|
2000
|
|
|
Haiek sarrera pareraino egin zuten, bertze ibilgailu bat lagatzen ari zen lekuaz nagusitzera. Fatxada guztiz kitscha argiztatzen zuten fokoen argipean zelatatu
|
nituen
haiek autotik kanporatu bitartean. Erran zitekeen giroa gaiztotua zela haien artean:
|
|
2002
|
|
|
Handik irteten nintzenean, ama alaben arteko harremanei buruz pentsatzen jartzen nintzen. Ongi ulertzen
|
nituen
haien liskarrak. Sarak ideia aurrerakoiak baitzituen, eta haren amak atzerakoiak, eta bataren zein bestearen mihiak ez baitzuen atzera egiten, behin lasterrari ekinez gero, ukoak ukoari dei egingo balio bezala.
|
|
2003
|
|
|
Orduagatik, asanbladaren osteko manifestazioan imajinatzen
|
nituen
haiek. Eta, laster, herriko sarrera irteera  guztiak itxirik.
|
|
|
Berehala bereiztu
|
nituen
haietako bi:
|
|
2005
|
|
|
Julioren hiletaren hurrengo egunean, arratsaldean, Marisa heldu aurretik, gelako armairua zabaldu, aitaren ezkontzako trajean eskua sartu, bi balak ukitu, eta hatz muturrez irakurri
|
nituen
haietan idatziak nituenak. J ipintzen zuen bala hartu, poltsikoan gorde, garajera jaitsi, amarena izandako bizikleta atera, eta auzoko aldapan behera jaitsi nintzen, ia galgari sakatu gabe, nire anoraka itsasontzi baten haize oihala bezala puzten zela.
|
|
|
Aro hartan, igandetan, nire adineko beste asko bezala, beheko auzoko zinera jaisten nintzen, eskolako bi lagunekin, bat ni baino zaharragoa eta bestea nire adinekoa; nahikoa ondo hartzen ninduten, nahiz eta ordurako arraro ospea irabazia nuen. Gaztaroko lehen adiskideak izan
|
nituen
haiek, ez luzaroko, baina, gutxienez, nengoen itxituratik irteteko balio izan zidaten. Western bakar bat ere ez nuen galtzen, erabat zaletu bainintzen haietara; telebistan ere ikusi nituen halako filmak; hain zuzen ere, garai hartan ekarri zuen aitak zuri beltzeko telebista, bere kamioian.
|
|
2006
|
|
|
X.L. Bizitzaren amaiera. Nik ere sinetsi nahiko nuke gero zerbait izango dela, maite izan
|
nituen
haiek nonbait aurkituko ditudala. Jainkoaren larre, belaze eta soroak argitsuak izan daitezela espero dut.
|
|
|
Baina demagun patuak ezarri zituela gauzak, gaizkileen mendietan bizi izan banintz bezala: esan nahi al du horrek harri bihurtu naizela barbaroaren etxolan, basatasun berberaren ukituz bizilagun izan
|
nituen
haietakoren baten pareko bihurturik. Arima guztiz garbiak ez du onartzen gaizkia, ezta zuntz arinei ere ez diete erasaten lohiduren zipristinek; baldin gaiztakeriaren ukitugabekorik bizi bada oihan baskoian, haren jiteak, lehen bezain kutsagabeak, ez du kalterik nozitzen bere ostatariaren gizagabeagatik.
|
|
|
Pontedouroko jaunari buruz aritu ziren Bernat eta Carvallo. Salaketa baten eta hilketa mingarriren baten zantzuak jaso
|
nituen
haien hizketalditik. Batisek, ordea, Pontedourokoaren aberastasuna aipatu zigun Zipriano eta bioi; nola munduko diamanterik handiena egiteko eskakizuna jaso zuen Bernatek.
|
|
|
Neuk ezagutu
|
nituen
haietako batzuk.
|
|
|
Zalaparta batean, atea zabaltzea lortu zuten eta barrura sartu ziren. Lauzpabost lagun izango ziren guztira, nengoen tokitik ezin nituen ikusi, baina oso ondo entzuten
|
nituen
haien oihu zakarrak eta kolpe hotsak. Angelok zerbait esan zien.
|
|
|
Urrategiko aldapak nire jaiotetxe atarian du hasiera, baina Azkoitian badira Urrategiren gisako beste hainbat mendi auzo, errepide aldapatsu baten amaieran kokatuak. Urrategi bezala igo
|
nituen
haiek ere, oinak pedal gainetatik kendu gabe: Kukuerri eta Xuxula Urrategi baino errazagoak dira; Madariagak, Elosuak eta Martittek, aldiz, aldapa gogorragoak dituzte.
|
|
|
Beste alde batera, zain egoteak ere batzen ditu nire baitan geografia biak: han ere baziren losak, eta egunak pasa zain nengoela orduak ematen
|
nituen
haiei begira, losa bakar bati begira zenbait ordu ematen ahal nituen, zakar bakoitza, hondakin bakoitza inportantea izan zitekeen orduan, haren garbitzearen perspektibak lasaitu egiten ninduen, banuelako harixe esker egiteko bat, aitzakia bat ofizialen aurrean, nire presentzia toki hartan justifika zezakeena.
|
|
2007
|
|
|
Niri galdetzen zidan, eta nik ez nekien zer esan. Irratian noizbait entzunda ezagutzen
|
nituen
haietako batzuen kantak, aurreko udan gure herrian egindako kantaldi batean ere izan ginen, baina egia esanda koñazo bat iruditzen zitzaizkidan gehienak. Nola esango nion halakorik ordea?
|
|
|
Zurrunbilo batean aditu
|
nituen
haien protesta hotsak, airean nindoala, eta segundo erdi bat geroago hori ere ez. Dzanga ozen batekin sartu nintzen uretan, eta hotsa handia izan bazen ostiakoa ez zen txikiagoa izan, ur gainaren kontra hartu nuena lehenik, eta putzuko zoruarekin hartutakoa ondotik.
|
|
2010
|
|
|
Hirugarren eguna zen, edo laugarrena??? Andre Maria agertu zenetik, eta gu hantxe geunden, Andre Maria aurreko egunetan agertu zèn toki berean, jendeak hori esaten zuen bederen?, bidenteak heldu eta belauniko jarri zirenean; guztiok zain geunden, adi adi, ume bidenteen inguruan, neska eta mutila, anai arrebak?, baita hauek trantzean berehala sartu ere?; kandelak eta tortxak piztuta zeuden, eta ongi ikusten
|
nituen
haien begiak, gora begira jarriak, distiratsu baino distiratsuagoak, suzko puxtarriak iduri; ez zen trantze deigarri bat, trantze deigarriagorik ikusiko nuen, bai, berandu gabe!?, baina bazegoen giroan halako zer bat, hitzez esatea neke dena, zerua iturburu zuèn energia bat edo?, baina guztiok ukitzen gintuena; eta ni ere, umeak halaxe ikusten nituelako, bai, baina baita markesa anderearen iraga... larritzen baininduen, zer zen, bada, jarrera hura, Jainkoa onartzen zuena eta Eliza baztertzen???, eta erabateko argudio baten atzetik bainenbilen, ondorioz:
|
|
|
Hooligan talde polita osatu zuten. Edozein arazoren aurrean, beti zeuden laguntzeko prest eta frogan zehar, asko eskertu
|
nituen
haien animoak. Bestalde, hemen geratutako lagunekin internetez hitz egiteko aukera izan nuen.
|
|
|
...— Andre Maria agertu zenetik, eta gu hantxe geunden, Andre Maria aurreko egunetan agertu zèn toki berean —jendeak hori esaten zuen bederen—, bidenteak heldu eta belauniko jarri zirenean; guztiok zain geunden, adi adi, ume bidenteen inguruan —neska eta mutila, anai arrebak—, baita hauek trantzean berehala sartu ere...; kandelak eta tortxak piztuta zeuden, eta ongi ikusten
|
nituen
haien begiak, gora begira jarriak, distiratsu baino distiratsuagoak, suzko puxtarriak iduri; ez zen trantze deigarri bat —trantze deigarriagorik ikusiko nuen, bai, berandu gabe! —, baina bazegoen giroan halako zer bat, hitzez esatea neke dena —zerua iturburu zuèn energia bat edo—, baina guztiok ukitzen gintuena; eta ni ere, umeak halaxe ikusten nituelako, bai, baina baita mar... " Hara, Domingo:
|
|
2011
|
|
|
K.O. geratu nintzenetz edo zeruetara igana, axola guti du horrek: niretzat baliosena zen nola, zernahi ezdeuskeria kontatzen zidalarik ere, bere sentimenduen aztarna helarazten zidan, ez bainuen den mendreneko dudarik benetako sentimenduak zirela lerro artean hautematen
|
nituen
haiek. Nik uste baden halako zerbait Josu eta Alfonsoren arteko gutunetan ere.
|
|
|
Nik galdetzen diot neure buruari bizitzaren gainean, ze zentzu du bizitzak azken finean? Ba maitatzen
|
nituen
haiekin bizi izatea eta haiei nien atxikimendua. Beraz, hemen ez daudenez, ea nonbait aurkitzen ditudan.
|
|
2012
|
|
|
Eta ihes egitea edo askatasuna lortzea buruan izanda, ezinezkoa zen, gutxienez niretzat, hura lortzeko moduak burutik kentzea. Helburu horrekin gure lanerako egokiak izan zitezkeen zenbait zuhaitz markatu nituen, eta Ostiral eta bere aita jarri
|
nituen
haiek mozten; gero espainiarrari nire asmoen berri eman nion, eta haien lana zaintzen eta zuzentzen jarri nuen. Azaldu nien nolako lanak hartu nituen zuhaitz handi bat moztu eta harekin xaflak egin ahal izateko, eta gauza bera eginarazi nien, haritz bikainezko dozena bat inguru xafla egin zituzten arte, ia bi oin zabal, hogeita hamabost oin luze eta bitik laura hatz lodikoak.
|
|
|
Zortzi egun gutxienez emango
|
nituen
haien zain, gertaera bitxi eta ezusteko bat izan zenean, nire kontakizunean inoiz entzun ez den bezalakoa. Lotan zerraldo nengoen goiz batean nire etxetxoan, nire zerbitzari Ostiral lasterka iritsi, eta oihuka esan zidanean:
|
|
|
Orduan, ontzian aurkitutako sokatzarrak hartu, eta errenkan jarri nituen bata bestearen gainean, zirkulu barruan, zutoinen ilaren tartean, muturreraino iritsi arte. Barruan bi oin eta erdiko garaiera zuten beste hesola batzuk jarri
|
nituen
haien kontra, haga baten taketak balira bezala. Hesia oso sendoa zen, eta ezein gizon zein animaliak ez zukeen sartzerik edo gainetik igarotzerik izango.
|
|
|
Usakume batzuk hartu nituen eta etxean haztea bururatu zitzaidan, eta hala egin nuen; baina handitzean hegan egin zuten, beharbada janari bila joateko, nik ez bainuen ezer haiei emateko. Dena dela, askotan aurkitzen
|
nituen
haien habiak, eta usakume gazteak hartzen nituen, oso haragi ona baitzuten.
|
|
|
Garagar buruak ardura handiz gorde nituen, ez izan zalantzarik, uzta garaian, hau da, ekainaren bukaera aldera; eta erabaki nuen ale guztiak bildu eta berriro ereitea, noizbait ogiz hornitzeko ale kopuru nahikoa izateko. Baina lau urte behar izan
|
nituen
haietako aleren bat jan ahal izateko, eta orduan ere nekez, geroxeago azalduko dudan bezala, lehenengo ereinaldiko uzta osorik galdu bainuen, ereiteko une egokia ez nuelako kontuan hartu, lehorte garaien aurretik erein bainuen, eta ez zen landarerik sortu, ez behintzat garai egokian erein izan banu sortuko ziren adina.
|
|
|
Izugarrizko garrasiak egin zituen gizajoak, eta oso nahigabeturik zeuden koronela eta haren ofizialak, ganibeta ateratzen ikusi nindutenean, batez ere. Baina laster desagerrarazi
|
nituen
haien beldurrak, zeren eta, eztiki begiratuz eta berehalaxe ebakiz hark zeuzkan lokarriak, zoruan utzi bainuen poliki poliki, eta hark ospa egin bizkor asko; banan banan poltsikotik ateraz, berdin jokatu nuen besteekin ere; nire errukiaren erakusgarri honekin bai soldaduak eta bai jendea oso pozik zeudela ohartu nintzen, eta beronetaz oso ongi hitz egin zuten nire alde Gortean.
|
|
|
Apustuak azken lauren alde egiten hasi zen jendea. Urduri nabaritzen
|
nituen
haiek, euren txanda noiz ailegatuko.
|
|
2013
|
|
|
Nitaz ohartu gabe zeudenak nitaz ohartu ziren istant hartan. Bisaia mudatu gabe jasan
|
nituen
haien begiradak eta haien marmariak. Nire alderako jakin minak, bertzalde, lipar bat baizik ez zuen iraun.
|
|
|
Baina gero ulertu nuen muga bat gainditzen ari nintzela eta beste mundu batean sartzen. Orduan ezagutu
|
nituen
haien janak eta edariak, calderetea, migak, perrunillak, pitarra ardoa...?, haien abesti maiteak. Con sabor a Portugal, Virgen de Guadalupe...?, eta castañuelak eta anisdelmono botila Jo izan ditut gure abesbatzari lagunduz. Jakin dut Extremaduran gaztelaniaz gain hizkera bat baino gehiago badutela?
|
|
2014
|
|
|
Nire bulegoan neuzkan bi edo hiru jakak hartzen zituzten. Azkenean, hartu
|
nituen
haietako sei edo zazpi, ekarri nituen Azkoitiko sastrearengana, nire sastrearengana, eta bakoitzarentzat bi jaka eginarazi nizkion: bata itsas urdina eta bestea beix argia.
|
|
|
Erranen dauzuet delako jakintsunetan konfiantza mehatu zaidala. Gazte nintzelarik miresten
|
nituen
haien asmakuntzak: argindarra, beribila, irratia, telebista eta gaineratiko.
|
|
2015
|
|
|
Ni nengoen tokitik hurbil, gizon gazte batzuk ur pipa bat erretzen ari ziren eta, kras kras, argi entzun ahal izan
|
nituen
haien hitz mingarriak:
|
|
|
–Karabino, bota zeure burua! Egin hegan!?, ekiten zidan Kemalek, baina etxeko eskaileretan egon beharrean, dorre azkengabe batean geunden, puntaren puntan eta hodeien ertzean, eta mutikoak begiak gorri gorri zeuzkan eta, bertigoak joa, aurrena lurrera begiratu nuen, baina haren aurrean ezin nire estutasuna erakutsi, eta hurrena nire besoei begiratu nien eta hegalak ikusi
|
nituen
haien ordez, akaso horrexegatik ekiten zidan Kemalek neure burua bota nezan, gero eta ozenago, botazeureburuakraskraseginhegankraskras, eta azkenean bota egin nuen neure burua edo mutikoak bota ninduen, ez jakin, dakidana da denborak burdinazko oinetakoak zeuzkala ze oso azkar jausi nintzen eta hala ere segundoak ezin astiroago pasatzen ziren eta nire erorikoaren une bakoitzaz jabetzen nintzen, i...
|
|
|
Haurtzaroko garairik kutunenak, sarritan gogora ekartzen
|
nituen
haiek, zentzugabeak gertatu zitzaizkidan Rita ezagutu nuen egunetik aurrera: zozokeria inozoak, ezertarako balio ez duten irudi ezdeus eta txepelak, edonor lotsarazteko modukoak.
|
|
|
Beraz, jakin zuenean, harekiko tratua erosoagoa izan zedin, niri ezer esan gabe, nire probintzialaren baimena lortu zuen bere etxean egon nendin zortzi egunez; eta han eta eliza batzuetan hitz egin nion askotan hemen izan zen lehenengo aldian, eta geroago aldika aldika sarri izan nintzen harekin. Nik neure bizitzaren eta otoitzean nuen jokaeraren kontua eman nionez gero, eman ere ahal nuenik eta argien, hori beti izan baitut nik, hau da, nire arimako gauzak tratatzen
|
nituen
haiekin argitasun eta egia osoaz jardutea; lehen mugimenduen berri ere haiei jakinaraztea nahi nukeen, eta duda mudako gauzak eta susmoa pizten zutenak nik neure aurkako arrazoiekin agertzen nizkien; beraz, azpildurarik gabe eta ezer gorde gabe agertu nion neure arima.
|
|
|
22 Fundazio hauek idazten hasi nintzen Jesusen Lagundiko aita Ripalda maisuaren aginduz, hasieran esan dudanez?; garai hartan Salamancako Ikastetxeko errektorea zen eta orduan ni harekin aitortzen nintzen. Han dagoen San Jose aintzatsuaren monasterioan nengoela, 1573 urtean, idatzi
|
nituen
haietako batzuk, eta zeregin ugari nituelako utzi egin nion idazteari, eta ez nuen idazten jarraitu nahi, ordurako ez bainintzen aitortzen harekin toki desberdinetan bizi ginelako, eta baita idatzi dudanak lan handia ematen didalako eta nekagarri zaidalako ere, nik beti agindua betetzearren eginik, neke horiek ontzat ematen baditut ere. Erabaki honetan sendo nengoela, aita komisario apostolikoak agindu zidan (orain frai Jeronimo Gracián maisua da kargu hori duena) amai nintzala fundazioak.
|
|
|
Haietako bakoitza erabaki larrien eta arrakastaren emaitza da; neure trofeoak dira. Noski, itxaropen handiak
|
nituen
haiekin eta oraindik ere hala ditut gehienekin. Gustura egoten naiz haiei begira, haien etorkizunak antolatzen eta, jakina, neurea ere bai.
|
|
|
Eta den hau esaten dinat, eta ahaztuz gainera esatea geure lehen larrosak atera direla, zuentzat edo bulegorako gordetzen
|
nituen
haietakoak, eta leihotik ikusi dudan zozoak ez zuela beltz beltza ematen arre marroixka baino, esan ez dinadalako, oraindik, orain, berriz, ama hil zaigula eta umezurtz bihurtu garela, amazurtz.
|
|
|
Nola esango nizuke, ba, elastiko zuri gorri horiek gizartearen gabezia guztiak islatu eta nire porrot pertsonala hain uzten zuten agerian... Gorroto
|
nituen
haien iskanbila eskandaluzkoak, orro adoretsuak eta, batez ere, neurriz gaineko poz erakustaldiak. Dolu bainindoan ni sasoi hartan, exhibizionismo agerraldi iraingarriak iruditzen zitzaizkidan...".
|
|
|
Aspaldian ez
|
nituen
haien izenak esaten.
|
|
2016
|
|
|
Cognaca ez nuen sekula edan, usaindu bai, baina edan ez. Tira, gela batean nengoen, sekula berriro ikusiko ez
|
nituen
haiekin, cognaca edateko kopa txiki borobil horiek zeuden, traje batekin nengoen, dotore oso, uneak eskatzen zuen cognaca edatea.
|
|
|
Lasai erantzun duela iruditu zait. Eta, bakarrik zegoela baieztatu ahal izan dudanean, orduan prestatu naiz esatera esateko
|
nituen
haiek.
|
|
|
Bost hilabete igaro zituen itsasontzitik atera gabe, harik eta Montevideon itsasontzia utzi eta hegazkinez etxera itzuli zen arte. “Malvinatan pota asko harrapatzen zen, legatz australa, txipiroiak, enperadore arraina… Etxera bueltan izoztuta ekarri
|
nituen
haietako batzuk eta etxekoek diotenez, gure etxean jan den arrainik onena da enperadorea”. Hilabeteko atsedenaren ondoren, berriz ere Malvinatara itzuli zen, guztira urtebete egin zuelarik Argentinako itsasoan.Ondarrun, bidearen amaieraKanpoko lur eta bereziki itsasoak ezagutuagatik, Ondarrun amaitu zuen bere itsasgizon ibilbidea, etxetik gertuago.
|
|
|
Bildu ginenen artean gehienak niretzat ia erabat ezezagunak ziren. Ikusiak
|
nituen
haien aurpegiak, entzunak haien ahotsak. Izenak, ordea, ez nituen oraindik ikasi.
|
|
|
Baina ez
|
nituen
haien deiak erantzun.
|
|
|
Hautsa lurreratu zenean eta garraxiak eten zirenean bi egun behar izan
|
nituen
haien gorpuak aurkitzeko.
|
|
2017
|
|
|
Denda nuenean ere hasi nintzen Baztango Jose Mari Apezetxea eta Tomas Sobrino margolariekin harremanetan. Ikastaroak egin
|
nituen
haiekin. 2002an, alaba jaio zen, eta ordukoa giltzarri izan zen niretzat.
|
|
|
Ikusi nuen bidaiariek autoa atzera begira jarri zutela kontu handiz, atera aurretik. Minutu bat edo bi geroago, hartxintxarrean entzun
|
nituen
haien pausoak.
|
|
|
Komodara joan eta erlojua hartu nuen, ahuspez segitzen zuena. Kolpatu nuen kristala komodaren ertzaren kontra eta kristal pusketak eskuan hartu eta hautsontzian utzi eta orratzak bihurritu eta atera eta ontzian jarri
|
nituen
haiek ere. Erlojuak tiki taka egiten segitzen zuen.
|
|
|
Errekaldeko Joxemari, Estankoko Antonio Sagastume, Florentxio Imaz eta Olegario Alvarez. Ezin izan
|
nituen
haiek ezagutu, noski, baina gogoan neuzkan Nikaraguan, Guatemalan edo Chiapasen ezagututako hainbat gazte, justiziaren aldeko borrokan heriotza goiztiarra aurkitu zutenak. Milioi erdia hartzea haiek denak traizionatzea bezalako zerbait izango zen, ni ere etsaiaren alde lasaira pasa banintz bezala.
|
|
|
maite
|
nituen
haiek
|
|
|
maite
|
nituen
haiek
|
|
2018
|
|
|
Etxean ez zen musikaririk, baina melomanoak bai; ama eta anai arrebak, batez ere. Bost anai arrebetan gazteena nintzenez, eskura
|
nituen
haien kaseteak eta biniloak, eta beti ibiltzen nintzen saltseatzen. Irratia ere dezente entzuten nuen garai hartan.
|
|
|
Intimitatezko lotura bat nuen haiekin. Banan banan ikusten
|
nituen
haien adar eta adaxka guzti guztiak; haien hosto guzti guztiak ikusten eta bereizten nituen.
|
|
|
Hamaika pauso triste egina naiz ni. Nire bizitzako unerik zailenak izan
|
nituen
haiek. Ez zen eguzkirik irteten niretzat eta hodei ilunek kaleak iluntasun likits batez horditzen zituzten.
|
|
|
(Beno ez dezadan larregi exajeratu...) Etxeko arazoak gutxi bailiren, uztar lagunak" ondo bizi" esanda aldegin zidan eta eskolan ez nuen ia bat bera ere gainditzen. Nire zerupeko unerik zailenak izan
|
nituen
haiek. Sasitik irten orduko lar tartean sartzen nintzen.
|
|
|
Ikastolan neu nintzen azkeneko mamu gorria; ez nuen lagunik izan sekula eta eskola berrira pasatu nintzenean okerrago izan zen. Ikusi bezain laster, gelakide guztiek ezkerreko begiz hartu ninduten (nik ere ezin
|
nituen
haiek jasan, baina ni bat nintzen eta haiek asko). Makinatxo bat bider joana naiz etxera ubelunez belztuta, baita odolez makilaturik ere.
|
|
|
Baina ez zitzaidan malko bakar bat ere atera. Ematen zuen, Martinen ezkaratzean sartutakoan gorde behar izan
|
nituen
haiek bidea oztopatu zieten ondoren sortu behar zuten guztiei.
|
|
|
Etxean ez zen musikaririk, baina melomanoak bai; ama eta anai arrebak, batez ere. Bost anai arrebetan gazteena nintzenez, eskura
|
nituen
haien kaseteak eta biniloak, eta beti ibiltzen nintzen saltseatzen. Irratia ere dezente entzuten nuen garai hartan.
|
|
|
–Nondik atera zaituztete? , galdetu nien, fraide doktrinoak uste
|
nituen
haien itxurak hartaratuta.
|
|
2019
|
|
|
Liburua inprimategian sartzear zegoela, argitaletxekoek esan zidaten beldurrak zeharo jota zeudela, eta fanzinea kendu edo osorik berridatzi behar nuela, eta instituzio kapazitisten aurka egiten nuen kritika gordina leundu. Esan zidaten eleberria babestu nahi zutela, ahalik eta ondoen atera zedin, baina nik ez
|
nituen
haien argudioak onartu. Orduan, esan zidaten azken batean fanzineak ez zirela literatura ona, eta horren aurrean planto egin nuenean, argi eta garbi esan zidaten eleberria ez zela aterako non eta ez banuen fanzinea kentzen.
|
|
|
Mendian atseden hartzea eskatu zutenak ez ziren santuak, eta nik maite nituen. Bizitzeko motibo batzuk konpartitzen
|
nituen
haiekin, eta orain nahi nuke haiek ere zerbaiten motibo izan dakizkidan.Ez naiz mundua Halloweenizatzeaz ari, baina asmatu dugu hildakoekin bizitzeko modu bat. Ez du zertan izan orain arte ikusi dugun zerbait:
|
|
|
Daxen banuen bat, Pierre, Pierre Irissou, umetatik ezaguna, baina Landetako herrixka batean bizi da erretiraturik. Eta Parisen ere banituen, ez adiskideak, baina bai Ingeniaritza Kimikoko Eskolan nirekin ibilitako kideak, eta bolada batean enpresa bilerak profitatzen
|
nituen
haiekin asteburuak pasatzeko; baina gogorra egiten zitzaidan Louise eta Troyrengandik urrun egotea, eta joan etorri laburrak egiten hasi nintzen. Joan goizean TGVn, arratsaldean zuzendari bilera egin, eta hurrengo eguneko lehenengo trenean itzuli.
|
|
|
Zurezko irudion kizkurrek, oin zurratuek, mantuetako izurrek, baina batez ere haien aurpegierek igortzen zuten duintasun zehaztugabeak halako mirespena ernetzen zidaten non portualdeko umeek arrantzontzien atalen izenak ikasten zituzten naturaltasun berarekin barneratu
|
nituen
haien egitandi miraritsuak.
|
|
|
Itsasoak behera egin ahala, ur azpian egondako metalezko eskailera ikusi nuen nola ari zen agerian gelditzen. Mailek, murruaren beheko aldean iltzatuta, grapa erraldoiak ziruditen, eta antz handia zuten zementuzko irudiaren bizkarrezurretik behera jaitsi
|
nituen
haiekin.
|
|
2020
|
|
|
Gainera, adin desberdineko jendea geunden antzerki tailerrean, eta asteburu oro elkartzen ginen. Pare bat urte egingo
|
nituen
haiekin.
|
|
|
Dena aldatu zen edo aldatu behar izan zen. Ez nintzen umeen bila eskolara joaten, ez nien laguntzen etxerako ariketak egiten, ez nintzen joaten zapatu goizeko saskibaloi edo futbol partidetara, ez nituen medikuarenera nik eramaten, ez nien afari gozorik prestatzen, ez
|
nituen
haien eskolako gorabeherak entzuten. Den dena Martinen esku laga nuen, amaren egoeraren latzaz jabetuko zirelakoan, baina umeak txikiegiak ziren hori guztia ulertzeko eta bakarrik sentitzen zuten amaren falta itzela.
|
|
|
Orain urtebete pentsatu nuen hau izango zela azken urtea, eta joan naiz gauzak prestatzen. Bezeroei, ordea, ez nien esan bi egun lehenagora arte; ez
|
nituen
haien komentarioak entzun nahi. Eta, hala ere, aritu zaizkit orain zer egingo dugu eta halakoak esanez.
|
|
|
Azken boladan hobekuntza handia egiten ari nintzen, hala ere. Beak akta mordo bat utzi zidan haiekin ohitzen hasteko, eta ordu asko eman
|
nituen
haiek irakurtzen eta kopiatzen. Eta Lupek esan zidan nahi izanez gero berak zuzenduko zizkidala aktak, hasieran, behintzat.
|
|
2021
|
|
|
1996an, aldizkariaren bosgarren urteurrenean, 40 harpidedun elkarrizketatu
|
nituen
haiek aldizkariaz izan zezaketen koadroa osatu eta honekin erreportaje luze bat egiteko, eta arinaren eta serioaren arteko nahasketa defendatzen zuen gehiengoak: " Itxurari buruz ez dute kexurik, argazkien kalitatea azpimarratzen da.
|
|
|
Baina olgetatik harago, arreta handia jarri nien egun haietan hango langileei. Egiazko gizakiak ez zirela jakin arren, miresten
|
nituen
haien aurpegi eguzkiak eta kresalak zailduak, sareak gora eta behera eta itsasoaren oldarrei aurre egitearen poderioz zizelkatuak ziruditen besoak eta bularrak, begirakune zorrotzak... Eta lan egin behar izan genuen arrantzale haietako bat gure ohera eramateko, bioi aldi berean eta ezinbestean piztu zitzaigun apeta bat.
|
|
|
Ez
|
nituen
haien begiak bistatik galtzen, haien gorputzen erreakziorik ñimiñoenei ere erreparatu nahi nien. Hunkituta zeuden.
|
|
|
Nik, noski, tarte laburrak baino ez
|
nituen
haien artean ematen, eta oso gutxitan geratzen nintzen basean edo abeletxean lo egiten, baina lehenbiziko lanetako bat izan zen toki haietako zaintza sistemak konpondu eta nire eskuko gailutik jarraipena egiteko moldatzea. Gertutik zaindu nahi nuen nire haztegia.
|
|
|
Eta hala, astebetegarrenean, han nengoen berriro. Ordukoan, prestatuago joan nintzen eta lanabesak eroan
|
nituen
haiek ikusiko ez ninduten toki baterainoko bidea zabaltzeko. Lehen egunekoa, bistan zen, haiek erabiltzen zuten maiz eta, bolada batez, zelan jokatu argi izan arte, ezusteko enkontru oro saihestu nahi nuen.
|
|
|
Hasieran behintzat, gero batek jakin. Nik eginahalak eta bi egin
|
nituen
haiek harrapatzeko, seguru bainengoen Bilboren hondamendia eragitera bidaliak zirela. Ez zegoen Arantzadikoa izan beharrik haiek akabatu ezean bi urteko epean hiri osoa tarantulez josita agertuko zela jakiteko.
|
|
|
Nire zakur Mendiaren laguntzaz kanpora haizatzen genituen inbaditzaileak! Behin udako gau batez, lotan sakonki nintzelarik, kanpotik arrabots batek esnatu ninduen Mendiaren zaunkekin lagundurik, behi joareak ziren, esku argia piztu nuen, leiho txikiaren gibelean ikusi
|
nituen
haien adarrak eta begi lodiak hurbilhurbilak; segidan tarrapataka jaiki nintzen, galtzetan sartu, botetan jauziz gero haien haizatzera joan nintzen, ginen noski, pixka bat aitzineko euri zaparrada bat izan zela eta busti bustiak, biok blai itzuli ginen barnera.
|
|
2022
|
|
|
Artetxek azaldu duenez, hasieran izan zuen bertsopaper lehiaketa hika forman egitearen inguruko zalantzak: " Udaletik hika bertsopaper lehiaketa antolatzeko proposamena jaso nuenean, nire zalantzak partekatu
|
nituen
haiekin, ez delako erraza bertsoak hika idaztea, erregistro berri batean eta idatziz, zuzentasunarekin". Dena den, udaleko Euskara Sailekoak segurtasunez ikusi zituela eta, aurrera egitea erabaki zuen Artetxek, eta orain gustura dago erabakiarekin:
|
|
|
(Ez ditzagun itzalak hilobietatik atera). Plazer dut gogoratzean ze une bikainak pasatu
|
nituen
haien artean, ze independentzia, gizontasuna, handitasuna sentitu nuen, unibertsitatean hasi eta estreinakoz −eta katedradunenganako beldurrik gabe− Štajnicera sartu nintzela, izaki goren haien artera. Ez zidaten jaramon handirik egin, egia da.
|
|
|
Oraindik atzo goizean gertatu balitz bezala gogoratzen dut nolako irrikaz hartu ninduten Zorroagagaineko eraikin hartan, Donostian, egoitzatzat hartua zuten psikiatriko zaharrean. Asteak eta asteak igaro
|
nituen
haien laborategietan, hazitegi eta mikroskopio artean. Tulipen hibridazioari buruzko doktore tesia egiten ari nintzelako aitzakiak hasiera hasieratik liluratu zituen, eta den dena eman zuten niri laguntzeko.
|
|
|
Une hunkigarria izan zen. Ondoren, tailerrera EHBFren sareko emakume* ugari hurbildu ziren, eta aurreko egunekoak eragindako kezkak eta ardurak sentitu
|
nituen
haiengan. Klak egin zidan buruak, eta egiten ari ginenak bazuela zentzua pentsatu nuen.
|
|
|
larruazalean irarri
|
nituen
haiek
|
|
2023
|
|
|
Horrek asko lotu ninduen girora. Adinean gora egin ahala, gero eta argiago neukan entzuten
|
nituen
haien modukoa izan nintekeela, edo izan nahi nuela”. Gaur egungo jardunean, “plaza seguruak” gustatzen zaizkio:
|
|
|
Orduan ezagutu nituen herriko lehen emakumeak. Ikusiak
|
nituen
haietako asko lehenago, noski, mezatan, merkatuan, lankideetako baten besotik helduta inoiz aurkeztu ez zizkidaten arren. Orduan egin nituen lehen lagunak herriko emakumeen artean.
|
|
|
Etxe-bizitzaren arazoaz aritu ziren, bizilekua inguruko herrietara aldatu behar izanaz. Ezinbestean hegan irudikatu
|
nituen
haien oheak, itsasotik egunetik egunera urrunago, barnealderago eta, aldi berean, kanporago. Izozkiaren eta su artifizialen hiria aldapa pikoetan zabaltzen da aldirietara.
|
|
|
Eta nik inoiz ez
|
nituen
haiek ikusi.
|