ez naiz konturatu ere egin amak gosaria atera didanik, hain
|
nengoen
neurean sartuta. Katiluaren ondoan, hiruzpalau ogi xerra txigortu berri, gerezi konfituraz!
|
|
2003
|
|
|
Gaztea da eta bera be barria, eta alkar ulertzen dogu... Guztiz maiteminduta
|
nago
neure neska lagunagaz, benetan; ez neuskio inoiz ziria sartuko. Baina zu ez zagoz harrapatuta, ezta?
|
|
|
–Sentitzen dut, Ana. Bazkaria geneukala ahaztu zait eta haserre
|
nago
neure buruarekin. Sentitzen dut, benetan.
|
|
|
–Gazteago
|
banengo
neuk lagunduko nikek, baina! –esan nion, hura hartzeko keinu batez.
|
|
2004
|
|
|
erabilera apezpiku batek indar horren erabilera zilegia dela badiosku? 614 Bide batez: bat nator oin oharreko Setienen iritziarekin, gizarte harremanen zimentarriak indarrezkoak direlakoan
|
bainago
neu ere. Ez da erraza, horratik, indarraren eta indarkeriaren arteko marra ilun eta susmagarri hori non kokatu erabakitzen.
|
|
|
Ez
|
nengoen
neure onean. Jokoan ere jaitsi egin nintzen, eta anfetaminei eta esnifatzen nuen kokainari esker eutsi ahal izaten nion.
|
|
2005
|
|
|
Literatura irakurlea naiz, nobela irakurlea. Gaixorik
|
nago
neu ere. Hainbeste literaturaz gaixoturik.
|
|
|
Ezkerreko zinegotziok, ez duzue uste mozio bat naizela? Emazte bananduok, zeren zain
|
zaudete
neure protestan bat egiteko. Aita, oraindik ez dizute gaztigatu?
|
|
2006
|
|
|
Eskolara joana
|
nago
neu eta behin ere ez dut ijitoon historiaren aipamenik ikasi, ezta ikusi ere.
|
|
|
Bakean... bai. Beharbada bakean
|
nago
neure buruarekin, badakidalako niregatik kaltetuek barkatu didatela, eta neronek ere barkatu nion neure buruari. Gaixotasunak, neurri batean, budista bihurtu nau:
|
|
|
Lehenago, ordea, ez nintzen konturatzen arriskutsuak ere bazirela: ez nintzen konturatzen edo, agian, prest
|
nengoen
neu ere arriskuari aurre egiteko. Nik ikusi egiten zaitut shuka gorria jantzita, gizonezko sonjo edo maasaiak bezala, okela gordina jaten, eta behien odola eta esnea nahasita edaten.
|
|
|
Oso argi dut Brenner en trenera igo ginenekoa. Italiara eramango gintuen tren huraxe hartzea genuen astebetez luzatzen ari ginen bidaia haren helburu bakarra, eta ez
|
nengoen
neure onenean, banekien-eta kontrabandisten, espien eta desertoreen bidea zela, baita nazionalsozialistengandik ihes egin nahi zuen judu askorena ere. Trenak ikaragarrizko zarata egiten zuen eta amona isilik zihoan, bere baitara bildua.
|
|
|
Begiak bildu nituen neuk ere, baina ez bakarrik logale nintzelako. Aspaldiko partez, guztiz bakean
|
nengoen
neure buruarekin, eta baretasun horrek samintasunik gabeko gogoetak eragiten zizkidan. Azkeneko boladan gertatzen ari zitzaizkidan gauza onei erreparatzen nien batez ere, baina ez txarren faltan nengoelako.
|
|
|
Umbertok Triesten eta Ãchlerrek Parisen neure buruarenganako estimua eskuratzen lagundu zidaten. Ez zen egun batetik besterako kontua izan, belarra ere ez dugu hazten ari dela sentitzen, baina gero eta konformeago
|
nengoen
neure buruarekin, eta ez soilik jada ez nintzelako nire judutasuna aitor  tzeko lotsa. Pasaporteek eta jaiotzak esan zezatela nahi zutena.
|
|
2007
|
|
|
Ergel horietatik naiz neu ere, liburuko azalean ageri den moduan. Hainbat lagunen buruak dira horkoak, eta bertan
|
nago
neu ere: Txema Larrea, Luigi Anselmi, Jose Angel Irigarai... eta denok daukagu zerbait buruan, eromenaren seinale.
|
|
|
Une bat besterik ez zen izan. ...hin baino gehiagotan pentsatu izan dut nire ametsa izan ote zen, orduan bizitua ez baizik geroztik elaboratua, baina ez, ezin daiteke nire asmazioa izan; edo, neurri batean urteen joanak neure buruan edertua izan baliteke ere, azpian eta sakonean egiazko esperientzia bat dago, bizi izandako sentsazio bat, han, presako putzuaren ertzean eta zapatila askatua eskuan harri txabal baten gainean eserita
|
nengoela
neure baitan sentitu nuena.
|
|
2008
|
|
|
–Palma Uhartearen inguruan hartu zuen berea?, eta beste zirrimarra batzuk, hitz solteak eta ulertezinak gehienak. Ezin izan nintzen
|
egon
neure buruari galdetu gabe nor ote zen, berea hartu, zuen hura, eta zer ote zen, berea?
|
|
|
IKERNE. (aurre hartuz, apur bat zakar) Gainezka
|
nago
neure arazoekin!
|
|
|
suntsitzeko. Antropologia ikasten hasi beharrean
|
nago
neu ere; espezialitatea: mundutxo garatua.
|
|
|
[Desira auto objetala.]. Orain ez daukat astirik; oso harrapatua
|
nago
neure gauzetan. –Usaina hartua nengoen, bai:
|
|
|
uholdez gainezka
|
zegoen
neure barrena.
|
|
2009
|
|
|
Hori baitzen iraultzarik handiena eta mingarriena. Haserre
|
nengoen
neure buruarekin ez nuelako jakin hura guztia kontrolatzen. Neure onetik ateratzen ninduen itsukeriak.
|
|
|
–Eta non
|
dago
neuk merezi dudan justizia eta karitatea. Non galdu zen?
|
|
|
Lehen aldiz etorriak behar zuten, kafetegi honetako bezero zaharra naiz-eta. Ni mahai horretan
|
nengoen
neure nebarekin, zigarreta bat eskuan, lasai hizketan, inorekin sartu gabe, baina atso horiek iritsi zirenean, akabo! Beste mahai horretan eseri orduko hasi ez zitzaizkidan, bada, begira eta begira, legen beltza banu bezala!
|
|
|
–Irrikan
|
nagok
neure ezpata hire ipurtzuloan sartzeko.
|
|
|
NEKANE. Ja... garbi
|
dago
neu naizela pelikulako gaiztoa.
|
|
|
An der Kolonnade. Pausoa bizkortu dut, film batean
|
nago
neu ere. Grisa, nabarra eta kezkoa da oro.
|
|
|
Saiatu naiz ideia hori lantzen eta emakumearen begirada modu ironikoan jorratzen. Agertokiaren gainean
|
dagoena
neu naiz, azken finean, eta nire begiradak gizonezkoen begirada horren kontra errebotatzen du. Ispilu begirada da.
|
|
|
Lehen aldiz etorriak behar zuten, kafetegi honetako bezero zaharra naiz-eta. Ni mahai horretan
|
nengoen
neure nebarekin, zigarreta bat eskuan, lasai hizketan, inorekin sartu gabe, baina atso horiek iritsi zirenean, akabo! Beste mahai horretan eseri orduko hasi ez zitzaizkidan, bada, begira eta begira, legen beltza banu bezala!
|
|
|
Zer nolako gauzak okurritzen zaizkidan, ezta? Harrituta
|
nago
neure buruarekin. Duela gutxi sinetsi ere ez nuen egingo halako gauzarik otu behar zitzaidanik.
|
|
|
Zure eta nire gauzez ari naizen paperotan, lagun sareginei buruz, Iñigo eta Anderri buruz, aitari buruz, doña Mercedesei buruz... ere egin dizut berba tarteka. Badirudi amumari buruz zeozer gogoratzeko momentua ailegatu dela oraingo honetan; zeozertxo esan dizudalakoan
|
nago
neure ume aroa aipatu dudanetarikoren batean. Ez daukat dudarik pertsona garrantzitsuak izan direla horiek guztiak nire bizitzan, eta, beraz, ez zait arraroa iruditzen ni horiekin akordatzea.
|
|
|
Mirenen seme alaben bat negarrez entzuten dudanean, elkarrekin ibili zinetela eskolara akordatzen naiz, eta burutik pasatzen zait zeuk ere, ondobidean, halako seme alabak eduki zenitzakeela. Seguru
|
nago
neuk ere amumak bezala jokatuko nukeela zurekin haurdun egongo zinatekeenetan, ez nizuke pisurik erabiltzen utziko nire aurrean, eta agirika egingo nizuke zeure burua zaintzeko eskatuz. Halakoak gara.
|
|
|
Esatekotan
|
nengoenean
neuk ere entzun dudala ahotsa, beso bat pasatu dit bizkarretik eta harrituta utzi nauen kontsiderazio bat egin dit:
|
|
|
Baldin bada inor, edo uste badu badela, betor... betor ustezko agintari hori nire terrenora. Lanak ditut nik neuk, niri propio
|
dagozkidanak
neure memorian iltzarazteko, gomutarazteko eta axalera, derizkidanean, ekarrarazteko... eta kanpotik omen datorkit auskalo nor, nire memoriaren koarto ilun itxian hango gomutapenei agintzera. Tokitan dago, gixajo iñuxentea!
|
|
|
Bertsoak eta hitzaldiak eskaini zizkioten, loriatu zuten goraino eta Arrizabalagatarren hilobian sartu zuten, beheraino, mikeleteek. Han
|
nengoen
neu ere, badaezpada, zulotik altxatzea bururatuko balitzaio ere. Han zegoen On Kaxildo ere.
|
|
2010
|
|
|
Denboraldi-aurrean zenbait arazo fisiko izan nituen. Taldekide guztiekin batera entrenatzen nintzen, baina ez
|
nengoen
neure onenean. Sasoia ordezkoen aulkian hastea ez zitzaidan gustatu, baina egia da ez nengoela orain bezain ondo.
|
|
|
Horregatik, era berean, Zubikaraik ez jokatzea harrigarria litzatekeen. . Ez
|
dago
neure esku. Ni prest nago, denboraldia hasiz geroztik.
|
|
|
Urte ilun haietan ez
|
nengoen
neure egoerarekin pozik, baina ezta biziki larrituta ere: txepel zihoazkidan egunak, aitor dut, baina nola nik onartua bainuen neure patua, bizirik nengoen gutxienez!?, neke handirik gabe igarotzen zitzaizkidan orduak, bizitzaren berezko zamari zama berririk erantsi gabe, alferrikako kezkak bazterrean utzita, Meyer jaunarekin, gerra aurretik kartazko harremana izan ondoren, gerrak (gureak lehenik, eta Europakoak gero) eten zuen gure artekoa?
|
|
|
nengoèn baldintzetan halaxe ikusi nituen gauzak behintzat. Hanka sartu nuen, bada, itxura batean, baina ni tematuta
|
nengoen
neurean, gerrara berriro ez joateko ahaleginean, neure biziaren alde ari nintzen, azken batean?, eta orduan esan nuen: –Zergatik egin behar dut gerra Alemaniaren alde, kafe baten aitzakian ere ez nuke egingo eta??.
|
|
|
Nik ez nuen kontzientzia politiko nabarmenik, Marxen izena askotan entzuten nuen arren, hamarretik bederatzitan aitonaren ahotan, aitona erregezale sutsua baitzen, Marxen aurka apoak eta sugeak noiznahi jaurtitzen zituena?, ez bainuen haren idazkirik irakurri. Une hartan, baina, ez nion lehengusuaren aipuari garrantzirik eman, hain
|
nengoen
neure pozaren menera. Edo bere garrantzia eman nion, eta are gehiago:
|
|
|
Kontatu dizut, aipatu bai gutxienez? nola etorri nintzen Elorrietara; jakin ere, badakizu ni ez
|
nengoela
neure unerik onenean: nola, bada, Pagoagako lurrikarak nire fedearen oinarriak astindu bazituen!; eta buruan sekula baino galdera gehiago pilatzen hasi zitzaizkidan, jakina, zeren, hasteko, baldin eta Pagoagako Ama Birjina eta Elorrietakoa bat baziren, ezerezaren parekoak behar baitzuten biek ala biek:
|
|
|
Ez zenidan ezer esan, eta ez dakit nola begiratu zenidan, hain
|
nengoen
neure baitan bildua eta inguruarekiko deslotua, eta hain nengoen, orobat, konbentzituta gure iparrik gabeko elkarrizketak bere iparra aurkitu zuela azkenik, mater amabilis, ora pro nobis? ; nik zuri hitz egin arren, ordea, zuk ez zenidan erantzun eta, erantzunik ezean, berriro ekin nion, enfasi berezi batekin ekin ere:
|
|
|
burua galdu. Izan ere, sufrimendu fisikoari begira, ez naiz inoiz eraman handiko gizona izan; aldi hartan, baina, guztiz bestelakoa nintzela iruditu zitzaidan, hain
|
nengoen
neure aberriaz eta neure buruaz harro. Amak, ordea, ongi ohartarazten zidan:
|
|
|
Ustekabeko galanta izan zitekeen hura beste baldintza batzuetan, baina ustekabekoak, susmoa dut berdin erreakzionatuko nuela, geure aita edo Erromako aita santua agertu izan balitzait? ez zuen nigan ia eraginik izan, hain
|
nengoen
neure baitatik at, Jainkoak ustez ukituta, eta hain neure baitarekin pozik, aldi berean; baina izebaren aurpegia galdera bat zen, eta nik argibideak eman nizkion: –Besarka nazazu, izeba:
|
|
|
esan zuen?, señorito Gabino María? esan zidan hitzez hitz?, baina, hain
|
nengoen
neure baitatik at, primeran oroit dezaket xehetasun hura, atzokoa balitz bezala?, non berak bere eskuaz nirea hartu orduko erretiratu bainion nik neurea; eta, hala eta guztiz ere, ongi bai ongi nabaritu nuen haren esku ukitua neure eskuan, gorputz osora hedatu zitzaidana, esku hark eskutik oinetarainoko azalaren zati bakoitza ukitu balit bezala; hain nengoen deslekuan, non, konplimenduzko hitzak ... –Etxeko alaba Maria Bibiana??.
|
|
|
Hantxe joan zitzaidan marrazteko gogoa? baita bizigogoa ere, aitaren aurkako amorrua nagusitzen zitzaidala, baina ez amorru bizigarri bat, baizik eta amorru sorgor bat, halako etsipen batera ninderamana; ez
|
nengoen
neure onean, ez, eta ez nuen behar bezala jaten, eta argaldu eta ahuldu?
|
|
|
Ni ez
|
nengoen
neure onenean, baina, emakumeen harrera bitarteko, guztiz aldatu zitzaidan umorea: arestian ez nuen bizipozik, eta orduantxe nagusitu zitzaidan bizipoza; arestian ez nuen irririk egiten, eta orduantxe egin nuen irri?
|
|
|
–Jainkoa hain da ona, izan ere?!?, asmatu nuen. Gazte ezin zinikoagoa eta ezin irreberenteagoa bihurtua nintzen, badakit, baina harro
|
nengoen
neure zinismoaz eta irreberentziaz, neure buruarekiko harrotasuna ere berreskuratu behar bainuen noizbait??, sentimendu haien azalpenean neure baitara mugatu beharra banuen ere.
|
|
|
pozten naiz; aurreko egunetako haize erauntsia igaro da: pozten naiz, baina gehien pozten nauena nire fedea da, eta ez badaukadalako, baizik eta ez daukadalako, ea garbi geratzen zaizun behin betiko, mistiko guztiek ez baitute Ortegaren laurdenik balio?!?; eta nola
|
bainengoen
neure onetik aterata, gehitu nuen: –Eta ez dut ez zure ez Elizaren harrokeria ulertzen?
|
|
|
–Eta ez dut ez zure ez Elizaren harrokeria ulertzen? are gutxiago une honetan, seminarioak ere husten hasi zaizkizue-eta!?; eta nola
|
bainengoen
neure desioen mende, igarlearena egin eta halaxe esan nizun: –Eta gero eta gehiago hustuko zaizkizue, gero eta azkarrago, ikusiko duzu?!?:
|
|
|
Argi
|
zegoen
neuk hartu behar nituela erabakiak, eta horixe egin nuen. Ez genuen ezer egingo hurrengo goizera arte.
|
|
|
ALIZIA. Egia, eta ni ez nintzen jabetzen. Itsututa
|
nengoen
neurean. Izugarri sentitzen dut.
|
|
|
OLGA. Ez. Ohituta
|
nago
neure burua babesten.
|
|
|
Urte ilun haietan ez
|
nengoen
neure egoerarekin pozik, baina ezta biziki larrituta ere: txepel zihoazkidan egunak, aitor dut, baina nola nik onartua bainuen neure patua —bizirik nengoen gutxienez! —, neke handirik gabe igarotzen zitzaizkidan orduak, bizitzaren berezko zamari zama berririk erantsi gabe, alferrikako kezkak bazterrean utzita, Meyer jaunarekin —gerra aurretik kartazko harremana izan ondoren, gerrak (gureak lehenik, eta Europakoak gero) eten zuen gure artekoa— eta Txopitea jaunarekin lotzen nindutenak izan ezik:
|
|
|
Kontatu dizut —aipatu bai gutxienez— nola etorri nintzen Elorrietara; jakin ere, badakizu ni ez
|
nengoela
neure unerik onenean: nola, bada, Pagoagako lurrikarak nire fedearen oinarriak astindu bazituen!; eta buruan sekula baino galdera gehiago pilatzen hasi zitzaizkidan, jakina, zeren, hasteko, baldin eta Pagoagako Ama Birjina eta Elorrietakoa bat baziren, ezerezaren parekoak behar baitzuten biek ala biek:
|
|
|
Ni ez
|
nengoen
neure onenean, baina, emakumeen harrera bitarteko, guztiz aldatu zitzaidan umorea: arestian ez nuen bizipozik, eta orduantxe nagusitu zitzaidan bizipoza; arestian ez nuen irririk egiten, eta orduantxe egin nuen irri... denbora ere —medikua gero eta konbentzituago zegoen ezkerreko birikan kolapsoterapia bat behar nuela, eta hitz mehatxagarriaren zamak estutzen ninduen— beste denbora bat baitzen jada, askoz ere meheagoa eta atzigaitzagoa, betikotasunaren ertzekoa hor nonbait... arrainontziaren kristalezko esfera, bat batean, erloju bihurtu balitz bezala, eta arrain urdina orratz apetatsu, orduen desorduak markatzen zizkidana:
|
|
|
" Jainkoa hain da ona, izan ere...!", asmatu nuen. Gazte ezin zinikoagoa eta ezin irreberenteagoa bihurtua nintzen, badakit, baina harro
|
nengoen
neure zinismoaz eta irreberentziaz —neure buruarekiko harrotasuna ere berreskuratu behar bainuen noizbait... —, sentimendu haien azalpenean neure baitara mugatu beharra banuen ere.
|
|
|
Ez zenidan ezer esan, eta ez dakit nola begiratu zenidan, hain
|
nengoen
neure baitan bildua eta inguruarekiko deslotua, eta hain nengoen, orobat, konbentzituta gure iparrik gabeko elkarrizketak bere iparra aurkitu zuela azkenik, mater amabilis, ora pro nobis...; nik zuri hitz egin arren, ordea, zuk ez zenidan erantzun eta, erantzunik ezean, berriro ekin nion, enfasi berezi batekin ekin ere: " Egi egia!!!"; zuk kafesnea ezpainetaratu, mihia ezpainen artean igurtzi eta begiak zorroztu zenizkidan, Damaso; eta ni, orduan —susmoa bainuen hiztun atsegin abegikortzat jo zintudana sugegorri bilakatuko zintzaizkidala bat batean—, neure aurrerako ihesaldiaz damutu nintzen:
|
|
|
pozten naiz; aurreko egunetako haize erauntsia igaro da: pozten naiz, baina gehien pozten nauena nire fedea da, eta ez badaukadalako, baizik eta ez daukadalako, ea garbi geratzen zaizun behin betiko, mistiko guztiek ez baitute Ortegaren laurdenik balio...!"; eta nola
|
bainengoen
neure onetik aterata, gehitu nuen: " Eta ez dut ez zure ez Elizaren harrokeria ulertzen... are gutxiago une honetan, seminarioak ere husten hasi zaizkizue-eta!"; eta nola bainengoen neure desioen mende, igarlearena egin eta halaxe esan nizun:
|
|
|
pozten naiz, baina gehien pozten nauena nire fedea da, eta ez badaukadalako, baizik eta ez daukadalako, ea garbi geratzen zaizun behin betiko, mistiko guztiek ez baitute Ortegaren laurdenik balio...!"; eta nola bainengoen neure onetik aterata, gehitu nuen: " Eta ez dut ez zure ez Elizaren harrokeria ulertzen... are gutxiago une honetan, seminarioak ere husten hasi zaizkizue-eta!"; eta nola
|
bainengoen
neure desioen mende, igarlearena egin eta halaxe esan nizun: " Eta gero eta gehiago hustuko zaizkizue, gero eta azkarrago, ikusiko duzu...!":
|
|
|
nengoèn baldintzetan halaxe ikusi nituen gauzak behintzat. Hanka sartu nuen, bada, itxura batean, baina ni tematuta
|
nengoen
neurean —gerrara berriro ez joateko ahaleginean, neure biziaren alde ari nintzen, azken batean—, eta orduan esan nuen: ‘Zergatik egin behar dut gerra Alemaniaren alde, kafe baten aitzakian ere ez nuke egingo eta? ’ Eta orduantxe, orobat, ezustea!, arestian sumindua eta bere onetik aterea ikusi nuena barrez hasi baitzitzaidan.
|
|
|
Nik ez nuen kontzientzia politiko nabarmenik, Marxen izena askotan entzuten nuen arren —hamarretik bederatzitan aitonaren ahotan, aitona erregezale sutsua baitzen, Marxen aurka apoak eta sugeak noiznahi jaurtitzen zituena—, ez bainuen haren idazkirik irakurri. Une hartan, baina, ez nion lehengusuaren aipuari garrantzirik eman, hain
|
nengoen
neure pozaren menera. Edo bere garrantzia eman nion, eta are gehiago:
|
|
|
desioen gehiegiak urrunegi eraman ninduen, eta, zinezko eta minezko orduan, beldur izan nintzen hain urrun iristeko gai ote nintzen, neure baitan behar adina indar ikusten ez nuelako, Helenak muxu bat ematen zidala imajinatzen nuen bakoitzean gorputzean halako dardara bat nagusitzen baitzitzaidan, guztiz ahultzen ninduena eta balditua uzten, giharrak hezurretatik askatu balitzaizkit bezala eta hezurrak junturetatik; giharrekin eta hezurrekin batera, gainera, gogoa ere tokitik atera zitzaidan, baita gogoari lotuta nituèn asmoak eta egitasmoak ere, hain zen bortitza lurrikara hura, gorputz arimak inarrosten zizkidana; eta, hala ere, lehenengo egunean —Helenak bazekien gure etxeko ohituren berri, eta goizeko zortzietan etorri zen—, anai arrebekin batera —aita eta Teofilo Maria fabrikan— agurtu nuen; gutako bakoitzak eskua luzatu, eta berak eskua hartzen zuen, belauna tolestu eta burua pixka bat makurtu ondoren, bakoitzaren izena ahoskatzen zuen bitartean: etxeko seme Damaso Maria, etxeko seme Domingo Maria... horrela banan banan, begirune handiz; nire ondora iritsi zenean, berriz," Etxeko seme Gabino Maria" esan zuen —" señorito Gabino María" esan zidan hitzez hitz—, baina, hain
|
nengoen
neure baitatik at —primeran oroit dezaket xehetasun hura, atzokoa balitz bezala—, non berak bere eskuaz nirea hartu orduko erretiratu bainion nik neurea; eta, hala eta guztiz ere, ongi bai ongi nabaritu nuen haren esku ukitua neure eskuan, gorputz osora hedatu zitzaidana, esku hark eskutik oinetarainoko azalaren zati bakoitza ukitu balit bezala; hain nengoen deslekuan, non, konplimenduz... " Etxeko alaba Maria Bibiana...".
|
|
|
burua galdu. Izan ere, sufrimendu fisikoari begira, ez naiz inoiz eraman handiko gizona izan; aldi hartan, baina, guztiz bestelakoa nintzela iruditu zitzaidan, hain
|
nengoen
neure aberriaz eta neure buruaz harro. Amak, ordea, ongi ohartarazten zidan:
|
|
|
Hantxe joan zitzaidan marrazteko gogoa... baita bizigogoa ere, aitaren aurkako amorrua nagusitzen zitzaidala, baina ez amorru bizigarri bat, baizik eta amorru sorgor bat, halako etsipen batera ninderamana; ez
|
nengoen
neure onean, ez, eta ez nuen behar bezala jaten... eta argaldu eta ahuldu... eta tuberkulosia harrapatu nuen, zer gutxiago...!; eta gaitzari gailendu eta berriro marrazten hasi nintzenean, Euzkadiko mapa egiteko izan zen, behin eta berriz —disimuluan betiere—, aitaren aurkako mendekuan, Euzkadi Regina enean hitz debekatu bat zen garaian...
|
|
|
Ustekabeko galanta izan zitekeen hura beste baldintza batzuetan, baina ustekabekoak —susmoa dut berdin erreakzionatuko nuela, geure aita edo Erromako aita santua agertu izan balitzait— ez zuen nigan ia eraginik izan, hain
|
nengoen
neure baitatik at, Jainkoak ustez ukituta, eta hain neure baitarekin pozik, aldi berean; baina izebaren aurpegia galdera bat zen, eta nik argibideak eman nizkion: " Besarka nazazu, izeba:
|
|
|
Harro
|
nago
neure miseriez
|
|
|
harro
|
nagoela
neure miseriez
|
|
|
—Horixe
|
nengoen
neu ere pentsatzen zeu heldu zaren momentuan. —endredatu zen Djeha azaltzen— Nik ere ez dut ulertzen zergatik dudan txanoa beterik.
|
|
|
– Zorretan
|
nago
neure buruarekin. Barrengo piztia batek zerbait eskatzen dit etengabe, zerbait sublimea.
|
|
2011
|
|
|
–Anhiz gendez miraz
|
nago
neure buruyaz lehenic, Nola gauden mundu hunequi hain vorthizqui iossiric.?
|
|
|
Ez, ttaka jo zion eskuan?, hurrengoan ekarriko diezu zerbait. Ni ez
|
nago
neure ananari uko egiteko.
|
|
|
Txarrera nagoenean
|
nago
neure onean.
|
|
|
Harroa naizela esan duzu. Bai, harro
|
nengoen
neure semeaz. Emaztetzat har zezakeen herrialdeko emakumerik onena, eta neskame bat, ezdeus bat zen nire bilobaren ama.
|
|
|
Banekien Marcen erretratua egingo zidala, bere txima luzeekin, bere marinel jantzi zuriarekin, ahoaren ertzean zeukan ebakiondo harekin, kordel beltz batekin lotuta beti poltsikoan izaten zuen bost xentimoko txilibitu harekin. Ziur
|
nengoen
neure haurrak behinola maite izan nuen mutikoa deskribatuko zidala, behin betiko galdu nuen laguna.
|
|
|
Bakean... bai. Beharbada bakean
|
nago
neure buruarekin, badakidalako niregatik kaltetuek barkatu didatela, eta neronek ere barkatu nion neure buruari. Gaixotasunak, neurri batean, budista bihurtu nau:
|
|
|
Baina pasatutako urte guztiak gainera erori zitzaizkidan une hartan, ez nik ez beste inork, ezin genuen barre egin, ezin garrasi egin, ezta isiltzen ez ziren bozgorailu madarikatu haiek txikitzera oldartu ere. Zutik eutsi genion indarge, noizbait berpizkunde miragarri batean euskal kantagintza berria eraiki zutenen patuaren aurrean ote
|
geunden
neure buruari galdezka.
|
|
|
Letra guztiak
|
daude
neure aurrean, neure esku, zer hitz sortu, zer idatzi horma zuri hartan.
|
|
2012
|
|
|
Ahal izan balute, pentsatu izan dut geroztik, Donostian utziko ninduketen, aitona amonen etxean adibidez, saltokian beren kasa ibili ahal izateko. Baina ordurako liburu denda deskubritua neukan, eta Carrefour-era joateko desiratzen
|
zegoena
neu nintzen: halabeharrez eraman behar ninduten.
|
|
|
Etxe gu baino askoz sentiberagoa zen edozertarako. Ni neu ere harrituta
|
nengoen
neure buruarekin, detaile horrekin jabetu nintzela-eta: aitaren itzulerak nire bizitzan eragindako zurrunbiloak beste zenbait arlotan ere eragin zuen, antza.
|
|
|
hantxe zegoen, eta are zehatzagoa egin zen: ozenago mintzatu nintzen hots hartaz libratzeko; baina hotsak bere horretan jarraitzen zuen, gero eta zehatzago, harik eta azkenean konturatu nintzen arte, hots hura ez
|
zegoela
neure belarrien barruan.
|
|
|
Horazio? edo ez
|
nagok
neure kordean.
|