2000
|
|
Bere gizatasun berezia Parisen erakutsi zuen, teologo bezala Elizaren goi mailetaraino ospe eta itzal eraginkorra lortuz eta ziurtatuz. Han zelarik hain zuzen, 1527 urtean, Rotterdam-eko Erasmok idatzi zion Luis Vivesi, honek Frantziskoren gizatasuna Inkisizioaren aurrean bitartekaritzat
|
har
zezan, zeren, haren anai Die gok ere heretikotzat joa baitzuen Erasmo.
|
|
Aita Vitoriaren Salamancako irakaskuntza haiek, Hugo Grocio holandarrak sistematizaturik jarri zituenetik, mundu guztian ospe handia
|
hartu
zuten giza eskubideen alde. Geroztik, zehaztasunez, argi eta garbi eratu dira gizakion eskubiderako.
|
|
Arartekotzan nengoenlarik, 1993ko urriaren 27tik 30era bitartean, Europako Ombudsmanen hitzaldiak antolatu genituen Gasteizen, eta une ona bezain egokia iruditu zitzaidan aldi berean Aita Frantzisko Vitoriakoa omentzeko, pertsonaia hau bertakoek zein erbestekoek hobeto ezagutu zezaten. Etorri ziren ombudsmanik gehienek bazekiten nor zen eta giza eskubideen alde zer lan burutu zuen; baina ordurarte gutxik zekiten jatorriz hemengoa zela eta guztiek oso pozik
|
hartu
zuten hainbesteko merezimenduz eskaini genion omenaldi hura.
|
|
Gero, 1567 urtean, Erromara jo zuen eta, Vatikanoko Tribunal nagusiko kide izendatu zutenez, aukera egokia lortu ere bai, zeren Pio V.ak, Gregorio XIII.ak eta Sixto V.ak beren kontseilaritzat
|
hartu
eta ohore handien jabe egin zuten. Eta, han ere, bertako antolakuntza eta egitarauen hobekuntzaz arduratu zen.
|
|
Gero, 1936 urtean militarrak altxatu eta Franco buru jarri zenetik, gizaki soil bakoitzaren eskubideak kontuan
|
hartu
gabe, berrogei urteko diktadurak iraun zuen, katolikotasunaren izenean kristautasunaren printzipioei jaramonik egin gabe. Ikus bestela Unión Internacional de Malinas erakundeko C. Martí Martí eta R.
|
|
Cadiz-ko Konstituzioaren (1812) asmoetariko bat zen feudalismo harekin bukatzea. Baina, Hirurteko Liberalak(), batasunaren izenean federalismoa baztertuz, zentralismo aldera jokatu zuen, zenbait herrialderen berezko nortasuna aintzat
|
hartu
gabe. Eta ez zen geldituko gure probintzietako Batzar Nagusiekin bukatu artio.
|
|
Dagoeneko kontatu dugun bezala (ikus 54 orrialdea, eta bertan aipaturiko Henriette Walter-en liburua), Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran erabaki zen pertsona bakoitza bere hizkuntzan epaitu beharra. Bazirudien behingoz bide egokia
|
hartu
zela, baina ez zuen asko iraun, eta geroztik hango hertsitasuna nabarmenagoa izan da.
|
|
Demokrazia herriaren burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak
|
hartuko
balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
Harantzago joanaz nioen, nik gazteleraren aurka ez nuela ezer, nire bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea, nire erantzuna ez zuen hain gogoz
|
hartu
.
|
|
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak bere sarrerako hitzaurrearen azken hitzetan argi dio: Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik eskubide eta askatasun hauen begirunea bultzatu behar dela irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian arian neurriak
|
hartuz
, era eraginkorrean eta orokorrean ezartzea ziurtatuko dela, bai Nazio Batuen barnean diren herrien artean, bai eta Estatu baten menpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
Hori guztia kontuan
|
harturik
, ideia bikaina iruditu zitzaidan Baionan 1999 urteko urriaren 24an egin zuten manifestazioa. Demokrazia lortzeko herria iratzartu behar baita.
|
|
Historia gaia errazegi nahasten da alde guztietatik begiratu ezik. Uste horretaz ahalegindu nintzen Hondarribiko elizaren historiagintzan, alde batetik ez ezik beste zenbait alderditatik lekukotasunak ikusiz eta kontuan
|
hartuz
, horrela osatu bainuen Santa María de la Asunción de Hondarribia. Historia, arquitectura y arte (1998) liburuan historiari zegokiona.
|
|
Baina oroigarriagoa dugu oraindik Unesco erakundearen L, emploi des lan gues vernaculaires dans l, enseignement (1953), guztiontzat hain gomendagarria dena. Horiek guztiak kontuan
|
harturik
idatzi nuen Euskararen ostarteak liburuko lehen partean VI. kapitulua (ikus 60 orrialdeak). Nire liburu honen aipamen soilak ez du ezertarako balio, bertan agertzen nuena ulertu ezik.
|
|
27 artikulua. 1 Pertsona orok du eskubidea komunitateko kultur ekitaldietan aske parte
|
hartzeko
, artelanez gozatzeko, eta zientzi aurrerakuntzan eta horri darizkion irabazietan parte hartzeko.
|
|
27 artikulua. 1 Pertsona orok du eskubidea komunitateko kultur ekitaldietan aske parte hartzeko, artelanez gozatzeko, eta zientzi aurrerakuntzan eta horri darizkion irabazietan parte
|
hartzeko
.
|
|
herri eta nazio guztiek izan beharreko jomuga legez, bai norbanakoek eta bai erakundeek. Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik, eskubide eta askatasun hauen begirunea bultza dezaten irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arianarian neurriak
|
hartuz
, era eraginkorrean eta orokorrean ezar daitezen ziurtatzeko, bai elkarkide diren estatuetako herrien artean eta baita horien eskumenpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
9 artikulua. Inor da arrazoirik gabe atxilotu, preso
|
hartu
edo erbesteratu.
|
|
21 artikulua. 1 Pertsona orok du bere herrialdeko gobernuan parte
|
hartzeko
eskubidea, zuzenean nahiz libre aukeratutako ordezkarien bitartez.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko alderdi abertzaleei ere aditzera eman behar diegu, administrazio postuetarako euskara jakitearen puntuazioa ezinezkoa dela, lehenik abertzaleek beraiek euskara goi mailako karguetarako kontuan
|
hartu
gabe. Euskarari eta euskaldunei begira, guretzat ulertezina baita Jaurlaritzako zein Diputazioetako goi karguetan elebidunak ez jartzea.
|
|
Hizkuntzaren ofizialtasunari buruzkoan ordea, kon tuan
|
hartu
eta ezagutarazi beharrekoa iruditzen zait, euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, Nafarroako erresumaz gainera, Iparraldean gertatu zela, Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran. Bazirudien bide egokia hartu zutela, baina laster aldatu ziren irizpideak eta, gerorantz, hango hertsitasuna na bar menagoa izan da.
|
|
Hizkuntzaren ofizialtasunari buruzkoan ordea, kon tuan hartu eta ezagutarazi beharrekoa iruditzen zait, euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, Nafarroako erresumaz gainera, Iparraldean gertatu zela, Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran. Bazirudien bide egokia
|
hartu
zutela, baina laster aldatu ziren irizpideak eta, gerorantz, hango hertsitasuna na bar menagoa izan da.
|
|
Bukatzeko, oroitu beharrekoa iruditzen zait, iragan otsailean Baionan aurkeztu nuen. Jagon Sailaren ardurapeko lehen lanari buruz? 2 txostenean azaldu nituela gure antolaketarako eta ekintzetarako zenbait aburu, eta kontuan
|
hartu
beharrezkotzat jotzen ditudala, orain hemen azaltzen dudanari ekintzarako lotura emateko. Euskaltzaindia ezin daiteke lo egon egungo egoeraren aurrean.
|
|
Nork pentsa zezakeen bertako Legebiltzarrean nafar sozialistek ere aurka jarriz ukatu behar zutenik? Erdi Aroan nafarrek Orreagan Erroldan menperatu zuten eta hogeigarren mende bukaeran beste Erroldan batek bere gerra zikinez eta lapurketaz mendekua
|
hartu
zuen nonbait, eta oraindik ere hor datozkigu ausarti bere jarraitzaileak. Alajaina!
|
|
Fernando Katolikoaren aginduz Albako dukeak 1512an Nafarroa
|
hartu
eta Gaztelaren menpeko jarri zuen, Albret errege erreginak koroarik gabe utziz. (Horren lekukotasun zehatzetarako, ikus Nafarroako artxibozain zen José Yanguas y Mirandaren Historia de la conquista del Reino de Navarra por el Duque de Alba, general del ejército del rey Fernando el Católico, Iruñea, 1843).
|
|
Prentsaurreko hori eman zutenek adierazi zuten kontseilukide izaten jarraitzeari buruz behin betiko edozein erabaki
|
hartu aurretik
, Gobernuak erantzuna emateko zuen legezko epea bukatu arte itxoinen zutela, abenduaren 24ra arte. Baina, Gobernuaren erantzuna ezezkoa izan zen.
|
|
Kontseilu hau eratzen duen Foru Dekretuak dio: , bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte
|
hartu
eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
–bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat
|
hartu
nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
Eta guraso edo Kurak direnean, nola ongi premia den bezala, beren Etxe edo Hergoienetan (Herri txikiei honela Araban deitzen diete) Dotrina erakatsi, eta konfesatuko dute? Nola beren familietako
|
hartu
emanak, eta beste behar diren gauzak ondo aditu, eta zuzenduko dituzte. Ikusten duguna da:
|
|
O Facho elkarteak argitara eman zuen liburu hura Francoren gobernuak bahitua izan zen, aitzakiatzat liburuaren hitzaurrea
|
hartuz
. Nork pentsa zezakean Zuzenbide Politikoko katedradunagan halakorik?
|
|
Hala behar luke Europako Hizkuntzen Urtea delarik. Politikariek kontutan
|
hartuko
ote dute. Hala behar lukete1 Beren buruak abertzaletzat dituzten askok ere hobe dute euskara ikastea eta erabiltzea.
|
|
Jaramonik ezak nora garamatza? Gainera, gure Euskal Herrian, bertako estatutuaren arabera, gaztelera eta euskara biak ofizialak direnez, Eusko Jaurlaritzak du erabakia
|
hartzeko
eskubide osoa, ez Madrilgo Auzitegi Goren horrek.
|
|
Arartekotzan nengoela, UAkoengandik (Unidad Alavesa) entzuten nituenak kontuan
|
harturik
, arabarren jakinerako argitara eman nuen Eguberrietako txartel batean 1695 urtean Gasteizen Gabon gauean kantatzeko Burgosen inprimatu zen Villancico bat, euskaraz eta gazteleraz zegoena. Gazteleraz gainera euskara ere bertakotzat har zezaten, bertako hizkuntza jatorra hain zuzen.
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez Euskal Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili beharra dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat
|
hartuz
, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko talde politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
Beraz,
|
har
dezagun bere lan nagusia, Compendio Historial de las Chronicas y universal Historia de los Reynos de España (Anberes, 1571). Lan horren bigarren liburukian (T.
|
|
–Bihar Belfastera joan nahi nuke, hegazkina
|
hartzera
. Eramango nauzu, mesedez?
|
|
Hurrengo goizean, motxila autoaren atzealdean sart eta Belfasteko aireportura abiatu ziren autobidea
|
hartuta
.
|
|
" Do you remember?" deitzen zen. Ondo gogoratzen zuen, bien arteko isilune batean Collins jaunak
|
hartu
zuelako gela osoaren jabetza," do you remember, do you remember?" galdetuz eta, bide batez, Txemaren amorrazioa piztuz. Buruan sartuta geratzen diren lelokeriatxo horiek dira, baina eguna izorra dezaketenak dudarik gabe.
|
|
Autobide ona zen, bihurgunerik gabekoa, abiadura
|
hartzeko
modukoa. Non ote zegoen azeleragailua?
|
|
Trena, autoak, iratzargailuak, zurrungak eta munduan sor zitekeen zarata oro. Herriko beste oilarrek, adibidez, txanda
|
hartu
behar izaten zuten gure oilarraren ostean kantatzeko. Alferrikako lana egiten zuten, ordea, une horretarako bizilagun guztiak itzarrik egoten ginen eta.
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere
|
hartu
nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan gertatutako pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
" Gertatu zena da IRAk jakin zuela, nola edo hala, kontaktu hori gertatuko zela, eta ondorioz justizia bere esku
|
hartu
zuen: bost hildako egon ziren Lahinchen gertatutako tiroketan, denak protestanteak.
|
|
Baina horrek ez zuen jada ezertarako ere balio: ordurako Txemak bazekien bere neskari buruzko pentsamendu baikor gehienak usteldu egiten zirela errealitatearen ukitu soilarekin, nola erditik ebakitako sagarrak kolore marroia
|
hartzen
duen airearen kontaktuan. Eta beraz absurdua bezain arriskutsua zen galdutako maitasunari buruz pentsamendu baikorrak izatea.
|
|
Malkar itzelaren ertzean zegoen arren, Txemak arnasa
|
hartu
zuen; oraindik ere harago eman zuen pausotxo bat, eta hanken puntatxoek lurrik ukitzen ez zutela ohartu zen. Hortxe zegoen:
|
|
" Eskerrak aurrerantz jausi ez zaren. Malkarraren ertzean geratu zara, bizkarrean itzelezko kolpea
|
hartu
eta gero".
|
|
Motorraren zurrumurruarekin, gidariaren hizjarioarekin eta oraindik harmonikaren intziriak belarrietatik ondo kendu gabe zituelako, Txemak lo
|
hartu
zuen Connemarako zelai, laku eta mendixkak igarotzen zituzten bitartean.
|
|
Euskal Herritik ekarri nituen batzuk, eta nezeserrean eramaten nituen, baina desagertu egin zitzaizkidan. Norbaitek eta, larregi pentsatu barik, ri ra
|
hartuko
zituen. Horrelakoak ere badaude hemen.
|
|
Handik gutxira konpresak erosita genituen eta prest geunden Lahinchera bueltatzeko. Baina (eta hemen hasten da kontatzeko zailena, hain zuzen ere zoragarriena delako) Ralphek ez zuen Lahincheko bidea
|
hartu
, Galwaykoa baino. Izugarri beldurtu nintzen; erabat paralizatuta nengoen eta oihuka hasiko nintzatekeen Ralphek furgoneta bide ertzean geratu eta hain ezti berba egin ez balit.
|
|
Aste batzuk lehenago ezagutu zutela elkar, drogen aurkako talde horretan bolondres sartu zirenean. Baina Ralphi ez omen zitzaion gustatzen euren arteko giroa, eta Dinglen
|
hartu
ninduten momentutik bururatu omen zitzaion nirekin egin behar zuela ihes. Bestela ere alde egingo zuela, bakar bakarrik baina.
|
|
Baina barre goxo bat baizik ez diot egin, eta eskuetan
|
hartu
dut berak emandako liburua. " Connemara in our heart" du izena, Elijah U. Oann izeneko norbaitek idatzia.
|
|
Bidaiaren hasieran, Bitakora honetan idatzi nuen distantzia apur bat nahi nuela, herrira bueltatzerakoan nire eguneroko gauzak gehiago apreziatzeko. Agian distantzia handiegia
|
hartu
dut, eta perspektiba zabalegia beraz. Ametsetik esnatzea beti izaten da gogorra.
|
|
Furgoneta
|
hartuta
inguruko herrixkak bisitatzera abiatu gara. Herri horietako batean, muino bat igo ostean azaldu da nire gidako argazkiko paisaia.
|
|
Ospitalera eraman dute. Eta Txemak, oraindik amets hartan, sekulako desilusioa
|
hartu
zuen. Autoen burdin nahaspila ikaragarrian ez zegoen Eiderren gorpu hilik.
|
|
Esnatzean, berriz, erru sentsazio handi batek
|
hartu
zuen Txema. Izan ere, ametseko desilusio hura supituan desegin baitzitzaion, esnatu eta konturatu zenean Eider hilda zegoela, ez zuela zertan kezkatu.
|
|
Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran
|
hartu
zuen hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten zuen hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin zezakeen hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
gertatzen zenaz lehenago ez konturatzeagatik, itsu itsuan hona etortzeagatik... eta kauenlaostia, puta zahar batekin oheratzeko dirurik ez izateagatik. Behintzat mendeku txiki hori
|
hartuko
nuke diru apur bat banu.
|
|
sorterria atzean uztea bere kabuz
|
hartutako
erabakia izan dela. Sorterriak ez diola ezer berririk eskaintzen, edo beste nonbaiten aurkituko duela bere lurrak ematen ez diona, hori uste du bidaiariak.
|
|
Bertako 498 presoek, guztiek alegia, egin zuten alde. Kea eta kaosa aprobetxatuz korrika bizian irten ziren, askatasunaren besoetara heldu arte atsedenik
|
hartuko
ez zutela jakinik. Atzera begiratu gabe, nork bere ametsei eraginez, etorkizuna arnasestuka inauguratuz.
|
|
Umeei zerbait esan eta denak bildu ziren euren nagusiaren inguruan, argazkirako prest. Segundo gutxiren buruan papertxo bat azaltzen hasi zen kameraren azpitik, eta papertxoari haize apur bat eman eta gero, irudiak itxura konkretua
|
hartu
zuen. Argazkia tropa txikiari erakutsi ondoren, txintxeta batez josi zuen horman harrerako neskak.
|
|
Ostatu
|
hartu
dudan aterpetxeko ohe gainean utzi dut motxila, eta presaka irten naiz berriro kalera. Hona iristean, bizkarrean neraman pisuak ez dit laga herritxo honetako portuaz gozatzen.
|
|
Hona iristean, bizkarrean neraman pisuak ez dit laga herritxo honetako portuaz gozatzen. Eta orain, ai ama!, plazerrezko zorabioa izan da bertatik paseatu eta arnasa barruraino
|
hartzea
. Egia esan, usaina eta soinuak ez zitzaizkidan ezezagunak egiten, Euskal Herriko edozein portutako berdinak baitziren.
|
|
Bidean aurrera eginez, gaelikoa entzun dut nire bizitzan lehenengoz, izenik gogoratzen ez dudan herri batean. Zelako poza
|
hartu
dudan belarrira harria baino gogorragoa egin zaidan hizkuntza hura entzutean! Alemaniera ematen zuen!
|
|
Lahincheko aterpetxeen zerrenda laburra
|
hartu
zuen eskutan. Bere aterpetxearen izena tekleatu bezain pronto ezezko borobila eman zion traste zaharrak.
|
|
Txemari otu zitzaion hura Eiderren azpikeria berri baten hasiera izan zitekeela. Alegia, ez zela sekula Lahinchen egon, edo tertulia hartan ezagututako mutilen batekin pasatu zituela egunak eta beraz mutil horren izena
|
hartu
zuela gakotzat, edo Ipar Irlandako putakume haietako baten izena. Duncan.
|
|
" Neuk!", bota zuen Txemak dudazko une baten ondoren, esandakoa laster zuzenduko zioten susmoaz. Hiru irlandarrek txundiduraz begiratu zioten Txemari, txakur bat arraunean ikusten duenak bezala, eta Clay bibotedunak
|
hartu
zuen berriro hitza: " Mozkorti bi hauek badakite, eta ez zait ardura beste batek ere jakitea.
|
|
hondartzan geundela gertatu zitzaidan lehenengoz, handik aurrera sarritan errepikatuko zela oraindik ez nekienean. Txemak itsasoa eskaini zidan, eta nire gaztetasunean ilusioz
|
hartu
nituen bere hitzak. Baina gero izarrak etorri ziren, eta zenbait opari are eskuraezinago.
|
|
Lo egin zuen ohe berean etzan beharra zegoen. Ez hainbeste azpian izan zuen koltxoiak zer nolako fereka egin zion jakiteko, lo
|
hartu
baino lehen Eiderrek ikusi zuen sabaia ezagutzeko baizik.
|
|
Garai hartarako gutxiago egiten zuen berba Irlandari buruz. Hori bai, bidaiaz geroztik
|
hartutako
ohitura bati eusten zion orduan ere: goizero goizero egunkaria nazioartetik zabaltzea hain zuzen ere.
|
|
goizero goizero egunkaria nazioartetik zabaltzea hain zuzen ere. Arnasa
|
hartzea
beste behar zuen atal hori goizetan, eta orriak urduri pasatzen zituen irlandar gatazkan albisterik zegoen jakiteko. Hain barruraino hurrupatu zuen irla haren esentzia, hain bertakoa sentitzen zen.
|
|
Hain barruraino hurrupatu zuen irla haren esentzia, hain bertakoa sentitzen zen. Pozez
|
hartu
zuen Catherine hil baino egun batzuk lehenagoko IRAren hiru egunetako su etena, baina gobernu ingelesaren jarrerak apaldu zizkion hasierako ilusioak. Eta beno, holaxe joan zitzaion azken aste hura, Catherine O’Reilly hil zeneko astea, alegia.
|
|
Izkiriatutako azken orrialdean ireki zuen. Boligrafoa
|
hartu
eta, maitearekin gurutzatutako hitzak ahaztu ezinik, zera idatzi zuen:
|
|
Beste norbaitek agian eguzkia nahiko zuen, eta Tereren izena bururatzen zait orain, hain zuzen ere egiteaz batera kolore pittin bat
|
hartzeko
. Noski, Tereri inoiz ez litzaioke burutik pasatuko holako istorio batean murgiltzea.
|
|
Baina niri ez zait inoiz buruan kabitu ihesalditxoek kolorea
|
hartzeko
izan behar dutenik, eta gusturago nabil euriaren mehatxua gordetzen duten hodeien azpietatik. Itxura bakartiagoa ematen diote bati; iheslariagoa, nahi bada.
|
|
Leihotik begiratu eta beste egun batez hodeiak ikusi ditut. Animatuta egoteko modukoa da gutxienez, hona heldu nintzenetik zeruan iltzez josita ematen duten hodei horiek ez baitute momentuz eztanda egin, eta gustua
|
hartzen
hasi natzaiela ere zin egingo nuke.
|
|
Hori bera esan diot nik, bizitzaren onenean aurkitzen dela, eta aprobetxatzeko; baina aho zabalik gelditu zait begira eta nire adinaz galdetu dit. Erantzun diodanean, 28 ditudala alegia, lasaitu ederra
|
hartu
du, eta algaraka hasi zait, txantxetako zaplastekoak jotzen zizkidan bitartean. Neurriz gaineko konfiantza iruditu zait hasiera batean, baina gustatu zait, ze arraio!
|
|
Abuztuko egunkariak eskatu zituen, eta gero irailekoak, baina tarte horretan beste mila atentatu gertatu ziren eta horiek
|
hartzen
zuten aurrekoaren lekua, eta inon ez Ralphik edo atxiloturik.
|
|
Gainera, Txemak onar zezakeen (kostata, minduta edo nahi den bezala, baina onar zezakeen) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri bat piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena azaltzeko adorea
|
hartu
(moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu. Eta orain, egia esan behar bada, Txemak poz txiki bat sentitzen zuen barruan, Eider ez zelako hori guztia egiteko kapaz izan, Txema baino hauskorragoa izan zelako, nolabait beldurra eman ziolako laguntza eskatzeak.
|
|
Zerutik desberdina da guztia. Zerutik lurrak teilatuen kolorea
|
hartzen
du, edo lakuena, edo mendiena. Edo ez du kolorerik hartzen, hodeiek lurra estaltzen dutelako, eta azpian geratzen direlako herriak, auzoak, pertsonak.
|
|
Zerutik lurrak teilatuen kolorea hartzen du, edo lakuena, edo mendiena. Edo ez du kolorerik
|
hartzen
, hodeiek lurra estaltzen dutelako, eta azpian geratzen direlako herriak, auzoak, pertsonak. Eta azpian geratzen direlako, baita ere, maitasunak, askatasunezko unetxoak.
|
|
Ematen du hegazkina
|
hartzen
dudan bakoitzean kursi jartzen naizela, baina gaur iruditu zait bihotzaren erdia Irlandan utzi dudala. Connemaran beharbada, edo beste edonon.
|
|
Gero bazkaltzera eraman nahi ninduela aitortu zidan, harrerak bere pisuan jarraipena izan zezan, gaua luzatzeko asmoz. Baina ezetz esan nion, eskerrik asko baina ez, oso nekatuta nengoela eta nahiago nuela etxera joan eta atseden
|
hartzea
.
|
|
Askatasunaren bila irtetearen beharra ez du inork ulertzen. Eta ez dute ulertzen norbera pozik egoteko beste batzuek min pixka bat
|
hartu
behar dutela. Nire kasua ez lukete inoiz ulertuko, ez onartuko:
|
|
ni neu izatera joan nintzen, aske izatera, eta horren ondorioz jende askoren askatasun mugak hautsi ditut. Putatzat
|
hartuko
naute.
|
|
erabakita zegoen. Gero, abioia
|
hartu
eta etxera, bere pisura. Pertsianak igoko zituen argia sar zedin, eta oroitzapenez kutsatutako gelak berrituko zituen.
|
|
ez zaitez horra joan, mesedez, ez du merezi. Eta autobusaren zaratak dena estali du, eta Dublinerako bidea
|
hartu
du, eta Rocíoren eskua ikusi dut leihatilatik ozta ozta irteten, ezezko keinua eginez."
|
|
Oihuka hasiko zen bestela, kauenlaputadeharo edo beste edozer. Horren ordez, baina, erabaki zuen ahoa ondo zabaldu eta arnasa
|
hartzea
, barruraino, geldi, sakon, eta berriz kanpora, lasai.
|
|
iraganari begiratuta, esan zitekeen aspaldiko aje guztiak berpizten ari zitzaizkiola. Baina, hala ere, ezin zion inori kargu
|
hartu
, eta Eiderren izena behin eta berriro bururatzen bazitzaion ere, izandakoa kanposantuko G12 kalean zegoen hilda, ezkerretik hasita seigarren hormako lehen zuloaren barrenean. Txemaren malko guztiekin sartu zuten bertara, eta zulo ilunera begira geratu zen, apurka apurka adreiluz estaltzen ari ziren zulora begira, betiko, betiko eta betiko Eiderren irudia gorde nahi izan balu bezala.
|
|
Literatik jaitsi eta, azpiko oheko neskari begiratu ere egin barik, komunean sartu zen Txema. Ez zuen erabat tente, ezta antzik ere, baina argi zegoen zakil talotxoak gorunzko joera
|
hartu
nahi zuela. Rocío García de Mainuetaren irudia hartu zuen gogoan, bere titi mardulak, berarekin oheratzeko izan zuen aukera hura.
|
|
Ez zuen erabat tente, ezta antzik ere, baina argi zegoen zakil talotxoak gorunzko joera hartu nahi zuela. Rocío García de Mainuetaren irudia
|
hartu
zuen gogoan, bere titi mardulak, berarekin oheratzeko izan zuen aukera hura. Oraindik ere bazuen aukerarik.
|
|
Txemak, bien bitartean, zin egin zuen (isuritako guztiaren izenean) berandu baino lehen larrua joko zuela Rocío García de Mainuetarekin. Plazer txiki hori
|
hartuko
zuela.
|
|
Kanposantura ere hurbildu nintzen. Hilarriren batek edo bestek baino ez zirauen zutik, eta apenas
|
hartu
nuen astirik hildakoak nortzuk ziren irakurtzeko.
|
|
Bai Casheletik Corkerako bidean (zeinetan egun oso bat eta hiru auto erabili zituen), bai Corketik Killarneyrakoan (bost auto egun osoan zehar). Luze egiten zitzaizkion, beti berdina
|
hartu
ohi zutelako hizketagai eta, nola ez, Txema nazkatzen hasia zelako lehenengo eguneko bigarren autoan.
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz, baina ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto
|
hartu
erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
Eider behin baino gehiagotan ahalegindu zen amari azaltzen elkarrekin erabaki garatu baten ondorioa zela, eta ez zutela beharrezko ikusten ezkontzaren pausoa. Maite ez zen berehala konforme geratzen, eta beraz Txemari ondo iruditu zitzaion Eiderrek bere denbora
|
hartzea
, hilabete osoa nahi bazuen, edo bi bestela. Piztiak baretzea inoiz ez da erraza izaten.
|
|
Kostata baina, azkenean adinean sartutako bikote batek
|
hartu
gaitu. Motxila biak maletategian sartu eta Cork hirirantz abiatu gara Fiesta gorri zaharrak uzten zuen abiadan, edo, zehazkiago, bolantean zihoan atsoak (bai, bai, emakumea zen gidaria) komenigarri ikusten zituen 30 MPHetan.
|
|
adarra jo eta baiezkoa eman. Eta nahiko berandu zenez berriro errepideratu eta hatz potoloa luzatzeko, autobusa
|
hartu
dugu Killarneyra heltzeko.
|
|
Banekien gertatu behar zuela. Eskerrak bi oheko gela bat
|
hartu
genuen, bestela Rocío gauza baita hamabiko batean ere berdina egiteko.
|
|
Bere motxila hemen dago, beraz itzuliko da. Nik, bitartean," jai"
|
hartu
dut gaurko, eta aterpetxean sartuta emango dut egun euritsu hau, Sanferminetatik urrun.
|
|
Ohean jesarrita inguruari begiratzeari ekin zion, lapurrek ere udako etxe hutsetan izaten duten aukera bera erabiliaz. Edredoiaren gainetik leun, eskuak hauts pilatuaren lekua
|
hartu
zuen ferekaz, eta isilean Eider ekarriko zioten memoriaren pausalekuen bila hasi zen. Ohe gaineko liburuetatik hasi zen, eta bere eskuetatik pasatako asko aurkitu zituen, guztiak elkarren ondoan.
|
|
Larrez beterikoa, itsasoz eta amildegi itzelez josia, zerbeza beltzaren lurrindun tabernaz asea. Igual desilusio handia
|
hartuko
dut, baina momentu honetan herrialde horretaz maitemindurik nago, eta Connemara bat nahi dut nire bihotzean.
|
|
Txemak arnasa
|
hartu
zuen, sakon. Bigarren artxiboa irekitzen ahalegindu zen, baina ezer ez," Archivo protegido con contraseña" agertzen zitzaion behin eta berriz.
|