|
2000
|
|
|
Mugitegiko mentu oin basaken urtebeteko landaretxoak, azkenekoa. Rivas idazle galizarrak
|
dioen
sagarrondo heldu eta zaharren itxura artritikoa neguari usaina hartu ordurako agertzen da; ez ordea sagarrondo gazte marduletan. Gazteak hostajeari luzeago eusten dio, neguko hotza eta ilunpearekin deman, harro.
|
|
|
Inoiz lehorreratu ez den arren, badaki nolakoa den Parisko Point Neuf zubitik" Bateau Mouche" ak (untziak) pasatzen ikusten egotea.Bederatziehunentzat emakume bat ezagutu, ezkondu eta seme alabak munduratzearen plana ez da batere kilikagarria. Berak
|
dioen
moduan" nire mundua pianoaren teklak dira"," ni ezin naiz munduaz jabetu tekla gehiegi dituelako" eta" mundua teklatu bat da non bakarrik Jaungoikoak jotzen duen".
|
|
|
Umeak parte hartzaile dira, baina ez jende askok
|
dioen
modura, neurri batean baizik. Uste okerra zabaldu da, hau da, haurrek zenbat eta oihu gehiago egin, orduan eta ikuskizun hobea izango dela, bada ez, ez nago ados horrekin, umeek ere publiko bat osatzen dute.
|
|
|
Idazle urdazubiarraren" Gero" ospetsua modu irakurterrazago batez eskaini nahi izan du Salaberrik. Edizioaren egileak hitzaurrean
|
dioen
moduan," ez da hori izan hautaketarako arrazoi bakarra; bazen besterik ere, hots, Axularren hausnarketa eta pentsamendu horiek hizkuntza bereziki ederra, aberatsa, neurtua eta doinuduna hain zuzen, honelako gogoeta eta sententzia lan gorenetan ohi denaren parekoa". Gogoeta horiek entresaka moduan eta deskontestualizaturik eman arren, Axularren prosaren ezaugarriak nabarmen erakusten direla uste du Patxi Salaberri aramaioarrak
|
|
|
Aukera itzela Zamudioko euskara entzun eta ikasteko. Zamudioko herri esakuneak
|
dioen
bezalaxe," Lagatzuek berba iten jakingo baleu, zenbet gauze esango leukez!".
|
|
|
Esan bezala liburuaren egitura hamar narraziok osatzen dute, luzera, taxuera eta gai ezberdinekoak dira. Amaieran, Sarrionandiak berak erantsiriko oharrak ikus daitezke, berak
|
dioen
moduan" irakurlearentzat erreferentzia literarioen azalpen gisa" erantsiak. Azkenik, aldiz, Bernardo Atxagak POTT bandaren kide ziren garaietako idazle lagunen arteko konplizitatea agertu alde Jean Baptiste Hargous
|
|
|
Joan San Martinek (Egan, 1984, 3 alea, 156 or.)" metaforaz eta kontraesanez" egina dela diosku: " poesia absurdu horietakoa dirudi, ez itxura hutsez, baina egia garratza" (157 or.). Kalitate aldetik egileak berak hitzaurrean
|
dioen
moduan kalitate onekoa ez ote den sujeritzen du baina" gauza berriak esaten ditu Bordelek Donostiako gaztelutik eta Etxahunek galeretatik esan ez bezalakoak." (158 or.)
|
|
|
Gainera, irudi poetikoen bidez pertsonaien izakera ederki islatzen du. Felipe Juaristik
|
dioen
modura," liburuaren lirismoa pertsonaiei ere kutsatu zaie, lausotzeraino batzuetan. Irrealak dirudite, ez errealitatetik kanpo daudelako, errealitatearen eta fantasiaren artean aise dabiltzalako baizik" (El Diario Vasco).
|
|
|
Horrez gainera, Adierazpen horren 2 artikuluko lehen zatian ikus dezagu zer
|
dioen
: –... eta ez da inor bereziko arraza, larru kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo beste inolako gorabeheragatik?.
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo
|
dioen
legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupu... Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
|
Izaeraren oinarria existentzia dela
|
dioen
hastapenetik abiatzeagatik hain zuzen, gogamena bizitzaren ondorioa dela uste zuen. Haatik, engaiamendutik sorturikopentsamendua, askatasuna baldintza dezakeenaren aurreko jaurkitzean ekoiztendena dugu, bere aburuz.
|
|
|
Psikoterapien formula orokor bat eman nahi badugu, bestearen irudiak, i (a) Lacanek
|
dioen
modura, subjektuaren niarengan?, m?
|
|
|
Eragin ekidinezin honek familiarenfuntzionamendua aldatu egiten du, eta hau sistema berrira egokitzen da. Eboluzioteoriko hau berriro ere Fisikan sostengatzen da zati batean, partikulaazpiatomikoak aztertzen dituen eta partikulak batzuk norbaitek begiratzendituenean bakarrik existitzen direla
|
dioen
harrigarrizko ondoriora heldu zen FisikaKuantikoan hain zuzen ere. Objektibitatea eskuraezina den zerbait gisa agertzen daazkenik, eta behatzaileak testuinguruan duen eragina kontuan hartzen ez dutenazterketek baliagarritasunik ez dute.
|
|
|
Teknika honetan eta berari eusten
|
dioen
oinarri teorikoetan, bigarren mundu gerratea erabakiorra gertatu zen. Ikuspuntu psikoanalitikoko hainbat psikiatrek. Bion ek eta Foulkes ek adibidez?
|
|
|
Beraz, ez legokemintzorik mundu errealean; eta enpirikoki existitzen den mintzoa gizakiarena bakarrikdenez gero, ez legoke orduan gizakirik munduan. Egia
|
dioen
mintzoa zentzumenezkokokagunetik irteten da; baina irten daiteke hemengo kokagunea, alegia, izaki espaziala, denborazkoa ere badelako soilik, iraganean suntsitzen delako. Eta iraganean desagertzen den errealitateak mintzo legez dirau orainaldian, jadanik errealitate zentzumenezkorik gabe.
|
|
|
Albiste iturri hau, tamalez, nahiko bazterturik dago hainbat irratitan. Beste irratiek ematen dituzten albisteak jasotzea, konpetentziak zer
|
dioen
jakitea, irratilari profesional guztien gogoan izan litzatekeen arren, erredaktore askok ukatu egiten dute hedabide lehiakideak informazio iturri izan daitezkeenik. Hala ere, argi dago irratilaria ezin dela gertakari guztien gainean informaturik egon, beti egongo baita zerbait itzuriko zaiona.
|
|
|
Eskaera horien artean (nazionalismoarentzako baldintza egokietan, jakina), kulturarenak kolokan jar dezake Estatu monolitikoa, eta hori, Esteva k
|
dioen
moduan, Estatuak garbi asko dakien zerbait da:
|
|
|
Bestalde, Prost ek103
|
dioen
moduan, orduan inoiz baino gehiago geografia eta historiaren irakaskuntzak sentimendu nazionala indartzea zen helburua; alde batetik, Frantziako geografiaren irakaskuntzak muga, naturalak, nabarmenduko lituzke, eta, bestetik, Frantziako historiaren irakaskuntzak, nazioaren?
|
|
|
Oraintxe bertan aipatutako hitzek ondo asko azaltzen dute hezkuntza sistemak berezitasunak eta batik bat, particularismes régionaux, ak desagerrarazteko duen borrokaren barruan irakasleriak beteriko zeregina. Brél ek107
|
dioen
moduan, eskolak sustrairik gabeko pertsonak sortzen zituen,, dépaysés chez eux?. Eta ez bakarrik, patois, en aurkako borrokaren bidez hau funtsezkoa izanik, lehen ikusi dugunez; eskolak eta honen barruan, irakasleak Frantziarentzat traumatiko suerta zitezkeen kultur identitateen aurka egingo zuen era berean, zentzu honetan, irakaskuntzak izaera nazionala zuen kontzientzia kolektiboa modelatuz.
|
|
|
Espainiako geografiaren irakaskuntzari dagokionez, antzeko irakurketa egin daitekeelakoan gaude. Historiaren irakaskuntzarekin gertatzen zenaren antzera, geografiaren irakaskuntzaren helburua ere sentimendu nazionala indartzea zela esango genuke, eta bat gatoz Mira k
|
dioen
honekin:
|
|
|
243 Hona hemen zer
|
dioen
Gómez-ek irakasle eskolek zein hauek ekarriko zuten irakasleria estatalaren sorrerak Estatuaren asmoak burutzeko izan duten garrantziaz: –
|
|
|
Hezkuntza politikaren aldetik, 1821eko. Reglamento, aren indargabetzeari. Plan Calomarde? 141 izenarekin ezagutu zena aldarrikatu zen 1824an. Bi dira, Viñao k142
|
dioen
moduan, plan horren ezaugarririk garrantzitsuenak: uniformizazioa, alde batetik, eta kontrol ideologikoa, bestetik.
|
|
|
Edonola ere, ez da gutxietsi behar, guztiz berria zen irakaskuntza plan orokorrari erantzuteko helburua burutzeko sortu nahi zen ikuskaritza tresnaren garrantzia, horrek garbi asko erakutsi baitzuen Estatuak irakaskuntza kontrolpean izateko zuen asmoa(. Habrá una dirección general de estudios,..., a cuyo cargo estará, bajo la autoridad del Gobierno, la inspección de la enseñanza pública?, 369 art), edota, nazioa? ordezkatuko zuen Gorteen irakaskuntzari buruzko ardura finkatzen zuen erabakiaren garrantzia(. Las Cortes por medio de planes y estatutos especiales arreglarán cuanto pertenezca al importante objeto de la instrucción pública?, 370 art.). Laburbilduz, eta Ruiz Berrio-k
|
dioen
moduan:
|
|
|
Hau da, goreneko lege koadroa sortzeko gertakariak eta kontuan hartu behar da, hori Estatuaren antolakuntza juridiko politikoaren oinarria dela Nazioa gorpuzteko beharrari erantzun zion, eta honek berekin hezkuntza alorrean Estatuaren ekarri zuen. Beste era batera esanda, konstituzioarekin Estatuak sortu zuen antolakuntza sozio-politiko berriak aldi berean Estatuaren hezkuntza politikaren sorrera ekarri zuen110 Puelles ek111
|
dioen
moduan, Cadiz-ko Konstituzioak, gero aipatuko ditugun Quintana-ren. Informe, delakoarekin eta 1814ko lege proiektuarekin batera, Espainiako hezkuntza sistema nazionalaren sorburuen iturria osatu zuen.
|
|
|
Labur esanda, Antzinako Erregimenarekiko lotura hautsi eta Estatu berria eraikitzea. Izan ere, Gil de Zarate ek berak
|
dioen
moduan,. La instrucción... estriba en ella la base más firme de todo sistema político? 152 Helburu horretara zuzendu zen epealdi hartako antolakuntza sukarra, eta diogunaren adibide batzuk aipatzearren, hona hemen Estatu Nazio espainiarraren eraikuntza prozesuan guztiz garrantzitsu suertatu izan diren. Ministerio de Fomento, hark hartutako bi erabaki:
|
|
|
PUELLES, M. de (1986): Op. cit; 121 Errektorearen irudiak aparteko garrantzia zuen; izan ere, unibertsitate bakoitzaren zuzendaritza funtzioaz gain, Gil de Zarate-k
|
dioen
moduan,, en ese sistema centralizador eixistia (sic) la tendencia á hacerlos gefes (sic) de toda la instrucción pública en el distrito que á cada uno se le señaló? (GIL de ZARATE, A.:
|
|
|
Baina, Dávila k dioskunez,, hasta la ley Moyano de 1857, podemos decir que las escuelas normales no serán concebidas como centros profesionales de formación del magisterio? 227; hots, garai honetara iritsi arte, ez zegoen irakasle ikasketen inguruko planteamendu globalik, eta, Gil de Zarate-k
|
dioen
moduan, urte askotan, irakasle eskolak sortu arren,, la autoridad suprema carecía de fuerza? 228 1843ko araudian229 ikus daitekeenez, gobernua oinarrizko errealitateaz jabetu zen: irakasle eskolak sortzea ez zen nahikoa; kontrolatu egin behar ziren, lan horretaz probintzietako batzordeak arduratuko zirelarik (buru politikoaren begiradaren pean, noski) 230 1845 urterako, oso epe laburrean beraz, estatuko probintzia gehienek beren irakasle eskolak zituzten (salbuespenen artean Bizkaia eta Gipuzkoarenak nabarmenduko genituzke, Arabak eta Nafarroak berenak zituzten bitartean), prozesu horretan buru politikoak, Estatuko ordezkariak alegia, dinamizatzaile nagusiak izanik.
|
|
|
delakoaren egitura korporatibo berberean parte hartuko zuten. Dávila k
|
dioen
moduan:
|
|
|
...zia; edo beste era batera esanda, irakasten denaren bidez ere egiten dira herritarrak, eta herritar horiek eraikitzen ari zen nazioaren partaide konsziente izan zitezen irakaskuntzaren curriculumari izaera nazionala eman behar zitzaion255 Curriculuma erreformatzeko joera garai ezberdinetan oso bizia izan bazen ere256, Moyano legeak inflexio puntu nagusia markatu zuela esan daiteke; Villacorta k257
|
dioen
moduan, aurretik izandako liberalen erreforma saiakera ezberdinek Moyano legean aurkitu zuten burutze unea, lege horrek ikasketen antolakuntza hierarkikoaren eskema osatzen duen heinean, eta hau zuzenean lotu behar da eraikitzen ari zen gizarte mota berriarekin, zeinak Estatu nazioaren testuinguruan izango zuen bere kokagunea.
|
|
|
274 Tievey k
|
dioen
moduan, komunitate nozioa gauzatu ahal izateko, elkar komunikazioa guztiz funtsezkoa da; horrexegatik da hain garrantzitsua hizkuntza komuna izatea (TIVEY, L.: Op cit.; 98).
|
|
|
" Eta zuk ere izango duzu zerbait kontatzeko, e Fergus?", itaundu zuen Txemak, bertsoak
|
dioen
eran, edan tantokin poztuta.
|
|
|
—Ongi duk, seme... baina badakik zer
|
dioen
erran zahar zuhurrak: bakoizari berea, zuzenbidea —eta, gurutzea eskurat emaiten zidala, orduan ere irri egin zidan:
|
|
|
—Jakintasunaz ari zara zu, baina hara zer
|
dioen
Jakintasunaren liburuak: Vani sunt omnes homines in quibus non subest scientia Dei, 14 eta zure zientzia gizonen zientzia da, ez Jainkoarena!
|
|
|
—Behin baino gehiagotan aipatu izan dizut, Joanes, Sapientia ko liburuko erran hura, zeinak
|
dioen
: Clara est, et quae numquam marcescit, sapientia; et facile vi de tur ab his qui diligunt eam, et invenitur ab his qui quaerunt illam —eta, amari be ha tradukzionea egiten zuela, erran zuen—:
|
|
|
" Eliza katolikoa Kristorekin jaio zen; protestanta, aldiz, Lutherorekin, eta, beraz, Kristok fundatu zuen Eliza Katolikoa eta Lutherok protestanta. Eta, orain, erabaki zuek, fundatzailearen arabera, nork duen arrazoin...", korua Credo aren bertset hari lotu zitzaionean, hain zuzen ere, zeinak
|
dioen
: et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam; eta hain eder eta hain paregabe iduritu zitzaidan ikusten eta aditzen ari nintzena, non bururatu baitzitzaidan ezen, egiaren eliza, eliza katolikoa baizik ez zitekeela izan; eta koruak errepikatu zuen:
|
|
|
Ordea, ez ote dakigu biok ezen Axularrek ongi baino hobeki frogatu zigula bere Gero hartan ezen euskara latina, frantsesa, gaztelania edo bertze erdara eta hizkuntza bezain urrun irits zitekeela... eta arrazoin zuela, halatan, noiz eta erran baitzuen ezen euskaldunona zela falta, ez euskararena? Edo, Graciánek
|
dioen
bezalakoak ote gara, noiz eta baitio El criticón en: Verás hombres más cortos que los mismos navarros, corpulentos sin astucia,(...) en el cuerpo gigantes, en el alma enanos?
|
|
|
—Joanes, hik badakik nola Bibliak
|
dioen
ezen Kristo urgainean ibili zela. Ordea, enetzat harrigarriena ez duk nehor urgainean oinez ibiltzeko gai izaitea, baina arrazoinaren aitzinatzeko gai izaitea eta, ondorez, filosofia naturalaren korapiloen laxatzeko gai izaitea, konparazione, nola egin baitzuen Arkimedesek, noiz eta formulatu baitzuen bere printzipioa, untzi eta belauntzien flotazioaren harroin dena.
|
|
|
Eta, alde batetik, nola Abrahamek, Jainkoaren manuz, semeari lehenengoan bizia barkatu baitzion, baina nork daki bigarrenean jarriko ez ote zen erran zuhurraren menerat, zeinak
|
dioen
: " Lehenengoan barka, bigarrenean, urka"; eta, bertzetik, nola labana begiztatu orduko, orein eta zezen sastatuen iduriak etorri baitzitzaizkidan gogorat... hala, ihes, itzuri eta eskapatu, hirurak baterat egitea bururatu zitzaidan.
|
|
|
Egia da azkenean denera ohitzen garela
|
dioen
esaera. Hasiera batean, Karmeloren deiak entzuteko irrikaz egoten nintzen, baina entzutearen poderioz edo, haren deiek gero eta axolagabeago uzten naute.
|
|
|
Vienako Zirkuluaren etapako bere azken urteetan, Carnap ere erabat ados agertu zen egia enuntziatuaren eta ‘errealitate’ edo ‘emandakoaren’ arteko egokitzapenean ez datzala
|
dioen
ikuspegiarekin. 1934an, aipaturiko Logische Syntax ean, bere errealismoaren aurkako joera ezarri zuen berak Tolerantzia Printzipio deiturikoaren gerizpean.
|
|
|
Tesi honek enpirista asko idealismorantz eraman arren —hautematen dugun mundu materiala ukatzera heldu zen Berkeley—, garrantzizkoena beste honako hau da, alegia: ideiak ezagutzen ditugula
|
dioen
tesiak enpirista ugari psikologian murgildu zituela, ideien artean ematen diren asoziazioak azaltzeko mekanismo psikologikoez arduratzera eramanez. Beraz, jarduera psikologista honen arabera, ideiak ziren munduaren eta ezagutzaren azken maila, den dena azaltzen zuten, bai kanpoko gauzak bai barrukoak, ideia bakunak ideia konplexuen azalpenetan agertzen baitziren.
|
|
|
Gizaki bati libreki basoaren zuhaitz batean jaiotzeko aukera emango balitzaio, batzuek zuhaitzik ederrena edo altuena aukeratuko lukete, beste batzuek txikiena, eta beste batzuek zuhaitz ertaina aukeratuko lukete edo batez bestekotik behera dagoen zuhaitza; eta nago hau ez litzatekeela filisteismoagatik izango, beste batek altuena aukeratu duen zio beragatik edo zio mota beragatik baizik. Gure bizitzaz dugun sentimendua eta munduan bere ikuspuntua aukeratu zezakeen izakiaren sentimendua erkagarriak izatea, nire ustez, jaio aurretik gure gorputza aukeratu dugula
|
dioen
mitoan —edo sinesmenean— datza.
|
|
|
Baina, halaber, ez ote nuke hurrengoa galdetu ahal izango: " gizaki bat hiltzen dutela ikusiz gero —ikusten dudanak besterik ez nau hunkitzen, edo hemen gizaki bat hiltzen dutela
|
dioen
hipotesiak, besterik ez"?
|
|
|
Caño Casiquiare igaro ondoren, beraz, Rio Negrora heldu ginen. Erabat ezberdina da ibai hau; Orinocok ur horiak ditu, eta Rio Negrok, izenak
|
dioen
moduan, ur ilunak, beltzak. Santa Rosara abiatu ginen Rio Negron behera.
|
|
|
– Entzuten al duzu zer
|
dioen
kantuak? –galdetu nion Lauaxetari.
|
|
|
Neureari eutsi nahi diot. Ni Zeanuriraino noa, bidez bide eta mendiz mendi, baina ez biderik zuzenenetik, biderik ederrenetik baizik, horixe baita beti, Joxean Artzek ederki
|
dioen
moduan, biderik laburrena. Eta iparrorratzik gabe.
|
|
2001
|
|
|
Dudarik gabe, behi zoro eta dioxinen asuntoek alarma sortu dute kontsumitzailearengan. Izan ere, elikadura motak eragin zuzena du gure osasunarengan, esaera batek
|
dioen
moduan" jaten dugunaren araberakoak izango gara"
|
|
|
Arte galerien funtzioa berez artisten lanak promozionatu eta saltzea da. Baina sarritan zubi lana ere egin behar izaten dute edo, Fernando Illanak
|
dioen
moduan," kudeaketa publikoak egiten ez duen lana. Kudeaketa publikoak bestelako lana egin izan balu, galeriek kontserbadurismora joko lukete.
|
|
|
Arrazonamendu bitxi samarra irudituko zaio, agian, bati baino gehiagori, baina orduko pentsamolde zabalduenaren isla baino ez da. Eta, dena den, Gurutz Ansolarentzat" emakumeak, gaiñera, ez du behar lana, gaur, hemen, bera, bere izatea, delibratzeko, baizik emakumeak gizarte herriari eman nahi
|
dioen
emankortasuna errealizatzeko. Emakume lankidearen ugaltzeak lekarkean emankortsuna oparoa litzateke".
|
|
|
Euskara nafarren hizkuntza dela
|
dioen
lehenengo dokumentua plazaratu du Mintzoa argitaletxeak. Ale originala 1167 urtekoa da eta Iruñeko katedralean dago gordeta.
|
|
|
Herriari, Euskal Herri osoa ez den baina Euskal Herriaren abangoardia den EAEko populuari, egindako inbertsio erraldoi horren emaitza sinatzea baizik ez zitzaion geratzen. Hori eskatzen zuen logikak, dena erabakia dela, dena manipulagarria dela, dena lotua dagoela
|
dioen
logikak. Eta herri honek bere erabakia hartzea erabaki zuen.
|
|
|
Badihardugu Elkarteak Deba bailaran berezko diren hitzak eta esapideak erabiltzea nahi du, igelari" ugarixoa" esatea, edota elkartearen izenak
|
dioen
legez, euskara batuan" ari izan" erabiltzen den lekuan badihardut edota badihardugu erabiltzea. Euskalkia baita, herri bakoitzaren nortasunaren islada eta aldi berean euskaldunok desberdintzen eta batzen gaituena
|
|
|
Polioaren birusa 20 herrialdetan bizirik dago oraindik ere, eta OMEren helburua urte amaierarako gaixotasuna10 herrialdetara jaistea da eta birusarekin 2002 urterako akabatzea. Horrela 2005 urterako birus erabat mundu osoan desagertua dagoela
|
dioen
ziurtagiria lortu ahal izango litzateke.
|
|
|
Horretarako usaimen berezia baitzuten banderizoek. Eta horrek bertan behera uzten du, hain zuzen, euren arteko arazoa Gaztelarekiko jarrerak ekarri zuela
|
dioen
hipotesia. Gaztelako koroak XV. mendean bizi izan zuen krisi dinastikoan geratutakoa Ahaide Nagusien oportunismoaren adibide garbia da:
|
|
|
«Nire herrikoek Euskal Herria nire begien bidez ikusten dute. ETAri buruz eztabaidan hasitakoan, isiltzeko eskatzen diet. Gauzak iristen zaien informazioak
|
dioen
bezalakoak ez direla esaten diet. Hori alde bateko propaganda dela, eta herriari galdetu behar zaiola zuzenean, bitartekorik gabe. Elkar ezagutzeko besterik ez bada ere.»
|
|
|
Ohituraren arabera, bertan Mari bizi da, euskal mitologiaren jainkosa nagusia, eta bere basoetan Basajaun mitikoak ere gordeleku aurkitu zuen. Zuberotar esaera zahar batek ere
|
dioen
moduan," Orhiko txoria, Orhin laket".
|
|
|
Azken batean, nobela bilakuntza dela
|
dioen
egile honek badaki beste generoekin konparatuz, nobelaren ezaugarri nagusia egiaztagaitza izatea dela (ideia Michel Butorrena da). Eta errealitateez hitz egiteko, estilo eta egitura mailako ikerketak ezinbestekoak direla:
|
|
|
Irakurleak ardura gehiago edukiko du egiazkotasun frogetan, bilakaera literarioaren egokitasunean baino. Horregatik izango da, Butor ek Balzac ez
|
dioen
moduan, hain garrantzizkoa narratzailearen trebetasuna: nolabait esateko, narratzaileak progresiboki pertsonaia" erreal" hauek bere mundu literariora ekarriz, nobelaren unibertsoan barneratuko ditu.
|
|
|
J. Ortega Gasset ek bere Estudios sobre el amor (1939) gogoangarrian zioskun bezala, maitemindutako emakume batek nahiago du bikoteak eragiten dizkion nahigabe eta sofrikarioak jasan haren indiferentzia pairatu baino. Hortik, Florak pianoz jotzen dituen piezetan aireratzen den irudi malderra," Look at me, I am as helpless as a kittem up a tree"
|
dioen
kantan bezala (18).
|
|
|
, amaieran bere buruaren biktima suertatzen den senar honek, ezin du aitortu emaztea beharrezko zaiola bizitzen segitzeko, bere burua erabat ez suntsitzeko, eta Florak egindako aukera (Mollyk bezala, senarrarekin geratzea erabakitzen baitu), sinestezina iruditzen zaio. Saizarbitoriaren aurreko bi nobeletan bezala, hemen ere agertzen zaigun J.J. Lasa psikiatrak
|
dioen
moduan (136), larrialdietan fabulaziora jotzeko joera baitauka protagonista honek. Baina fabulak (literaturak) arriskurik ez duen bitartean, bizitzak bai.
|
|
|
J. Ortega Gasset ek bere Estudios sobre el amor (1939) gogoangarrian zioskun bezala, maitemindutako emakume batek nahiago du bikoteak eragiten dizkion nahigabe eta sofrikarioak jasan, bere indiferentzia pairatu baino. Hortik, Florak pianoz jotzen dituen piezetan aireratzen den irudi malderra," Look at me, I am as helpless as a kittem up a tree"
|
dioen
kantan bezala.
|
|
|
Hortik, nobelan aipatzen den balizko nekrofilia (130), edo prerrafaeliten koadroetan antzematen den edertasun morbosoa. Victoriak
|
dioen
moduan," Sleeping beauty" ak (126) maite zituztelako prerrafaelitek, Perrault eta besteren bertsio edulkoratuek azaleratu ez dizkiguten loti eder bortxatuak. Heriotzaren Aingeru hori da, hain justu, Juan Martini azalduko zaiona Eugeniak aluan duen testura hurbiltzen denean.
|
|
|
Horren ondorioz, merkatuaren etsai handia Estatua dela
|
dioen
ideia atzera geratzen da eta Estatuak gero eta aukera gutxiago du ahalmen ekonomikorik ez duten pertsonei arreta eskaintzeko.
|
|
|
Janari arinen aldeko defentsan hasi zinenean, harrigarri gertatu zen horrelako oturuntzak eskaintzen dituen pertsona batek nutrizioa kontuan izatea eta mahaitik beteta altxa behar dela
|
dioen
premisa baztertzea.
|
|
|
Valentziako Psikologoen Kolegio Ofizialak
|
dioen
arabera, gurasoek alabekin hitz egin lukete, bat batean erabateko ezezkoa eman ordez, itxaronaldia proposatuz. Ondoren, nerabe horrek nozitzen duen kezka ikerturik, estetikako ebakuntza egiteko alternatiba berriro balora daiteke baina, era berean, badago itomen edo obsesio hori psikoterapiaren bitartez baretzea ere.
|
|
|
Era berean, produktu toxikoek ere argi eta garbi zer den
|
dioen
etiketa eduki behar dute.
|
|
|
Ez utzi giltza jokorik inon ezkutatuta, ez eta noiz itzuliko zaren
|
dioen
oharrik ere.
|
|
|
Errealitateak berak zer
|
dioen
hobeto ikusteko, SIADECOk 1996ko ekaineanburuturiko. Helduen Euskalduntzea: Eskaintza eta Eskariaren egoera eta Etorkizunaren aurreikuspenak?
|
|
|
Ikasleek gramatika zerbaiterako nahi zuten, gramatika horrekin zerbaitegin nahi zuten; bitartekoa zen gramatika, ez helburua. Llobera k
|
dioen
moduan: «ikasten irakatsi behar dugu, eta ez gramatika irakatsi. Irakasleak zein ikasleakinterpretatutako gramatika izan behar da, eta ez irakasleak soilik emandakoa.Kontzientzia gramatikala aldatu behar dugu:
|
|
|
Beste modu bateraesanda: rolen erreibindikazioa ageri da hor, senarrak oilar eta emazteak oilo izanbehar duela
|
dioen
gizalege matxista baten erreibindikazioa: inor jipoitzekotan, oilarrari legokioke oiloa jipoitzea; hori da dokumentu horretan ageri den araua.
|
|
|
Lasagabasterren aburuz, euskal eleberrigintza zuzenean igaro zen erromantizismoohiturazaletik modernotasunera, hots, errealismoaren etapatik igaro gabe. Eta, berak
|
dioen
legez, «hain zuzen, errealismoa da genero gisa eleberria heldutasunerairitsi dela adierazten duen markagailua»1 Izan ere, Lasagabasterren iritziz, eleberriaren eta errealismoaren arteko lotura ontologikoa da, eleberriaren azkenhelburua, azken hitzaren zentzu bikoitza besarkatuz, «errealitatearen sinbolizazioeta errepresentazio forma bat»2 ematea baita. Zerk oztopatu du, bada, hain luzazeuskal eleberrigintzaren bitarteko errealitatearen errepresentazio edota sinbolizazioa?
|
|
|
Amaitzeko, Luigi Bordoni ren bertsoak aipa daitezke, liburuari izena ematendion filmaren izenburua eta hasieran datorren poemaren aipua, eta hirurokistorioaren une desberdinetan ikusten duten filma, nolabait narrazioa biribiltzenduena, eta izenburua justifikatzen duena. Izurdeez mintzatzen ari da, eta honahemen zer
|
dioen
:
|
|
|
Hortik, Florakpianoz jotzen dituen piezetan aireratzen den irudi malderra,. Look at me, I am ashelpless as a kitten up a tree?
|
dioen
kantan bezala.
|
|
|
Interneteko gaur egungo behi flakatuen garaian, Alberto de Oliveira Madrilgo kazetari gazte batek ‘Bakarrik Ondo Noticias.com’ jarri du martxan. Ekimen berezia da, eta albiste txarrak besterik ez direla
|
dioen
topiko zaharra hankaz gora jartzen du. Hala, Interneteko egunkari berri honek eguneroko albisteak iragazten ditu berri onen berri emateko soilik.
|
|
|
Espainiako 37 enpresak legez kanpoko zur tropikala merkaturatzen dutela
|
dioen
txostena argitaratu du.
|
|
|
–Eta, bestetik, Ertzaintzak
|
dioen
moduan mozkortuta bazegoen, autoa hartzeko gaizki, Tolosatik bueltan ordu erdiko bidea egiteko gai izango al zen?
|
|
|
Hara zer
|
dioen
Vishnuk berak:
|
|
|
5 Bein da betiko ez da elezaharra. Horra liburu horren azken edizioan (Euskal Editoreen Elkartea, 1986), Ines Pagola liburu prestatzaileak zer
|
dioen
: " Bi obra hauek [Bein da betiko eta Batxi Guzur], lehenengoak lehen argitalpenean Lenengo irakugaia.
|
|
|
duela zenbait urte bezain urri, ez; baina aski eta gehiegi oraindik. Hona zer
|
dioen
horretaz Santamaria jaunak: " Baina, Unibertsitatearen geuretzakotze hori erdiesteko, beharrezkoa izango da gure irakasle gazte askoren Estatuaren zerbitzurako gogo txarra eta eznahia lehenbizi gainditzea".
|
|
|
Milango Corriere della Seran azaldu da, oraindik orain, Salvador de Madariagaren artikulu bat. Hona zer
|
dioen
, besteren artean:
|
|
|
Entzuna dugu" baserrian jaio, azi ta ezitako ez-jakin bat naizen aldetik"
|
dioen
gure Zaloña. Zein baserritan ikasi ote du, horixe nahi nuke jakin, kontuan erortzen esaten?
|
|
|
Zertaz ari garen jakin behar dugu, beraz, aurren aurrenik, eta horretarako, esan bezala, testuak zer
|
dioen
behar dugu jakin, bestela esan, bere sortzetik ahalik eta hurbilen finkatu. Bada horrelakorik franko euskal literaturan.
|
|
|
Beharbada, ez; segur aski, ez. Baina hobe da holakoetan esku-izkribuak zer
|
dioen
miratzea, duda mudako usteetan landaturik gelditzea baino.
|
|
|
Barrenago sartzen bagara, ordea, eta beste galdera hau egiten badugu, ea zergatik
|
dioen
dioena, ez da beti, ezta gehienetan ere, erraz eran  tzuten. Ireki dezagun Arestiren Harrizko herri hau, 1970, 126 plaman, eta hau aurkituko dugu beste bederatzi agindu edo debekuren artean:
|
|
|
Hona beste Ubillosen bat, bai baitirudi ez zuela gogoko bere kabuz saiatzea lana, nahiz lantxorik eskasena ere bestek egina ikusten zuenean. Hona zer
|
dioen
(15): " Itoac utzi cituan, egui, aldapa, mendÃ, ta mundu gucÃarequin batean", Mendibururen hatzean.
|
|
|
Nolanahi ere den, formaren poderioz bihurtzen dela zerbait literatur gai, gaiaren indarrez baino areago. Ongi ezaguna da harako" poetikotasunaz" Jakobsonek
|
dioen
hura: mezuan bertan, mandatuaren hitzez  hitzezkoan datzala honen izaera.
|
|
|
49) deskribatu eta, aldi berean, biziki kritikatu du egungo kazetaritzaren joera indartsu hau: Egun, gertaera baten berri ematea gertaera hori ikusaraztea da, hau da, erakustea, zerbaiten berri edukitzeko modu hoberena bertan egotea dela
|
dioen
egoerara igarotzea(...). Joera arriskutsua da inolaz ere.
|
|
|
15) errebelazio kazetaritza deitzen duenaren aldera. Batzuetan, kazetariek eta hedabideek(" ikerketa"
|
dioen
etiketa horretaz baliaturik), bitarteko lanak bete dituzte halako botere ekonomikok edo politikok sorturiko dokumentu, albiste edo zurrumurruen iragazte prozesuetan (ohikoa izan da hau" terrorismoaren aurkako gerra psikologikoan"). Beste askotan, pertsonen intimitatearen aurrean errespetu izpirik erakutsi gabe jardun izan dute kazetariek, istorio guztiz larriak asmatzeraino ere iritsirik, horretarako erabili zen kazetaritza estiloa ikerketa kazetaritza serioaren estiloa bazen ere.
|
|
|
molde honetako gertaera batean suertatu diren errugabeei laguntzeko eskubidea edo, hobe esan, obligazioa. (...) Inolako bermerik ez du, batzuek esaten duten bezala, Segurtasun Indarrei laguntzea autozen  tsuratzea dela
|
dioen
argudioak(...) kazetariok askatasun guztiak defendatu behar ditugu, ez soilik informaziorako askatasuna. Halatan, askatasun horiek kendu nahi dizkigutenen aurka borrokatu behar dugu.
|
|
|
Hauteskunde Auto  nomikoen kanpaina bitartean, argudio zikinenak edo atzerakoienak bultzatu eta azpimarratu zituzten batez ere (euskal jatorrikoa ez zen jendeak maletak egin zituela eta abar) eta inolako erreparorik gabe goraldu zituzten hauteskunde haiei" plebiszito" izaera eman zietenen hitzak. Lotsa izpirik gabe, haize eman diote" euskaldun guztion multzoak bere etorkizuna erabaki" ahal izateak Euskadin gizarte haustura dakarrelakoa eta Espainiako Estatuko demokrazia arrisku bizian jartzen duelakoa
|
dioen
diskurtsoari. Hedabideen jokabide editorialaren lehen printzipio izan behar zuenari axolarik gabe, ezerezean utzi dituzte hauteskundeetako emaitzak eta gehiengoen ekimen bateratua antidemokratikoa dela argudiatu dute.
|
|
|
Gaur egungo munduaren konplexutasuna fisika atomikoa ren sinpletasunetik sortzen da, lege baten eskutik, oinarrizko lege bakar batetik, Coulomb en legetik hain zuzenere; beharbada Pauli-ren bateraezintasunaren printzipioa gehitu genuke (elektroiek ezin dutela den denabe rdin eduki
|
dioen
printzipioa). Baina, argi dagoena zera da:
|
|
|
Erronka teorikoa da batetik, nekez onartuko baitugu enpresan neurtu ezinezkogestiotresnarik, baina baita praktikoa ere, neurria baita hainbat adierazkin ekonomikoren artean errefe rentzibalorerik propioenetakoa. Ez da falta, Irizarreneko Koldo Saratxaga kasu, Ezagutzaren Kudeaketa ezin dela kudeatu
|
dioen
aditurik," pertsona ren belarri bien artean dagoena" kudeatzerik ez dagoelakoan, baina lexiko eztabaida guztien gainetik eta eguneroko premien azpitik, zer gerta ere edozein gestio motak emaitzak neurtuko dituen metodoren bat behar du.
|
|
|
Joera politiko oso diferentetako jendea ageri da euskararen alde, nahikoa zabala da bai euskarari!
|
dioen
gizarte eremua.
|
|
|
Benetako jakintzaren jabe (teknikaren jabe) izango balitz, lonek gainerako olerkari orori buruz ere jakin luke, denek gai berei buruz hitz egiten baitute, Sokratesek jarraian
|
dioen
moduan:
|
|
|
egokia eta desegokia dena bereizteko ahalmen gabezia egozten dio. Honela, olerkigintzak guztiari buruz hitz egiten du, baina ez da hitz egiten duenari buruzko judiziorik egiteko gai, hau da,
|
dioen
hura egokia ala desegokia den ezin du erabaki. Beraz, olerkigintza —rapsodika bezalaxe— ez da teknika bat.
|
|
|
Rapsoda batek olerkariaren olerkiak ikasten ditu, baita haien pentsamendua aztertu ere, rapsoda on baten eginbeharra, Sokratesek
|
dioen
moduan, olerkarien pentsamendua interpretatzea baita azken finean. lon ados dago Sokratesen rapsoda onari buruzko hitzekin. Horregatik esaten du rapsoda ona dela, paregabea:
|
|
|
Sok. Beraz, gai hauei buruz hitz egiten duten hainbeste pertsonaren artean nork
|
dioen
ondo eta nork gaizki, pertsona berak jakingo duela diogu; edota, pertsona honek gaizki hitz egiten duena ezagutzen ez badu, ondo hitz egiten duena ere ezagutuko ez duela diogu, gutxienez gai berari buruz ari denean.
|
|
|
Arrazoi hauengatik jainko honek olerkari haiei beraien arrazoitzeko ahalmena kentzen die, eta haietaz baliatzen da zerbitzari izan daitezen, jainkoek aukeratutako profeta eta igarleekin ere gertatzen den legez; eta guk, entzuten dugunok, jakin dezagun ez direla haiek, arrazoimena beraiengan ez duten olerkariak, hainbeste estima merezi duten gauza horiek esaten dituztenak, beraien bitartekaritzaz mintzo den jainkoa baizik. Eta argumentu honetarako froga handiena da Kaltzididako Tiniko19, berak inoiz ere ez baitzuen gogoratzeko moduko olerkirik egin, denek ezagutzen duten peana izan ezik, kantu guztietan ederrena agian, berak
|
dioen
moduan" Musen aurkikundea" besterik ez. Honela, hain zuzen ere, zalantzarik izan ez dezagun, erakusten digu jainkoak olerki eder hauek ez direla gizatiarrak edo gizonenak, jainkotiarrak eta jainkoenak baizik.
|
|
|
Sok. Orduan, errezitatu dituzun bertso horien inguruan Homerok ongi
|
dioen
ala ez zeinek jakingo du hobekien, zuk ala auriga batek, lon.
|
|
|
Tesiaren eta antitesiaren arteko gatazka razionalismo eta enpirismoaren arteko borroka da. Razionalismoaren edo, Kantek
|
dioen
eran, dogmatismoaren interesa espekulatiboa eta praktikoa da aldi berean. Alde batetik, baldintzatugabea baieztatzen du guztia argitu ahal izateko oinarri gisa; baina, bestetik, askatasuna baieztatzen du eta mundutik at dagoen beharrezko izaki bat baieztatzen du.
|