|
2000
|
|
|
Zeren zinez baitzegoen ama liluraturik aita jesuitaren
|
hitzekin
eta haren presentziarekin; eta entusiasmaturik zegoen, gainerat, uste zuelako ezen bi gertaki haiek —kaperako obren akabatzea eta aita Bartolome Urbiainerat etortzea— ez zirela kointzidentzia huts, baina Jainkoaren probidentziaren aieru eta seinale.
|
|
|
Vanitas vanitatum et omnia vanitas. ...aiek —eta denboraren menekoak, beraz, gu bezalaxe—, baita hitzik handiusteenak eta ustez handienak ere; eta nola, bertzalde, gorputz orok bere baitan duen ereinik denboraren harra, denborarekin indartzen eta bortizten dena, kementzen eta adoretzen, halako suertez, non, lehenago edo berantago, gorputza bera ere guztiz jaten duen eta itxura kanpo ederra ezabatzen, hala, berdin gerta liteke
|
hitzekin
. Zeren eta hitz bakoitzak ere bere gorputza baitu, bere baitan eta bere gerizpean har ttipi ikustezin bat aterbetzen duena, eta handituz eta handituz joan daitekeena, baldin hitzak, hanpatzearen hanpatzeaz eta erabiltzearen erabiltzeaz, higatzerat eta galtzerat egiten badu.
|
|
|
Eta, haren
|
hitzekin
adoreturik, ihardetsi nion:
|
|
|
Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere zuen azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea. Eta, ezin zuenean, erran komun batekin, edo bururat zetorkion lehen
|
hitzekin
jalgitzen zen, airos baino airosago. Eta, nola Mattinek eta biok laket baikenituen apezaren ateraldiak, hala, korapiloak eta trabak berez sortzen ez zirenean, edo berak sortzen ez, guk asmatzen genituen, ikasgai astun haiek arinago gerta zekizkigun amoreakatik.
|
|
|
Baina kapitaina egun hartan gai hartaz luze solastatu bazitzaidan ere, marinelek ere ez zuten bertze konturik erabili itsasaldi osoan, neskak eta ema mutiriak goiti eta neskak eta ema mutiriak beheiti, halako suertez, non ez baininduten bakean utzi beren
|
hitzekin
eta beren txantxekin. Eta, hitz eta txantxa haiei, hatsarrean, neure ahalkeak eraginikako isiltasunaz edo ihardespen ezin laburragoez buru egin banien ere, nihaur ere irri egiten hasi nintzen azkenean.
|
|
|
Eta, hala, heldu zen afalordua; joan nintzen, kontsolamendu harekin, afaltzerat; jarri ginen guztiok mahaien inguruan... errezitatu zion ene anaia Mattinek laudoriozko oda bat Villagrandeko dukeari, ihardetsi zion honek
|
hitzekin
, sinatu zuten agiri batzuetan hitzarturik zuten tratua, gure aitaren administratzaileak eta Villagrandeko dukearen sekretarioak aitzinetik prestatu zutena; ekin genion afari ezin joriago hari, jan genuen plater bat, bertze bat eta bertze bat, gonbidatuen alabantzen artean, zeren eta zinez baitzeuden zaporetsuak zerbitzatzen ari zitzaizkigun janariak eta biandak... jan genuen arkumea, zeina baitze...
|
|
|
Eta, Piarres Oihartzabal kapitainaren suzko
|
hitzekin
suturik, oroitu nuen neure Italiarako itsasaldia, ezin bareagoa eta ezin jabalagoa, eta erran ere hala erran nion kapitainari. Eta, irria ezpainetan, gainetik so egiten zidala, kapitainak komentario labur hura egin zidan:
|
|
|
Jauziaz ari naizela, ordea, badakizu, jaun André, ezen neure gogoak aise egiten duela jauzi leku batetik bertzerat, eta istant hartan ere egin zezakeela, Amsterdameko taberna hartarik Avignonerat, konparazione, nola azkenean egin baitzuen, zeren hark Mignon erran baitzuen eta neuri Avignon etorri baitzitzaidan bururat ezin xuxenago, umetan osaba Joanikotekin
|
hitzekin
jostetan aritzen ginenean bezala, nahiz eta badakidan ezen nekez ediren zitezkeela Mignonenak eta aita saindu zismatikoenak baino kezka eta ardura diferentagoak eta desberdinagoak, zuhaurk ere, ene argibiderik gabe, ederki uler dezakezun bezala.
|
|
|
Eta galdetu nion Mignoni zein zen gizon hura eta zer erran zion, eta Mignonek ihardetsi zidan ezen bere bezero bat zela, baina ez zuela gau hartan ikusi ere egin nahi, zeren ni kementsuago eta oldartsuago bainintzen eta zeren gau hartan ni nahi baininduen eta ni izendatu baininduen bere baratzeko baratzezain bakar. Eta hain ohoraturik sentitu nintzen haren
|
hitzekin
eta hark eskaintzen zidan karguarekin, non, neure ergelkerian, musu eman bainion masailean. Eta, handik aitzina, solasean segitu genuen, eta Mignon, neure amoriorako gaitasun ustezkoa berriro goratu ondoren, bere bizitza kontatzeari lotu zitzaion... etxe hartarat iritsi eta biok gela batean bakartu ginen arte.
|
|
|
Nola larritu nintzen hatsarrean Joanperitzen
|
hitzekin
...! Nehor ere ez zen, halarik ere, uroski, hartaz ohartu, zeren eta guztiak Joanperitzi beha baitzeuden; eta, burua beheititurik eta barrendik hats harturik neure burua apur bat baretzea erdiesten nuela, Joanperitzek hasiari azkena emaiteko, erran nuen ozentki:
|
|
|
Nire hogeita hamasei orduko lotaldiarena ezin azaldu barregarri gelditu gabe. Hiru gehiago, hogeita hemeretziko sukarra arrazoitu nion,
|
hitzekin
estropezu eginez.
|
|
|
Bi oreneko solasaldia generaman jada, urte aunitzetan luzeena, eta ez hain juxtu ere toki eta kinka horretara ekarri gintuen aferaren aitzin gibelez. Horiek lehen
|
hitzekin
batean baztertu genituen, saltsa horretan bakoitzak zer zuen agertzeko eta zer altxatzeko, norberaren baitan utziz. Hasi berritako gure goiti beheitiak eta hondar urteetako desenkontruak.
|
|
2003
|
|
|
Jendeak onartzen ohi du alabaina,, abere lagunkina? dela gizakia, edo, Aristotelesen
|
hitzekin
erraiteko, Zôon politikon garela gutarik bakoitza. Baina jatorrizko laguntasun edo sozialtasun horrek dakarzkion betekizunak, bi gisatara bete ditzake bakoitzak:
|
|
|
Bion baserriak hurbil samar zeudenez, orduak eta orduak egiten zituzten elkarrekin, Tarantenetik Justoetxera eta Justoetxetik Tarantenera. Baina gustu diferenteak zituzten, don Justok alfabetoaren
|
hitzekin
amets egiten baitzuen, eta Joxepek marrazkiekin. Halako suertez, non, don Justok letrak zeudèn lekuan letrak baizik ikusten ez zituen bitartean, Joxepek irudiak ikusten baitzituen.
|
|
2004
|
|
|
Konturatu zen oker aukeratu zuela ardo banatzailearen ordezkoa, ezin zuela Gino horretan sartu. Pabloren
|
hitzekin
gogoratu zen, han ez zegoela muxu goxoak ematen zituen azafatarik, han ez zegoela txalorik ez Parisko Printzeen Parkerik ez koparik ez osperik ez sinadurarik. Han ez zegoela holako garaipenik.
|
|
|
Autobuseko aire kargatua jatorri eta tankera guztietako
|
hitzekin
betetzeko ahalmen izugarria zuen Alejandrok. Hitz jario haren edukiari kasu handirik ere ez zion egiten Felixek, baina haren ahotsa eta berba egiteko modua gustatzen zitzaizkion, eta nahiago zuen geltokitik lantokira zeuden hamaika minutu eta erdiak Alejandroren ahotsa entzunez pasatzea isilpean leihotik begira baino.
|
|
|
Ustekabean harrapatu nuen Aristegi jauna, nik hala uste, nahiz eta ez nuen moztuta utzi ez nora ezean. Eta, bere tartetxoa hartzen zuela, ongi hausnartutako
|
hitzekin
erantzun zidan:
|
|
2005
|
|
|
–baiezko biribila?, adibidez? Baina gaurko umeak horrela zabiltzate, hiruzpalau
|
hitzekin
guztia adierazi nahi duzuela: positiboa, negatiboa, superguai, hipergaizki?
|
|
2006
|
|
|
Baina orain argitaratzerakoan, hitz haiek oso arrotzak gertatu zaizkit, eta gainera ez nengoen edukiarekin ados. Horrela, itzulpen ahalik eta literalena egitea erabaki dut, eta iruditzen zait, horrela, Brassens beraren
|
hitzekin
ez dela batere gaizki gelditu. Barka biezadate bertsio zaharretan ezagutu zutenek.
|
|
|
Mikel Laboak abestu izan dizkidan
|
hitzekin
mentura aski bitxia gertatzen da: musika desberdinekin beste norbaitzuek ere konposatu eta abestu izan dituztela.
|
|
|
Asko gustatu zitzaidan García Lorcari eskaini zion diskoa, eta beti hunkitu izan nau. Andaluces de Jaén? kantuak, Miguel Hernándezen
|
hitzekin
. Ezin izan ditut burutik inoiz kendu Pacok kantaturiko Lorcaren hitz elegante hauek:
|
|
|
oso diskurtsiboak dira; esperientzia bat kontatu baino gehiago, dialektika batean murgiltzen dira. Zilegi al da horrelako
|
hitzekin
kantuak konposatzea. Nik egin izan dut, ia beti lorpen eztabaidagarriekin.
|
|
|
Horregatik, nik kantuen
|
hitzekin
zalantza eta gorabehera asko izan nuen hasieratik: nola ahoskatu, nola idatzi.
|
|
|
– El pueblo vasco es un pueblo activo, fuerza, mucha fuerza, aunque le faltan ideas, porque en nosotros las ideas se truecan en fuerza" 215 Errotik ekintzaile, euskalduna abentureroa da eta etxetik kanpo ibili ohi da, guduan, itsasoan eta nahinon: ...es; pueblo joven y como tal flexible, es español en España, francés en Francia, americano en América y vasco en todas partes" 216 Disertazioa –" zientzia" eta erretorikaren tortilla bat, ber denboran euskoen kritikaren217 eta losintxarena bezalaxe–" el sentimiento más vivo, el alma del alma de nuestro pueblo, el individualismo, el espíritu de independencia"
|
hitzekin
amaitzen da218.
|
|
|
Eta ez du hitz egin. Nekez azalduko zion
|
hitzekin
begien distirarekin azaldu diona. Begi haietan esker ona ikusi du Nereak.
|
|
|
Emakume hark hitzez bete du gela, eta itota sentitu da Nerea
|
hitzekin
eta han barruan egiten duen berotasunarekin. Urgentziaz erantzi ditu arropak.
|
|
|
Zer eta maitasun adierazpen bat. Maitasun bihotzeko eta zinezko baten aitorpena,
|
hitzekin
lan egiten ohiturik dagoen batek hitz bakoitza ongi neurtu eta pisatu ostean idatzia.
|
|
|
Beharrean gaudela erakusteak lotsa ematen digu. Denok daukagu geure hiztegia, gehien erabiltzen ditugun
|
hitzekin
. Zurea laburra da.
|
|
|
Kontuak kontu, bere
|
hitzekin
eta ingurukoen zurikeriekin puztuta, ahotsaren eta lumaren maisutza opa zion bere buruari Jean Baptistek," la magistrature de la voix et de la plume", eta bere burua" ustelkeriaren aurkako epaimahaian eserleku baten jabe izan lukeena" iruditzen zitzaion.
|
|
2007
|
|
|
Pintura italiarraren analisi gorespenezkoetan ikusten da, Hegel-ek hura zenbateraino Volksgeist italiarraren espresio bezala interpretatzen duen goitik behera568 Artearen aiurri italiar hori, iparraldeko pinturarekin konparaturik nabarmenagotua gelditzen da569 Hegel-ek ez digu zalantzarik uzten, izpiritu unibersalaren martxan ari dela pentsatzen: , maisu handion betegintzarre piktorikoa artearen halakoxe gailurra da, non herri batek bilakabide historikoan zehar behin bakarrik jadetsi ahal baitu hori?,
|
hitzekin
ixten du azalpena570 Italiarrek legez herbeheretarrek euren karaktere, alemanaren? (deutsch) espresio bezala sortu dute euren pintura mundiala, Estaturik ukan gabe, eta hain zuzen gatazkan despotismo erlijioso zein politiko espainolarekin571 Epopeia bera, genero antonomasiaz nazional hori, aro modernoan Tasso eta Ariosto-rekin hasi da.
|
|
|
Eta mila eta batgarren aldiz eztabaidatu zuten gaia: Amandak zioen hitzok ez zirela Munchek margolanari buruz gerora idatziak; alderantziz, artistak
|
hitzekin
margotu zuela zioen, zubi hartan zegoela idatzi zituela hitzok, eta ondoren letra bakoitzari kolore bat eman ziola, eta horixe zela Oihua, poema bat, odolezkoa eta suzkoa, Osloko ilunabarrak bezalakoa, eta beraiek ere ikusi zutela Oihua Osloko zubi hartan, Munchek ikusi zuen leku berberean, baina berak bakarrik entzun ahal izan zuela, Davidek aurrera jarraitu zuelako Munchen lagunen bide beretik. Horixe gertatzen da zurekin esan zion Amandak Davidi, Munchen lagunen atzetik joaten zarela beti, gauza inportanteak ikusi gabe.
|
|
|
Frantsesez egiten ziguten, mantso, soseguz, eskolan ikasitako hizkuntza arrotz hori nekez gogoratzen ari ginela antzematen baitzitzaigun. Ingeles edo gaztelerazko
|
hitzekin
betetzen genituen hutsuneak, irribarre eta keinuekin azken buruan. Hasieran urduri bageunden, eroso sentitu ginen berehala.
|
|
|
Jarrai nezake, mendeku txotxolo hau zerrenda luze bihurtu. Baina
|
hitzekin
lor dezakegun kontsolamendua mugatua da beti. Aukeran, ekintzak nahiago.
|
|
|
Zer moduz entrenamendua? Baina semeak silaba gutxiko
|
hitzekin
erantzungo dizu. Ondo.
|
|
2008
|
|
|
Hura entzun ahala, amak atzerakako mugimendua eragin zion aurreratua zuèn aurpegiari, alabarekin eta alabak ahoskatutako
|
hitzekin
halako distantzia hartu nahi balu bezala; distantzia hark, ordea, ez zirudien urrutiratze apetatsu bat, alabaren hitzekin zerikusirik ez zuena; aitzitik: urrutiratze taktiko bat zirudien, amak hoztasun gutxieneko bat beharrezkotzat jotzen zuelako edo, alabaren asmoak eta haren argudioak hobeto zilipurdikatzeko?
|
|
|
Hura entzun ahala, amak atzerakako mugimendua eragin zion aurreratua zuèn aurpegiari, alabarekin eta alabak ahoskatutako hitzekin halako distantzia hartu nahi balu bezala; distantzia hark, ordea, ez zirudien urrutiratze apetatsu bat, alabaren
|
hitzekin
zerikusirik ez zuena; aitzitik: urrutiratze taktiko bat zirudien, amak hoztasun gutxieneko bat beharrezkotzat jotzen zuelako edo, alabaren asmoak eta haren argudioak hobeto zilipurdikatzeko?
|
|
|
Natalia luzaroan egon zen hitzik egin gabe; edo silaba bakarreko
|
hitzekin
erantzuten zion amari, honek haren eginkizunei buruzko galderak zuzentzen zizkionean; ahizpari, berriz, ezta hitz erdirik ere. Nataliak, izan ere, bere harrotasuna zuen, Gerardorekin izan zuèn auziari neurriko erantzuna ematea exijitzen ziona:
|
|
|
Amona Luisa ere hantxe zegoen, amona iraganeko erlikia bat zen, petrikiloak eta enplasteroak nahiago zituena medikuak baino?, eta bilobaren hitzak entzun bezain laster, sorginak uxatzeko edo, aitaren egin zuen, izebak, ilobari besoetatik helduz, mihira zetozkiòn lehen
|
hitzekin
erantzuten zion bitartean:
|
|
|
Gozatzen nengoen bere
|
hitzekin
, irribarrez eta hesi gainera igotako oilarra bezain harro, eta hor non, bat batean, eskuineko eskua atzerantz bota zuen sorbaldaren gainetik. Zerbaitek gezi baten gisa ziztuka zeharkatu zuen airea; kolpe bat sentitu nuen eta gero oinaze bizia, eta hantxe geratu nintzen sorbalda mastari josita.
|
|
|
Zaila da arnasa hartzea negarrik egiten ez duten tokietan; isilik egoteko eskatzea isilean; aldarrikapenak idaztea bisuteriazko
|
hitzekin
ez bada. Zaila da desirak asmatzea gainontzekoendako.
|
|
|
Protektoratua beste era bateko itzulera zen. Maroko iparreko judu gehienek jaquetia hitz egiten zuten, oso espainiera zaharra, hebraierazko eta arabierazko
|
hitzekin
; Espainiarekin topatzeak hizkuntza honen galera ekarri zuen?. Labur esanda:
|
|
|
Horrela makina bat
|
hitzekin
. Eta Barrutiak, viento norte?
|
|
|
Hura entzun ahala, amak atzerakako mugimendua eragin zion aurreratua zuèn aurpegiari, alabarekin eta alabak ahoskatutako
|
hitzekin
halako distantzia hartu nahi balu bezala; distantzia hark, ordea, ez zirudien urrutiratze apetatsu bat, alabaren hitzekin zerikusirik ez zuena; aitzitik: urrutiratze taktiko bat zirudien, amak hoztasun gutxieneko bat beharrezkotzat jotzen zuelako edo, alabaren asmoak eta haren argudioak hobeto zilipurdikatzeko... markesa andereak bai baitzekien, antza, zertara zetorkion Natalia eta zertaz hitz egitera, eta biziki interesaturik baitzegoen gai hartan; alabaina, zuhurtziak halaxe aginduta, isilik jarraitu zuen, alabaren ezpainetatik espero zuèn hitza entzungo zuen ala ez.
|
|
|
Hura entzun ahala, amak atzerakako mugimendua eragin zion aurreratua zuèn aurpegiari, alabarekin eta alabak ahoskatutako hitzekin halako distantzia hartu nahi balu bezala; distantzia hark, ordea, ez zirudien urrutiratze apetatsu bat, alabaren
|
hitzekin
zerikusirik ez zuena; aitzitik: urrutiratze taktiko bat zirudien, amak hoztasun gutxieneko bat beharrezkotzat jotzen zuelako edo, alabaren asmoak eta haren argudioak hobeto zilipurdikatzeko... markesa andereak bai baitzekien, antza, zertara zetorkion Natalia eta zertaz hitz egitera, eta biziki interesaturik baitzegoen gai hartan; alabaina, zuhurtziak halaxe aginduta, isilik jarraitu zuen, alabaren ezpainetatik espero zuèn hitza entzungo zuen ala ez.
|
|
|
Amona Luisa ere hantxe zegoen –amona iraganeko erlikia bat zen, petrikiloak eta enplasteroak nahiago zituena medikuak baino–, eta bilobaren hitzak entzun bezain laster, sorginak uxatzeko edo, aitaren egin zuen, izebak, ilobari besoetatik helduz, mihira zetozkiòn lehen
|
hitzekin
erantzuten zion bitartean:
|
|
|
Natalia luzaroan egon zen hitzik egin gabe; edo silaba bakarreko
|
hitzekin
erantzuten zion amari, honek haren eginkizunei buruzko galderak zuzentzen zizkionean; ahizpari, berriz, ezta hitz erdirik ere. Nataliak, izan ere, bere harrotasuna zuen, Gerardorekin izan zuèn auziari neurriko erantzuna ematea exijitzen ziona:
|
|
2009
|
|
|
Batzuetan, mozten zionean, Markus haserretu egiten zen. Ez zen mehatxurik eta horrelakorik izaten, baina kale erdian orroka hasten zitzaion, Ibaik ezagutzen ez zituen
|
hitzekin
iraintzen zuen eta ez zen bizitzeko eszena polita izaten.
|
|
|
Beste pasarte batzuetan, ez bi arimaz, baizik arima osoaz mintzo da hura: . Arraitasun bat zoragarria jabetu da ene arima osoaz, bihotz osoz gozartzen ari naizen udaberri goiz ezti honen parekoa?,
|
hitzekin
hasten da Wertherren egunkaria maiatzaren 10ean. –Arima osoa?
|
|
|
da, beste ezerekin erreferentziarik gabe, konparaziorik gabe ezerekin. Barruan zegoenean bezala gero kanpoan, Améryrentzat hura posible ez denaren, pentsamenduan lekurik ez duenaren (ez zergatik ez zertarako ziorik duenaren, esplikaziorik ez duenaren), absurdoaren errealitate bilakatzea zen, zentzugabekoaren gorpuztea,
|
hitzekin
esan ezin denarena, ikusi eta ezin sinetsi denarena (ematen diren esplikazio sozio-politiko ekonomiko razional guztiek ezer ez diote egiaz funtsezkoaz), eta esperienzia hura ulertu ezinda bere buruaz beste egin du berak 1978an. Fededun haiek utzita orain:
|
|
|
(UBM, 37). Baina, alde batetik hiriko mugimendua baldin bada problema gaitza
|
hitzekin
ikustera emateko, kalearen higigabetasun geometrikoa adierazteko lana antzekoa da. Saioak hainbeste ditu UBMeko orrietan hitzekin geometria urbanoa marraztekoak(, hitz kubikoak behar nituzke?, UBM, 31).
|
|
|
Baina, alde batetik hiriko mugimendua baldin bada problema gaitza hitzekin ikustera emateko, kalearen higigabetasun geometrikoa adierazteko lana antzekoa da. Saioak hainbeste ditu UBMeko orrietan
|
hitzekin
geometria urbanoa marraztekoak(, hitz kubikoak behar nituzke?, UBM, 31). Hiriko kaleotan ageri zaiona da, etxe ertz zurrunak argia ebakiz bakoitzak/ alboko hormari(...).
|
|
|
(begira postaleko argazkia). Bai gehiegizko estiloa, bai letra handi kiri bildua bat zetozen Armentiaren gutun azaleko
|
hitzekin
. Ez zegoen zalantzarik:
|
|
|
Horiek dira printzipalenak?,, hurrengo zekorra saltzen dugunean dirua bidaliko diogu Josebari?
|
hitzekin
bukatuko du
|
|
|
Eliasek idatzitako azken
|
hitzekin
akordatu zen.
|
|
|
Izebaren
|
hitzekin
liluratuta zegoen Domingo, baina baita apur bat zapuztuta ere, izebaren sostengua behar baitzuen une hartan, ñabardurarik gabea: berrespen kategoriko bat, alegia, esaldi bakar batek eman ziezaiokeena:
|
|
|
–Tuberkulosiak jota zegoen, zu bezala, baina zu ez bezala, bestela ez bainizuke esango, hil egin zen, irakasleak ongi neurtutako
|
hitzekin
eta hobeto ahoskatutakoekin erantzun zion (ekin ere, enfasi bereziaz ekin zion, baina, zu ez bezala, bestela ez bainizuke esango, esaldiari, antzezle profesional bat iduri), baina antzezpenari aski ez iritzita, bere burua zuritzeko obligazioarekin sentitzen zelako edo, gehitu zuen?:
|
|
|
Iraganean ez bezala, baina, zuhurra izango zen, eta ez zion inori esango; aitzitik:
|
hitzekin
baino gehiago etsenpluarekin predikatuko zuen, lehenbailehen predikatuko zuen, gainera:
|
|
|
eta nora ezean zegoen artean ere, harik eta agintearen eta harrotasunaren jabetza berreskuratu behar zuela ohartu zen arte, gauzak bere lekuan uzteko. Maria Bibianak bere ekintzarekin, baita bere
|
hitzekin
ere, desjabetu zuen Teofilo Maria, eta Teofilo Mariak Maria Bibianaren hitzak erabiliko zituen, beste testuinguru batean, jakina?, egoerari buelta emateko: halako zerbait pentsatu zuen Teofilo Mariak, ondotik ahoskatu zituèn hitzek. Domingori so betiere?
|
|
|
Adak irri itxurako bat egin zuen, begiak gero eta gehiago zabaltzen zituen bitartean, irria begien harriduran eta begien izuan urtu zen arte. Gabinok bere burbuilan babestu?
|
hitzekin
jolasean jarraitzen ote zuen, Frankensteinengandik Nietsneknarf engana?, eta ez zuen keinu erdirik ere egin.
|
|
|
galdera bera ere sobran baitzegoen, ausaz, ezusteko ezusteak ere zetozen bezala zetozelako, bat bateko ekaitzen itxurapean maiz, eta ekaitzak ez baitziren jasateko baizik egin, menturaz. Alferrik zebilen, halaber, Gabino,
|
hitzekin
jolastu eta atzekoz aurrera jarri nahian, Domingoren hitzak entzun bezain laster burbuila lehertu eta dar dar jarri baitzitzaizkion ezpainak. Teofilo Maria eta Maria Bibiana ere halatsu zeuden, itxura batean, nor bere iglu existentzial partikularrean:
|
|
|
Mihi zalua zuen Meslayk. Hitzak
|
hitzekin
zapalduz mintzatzen zen, ezpainak diren luze zabal guztietara bihurrituz, aldi bakoitzean soinu desberdin bat kanporatzeko. Ahoa irekitzen zuen aldiro gainerako printze lagunak lilura batean gelditzen gintzaizkion begira.
|
|
|
Nora ezean gelditu zen, beraz, Teofilo Maria... eta nora ezean zegoen artean ere, harik eta agintearen eta harrotasunaren jabetza berreskuratu behar zuela ohartu zen arte, gauzak bere lekuan uzteko. Maria Bibianak bere ekintzarekin, baita bere
|
hitzekin
ere, desjabetu zuen Teofilo Maria, eta Teofilo Mariak Maria Bibianaren hitzak erabiliko zituen –beste testuinguru batean, jakina–, egoerari buelta emateko: halako zerbait pentsatu zuen Teofilo Mariak, ondotik ahoskatu zituèn hitzek –Domingori so betiere– ez zuten besterik adierazten:
|
|
|
hezur muinetako hotza zen hura azalekoa baino gehiago, hitzik eta argudiorik gabe utzi eta begirada ere izoztu ziona, huraxe balitz bezala –hitzik gabekoa, alegia– izatearen larriak berari noiznahi gogoetaratzen ziòn galderaren –" zergatik?" – erantzuna... galdera bera ere sobran baitzegoen, ausaz, ezusteko ezusteak ere zetozen bezala zetozelako, bat bateko ekaitzen itxurapean maiz, eta ekaitzak ez baitziren jasateko baizik egin, menturaz. Alferrik zebilen, halaber, Gabino,
|
hitzekin
jolastu eta atzekoz aurrera jarri nahian, Domingoren hitzak entzun bezain laster burbuila lehertu eta dar dar jarri baitzitzaizkion ezpainak. Teofilo Maria eta Maria Bibiana ere halatsu zeuden, itxura batean, nor bere iglu existentzial partikularrean:
|
|
|
–Tuberkulosiak jota zegoen, zu bezala, baina zu ez bezala, bestela ez bainizuke esango, hil egin zen –irakasleak ongi neurtutako
|
hitzekin
eta hobeto ahoskatutakoekin erantzun zion (ekin ere, enfasi bereziaz ekin zion" baina, zu ez bezala, bestela ez bainizuke esango" esaldiari, antzezle profesional bat iduri), baina antzezpenari aski ez iritzita, bere burua zuritzeko obligazioarekin sentitzen zelako edo, gehitu zuen–: Galdetu egin didazu, eta nik erantzun egin dizut.
|
|
|
Iraganean ez bezala, baina, zuhurra izango zen, eta ez zion inori esango; aitzitik:
|
hitzekin
baino gehiago etsenpluarekin predikatuko zuen... lehenbailehen predikatuko zuen, gainera: biharamunetik aurrera, ordudanik aurrera, heldu zen-eta zentzatzeko eta zintzotzeko garaia!
|
|
|
Izebaren
|
hitzekin
liluratuta zegoen Domingo, baina baita apur bat zapuztuta ere, izebaren sostengua behar baitzuen une hartan, ñabardurarik gabea: berrespen kategoriko bat, alegia, esaldi bakar batek eman ziezaiokeena:
|
|
2010
|
|
|
esan nizun, halako zerbait?; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari: . Haur fedea ez zait nahikoa?; hitzik gabe gelditu nintzen, baina ez hitzak etorri ez zitzaizkidalako. Jesusen
|
hitzekin
erantzutea bururatu zitzaidan: –Haurrak egiten ez bazarete, ez zarete zeruko erresuman sartuko??, baizik eta zuk ezohiko begi haiek jarri zenizkidalako, bizitzan behin sentitu izan dut zure begirada era horretan, eta orduantxe izan zen!?, ez apalak, ez ziren hiltzera kondenatua dagoen ardi batenak?
|
|
|
, itsusia, eskorpioiak ere kontsolatzeko modukoa? baina zorrotza ere bazen, eta nornahi ateratzen zuen bere onetik bere
|
hitzekin
eta bere jardunarekin, baita Teresa bera ere, Teresa Jainkoa, motzean lotzen, saiatzen zen bakoitzean, estasiak eta mesede bereziak amets, halaxe mintzatzen baitzitzaion fraide karmeldarra:
|
|
|
–Kendu burutik Euskal Herriko independentziaren posibilitatea, Estatu Batuetako indioen etorkizuna nahi ez baduzue??; eta nola dakizu gure etorkizuna Estatu Batuetako indioen parekoa izango dela, eta ez Vietnameko indioena, Damaso?; euskaldunok europarrak baikara, eta Vietnameko gerraren aurkako protestak izugarriak izan baitira Europan? Baina zu trebea zara
|
hitzekin
, eta hara nola zure esaldi bat hatz bihurtu eta begian sartu didazun: –Agotak ez ziren Toledon bizi, nik dakidanez??; zertara dator hori?; nik ere bai baitakit Euskal Herrian errepublika sozialista bat gauzatuko balitz, nire ametsa beteko balitz, alegia?, ez litzatekeela guztia maitagarrien ipuinetan bezala izango:
|
|
|
Eta astindu egiten dit bere bi esku izoztuekin begirada alderatu edo begiak itxi nahi ditudanean. Nire gogoak saihestu nahi dituen forma guztietan lerratzen da, lelo beldurgarri baten modura nahasten da esaten dizkidaten
|
hitzekin
, nirekin iragaten da ziega honetako hesi higuingarrietara. Esna ere ezin burutik kendu, nire lo dardarakorraren zelatan, labana baten tankera hartzen diot nire ametsetan.
|
|
|
Bost lokarriek eskutik heldu zioten elkarri eta bat batean borobil handi bat osatu zuten farol adarraren bueltan; begiek nekatzeraino egiten zuten bira. Kartzeletako abesti bat kantatzen zuten, erromantze bat euren argotean, batzuetan doinu minberan eta besteetan haserre eta alai; oihu ahulen artean barre algara urratuak eta hatsantuak entzun zitezkeen
|
hitzekin
nahasian; ondoren txalo sutsuak, eta kateak, konpasera talka egiten zutenak, kantu marrantatu harentzat orkestra baten gisan. Akelarrearen irudi baten bila banenbil, ez nuke nahiko ez hobea ez okerragoa.
|
|
|
Batasuneko bozeramailearen
|
hitzekin
hasi zen bilera, Otegi bera gogoratzen denez: –Uste dut ni hasi nintzela.
|
|
|
Condor Legioaren 3 koronel, 10 komandante, 16 kapitain, 26 mendeko ofizial eta 5 ofizialorderi eman zioten domina, baita hainbat buru eta ofizial italiarri ere. Francoren eskuak berak Hitler eta Mussoliniren ofizialen jaketan ipini zuen sari intsignia, hurrengo
|
hitzekin
: –Nazio espainolaren izenean, Gurutzada antiboltxebikean zure teknikaz eta adoreaz kondekoratzen zaitut?.
|
|
|
Ni ere bat nentorren Josemaren
|
hitzekin
, nola ez, baina haren kasuan solidaritate abstraktu bat zen, langileen arteko klase elkartasunaren aldarrikapen ideologikoa. Ni, berriz, arazo zehatz eta ukigarri batek kezkatzen ninduen:
|
|
|
" Kendu burutik Euskal Herriko independentziaren posibilitatea, Estatu Batuetako indioen etorkizuna nahi ez baduzue..."; eta nola dakizu gure etorkizuna Estatu Batuetako indioen parekoa izango dela, eta ez Vietnameko indioena, Damaso?; euskaldunok europarrak baikara, eta Vietnameko gerraren aurkako protestak izugarriak izan baitira Europan... Baina zu trebea zara
|
hitzekin
, eta hara nola zure esaldi bat hatz bihurtu eta begian sartu didazun: " Agotak ez ziren Toledon bizi, nik dakidanez..."; zertara dator hori?; nik ere bai baitakit Euskal Herrian errepublika sozialista bat gauzatuko balitz —nire ametsa beteko balitz, alegia—, ez litzatekeela guztia maitagarrien ipuinetan bezala izango:
|
|
|
Hutsaren gainean bizi den gizaki bat da mistikoa, hutsaren jabe baizik ez dena, eta kimera baten —benetako errealitatearen? — jabe; ezereza du ondasun, eta horregatik, lurreko aberastasunak bereizgarri dituen gizartean ez da inor; heterodoxoa da eta, artaldearen dinamikatik atera behar badu, atera egingo da, zeren mistikoarentzat ez baita absolutua artaldearekiko harremana, legea eta ordena oinarri dituena, baina bai Absolutuarekiko harremana; herritar eta eliztar bazterrekoa ohi da, botere zibil eklesiastikoen dogmak dogmatzat hartzen ez dituena; poeta bat da, zientziaren ekarpenak bere esparrura eraman eta sinbolo edo metafora gisa erabiltzen dituena, adieraziezina adierazteko ahaleginean, astuntasunari graziaren kontzeptua kontrajarriz, adibidez, Arkimedesen printzipioaren interpretazio sui generis batean —ni ere izan naiteke zientzietakoa: ...Gurutzekoa, berriz," gizagaixo goitik beherainoko" bat zen, lurrean esertzen zena," morisko txiro mutur beltz" bat iduri; gizon ezdeus bat zen, gainera —fraidetto bat fraide bat baino gehiago—, txikia eta argala —‘pocas carnes’—, itsusia, eskorpioiak ere kontsolatzeko modukoa... baina zorrotza ere bazen, eta nornahi ateratzen zuen bere onetik bere
|
hitzekin
eta bere jardunarekin, baita Teresa bera ere, Teresa Jainkoa" motzean lotzen" saiatzen zen bakoitzean, estasiak eta mesede bereziak amets, halaxe mintzatzen baitzitzaion fraide karmeldarra: " Ez hau, ez hau eta ez hau; ezer ez, ezer ez, ezer ez; oro biluz eta oro gau", bereari ohi bezala eutsiz, segurtasun guztien bestaldean, non erbestea egurats gorriak bakartutako txori zauridun bat den.
|
|
|
Apaiz egingo naiz" esan nizun, halako zerbait—; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari: " Haur fedea ez zait nahikoa"; hitzik gabe gelditu nintzen, baina ez hitzak etorri ez zitzaizkidalako —Jesusen
|
hitzekin
erantzutea bururatu zitzaidan: " Haurrak egiten ez bazarete, ez zarete zeruko erresuman sartuko" —, baizik eta zuk ezohiko begi haiek jarri zenizkidalako —bizitzan behin sentitu izan dut zure begirada era horretan, eta orduantxe izan zen! —, ez apalak —ez ziren hiltzera kondenatua dagoen ardi batenak— eta ez harroak —une hartan beste kode batean ari zintzaizkidan, zinez, esan zenuèn hura besterik esan nahiko ez bazenit bezala, oilarkeria orotatik urrun—, zureak begi egiazkoak baitziren une hartan, egiari —zure egiari— eusten ziotenak, sentimenduei lotu gabekoak:
|
|
2011
|
|
|
Eta don Marianok bere belarrekin eta bere
|
hitzekin
sendatu zuen.
|
|
|
Nik behin baino gehiagotan entzun nuen hitz hura gurean bederen, eta zuk berdin: antzeko
|
hitzekin
ez bezala, ahoskatzen ez zenuen, bada, hitz hura, letrak edo silabak jan edo erantsi gabe!
|
|
|
Narraziook ia arkeologia dira jadanik, zorionez. Irakurlea konturatuko da (barre apur bat ere egin dezakeela pentsatzen dut) datozen testuok irakurriz, nola genbiltzan haztamuka
|
hitzekin
, nola fantasia asko izan behar zuen literaturak sasoi batean errealitatea jasan ahal izateko.
|
|
|
Mandoak atzeko hankak astintzen zitian ukuiluko sabaia jo arteraino, eta etxeko eta auzoko guztiak hantxe, izu ikarak janda etxera ekarri berria zen mando harekin, zer gertatu behar zuen eta kezkaturik. Eta Hans handi hori joan zuan mandoaren ondora, eta lau
|
hitzekin
eta zurdetatik atzapar handi haiekin egindako heldu batekin, akabo mandoaren aztoratzea eta haren espantuak.
|
|
|
Bi zutabetan, abesti bat zetorren. Zutabe batean argentinarraren
|
hitzekin
, bestean euskarara itzulita.
|
|
|
–Dena esan dezake zinemak, osotasun handiena du artistikoki eta komunikazio modu onena da, erritmoarekin,
|
hitzekin
, argi eta itzalekin, leku batetik bestera eramaten zaituelako, berak nahi duen bidea jarraituz.
|
|
|
Ekialdeko Izarra (1977). Abentura horretan (gaur egun oraindik ere) lagun izan zuen Koldo Izagirre idazlea, eta honek ondorengo
|
hitzekin
gogoratu zituen (Argia aldizkarian, 1999an) Berasategiren hastapenak: –Artista zen eta artista nahi zuen izan eta artista orok egin beharrekoa egin zuen:
|
|
|
Bere txakur inseparableari. Basko? izena jarria zion, bere
|
hitzekin
esateko,, fideltasunagatik?.
|
|
|
Loritoarenak agoantatzen ari nintzela iritsi zen Narinhel. Haren begien distirak ahanztura ekarri zidan, eta ni inoiz egitera ausartu ez nintzena egin zuen bi
|
hitzekin
: Loritoa uxatu.
|
|
|
Baina ez al zuen ba berak agintzen? Eta jarraitu egin zuen harrera
|
hitzekin
, zutik ipinita:
|
|
|
eta. Antzola?
|
hitzekin
ere ez zuten ezer hoberik lortu.
|
|
2012
|
|
|
–Ez ditut gauzak batere argi. Ez dakit nola jokatu nukeen aita on bat izateko egoera honetan, aitortu zion Pablori, erregu itxura zuten
|
hitzekin
. Isilean eman zuten minutu inguru eta berriro Jose hasi zen hizketan?.
|
|
|
Liburu hau idazterakoan konturatu naiz horretaz, hori zela Benitoren gonbita: bera entzun genezan, gero geuk geure ibilbidea egiteko, gure
|
hitzekin
, gure aurkikuntzekin, gure hanka sartzeekin. Berak zorroztu egin digu ikuspegia, baina tresna gurea da, askatasun psikologikoa neurea bakarrik izan daiteke,, nik askatatuko zaitut?
|
|
|
Horrelakoa da Benito. Mila aldiz esan digu berari ez zaiola axola gu ados egotea edo ez bere
|
hitzekin
. Guk geure gogoeta abiatzea nahi duela, geure kabuz iristea gauza garrantzitsuekiko ondorioetara, geure ahalmena erabiliz, geure adimena, geure sentiberatasuna, geure askatasuna.
|
|
|
–Gizon baten balioa ez da haren anbizioa baino handiagoa?. Birritan pentsatu gabe, zuk Napoleonen
|
hitzekin
ihardetsi zenion: –Bi indar baino ez daude mundu honetan, ezpatarena eta izpirituarena.
|
|
|
Mundua esaten ez diren
|
hitzekin
egina dago.
|
|
|
–Ama mindu duzu zure
|
hitzekin
! –aurpegiratu nion.
|
|
|
Elenaren musu goxoa mingainen arteko korapilo bihurtu nuen. Eta
|
hitzekin
asmatu ez nuena ekintzekin are eta gehiago nahastu nuen. Hura izan zen hasiera eta akabera.
|
|
|
Eta hori da, dudarik gabe, zenbait jenderentzat, ezkondenaren arrazoi bat kontu handikoa. Ezin jasan ahal baitu, Sastreren
|
hitzekin
jarraitzeko,, disolverse en la sopa de las condenaciones e indiferenciarse, en este sentido, de las fuerzas más reaccionarias cuya «condena de toda violencia» y su consideración del derecho a la vida como «sagrado» son formulaciones cínicas e hipócritas? (Gara, errep.).
|
|
|
Xato kabroia. Ze erraztasuna duen Arrasateko bertsozaleak
|
hitzekin
jolas egiteko. Takatakatxan eta dinbilidanbala.
|
|
|
Oso ongi ulertzen nuen hizkuntza hura, eta zutituz, yahoo gizagaixo bat nintzela erantzun nion, houyhnhnmengandik deserriratua, eta mesedez alde egiten uzteko erregutu nien. Harritu egin ziren beren hizkuntzan erantzuten niela entzutean, eta nire aurpegieragatik europarra izango nintzela pentsatu zuten; baina ez zuten ezer ulertzen zer esan nahi nuen yahoo eta houyhnhnm
|
hitzekin
, eta aldi berean barre eragiten zien hitz egitean nuen doinu bitxiak, zaldi irrintziaren antzekoa baitzen. Izuaren eta gorrotoaren artean dar dar egiten nuen etengabe; alde egiten uzteko erregutu nien berriro ere, eta poliki poliki kanoarantz abiatu nintzen; baina heldu eta zein herrialdetakoa nintzen galdetu zidaten, nondik nentorren eta beste gauza asko.
|
|
|
Eta, baldin eta hartaz ez pentsatu izana aitortzen bazuen, ahakarrak ugari izaten ziren, eta aldiro betiko
|
hitzekin
bukatzen ziren:
|
|
|
Ahozabalka maitasunaren atzetik, zamo bat uraren atzetik bezala sukalde bateko mahai gainean. Lausenguzko hiru
|
hitzekin
, adoratu egingo zintuzke, ziur naiz! Benetan goxoa litzateke, xarmagarria!...
|