|
2010
|
|
|
Jakina da hainbat kulturak ohitura sozial jazartzaileak
|
dituztela
haien partaideekiko, hala ere, zaila da praktika zehatz batzuetatik harantzago (demagun hitzartutako ezkontzak, sexu mutilazioak, edota esklabotza moduko batzuk) zein zigortu behar li tzatekeen erabakitzea. Islamak emakumeei gomendatzen dien buruko zapiarekin zorrotz jokatu behar da, oinarrian sexismo nabarmena dagoela jakin arren?
|
|
|
" Ez nekian hain neskazalea hintzenik, David. Donostian behintzat ez
|
haut
haien atzetik ikusi", esan zidan Agustinek. Mendirako bezala jantzita zegoen," txiruka" esaten zitzaien bota motxekin eta txandal berde batekin.
|
|
|
Oso fuertea da berarekin egin zenuena, super fuertea, halere ezin
|
zaitut
haiek bezala epaitu, laguntza bila zugana bueltatu nintzelako eta nolabait eman didazu.
|
|
|
"... frantses eta espainol euskaldun izenekin bizi diren herriek giza arteko izaten ahal diren harreman guztiak
|
dituzte
haien artean, eta batzuk bilduta dauden espainolekin ia batere ez, ez eta besteak bilduta dauden frantsesekin ere".
|
|
|
Atzo nurbait izan duzu ene ait’ametara, Guk alkhar maite
|
dugula
haien abertitzera; Huruntaaztez alkhar ganikfite ditin lehia Eta eztitian junta kasta agotarekila.
|
|
|
Hori euskal antzerki izena erdaraz ari diren Euskal Herriko taldeentzat atxikitzeko egiten dute. Lagunak
|
badituzkete
haien artean, nik ere bai. Ez dut ukatzen euskal herrikoak direla, maite ditut, artetan maite ere egiten dutena, baina ez da euskal antzerkia.
|
|
|
" Oranera joan behar dugu, kristauen lagunek agintzen baitute han, eta Chiara salbu egongo baita bertan —zioen Omarrek bere artean— Baina gaztelukoak ihesaz ohartzen direnean gauza bera pentsatuko dute eta Oranerantz joko dute haiek ere, ihesa galarazteko. Nahi adina zaldi eta gamelu
|
dituzte
haiek, eta guk gau bateko abantaila, gehienez ere: hutsaren hurrena, egin behar dugun biderako".
|
|
|
neskame eta sukaldariek bazuten nahikoa buruhauste besteen beharrak asetzen, baina Bizargorriren emazte eta ohaideek zer egin zezaketen beren senar eta gizona ez zetorrenean? Seme alaba txikiak
|
zituztenak
haien hazkuntzaz arduratzen ziren, baina hortik kanpo, beste zereginik ezean, marmarrean eta kontu kontari ematen zuten eguna, bata besteaz gaizki esaka.
|
|
|
Gauzak pasatzen dituzte sutatik, eta haiekin gaixoak ukitzen dituzte, senda daitezen otoitz eginez. Sutzarretako errautsek ere propietate onuragarriak omen dituzte; horregatik, leku batzuetan jendeak ilea edo gorputza igurtzitzen
|
ditu
haiekin. Leku batzuetan pentsatzen dute suaren gainetik salto eginez zorigaitz orotarik libratzen direla, eta haurrik gabeko bikoteek haurrak izango dituztela.
|
|
|
Familia batekoak eta bestekoak, nahiko harriturik eta lotsaturik, bata bestea besarkatzen eta musuka ari ziren artean, Djehak inguratzeko agindu zien Ahmed Ben Kasar eta Ali Ben Ahmed familia buruei. Mezuren bat
|
zuen
haientzat:
|
|
|
Nasreddinek haur mukizu sail bat heldu zaiola ikusi du kalean: hainbatetan bera burlatu dutenak, egun nahi
|
luke
haiei lezio txiki bat ematea.
|
|
|
Sultan sabelkoia ez zen sinestun kartsua, baina Aristutalis, Aflatun eta Fithaguras* aipatzea maite
|
zuten
haietakoa. Eta handik, irrigarri iruditzen zitzaizkion effrit, djin eta zaldi hegalarien gaineko istorioak.
|
|
2011
|
|
|
Baditu, bizkitartean, biga, baina gordeak, eta, izatez, lurraren barnean haien beharrik ez du; baina, ateratzen denean argirat baztertzen zaio begia gordetzen duen larrua. Orobat da haren belarriez; xeheak
|
ditu
haiek ere, eta gordeak, baina, hauk zabalik dauzka lurpean ere, non ez baita harek aditzen ez duenik.
|
|
|
Zer ikustatea! Baldin begiratu bagenitu bizirik, negutik lekora berriz ari zitezkeen lanean, ondoko urtean bildu
|
bagenukeen
haiek eginik mozkin berria. Ez dea hori zorakeria?
|
|
|
Erradazu, otoi, non ikusi duzu enara zuretzat on den zerbaiti lotzen! Eta xori buztangorria, eta papogorria eta ildaxoria, eta bertze ez dakit zenbat, zer
|
duzu
haien gain errateko?
|
|
|
Horiek ere aitor ditut eta bertzerik ere bai, baldin norbaitek
|
badu
haien gain emateko, nik aipatuez kanpo, bertze zerbait gaixtakeria.
|
|
|
Eta bizkitartean, har hori ezin daiteke edozer janez bizi. Zenbat ere baita euli edo jainko oilo mota, hainbat ere hazkurri mota
|
dute
haietarik atera harrek. Badira harrak aza janez bizi direnak, badira bizi direnak arbi janez; orok ezagutzen dituzue batzu eta bertzeak.
|
|
|
Kumeak azajale dituzten jainko oiloak errunen ditu bere arrautzak aza hostoan, bihijale dituenak bihian, eta bertze guztiek orobat, zeinek bere hazkurriari buruz. Nahiz jainko oiloek ez dakiten zeren beharra
|
duketen
haien kumeek; ez dakite kumerik ukanen dutenez ere. Nondik dakikete?
|
|
|
Boisen nabarmenki huts egin zuten eta lur jota zeuden, han aurkitutako indiferentziarekin eta are kontrako jarrerarekin. Saiatu nintzen, alferrik ziurrenik, Amerikanoek Europako euskal politikari buruz nolako indiferentzia
|
zuten
haiei azaltzen eta zer nolako erresumina sentitzen zuten gehienek euskal terroristaren estereotipo orokorraren etiketapean beren izena belztua ikusita.
|
|
|
Eskaintza beraren hartzaile izan zitezkeen mundu honetatik eresirik gabe joandako aunitz, hil arte seme alabengandik miresmenaren aitorpen hitzezkorik jaso ez zutenak. Biz (itza) hitza ere badenez, pudore handiko pertsona errukitsuek, umore isileko haiek, ahal zuten neurrian beti onest izan zirenek, merezi
|
dute
haien bizitzaren neurrira eginiko omenaldia: ederra bezain xumea, eskaintza eta aitorpena aldi berean.
|
|
|
Stefano Delle Chiaieren, Marcinkusen eta Sindonaren izenak mahai gainean zeuden, baina zer nolako papera jokatzen zuen haietako bakoitzak? Zer nolako loturak
|
zituzten
haien artean. Nik uste, esan zuen kazetariak, hainbeste datuk gorputzaldi txarra eragin didatela.
|
|
|
Arestian esan dizudan moduan, gerra bukatu ondoren partisano batzuek ez zituzten armak entregatu, baina, halere, alderdiaren bidea errespetatu zuten ados ez egon arren. Orain uste
|
dut
haiek gure errespetua merezi dutela, aukera bat merezi dutela. Bigarren erresistentziari aukera bat eman behar diogu noski.
|
|
2012
|
|
|
Erantzukizuna ere bai. Usadioek izugarrizko indarra
|
dute
haietan jaiotzen garelako, baina ez dute beste funtsik bizipen psikologikoaz beste. Usadio zaharrenak eta unibertsalenak ere jendearen onarpena behar du irauteko.
|
|
|
Gainera behartu egin du izenaz aldatzera (greziarrentzat Mazedonia bat besterik ez dago: euren probintzia, Thesalonika edo Salonika hiriburu duena), behartu egin du ikurraz eta banderaz aldatzera; Greziak umiliatu eta lotsarazi egiten ditu mazedoniarrak batetik bestera pasatzen direnean, hauek dakarten pasaportea ez
|
baitute
haiek aintzat hartzen eta beste agiri berezi bat lortu beharrean aurkitzen dira. XX. mende hasieran Greziak lapurtutako lursailak eta etxeak ez ditu oraindik itzuli mazedoniarrei.
|
|
|
Maisuaren hitzak arretaz bezainbateko gosez aditzen ditu orain Mariak, eta haren irakatsiei jarraituz saiatzen da txarrari onez erantzuten, herrari maitasuna itzultzen, baina gaitza zaio, oraingoz bederen, harri jaurtika akabatu nahi
|
zuten
haiei beste masaila eskaintzea; belaunburu zein esku nabetan oraindik sendatu gabe dauzkan zauriak hatz mamiz goxatzen dituela, pentsatu du gorputzeko urratuak bezala arimako ebakiek ere beren denbora dutela, gainean zarakarra egin eta, hura erortzean, azalberrituta geratzeko; agian berak ere lortuko du piztia odolgose haien makurkeria ahaztea; zailagoa iruditzen zaio, ordea, maisuaren hitzek ira...
|
|
|
Izan ere, Ignacio Aldama y Agramontek eraiki zuen, La Habanan jauregi guti zegoelarik haren parerik; bada, ez baitzen jaunaren garrantziaren isla besterik: kriollo izanagatik, espainol anitz baino aberatsago zen, baita dirua korriarazi maite
|
duten
haietakoa ere. Weylerren burtsa tipitzen hasten zenean, Ignacio Aldama joaten zitzaion laguntzera, gobernuaren enprestitoak bermatzen zituela, maileguak akordatzen zizkiola, eta beste.
|
|
|
Tomasico hogei urtez bizi izana zen Estatu Batuetan, handik bada, bazen uste zuenik Kubaz oroitu ere ez zela egiten, denbora luzean Errepublika Independentearen herbesteko ordezkari izanagatik, adinarekin lerratzen hasia zela beste aldera, laketago zela New Yorkeko politikariekin, kubatar iraultzaileekin baino, bakea bera bezalako politikari zibilen afera zela aldarrikatzen zuela, eta beste. Egia erratera, harekin heldu jendea ez zen maniguan larrua arriskatua
|
zuten
haietakoa, baina esku delikatuetako" tinta xurgalea", legeetan jakinduri eta kontabilitatean antzetsu. Segur, ministro guzietatik bat ere ez zen tren makina batean nehoiz izan!
|
|
|
Hobe zenuke bertan gozo gelditu beharrean Nafarroako edo Kataluniako jendea eduki gogoan, zure alde eta zuk ordezkatzen duzunaren alde ematen ari baitira bizia noizbait ere zure gobernuak zure aitarenak egindako makurrak zuzenduko dituen esperantzan. Ez
|
duzu
haiek babesik gabe uzteko eskubiderik. Nork bere patua bete behar du, eta zurea Aragoiko eta Nafarroako erregea izatea da.
|
|
|
Eta infanteek astebetetik gora egin dutenez monasterioan, Vigilak eta bere laguntzaileek uste
|
dute
haiei eskerrak zehaztasun osoz jakin ahal izan dutela nolakoak diren Infernuko neke eta zigorrak. Izan ere, erregearen lau seme alabak izugarri bihurriak dira, eta komunitate guztia asalduan dabil umeen broma eta oihuak direla-eta.
|
|
|
Baina gure familiaren gainetik erresuma eta bere herritar guztiak daude, eta haiek uste osoa dute gugan Kordobatik beste behin ere Infernuko furfuria guztiak piztu ez daitezen beren kontra. Ez dugu indarrik Kalifaren armada izugarriei gogor egiteko; eskatzen digutena ematea beste biderik ez
|
dugu
haiek baretzeko. Eta badakizue zer eskatzen duen orain Almanzor madarikatuak:
|
|
|
—Jauna, jauregiko atean hainbat emakume eta haur daude, baita urtetan gora egindako gizon asko ere. Zer egin behar
|
dut
haiekin?
|
|
2013
|
|
|
Aukera onargarria zen haientzat eta haien gurasoentzat, eskola dohainik baitzen, eta ostatua ere bai; baina baita latza ere, inhumanoa, ez baitzuen Eliza Katolikoak milaka ume haiek barruan, odolean, kode genetikoan zeramatena kanpora zedin nahi. Zinez, ez
|
zuen
haien gorputzik onartzen, soilik haien entelekia bat," arima" deitzen zutena. Mila arau ziren, baina agindu bakarra funtsean:
|
|
|
—Itsusiak dira eta gaur egun ez ditu inork maite. Baina, orain milaka urte, indioek ogi moduko bat egin ahal
|
zuten
haien pinaziei esker. Eta txoriak ere, ez baititu Jainkoak abandonatzen, are eta gutxiago basamortukoak, fruitu horrekin elikatzen dira.
|
|
|
Erregeordeak Bodegari emandako instrukzioek ongi zehazten zuten Nootkako ordezkari britainiarrarekin erakutsi beharreko portaera. Britainiar ontzietako komandante, ofizial eta eskifaiarekin" erabateko harmonia" eta" harremanik adiskidetsuena" izaten saiatu behar zuen, eta duintasunez jokatu behar
|
zuen
haien aurrean. Diplomatiko baten zeregina zen, Bodegarentzat berria, baina haren heziketarekin eta izaerarekin ondo lotzen zena.
|
|
|
Eta hori guztia gogo onez egiten zuen Bodegak. Bere Viaje an aitortzen duen bezala," zailtasunik ez
|
dut
haiekin harreman gizatiarra mantentzeko, izatez horretarako joera dut eta". 179
|
|
|
San Brunon misiolari lanetan ari zela bururatu zitzaion Aita Kinori indigenei pizkundearen kontzeptua esplikatzeko bere metodoa. Ez
|
zuen
haien hiztegian hitzik aurkitzen hilen piztuera adierazteko, eta luzaroan ibili zen hain arrotza zitzaien ideia hura ulertarazteko moduaren bila. Azkenean, euli mordoxka bat hartu, uretan eduki itxuraz hilda egon arte, gero atera, errautsez arin arin estali, eta eguzkitan jarri zituen.
|
|
|
Sartalde eta Hegoalde artean aurrera eginez, 15ean Cerro Verdeko oso muinoarte amiltsu batera heldu ziren goizeko hamarrak aldean. Aita, indio batekin, errezatzera gelditu zen iturbegi batean, eta gainak aztertzera bidali zituen beste hirurak, indiorik aurkituz gero haien zain zeudela esateko aginduta, eta etorri nahi ez bazuten, esateko oso negozio mesedegarri batzuei buruz hitz egin nahi
|
zuela
haiekin. Aitak bere otoitzak bukatu orduko, hiru indioak jaitsi ziren esanez matxinoek muinoaren gailurrean zeukatela rancheria, eta berak saiatu zirela abisua ematen urrutitik, baina ez zutela sinetsi.
|
|
|
Halako emaitza ona ikusirik, Seriak eta Piatoak non zeuden galdetu zien, jaitsitako guztiak Suaquiak eta Beheko Pimak baitziren, eta besteak zeuden lekuraino gida zezaten nahi baitzuen, asko maite
|
zituelako
haiek ere, eta aholku onak eman nahi zizkielako; baina halakorik ez egiteko erantzun zioten, bertan txikituko zutela-eta zalantzarik gabe. Horren ordez, idazteko paper batean zer nahi zuen, haien artean bazela-eta irakurtzeko gai zenik, eta era horretan arriskurik gabe lortuko zuela nahi zuena.
|
|
2014
|
|
|
Alde batetik, trintxeretan luzaro ibilita, esperientziaz, gorputzez ezagutzen zuten gerra; bestetik, poetak ziren, intelektualak, Oxforden edo Cambridgen hezitako pertsonak, politika britainiarrari buruz ezagutza handia zutenak. Gerraren egiaz jabetzeko haiek irakurri behar dira; balio gehiago
|
du
haien orrialde mordoxka batek post bellum idatzi diren ehunka liburu, film eta antzerkik baino. Ez da harritzekoa, alde horretatik, British Library k Lehen Mundu Gerrari eskainitako 2014ko erakusketan Siegfried Sassoonen A Soldier' s Declaration gutunaren orijinala, eta Dulce et decorum estpro patria mori Wilfred Owenen poemarena, bitrina nagusietan ageri egotea; makinaz idatzitako testu formala, lehenengoa; eskuizkribua, bigarrena, zirrimarra eta zuzenketekin.
|
|
|
Bi talde horiek ez dute deus eman geroztik. Sinetsi nahi
|
dut
haiena ez dela bukatua, baina Haize Berri gelditua. Ez da Mattin Irigoienen tema baizik gelditzen berriz abia daitezen Amikuzen.
|
|
|
Maite ditut mutiko tzar mehakoil horien posturak beren bizi ez definituaren plazan trinbalatzeko manera, zarragollak ezin beta, sabrea titititi herrestan gudronean, so apal eta matel ziloak, kaskek eta arnoak flakatu soinak. Maite
|
dut
haien soa, beste alderdiko neskak autobusetik jausten direlarik, elkarri trukatzen dituzten begi kliskak. Eta batzuetan jalgitzen da baño, ekintza sekulan gogoz laxatzen ez duena, Baratxugaitzaren diskurtsoari alegia deus ere adi, eta hara mintzo delarik, ekintza hona egiten baitu, plazaren betetzeko, Jaunak sekulan ikusi gabe, jitez, konfliktoa hautsi gabe publiko baztertua sarrarazten baitu ekintzan.
|
|
|
Itxuraz bertsoak dira. Gure Ameriketako osaben kaierretan atzeman hamarreko handien itxurakoak dira, Larramendik maite
|
zituen
haietarik ematen dute. Bost lerro luze eta hamar bertso.
|
|
|
Antzerkia egiten ahal zen horrekin. Orain kasik ikusten ditugun guziak, problemarik ez badugu
|
ukan
haiekin, telebistatik aipatuak dira. Boterearen eskarnioa baizik ez zitekeen izan.
|
|
2015
|
|
|
Baina konfigurazio ustez sinpleago asko ere ikono moduan ulertzen ditugu: kolusio zeharo adostua
|
dugu
haien esanahi eta zentzuaz.
|
|
|
Zer ziren, beraz, Karidadeko Bentan biltzeko ohitura
|
zuten
haiek, edota, gaur bertan, haien pareko direnak, lege zaharreko bertsolariak. Nola definitu?
|
|
|
Aukera onargarria zen haientzat eta haien gurasoentzat, eskola dohainik baitzen, eta ostatua ere bai; baina baita latza ere, inhumanoa, ez baitzuen Eliza Katolikoak milaka ume haiek barruan, odolean, kode genetikoan zeramatena kanpora zedin nahi. Zinez, ez
|
zuen
haien gorputzik onartzen, soilik haien entelekia bat," arima" deitzen zutena. Mila arau ziren, baina agindu bakarra funtsean:
|
|
|
Haietako bakoitza erabaki larrien eta arrakastaren emaitza da; neure trofeoak dira. Noski, itxaropen handiak
|
nituen
haiekin eta oraindik ere hala ditut gehienekin. Gustura egoten naiz haiei begira, haien etorkizunak antolatzen eta, jakina, neurea ere bai.
|
|
|
Inguru hauetako arrantxero gehienen antzera, Jim Butler prospekziotan ibiltzen da tarteka. Indiarren hizkuntza pixka bat ba omen daki eta nahiago
|
du
haien ondoan ibili, edo asto gainean basamortua esploratu, auzitegiko bere eginkizunetan aritu baino. Oso alaia da, baina ia analfabetoa eta guztiz ezgauza.
|
|
|
Buruan gogoeta horiek zituela gidatu zuen alboko kaleetatik, nahiago
|
baitzituen
haiek, autobide emaritsua baino: gidatzeko trebetasuna makaltzen zihoakion seinale.
|
|
|
Bizialdi isilak. Inoiz ez
|
genuen
haien berri izan. Auzotasun horrek sen oneko biztanle katolikoengan eragin zezakeen kalteaz ohartarazi zuen erlijioso edo militarren batek.
|
|
|
Gotorlekuko ihesaldiaren aitzineko egunean, 1938ko maiatzaren 21ean, argitaratu zen dekretua, Espainia nazionalean ofizialki debekatzen zuena santuen izendegi erromatarretik hartutako izenak ez beste erabiltzea: " edota esanahi ezkertiar nahiz separatistak
|
dituzten
haiek". Gaztelania hizkuntz ofizial bakarra ezartzen zen; gainera, aurrerantzean zigortuko zen euskararen, galegoaren, katalanaren erabilera.
|
|
|
Alemaniako jabeen babes osoa izan zuen gerentziaren neurrigabeko agintekeriak kale itsura eraman zuen konfliktoa, hain oinarrizkoak izanik grebalarien eskaerak —zigorrak kentzea eta lantegira itzuli orduko kaleratuak izango ez zirenaren bermea— non ezin
|
baitzuten
haietatik amiñi bat ere atzera egin.1108
|
|
|
...langileen ordezkariek eskatutako bilerari uko egin zionean: 1118 ugazabekin gogokide azaldu zale zenak Caballitoko hiritarrekiko erakutsitako ezaxolak —neutraltasun instituzionala aitzakia merkea baino ez zen egoera hartan— agerian utzi zuen, inork zalantzarik balu, Ajuria Eneako apopiloarentzat egoera lazgarria jasaten ari ziren grebalariak kontu gogaikarria baino ez zirela, eta nahiago
|
zuela
haien arrazoiak entzun gabe jarraitzea.
|
|
|
organizazioa, azpiegitura, mobilizazioa, negoziazio ahalegina, greba kutxaren babesa... Grebalarien aldarrikapenen neurritasunak ez
|
zuen
haiek apaltzeko tarte handirik uzten, baina gogotik saiatu zen sindikatua akordio posiblea erdiesteko, multinazionalaren filosofia autoritarioak eta gerentearen portaera itxuragabeak azkeneraino adostasuni zirrikiturik utzi ez bazioten ere. Korporazio multinazionalen konplexutasunari eta baliabideei —lantegia inora eramateko mehatxua barne— aurre egin behar izan zien.
|
|
|
Oso bestelakoa zen ELAren ikuspegia: ...ela; negoziazioa, funtsean, klase interesen arteko lehia zen, ez interes orokorrei buruzko irizpideen artekoa; ez zen, beraz, kontu teknikoa, indar kontua baizik, eta langileen indarra antolatzea eta sendotzea zegokion sindikatuari, horretarako beharrezko baliabideak jarriz, tartean greba kutxa; ELAk ez zituen, printzipioz, baztertzen akordio orokorrak eta instituzioetako parte hartzea, baina argi
|
zuen
haiek, izatekotan, negoziazioari laguntzeko tresnak izan behar zirela eta ez, inondik ere, negoziazioaren ordezkoak.
|
|
|
Nazio Batzordea,, 792. ELAk bazituen harremanak Iparraldeko hainbat sindikalistekin eta jasoak
|
zituen
haien eta beste pertsona batzuen iritziak sindikatu abertzalea bultzatzeko aukerari buruz, konklusio argira iritsi gabe, ordea; uste zuen, bestalde, egin beharrekoa LABekin eztabaidatzea komeni zela, ez eramateko Iparraldera, besterik gabe, siglen lehia. ELAren proposamen zehatza hauxe izan zen:
|
|
|
Tomate zurituen kontserbak, geroago jateko prestatzen dira. Kultura poto hauek, ostera, itxita gordetzen dira urteetan zehar; musikariek uste
|
dute
haietaz elikatzen direla, baina egiatan ez dituzte dastatu ere egiten; zaintzaile arretatsuak baino ez dira!
|
|
|
Rey ohart da Colonek ediren zituen haien ondokoa dela, eta, bere maila tipian, entseatu egin da arbasotzat
|
dituen
haietaz ahal izan duena jakitera. Erratekoz, indioek usatzen zuten itsas oskol mota bat baliatuz, gai izan zen palmondo enbor batetik kanoa bat egiteko.
|
|
2016
|
|
|
" ez sutautsa ez iparrorratza asmatu ez
|
zuten
haiek ez baporea ez elektrizitatea inoiz bezatzen jakin ez zuten haiek ez itsasoa ez zerua esploratu ez zuten haiek baina haiek gabe lurra ez zen lur izango".
|
|
|
" ez sutautsa ez iparrorratza asmatu ez zuten haiek ez baporea ez elektrizitatea inoiz bezatzen jakin ez
|
zuten
haiek ez itsasoa ez zerua esploratu ez zuten haiek baina haiek gabe lurra ez zen lur izango".
|
|
|
" ez sutautsa ez iparrorratza asmatu ez zuten haiek ez baporea ez elektrizitatea inoiz bezatzen jakin ez zuten haiek ez itsasoa ez zerua esploratu ez
|
zuten
haiek baina haiek gabe lurra ez zen lur izango".
|
|
|
Aurreko guztiarekin bat dator ezinbestean Tacito erromatar historialariaren albistea, bai saxoiak, bai eta hainbat eskandinabiar tribuk ere Nerthus jainkosa (Lur Ama)
|
zutela
haien erlijioen ardatz eta buru.
|
|
|
" Historiako eta gaur eguneko Birjinaren baitaesnezopataneretasuna ez da Biba neskak! oihukatzeko baizik eta jakin dezaten emazte ezin maitatuagoak zer espero
|
duen
haiengandik:
|
|
|
Bildu ginenen artean gehienak niretzat ia erabat ezezagunak ziren. Ikusiak
|
nituen
haien aurpegiak, entzunak haien ahotsak. Izenak, ordea, ez nituen oraindik ikasi.
|
|
2017
|
|
|
Logelara salto batez sartzerakoan bikotea izutu du. Zeregin garrantzitsua
|
du
haientzat, alabaina, amazonen leinua sendotuko dutela zinaraziko die, Tafallan ere askatasuna bermatuko duen taldea sortuz. Gisa honetan, urte luzetan, Makotxa errota kudeatu zuten, lanaren mozkinak leinuaren artean banatuz.
|
|
|
Orduan hobeto maniobratzeko bere gizonak talde txikietan sakabanatzen zituen eta berriro dei egiten zien erasotzeko. Frantsesek uste
|
zuten
haiek zebiltzala Minaren atzetik, baina, egiatan, Mina zebilen frantsesen atzetik, eta horiek utzitako herriak Minak hartzen zituen.
|
|
2018
|
|
|
273. 1964ko maiatzaren 2an Muguerzak, egoerari buruzko burutazioak eginez, laburbiltzen du, etsipenez, batzuek karguaren zioaz eta beste batzuek hitza eman ondoren bete ez dutelako, ezin
|
dutela
haien esperoan egon.
|
|
|
Ikus ditzagun bere artikulu nagusiak (Lacarra eta Martin Duque, 1975, 5 zbk.): San Zerningo lautadan finkatutako frankoei zein gerora etor litezkeenei, Jakakoek zuten foru bera eman zien erregeak, haien jarduera eta harreman judizialak arautzeko. Herrigune horretako partaide izan nahi zutenek gainerako bizilagunen baldintza berberak onartu zituzten, beste inongo pribilegiorik aldarrikatu gabe. Hori dela eta, nekazariek, eliz jendeak zein nobleek debekatuta
|
zuten
haien artera bizitzera joatea. Bi herriguneen arteko eremuan, hots, katedralaren inguruko Nabarreria eta San Zernin burgu berriaren arteko lurretan, etxerik eraikitzea debekatua gelditu zen. Bi herriguneotako biztanleen artean sor zitezkeen arazo jurisdikzionalak ekiditea zen helburua.
|
|
|
Horrela, esate baterako, lehen instantzian, soilik haien epaileek (alkateek) epaitzen ahal zituzten frankoak, eta, gainera, haien foruaren araberakoa izan behar zen epaiketa. Hori hala izanik, inork ezin
|
zituen
haien herrigunetik kanpo deklarazioa ematera behartu. Fidantzapeko askatasunarena izan zen eduki zuten beste eskubideetako bat:
|
|
|
Besoetako giharrak sendotzen ari da arreba, gurpildun aulkian kirola eginez; han dauzka anaiak txaloka. Zorigaitzez, nahi duten bezainbat" aupa!" eta" biba hi!" erranik ere, arrebak ez
|
du
haiekin bazkalduko, bazkaria ez badute behereko solairuan antolatzen edo ez badute igogailurik jartzen.
|
|
|
Baina kaleko jendearen aurpegiak? Merkatuan erosketa egiten ari direnak eta mozkortiak Espektroen tankera
|
zuten
haiek.
|
|
|
Bueltako bidean, irratia piztuta. Lassek laranjak atera ditu motxilatik, Txinakoak direla esanez, eta autoa bete
|
du
haien usainak. Laranja atalak banatu ditu hiruren artean.
|
|
|
Batetik bestera doaz eskailera luzeekin izotz ziztor arriskutsuak kentzera. Zorrotzak dira, eta hainbat metroko luzera
|
dute
haietako batzuek.
|
|
|
Berak ahoskatzen duen moduan, ez du euskalduna ematen. Lehengusu batzuk omen ditu euskaraz dakitenak, eta, ni ezagutu ninduen arte, uste
|
zuen
haiek euskaraz egiten zutela swahiliz egin zezaketen bezala. Exotikoa eta alferrikakoa.
|
|
|
Ben Amayel Poloniako lautadetan galduriko Rybnik herrian bizi zen bere familiarekin. Cracoviako rabi ospetsua izana zen eta torah barnaki ikasia
|
zuten
haietakoa. Urteak aitzina arau are zorrotzago egin zen bere sinesteetan, eta legeari guztiz atxikirik bizi ahal izateko aldaratua zen herrixkaraino eta laborari bilakatu.
|
|
|
Egiarekin egin ere, ospe handikoak zirelakoz Palermo bereko, Agrigente edo hurren zegoen Napoliko filosofia irakasleak, guztiz ere Tesalonikatik eta Ismirnatik heldu greziar jakitunak. Halaber, Hassanek jakin min
|
baitzuen
haien erlijioaren dotrinaz, guztiz ere, kiristiak berriki aldarrika hasiak ziren ipurgatorioazi.
|
|
|
Kandela, kirio eta elizkizunetako intsentsurik ez, baina zizpak eta pistoletak erosten zituenean? Ez ote
|
zuten
haiek, eliza baitan gorderik egon zirenek berek, Baja Turuc bere jenizaroekin* erhan. Eta zer heldu zen hartatik?
|
|
|
Oro har ez ziguten oztoporik jarri hasitako bidean, batzuk poztu ziren, bertze batzuek onartu bai baina konprenitu ez, eta baten batek ez zuen sekulan begi onez erokeria hura ikusi. Ezin ulertu zuten eta, urteekin, guk entendatu ere
|
genuen
haien ezintasuna, baina horrek ez zuen mina arintzen; latza da jakitea amak berak uste duela desbideratu zarela lagun gaiztoen hobenaz.
|
|
2019
|
|
|
Gero, eguzki egun bateko egunsentiko distira dudazkoak zortzi (edo hamar) soldadu hil, mozkor edo lo haien eskulturak estofatu zituen. Elkarrekin zeuden eta ukuiluko belar ondua ondo melatua
|
zuen
haien odol emariak. Zortziak (edo hamarrak) abereak bezala odolustuta hil ziren, ondorengo ikerkuntzak aurkitu ez zuen aiztoaren xaflaz.
|
|
|
Etxekoen galde egin eta erantzuten zidaten". Oroimen harrigarriz identifikatzen zituen aurpegierak edo ile xerlo urdinduak, edo hortz akastuak ezen, besterik ezean, aurrekoengandik jasoak baitzituzten eta horixe nahikoa
|
zuen
haiek ezagutzeko. Txanponetako aurpegiak sailkatzea bezala zen.
|
|
|
Hirurek zeramaten, noski, konspirazio haren zama. Sanchez kapitainak mahaiko hulearen gainean jarri zituen eskularru izerdituekiko eskuak, ez
|
baitzituen
haiek erantzi (ezta harizko burukoa ere), ahantzi zitzaiolako izan edo" berehala alde egin behar" zuelako izan. Korrika batean azaldu zuen hurrengo hogeita lau orduetan zehar erlojuaren zehaztasunarekin egin behar zena:
|
|
|
Berak ez zituen halakoak nahi. Beste esanahi bat
|
zuten
haiek.
|
|
|
Zuek duzue gaituzue
|
dituzue
haiek dute gaituzte zaituzte zaituztete dituzte
|
|
|
Zuek duzue
|
dituzue
haiek dute gaituzte dituzte
|
|
|
behar ez dena ez da bururatzen, ezta sortzen ere. Lehen, gaur bezala, haiek gabe moldatu ziren; gero ikusiko dugun bezala,
|
bazituzten
haien lekua ongi baino hobeki betetzen zituzten gramatika kategoria batzuk: izenak:
|
|
2020
|
|
|
Alberdik, ez
|
zutela
haiek ihes egin une larrietan, eutsi egin ziotela karguaren erantzukizunari. " Buruzagi haiek dioduintasuna erakutsi zuten, jendartearekiko konpromisoan oinarritutako duintasuna; zabortegiaren auzian inplikatuek, aldiz, duintasuna barik, boterearekiko grina erakutsi dute."
|
|
|
Morellan, hemendik berrogeita hamar kilometrora, kokatu zuen bere estatu txikiaren hiriburua. Gobernuko ejertzitoak ezin
|
zituen
haiek garaitu. 1839an Bergarako besarkada bake izenpetzearekin euskaldunek galdutzat eman zuten gerra, baina Cabrerak traiziotzat jo zuen ituna.
|
|
|
—Hori ba, konturatu dira! Eta euskaldun izan nahi
|
dute
haiek ere.
|
|
2021
|
|
|
Gogoan dut ez
|
nuela
haiek bezalakoa izan nahi.
|
|
|
Gogoan
|
dut
haiek alde egin zuten eguna.
|
|
|
Atenasen K.a. V. mendean hasi berria bazen ere liburuen salerosketa, handik mende batera arte ez zen normaltzat hartu irakurtzeko ohitura, hau da, Aristotelesen garaira arte. Sokratesentzat liburuak oroimenaren eta ezagutzaren laguntza ziren, baina uste zuen egiazko jakintsuek hobe
|
zutela
haietaz ez fidatu. Kontu horrek Fedro izeneko solasaldi platoniko bat inspiratu zuen, Atenasko harresietatik pauso bakar batzuetara kokatua, Iliso ibaiaren ertzeko platanondo hostotsu baten itzalean.
|
|
|
Jakin mina pizten didate inoiz irakurriko ez
|
ditugun
haien bertsoek, greziera emakume ahotsarekin hasi baitzen, niretzat bederen —nire institutuko irakaslearen ahotsa— Oroitzen naiz hasieran haren eskolek ez zidatela zirrara handirik eragiten —zenbat denbora kostatzen zaigun jabetzea nork aldatuko digun bizitza! — Orduan, edonor miresteko asmorik ez nuen nerabe bat nintzen. Irakasle karismatikoak espero nituen, beren buruaz seguru zeudenak, film batzuetan ikusiak nituenak bezalakoak:
|
|
|
Uko egin zion familiaren aberastasunari eta kalean bizi izan zen, piltzar batzuk jantzita, bere maitale Kratesekin. Uste zutenez premia naturalak onak zirela eta inork ez
|
zuela
haietaz lotsatu behar, denen bistan praktikatzen zuten sexua, begiluzeak uxatu gabe. Egun batean, gizon batek Hiparkia seinalatu, eta galdetu zuen:
|
|
|
Horregatik, liburutegi bikoitzak eraiki zituzten dorre bikien gisa—, senidetasuna nabarmentzeko. Pentsatu zuten hoberenak gainditzen ahal
|
zituztela
haiek disimuluan imitatuz gero. Gogo onez onartu zuten inportatutako muga eta molde multzo handi bat.
|
|
|
Literaturara klasiko hitza metafora gisa ailegatu zen. Negozioa egiteko obsesioa artera hedatutako jargoi batez baliatuz, kritikari batzuek erabaki zuten autore batzuk lehen mailakoak zirela, hau da, fidagarriak eta kaudimendunak, eta merezi
|
zuela
haiei kasu egin eta inbertitzea, denbora sikiera. Hierarkiaren beste muturrean idazle" proletarioak" zeuden, papiroen zirriborratzaile xumeak, ez ondarerik ez babeslerik ez zutenak.
|
|
|
Iskintxo egiten diete gustuaren, pentsamoldeen eta ideia politikoen aldaketei; iraultzei, ziklo aldakorrei, belaunaldi berrien atxikimendu faltari. Galtzea hain erraza izan litekeen ibilbide honetan, beste autore batzuen unibertsoan sartu, eta eragina
|
dute
haiengan. Mundu osoko antzokietako agertokietara igotzen jarraitzen dute, zinemaren hizkerara egokitzen dira, telebistan ere ematen dituzte; gainera, liburuaren joste lanaz eta tintaz gabeturik, argi bihurtu dira Interneten.
|
|
|
Los Portadores de Sueñoseko beirate zabalaren aurrean —bere hitzezko espazio baketsuan argi turrustak sartzen uzten zuen, Evak eta Felixek esan zidaten liburu dendak ahalegina egiten ari zirela antzinako kafetegietako solasaldi artistiko eta literarioen lekukoa hartzeko. Nahi
|
zutela
haietan gauzak gertatzea (elkartzearen zoria, ezagunekin berriz topo egiteko aukera, erakusketak, planak, kitzikadura, habitat kultural bat eraikitzen duten ideiak), jende lotsatia zein hitz jario handikoa integratzen diren erritualak antolatu behar zirela. Gure liburu saltzaileen bokazioa pizgarri izan da argitaletxeak sortzeko, irudigileen goraldirako, idazleei bulkada emateko.
|
|
|
Bilduma elebidunerako tamaina bereko bi kamera aurkitu dira elkarren ondoan. Bietan, liburuek apalak eta ateak zituzten zurezko armairu batzuetan hartzen zuten atsedena, armairuak nitxo handitan sartuak zeuden, eta katalogoaren erreferentzia zen zenbaki bat
|
zuen
haietako bakoitzak. Nitxoen altuera handia dela eta, pentsatzekoa da goiko apaletara iristeko eskailera eramangarri txikiak zituztela.
|
|
2022
|
|
|
goizago atera nintekeela Nik: hegoak nekatuta
|
nituela
Haiek: kontziliatu nezakeela.
|
|
|
Mendi mordo bat ekialderago, Kabiliarrek ere
|
badute
haien herri genioa. Aspalditik dira lur haietan egoskor famadunak.
|