|
2015
|
|
|
Gauza ezaguna da Amikuzeko herri batzuetan euskal hitzetan üahoskatzen dela eta beste batzuetan ez dela egiten; esate batera, Oragarren, Amorotzen, Ostankoan, Bithiriñan edo Uhartehirin guk ez dugu entzun. Ezagutzen ez genuena da, üegiten den eta egiten ez den herrien arteko geografia mugaren inguruko herri bateko hiztun batek, kasu honetan lekuko martxuetar batek, kokagune edo
|
hitz
berean aldi batzuetan üegin dezakeela eta beste batzuetan u egin dezakeela, halako aldakortasun librea balego bezala. Adibide sorta honetan garbi ageri da:
|
|
|
(109). Agintariak emaztearen
|
hitzak
bere egin ondotik, bi hilabeteren buruan askatzea hitzematen dio, nahiz eta aurretik gerra bukatu izanak Sabasen gatibualdia laburtu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Literatura konparatua diziplina XIX. mende amaieran eta XX. mende hasiera artean ezarri zen Europan; orduan argitaratu ziren lehenengo monografiak, lehenengo aldizkariak eta sortu ziren lehenengo unibertsitateko katedrak.
|
Hitza
bera, testuinguru frankofonoan, garai hartako kultur potentzia handienean, alegia, sortu eta garatu zen, baina berehala zabaldu zen Europako beste nazioetara eta baita Estatu Batuetaraere.
|
|
2018
|
|
|
Ardatz geografikoa, baina, zalantzagarriagoa da nire ustez. Teorian eskribauek lekukoen
|
hitzak
bere horretan jaso behar zituzten arren, susmoa dut eskribauek zerabilten hizkeraren arrastoak ere ez ote diren islatzen (cf. honetaz Santazilia (2017) eta (2019) n esandakoa, eta Monteano (2017, 163 eta hh.), eta ez ote diren, neurri batean, erlatiboki diatopikoak (Camino, 2009, 311 eta hh.). Hala bada, aingura testu onak (McIntosh et al., 1986; Ulibarri, 2013) lirateke kronologiari so, baina tentuz ibiltzekoak ardatz geografikoari begira.
|
|
|
Zentsura aplikatu izan zenetan, hala nola ezkerreko talde kritikoei eta erregimenak onarpen ahula zuen tokietan (Euskal Herrian, batez ere), ez zuten aparteko arazorik izan, beste zerbaiten aurkako borrokatzat mozorrotuta erabili zenez, zentsuratzat hartu ez zelako, eta, gainera, borroka hark Espainian ia erabateko kontsentsua zuelako (baita intelektual deritzenen artean ere). Euskal Herrian bertan, kontsentsua hain erabatekoa ez bazen ere, herritarren ehuneko handi bati zentsura ikusezina gertatu zitzaion,
|
hitza
bera erabiltzen ez zelako eta bitartekoek helburu nagusiagoak justifikatzen zituztelakoan.
|
|
|
Baina, horien artean gaia mugatua dugularik, uste dut garaia dela, aitzinsolasetan ibili eta gero,
|
hitza
berari ematekoa.
|
|
2019
|
|
|
Ohore ren idazkerak ahoskera zaindua (OORE) errazten du.
|
Hitzaren
beraren berezitasunak (ez da kaleko hizkerakoa) normalean bokalak bikoizten ez ditugunoi ere laguntzen digu. Zahar, lehen bezalakoetan ere letra dugu oroigarri eta irakurketa ozenetan, adibidez, nabaritzen da.
|
|
2020
|
|
|
Zainduan, berriz, gehiagotan ahoskatu dira bokalak bi silabatan. Esate baterako, hiztun berak (AO k)
|
hitz
bera (ahal) bi eratara ahoskatu du, hizkera mailaren arabera: [a] l maila arduragabean eta [a.a] l zainduan. dela pentsatzea" ezinezkoa" iruditu zaie.
|
|
2021
|
|
|
Lanaren harian hainbat erispide garantzen ziran, esate baterako, jatorrizko testuan ez dagozan zehaztasun edo esplizitazinoak ez dirala sartu behar,
|
hitz
bera era berean itzuli behar dala leku desbardinetan, ez dala testuaren interpretazinorik egin behar.; zehatz itzuli behar zala, singularra eta plurala, maskulinoa eta femeninoa, jatorrizkoaren arabera erabili behar dirala. Baina euskera ez da hizkuntza latindarra, eta latinaren eta euskeraren artean ez dago beti korrespondentzia zuzenik.
|
|
2022
|
|
|
Adibidez, lumatu hitzaren ‘erauzi’ eta ‘lapurtu’ esanahietan, polisemia batek zerbait ateratzeko ekintzari egiten dio erreferentzia. Eta
|
hitz
berak ‘lumatu’ (lumak jarri) eta ‘ez lumatu’ (lumak kendu) esanahietan duen kontranimoak ‘lumak’ delako objektuari egiten dio aipu. ‘Luma’ objektua da, beraz, zubi kognitiboa.
|
|
|
Ondorioz, luma k lumatu ren ‘lumaztatu’ eta ‘lumak erauzi’ esanahien artean zubi kognitiboa egiten duen bezala eta italierazko feria
|
hitza
berak
|
|
|
Huts ek, izatez, adiera denak bil ditzake
|
hitz
bereko errepikapenean. Huts huts da ‘hustasun handia edo osoa duela’, hustasun fisikoaren zentzuan.
|