|
2023
|
|
|
Lege organiko hori Konstituzioarekin bat datorrela esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian; baina, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu
|
ere
, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri berriak Konstituzio Auzitegiak egin beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita...
|
|
|
Hiru Lurralde Historikoetan
|
ere
, Foru Aldundiek foru arau lerruneko arauak eman ditzakete (TFAOren 8 artikulua) presazko arrazoietan oinarrituta ala tributu arauak ezartzeko edo egokitzeko. Legegintzazko Dekretuen eta Lege dekretuen antzera, honako arauak ematen dira Lurralde Historikoaren arabera:
|
|
|
3438/ 2017) ezarri duenez, Tributuen Foru Arau Orokorra jurisdikzio konstituzionalaren esparrutik kanpo geratu da, Arau Orokorrak tributu zehatzik arautzen ez duelako. Hala
|
ere
, Auzitegiaren erabaki hori eztabaidatsua izan da Auzitegiaren kide batzuk boto partikularra eman baitzuten. antzeko figura, Zerga alorreko Presazko Foru Dekretu Araua izena zuena, baina gero ere erabili zen tributuen arloan uztailaren 12ko 6/ 2005 Foru arauaren 14 artikuluan oinarrituta. Foru Araua Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Erakunde Antolaketa, Gobernu eta Administrazioari buruzkoa da eta horretan oinarritu dira abuztuaren 30eko 2/ 2022, prezioen igoerak ekarritako ondorioak konpontzeko premiazko neurriak onesten duena, edota maiatzaren 26ko 5/ 2020 eta ekainaren 15eko 3/ 2021 Foru Dekretu Arauak, Covid gaitzaren osasun krisiaren ondorioz aurrekontu eta tributu arloko neurri jakin batzuk onartzen dituztenak.
|
|
|
3438/ 2017) ezarri duenez, Tributuen Foru Arau Orokorra jurisdikzio konstituzionalaren esparrutik kanpo geratu da, Arau Orokorrak tributu zehatzik arautzen ez duelako. Hala ere, Auzitegiaren erabaki hori eztabaidatsua izan da Auzitegiaren kide batzuk boto partikularra eman baitzuten. antzeko figura, Zerga alorreko Presazko Foru Dekretu Araua izena zuena, baina gero
|
ere
erabili zen tributuen arloan uztailaren 12ko 6/ 2005 Foru arauaren 14 artikuluan oinarrituta. Foru Araua Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Erakunde Antolaketa, Gobernu eta Administrazioari buruzkoa da eta horretan oinarritu dira abuztuaren 30eko 2/ 2022, prezioen igoerak ekarritako ondorioak konpontzeko premiazko neurriak onesten duena, edota maiatzaren 26ko 5/ 2020 eta ekainaren 15eko 3/ 2021 Foru Dekretu Arauak, Covid gaitzaren osasun krisiaren ondorioz aurrekontu eta tributu arloko neurri jakin batzuk onartzen dituztenak.
|
|
|
EKren 97 artikuluaren arabera, Gobernuak bakarrik egin ditzake erregelamenduak, eta Auzitegi Gorenak gogoratu duenez, ahalmen hori ezin dakieke ministroei eskuordetu. Zernahi gisaz, ministroek Gobernuaren erregelamenduak betearazteko arauak egin ditzakete, baita ministerio barruko zein antolakuntzarako arauak
|
ere
.
|
|
|
Batzuetan, legeak erregelamendura igortzen du prestazioaren oinarrizko osagaien zenbait alde edo xehetasunen zehaztapena, eta aukera hori doktrinak
|
ere
onartzen du. Kasu horretan ez da lege erreserbaren printzipiorik hausten, legeak berak argiro zehaztu behar baititu erregelamenduak izan beharreko mugak.
|
|
|
Foru lurraldean, ahalmena Foru Aldundiarena da eta ez Ogasun eta Finantzen Foru Diputatuarena. Nolanahi
|
ere
, ministroek eta foru diputatuek barneko arauak eta antolaketa arauak eman ditzakete, bai eta, are garrantzitsua, Foru Dekretu edo Errege Dekretuak jasotako erregelak betetzeko xedapenak ere eman ditzakete, Ministro Aginduen bidez edo Foru Aginduen bidez (Lurralde Historikoen kasuan), Lege batek, Foru Arau batek edota, gertatu ohi denez, lege edo foru arau horiek garatzeko erregelamendu batek hala...
|
|
|
Foru lurraldean, ahalmena Foru Aldundiarena da eta ez Ogasun eta Finantzen Foru Diputatuarena. Nolanahi ere, ministroek eta foru diputatuek barneko arauak eta antolaketa arauak eman ditzakete, bai eta, are garrantzitsua, Foru Dekretu edo Errege Dekretuak jasotako erregelak betetzeko xedapenak
|
ere
eman ditzakete, Ministro Aginduen bidez edo Foru Aginduen bidez (Lurralde Historikoen kasuan), Lege batek, Foru Arau batek edota, gertatu ohi denez, lege edo foru arau horiek garatzeko erregelamendu batek hala agintzen duenean.
|
|
|
Toki administrazioan, ahalmen arau-emailea toki ordenantzen bitartez gauzatzen da; hala
|
ere
, toki korporazioek ahalmen legegilerik ez dutenez, ordenantzek Estatuaren edo, hala denean, autonomia erkidegoen legeetan nahiz foru ogasunen arauetan izan behar dute oinarri edo eskuespena. Lurralde erkidean ordenantza fiskalak arautzen dituen Estatuko Legea martxoaren 5eko 2/ 2004 Legegintzazko Errege Dekretua da, Toki Ogasunak arautzeko Legearen testu bategina onetsi zuela.
|
|
|
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan beste egitura bat aukeratu da: Toki Ogasunei buruzko Foru Arau bat onetsi da eta udal zerga bakoitzeko Foru Arau bat
|
ere
. Toki zergen kasuan, egoera bi azalarazten dira:
|
|
|
Aurrerago esan bezala, Tributu zuzenbidea Zuzenbide publikoaren barne kokatzen da, batez
|
ere
, tributu erregelak aplikatzeko erabiltzen diren prozedurei begira. Horregatik, forma edo prozedura hutsuneak administrazio prozedurari buruzko araubidea orokorrarekin osatzen dira.
|
|
|
Tributu zuzenbidearen arauekin zein Administrazio zuzenbidearen arau orokorrekin lege hutsunea bete ezin daitekeenean bakarrik aplikatu ahal da Kode Zibila. Bestalde
|
ere
, ezin ahantz daiteke zenbait kasutan Zuzenbide erkide hori Merkataritzako zuzenbidea edo Lan zuzenbidea bera izan daitekeela.
|
|
|
legeak duen erabateko nagusitasuna, legearen kasuan dena baitago idatziz araututa. Egin eginean
|
ere
, lege erreserbaren printzipioak eta Finantza administrazioa lotzen duen legezkotasun printzipioak modu nabarian oztopatzen dute ohitura Finantza zuzenbidearen iturri izatea.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentziak emaniko interpretazio irizpideak, aldiz, garrantzitsuagoak dira legeen gainetik ezartzen direlako. Azkenik, Nazio Entzutegia aipatu behar da, horrek gai batzuetan eskumen esklusiboa duelako, eta Autonomia erkidegoetako Auzitegi Nagusiak
|
ere
, kasazio errekurtsoak ebazten dituztelako kopuruak txikiak direnean.
|
|
|
Tributu administrazioak ezarritako administrazio doktrina hori loteslea da Administrazioarentzat soilik, ez ordea, organo judizialentzat ezta tributu betebeharpekoentzat. Hala
|
ere
, administratuarentzat interesgarria da oso arauaren zalantzazko interpretazioaren kasuan Administrazioaren irizpidea ezagutu daitekeelako; horiek horrela, betebeharpekoak bere jarrera Administrazioaren irizpidera egokituz gero, lasaitasun apurra izango du bere egintzen ondorioei begira. Horregatik, administrazio doktrina argitaratu behar da eta Zuzenbideko iturrien antzeko zabalkundea izan behar du.
|
|
|
Agindu interpretatzaileak TFAOren 11 artikuluaren 3 atalean arautu dira (TLOren 12.3 artikuluan). Lurralde erkidean, legeak eta tributuetako gainerako arauak argitzeko edo interpretatzeko xedapenak Ministroak eman ditzake, eta Tributuen Zuzendaritza Nagusiak
|
ere
; TFAOetan, eskumen hori Ogasun Saileko Diputatuari dagokio, modu esklusiboan. Lurralde erkidean Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratuko dira eta hiru Lurralde Historikoetan, bakoitzaren Aldizkari Ofizialean.
|
|
|
Beste alde batetik, administrazio aurre kasua (administrazio organoak bere erabakian aplikatutako irizpidea) eta Administrazioaren eginerak ditugu. Horiek
|
ere
ez dira Zuzenbidearen iturri, baina oso eragingarriak izan daitezke zergadunaren berme gisa.
|
|
|
Administrazio doktrinari dagokion aldetik, Auzitegi ekonomiko administratiboek emandako ebazpenak aipa daitezke, baita Tributuen Zuzendaritza Nagusiari eginiko kontsulten erantzunak
|
ere
. Aurrerago esan bezala, horiek guztiak ez dira Zuzenbidearen iturri eta alderdiei begira bakarrik dira lotesleak, hots, betebeharpekoei begira eta Tributu administrazioari begira, ebazpena edo kontsulta ukitzen duen organoari begira, zehatz esateko.
|
|
|
Administrazio auzitegi horien ebazpenak nahiz kontsultei emaniko erantzunak, bi biak, aldizka argitaratzen dira guztiok horien berri izan dezagun, Tributu administrazioaren webgunean. Nolanahi den
|
ere
, ebazpen nahiz erantzunok badute zelanbaiteko balio juridikoa, Ogasun publikoak legea nola interpretatzen duen erakusten baitute.
|
|
|
Printzipio horiek benetako aginduak dira tributu legegilearentzat. Konstituzioaz landa badira beste irizpide antolatzaile batzuk
|
ere
, baina horiek konstituzio sisteman integratzeko modukoak izan behar dira.
|
|
|
TFAOen 2 artikuluak (eta TLOren 3 Artikuluak) tributu sistema antolatzeko eta berau aplikatzeko printzipioak bereizten ditu. Horrela, tributu sistema antolatzeko printzipioak dira tributuak ordaindu behar dituzten pertsonen ekonomia ahalbidea, eta orokortasuna, berdintasuna, progresibitatea, konfiskaezintasuna, 3 Ogasuneko Zuzendaritzaren bidez, Arabako Foru Aldundiak
|
ere
, urtero Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren kanpaina hasi aurretik antzeko jarraibideak argitaratzen ditu. Gipuzkoak, bere aldetik, ez du halako tresnarik erabili.
|
|
|
Artikulu horrek dionez," guztiok lagundu behar dugu gastu publikoei aurre egitean, bakoitzak bere ekonomia ahalbidearen arabera...". Legeria arruntari helduta, TFAOen 2 artikuluak (eta TLOren 3 art.ak)
|
ere
gauza bera ezartzen du: " Tributuak antolatzeko oinarri izan behar da, tributuok ordaindu behar dituztenen ekonomia ahalbidea".
|
|
|
Ekonomia ahalbidearen printzipioak lotura estua dauka berdintasun printzipioarekin, zalantzarik gabe. Aitortu
|
ere
, berdintasun printzipioak aitortzen du berdintasuna benetakoa izateko egoera ezberdinak modu ezberdinean tratatu behar direla. Ikuspegi horretatik abiatuta, esan daiteke berdintasun printzipioa bat datorrela ia erabat ekonomia ahalbidearen printzipioarekin.
|
|
|
Laburbilduz, tributuak ezartzean legegileak ekonomia ahalbidea azalarazten duen inguruabarra hartu behar du kontuan (errenta edo diru sarreren bat jasotzea, ondarea edukitzea, ondasunak eskuratzea...), eta tributu betebeharpeko bakoitzaren tributu zama ahalbide horren arabera moldatu behar du. Horiek horrela, Konstituzio Auzitegiak Hiri Lurren Balio gehikuntzaren gaineko Zerga Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi zuen, ekonomia ahalbiderik ez zegoenean
|
ere
zerga kobratzen zelako (26/ 2017, 37/ 2017 eta 59/ 2017 KAE), eta gero berriro adierazi zuen Konstituzioaren aurkakoa zela tributu zorra zehazteko sistema ez zetorrelako bat zergadunaren benetako ekonomia ahalbidearekin (182/ 2021 KAE).
|
|
|
Guztiarekin
|
ere
, ñabardura batzuk egin behar ditugu printzipio horren inguruan:
|
|
|
1) Tributuez landa, badira Administrazio publikoen beste finantza iturri batzuk. Ekonomia ahalbidearen printzipioa tributuei bakarrik aplikatuko zaie, eta ez beste diru sarrerei ezta izaera publikoko gainerako ondare prestazioei
|
ere
.
|
|
|
Artikulu horietan aipaturiko berdintasunaren arabera, berdinak direnek tributu kuota bera ordaindu behar dute eta desberdinek, aldiz, kuota desberdina. Orokortasunaren kasuan gertatzen zen moduan, berdina izateak
|
ere
zuzeneko zerikusia dauka ekonomia ahalbidearekin. Berdintasun printzipioaren aplikazioak ezin ekar dezake tratamendu bera ematea egoera desberdinetan dauden edo ekonomia ahalbide desberdina duten pertsonentzat.
|
|
|
Berdintasun printzipioaren aplikazioak ezin ekar dezake tratamendu bera ematea egoera desberdinetan dauden edo ekonomia ahalbide desberdina duten pertsonentzat. Haatik, berdintasun formal horren ordez, berdintasun materiala hartu behar da abiapuntutzat; horrek esan nahi du tributuen alorrean norbanakoen errentak eta egoera ekonomikoa aintzat hartu behar direla, baita bestelako arrazoiak
|
ere
(egokitasuna, gizarte justizia, guztion onura).
|
|
|
Horren ondorioz, berdintasuna tributu sistema osoaren irizpide izan behar da. Baina, horrez landara, berdintasunaren eskakizuna tributu bakoitzean
|
ere
aplikatu behar da. Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik egin, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik.
|
|
|
Zernahi gisaz, berdintasun printzipioa ez da erabatekoa, erlatiboa baizik. Orokortasun printzipioarekin gertatu bezala, berriro
|
ere
, zenbait oinarri aurki ditzakegu Konstituzioan, pertsona jakin batzuei dagozkienez bereizketa egiteko (esaterako, tributuak erabiltzen direnean ekonomia, kulturedo osasun politika gauzatzeko, alegia, helburu estrafiskalak betetzeko). Konstituzio Auzitegiak behin baino gehiagotan ezarri du berdintasun printzipioak bereizkeria justifika ezina bakarrik debekatzen duela.
|
|
|
Konstituzioaren 1, 14 eta 31 artikuluetan ez ezik, berdintasun printzipioa 139.1 artikuluan
|
ere
aipatzen da. Horren arabera, espainiar guztiek eskubide eta betebehar berberak izan behar dituzte Estatuko lurraldeko edozein tokitan.
|
|
|
Hori lurralde erakundeen autonomiaren aurka jotzea izango litzateke, eta Konstituzioaren printzipio batek ezin dezake beste bat urratu. Izan
|
ere
, 139.1 artikulu horren ariora, autonomia erkidego bakoitzeko erakunde eskudunak, zergak ezartzean, ezin du bereizkeria larririk sortarazi beste autonomia erkidegoetan egindakoarekin konparatuz.
|
|
|
Ekonomia ahalbidearen printzipioari ekinez, ahalbide handiagoa duen pertsonak zergetan gehiago ordaindu behar du, ahalbide txikiagoa duenak baino. Eskakizun hori zerga proportzionalekin
|
ere
bete daiteke, berbarako, karga tasa bakarreko zergekin. Progresibitateak, alabaina, urrunago joan nahi du.
|
|
|
Progresibitateak, alabaina, urrunago joan nahi du. Zerga progresiboetan, proportzionaletan bezala, ordaindu beharreko kuota gero eta handiagoa da zerga oinarria handitzen den heinean; baina horrez gain, karga tasa
|
ere
gorantz doa, zerga oinarriaren arabera.
|
|
|
Kasu honetan, ekonomia ahalbide handiagoa duen pertsonak gehiago ordaintzen du honako bi arrazoiengatik: batetik, zerga oinarri handiagoa du; bestetik, karga tasa
|
ere
handiagoa da.
|
|
|
Edonola
|
ere
, ez dago progresibitate hori adierazten duen tarifa bakarra. PFEZren legeetan, esaterako, tarifa progresibo bat ezarri da lurralde erkideko autonomia erkidego bakoitzean, eta tarifa hori ere ez dator bat Euskadirenarekin edo Nafarroarenarekin.
|
|
|
Edonola ere, ez dago progresibitate hori adierazten duen tarifa bakarra. PFEZren legeetan, esaterako, tarifa progresibo bat ezarri da lurralde erkideko autonomia erkidego bakoitzean, eta tarifa hori
|
ere
ez dator bat Euskadirenarekin edo Nafarroarenarekin. Baina guzti guztiek betetzen dute Konstituzioaren progresibitate printzipioa.
|
|
|
Lege horien izaera juridikoari dagokionez, ituna zein hitzarmena lege arruntak ez ezik, itundutako legeak
|
ere
badira, hots, lege horiek aldatzeko, prozedura berezia behar da. Ildo bertsutik, alderdi guztien adostasuna behar beharrezkoa da Ituna edo Hitzarmena eraldatzeko, hau da, alderdietarik batek ezin ditu bere kabuz legeok aldarazi.
|
|
|
Bestalde
|
ere
, eta arauen arteko hierarkiari begira, ezin esan daiteke Ekonomia Ituna edo Nafarroako Ekonomia Hitzarmena Estatuko legeen gainetik edo azpitik daudenik; arean bere, Estatuaren eta autonomia erkidegoen legeen artean ez dago hierarkia harremanik, eskumen harremanak baizik.
|
|
|
Tributuak ez direnez aipatzen artikulu horretan, horiek lege arrunten bidez arautu behar dira. Nolanahi den
|
ere
, EKren 81.1 artikuluko klausula orokorrera bildutako lege organikoek zeharkako eragina izan dezakete tributuen alorrean (esate baterako, autonomia estatutuek tributuei buruzko aipamenak jaso ditzakete, baita Ogasun publikoaren kontrako delituak edo kontrabando delitua arautzen dituzten zigor legeek ere). Zernahi gisaz, lege organikoen artean kasu berezia da autonomia erkidegoak finantzatzearen inguruko legea (LOFCA deritzona), bertan arautzen baita Konstituzioak lurralde erkideko autonomia erkidegoei aitortu dizkien finantza eskumenen egikaritza.
|
|
|
Tributuak ez direnez aipatzen artikulu horretan, horiek lege arrunten bidez arautu behar dira. Nolanahi den ere, EKren 81.1 artikuluko klausula orokorrera bildutako lege organikoek zeharkako eragina izan dezakete tributuen alorrean (esate baterako, autonomia estatutuek tributuei buruzko aipamenak jaso ditzakete, baita Ogasun publikoaren kontrako delituak edo kontrabando delitua arautzen dituzten zigor legeek
|
ere
). Zernahi gisaz, lege organikoen artean kasu berezia da autonomia erkidegoak finantzatzearen inguruko legea (LOFCA deritzona), bertan arautzen baita Konstituzioak lurralde erkideko autonomia erkidegoei aitortu dizkien finantza eskumenen egikaritza.
|
|
|
Lege dekretu deritzonaren bitartez
|
ere
, Gobernuak lege lerruneko arauak eman ditzake, baina ez Parlamentuak eginiko eskuordetzan oinarrituta, ezpada benetako larrialdiaren edo presazko beharrizanaren ondorioz (EKren 86.1 artikulua). Beste alde batetik, bada Lege dekretuaren bitartez arautu ezin daitekeen gairik.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak 182/ 1997 epaian 1992an PFEZren eraldaketa aztertu zuen, tarifak modu nabarmenean jaitsi zenean. Urte horretako uztailean, Gobernuak atzeraeraginez aldatu zuen PFEZren tarifa, lege dekretu batean horren igoera ezarrita; 1997 urteko epai horretan, Konstituzio Auzitegiak deuseztatu egin du lege dekretu hori, kasu horretan modu nabarian ukitzen zelako Konstituzioaren I. tituluan ezarritako betebehar baten edukia, hain zuzen
|
ere
, gastu publikoei aurre egiteko betebeharrarena. Era berean, uztailaren 1eko 78/ 2020 epaian, Sozietateen gaineko Zergaren zatikako ordainketei buruz, ordainketa horiek kalkulatzeko era, horien ehuneko aplikagarria eta kopurua zehazteko modua lege dekretuz aldatzea Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi du tributu zorra nabarmen igo zelako.
|
|
|
Foru arau fiskalen bidez, beraz, arautu dira araugintza autonomoko zerga itunduak eta araugintza erkideko zerga itunduak Ekonomia Itunak horrela ezarri duenean. Foru arauak Estatuaren legeen parekoak dira eta, horien bidez, zerga eta prozedurak arautzen dira, baita Tributuen Foru Arau Orokorra
|
ere
, lurralde erkideko Tributuen Lege Orokorraren parekoa dena. Araban Tributuen Arau Orokorra onetsi zen otsailaren 28ko 6/ 2005 Foru Arauaren bidez; Gipuzkoan, martxoaren 8ko 2/ 2005 Foru Arauaren bidez; eta Bizkaian, martxoaren 10eko 2/ 2005 Foru Arauaren bidez. Lurralde erkidean bezala, Foru Arau Orokorra garatu da hainbat erregelamenduekin:
|
|
|
Konfiskaezintasun printzipoak balio ideologikoa edo politikoa du, balio juridikoaren gainetik. PALAO TABOADAk eta beste autore batzuek esan dutenez, printzipio hori berdin aplikatu litzateke Konstituzioaren 31 artikuluan egongo ez balitz
|
ere
, baldin eta legeak ezarritako tributuak ondore konfiskagarriak sortuko balitu edo jabetzarako eskubidea ezabatuko balu, kasu horietan 33 artikuluaren aurkakoa izango bailitzateke. (Ikusi, edu berean, urriaren 4ko 150/ 1990 Konstituzio Auzitegiaren Epaia4).
|
|
|
Edozein kasutan
|
ere
, zergak ondore konfiskagarriak dituen ala ez aztertzeko, ikusi behar da kasuan kasuko subjektuak duen ekonomia ahalbidea; bestela esanik, zergak ezin dio pertsona bati kendu horrek bizitzeko behar duen gutxienekoa (%50eko karga tasa konfiskagarria izan zitekeen lanbideen arteko gutxieneko alokairua kobratzen duenarentzat, baina ez errenta altua duen pertsonarentzat5). Horren harira, lurralde erkideko PFEZren arauketa bizitzeko behar den gutxienekoa ezarri da; horren arabera, zergak ordaintzeko betebeharretik at geratu dira, gizakiak bere beharrizanik funtsezkoenak asetzeko behar dituen ondasun eta errentak.
|
|
|
Legeak sortu edo ezarri ez duen tributua ez da zilegia, ez da zuzena. Hortaz, lege erreserba ez errespetatzea ez da forma kontua bakarrik, legitimazioaren edo zuzentasunaren arazoa
|
ere
bada. Bestalde ere, lege erreserbaren printzipioak segurtasun juridikoa bermatzen du, zergadunak zehatz jakin dezakeelako bere betebeharraren norainokoa.
|
|
|
Hortaz, lege erreserba ez errespetatzea ez da forma kontua bakarrik, legitimazioaren edo zuzentasunaren arazoa ere bada. Bestalde
|
ere
, lege erreserbaren printzipioak segurtasun juridikoa bermatzen du, zergadunak zehatz jakin dezakeelako bere betebeharraren norainokoa.
|
|
|
Konstituzioak 87.3 artikuluan beren beregi baztertu du tributu legeak herriaren ekimenez aldatzeko aukera. Artikulu horrek dionez," Herri ekimena ez da bidezkoa izango, lege organikoei dagozkien gaietan, zerga kontuetan edo nazioartekoetan, ezta grazia pribilegioari buruzkoetan
|
ere
". Bestalde, aurrekontuetako legeen bidez uki daitezke tributuak, baina lege horien edukia mugatuta dago 134.7 artikuluan.
|
|
|
Zehatz esateko, foru arauak ezarri behar ditu tributua ordaintzeko eginbeharra sortzen duten kasuak (zerga egitatea), tributuak nork ordaindu behar dituen (subjektu pasiboak) eta zenbat ordaindu behar den (oinarria, karga tasa eta kuota). Horiez gain, preskripzioeta iraungitze epea
|
ere
oinarrizko osagaia da. Edu berean, foru arauz onartu behar dira zergadunak bere estatutuan Administrazioari begira dituen eskubide, berme eta betebeharrak (eskubideok mugatzeko erregelak, batez ere).
|
|
|
Horiez gain, preskripzioeta iraungitze epea ere oinarrizko osagaia da. Edu berean, foru arauz onartu behar dira zergadunak bere estatutuan Administrazioari begira dituen eskubide, berme eta betebeharrak (eskubideok mugatzeko erregelak, batez
|
ere
).
|
|
|
Edonola
|
ere
, TFAOek (eta TLOk) ez dute benetako lege erreserbarik ezarri, erreserba inpropioa baizik: egin eginean ere, benetako lege erreserbak mugatzen du bai ahalmen erregelamendu emailea, bai eta ahalmen legegilea ere; TFAOek (eta TLOk), berriz, legearen nagusitasuna besterik ez dute ezartzen ahalmen erregelamendu emaileari begira.
|
|
|
Edonola ere, TFAOek (eta TLOk) ez dute benetako lege erreserbarik ezarri, erreserba inpropioa baizik: egin eginean
|
ere
, benetako lege erreserbak mugatzen du bai ahalmen erregelamendu emailea, bai eta ahalmen legegilea ere; TFAOek (eta TLOk), berriz, legearen nagusitasuna besterik ez dute ezartzen ahalmen erregelamendu emaileari begira. Gainera, Auzitegi Gorenak 1986ko irailaren 19ko epaian baieztatu duenez," Konstituzioak berak bakarrik ezar dezake benetako lege erreserba".
|
|
|
1 EBFTren 260.3 artikuluaren arabera ezar daitezkeen zehapenak gorabehera. Ildo horretatik, ikusi apirilaren 27ko 7/ 2021 Errege Lege dekretuaren zioen azalpena, lege dekretuaren bidez 2017/ 2455 eta 2019/ 1995 zuzentarauak barneko antolamendura sartzen direla (Balio Erantsiaren gaineko Zergan urrutiko ondasunen salmenten eta zerbitzu emateen gaineko betebehar batzuei buruzkoak). artean, bai legegintza eskumenak, baita kudeaketaren ingurukoak
|
ere
. Azken finean, Konstituzioak aldarrikatutako autonomia dela bide, lurralde bakoitzak bere tributuen sistema ezartzeko aukera du, muga batzuk errespetatuz gero.
|
|
|
Baina nola defini daiteke printzipio hori? Ekonomia ahalbidea da ekonomiazerbitzu eta ondasunen titulartasuna izan edo eskuratzeko ahalbidea; horregatik, ahalbide horri ordaintze ahalbide
|
ere
baderitzo. Ekonomia ahalbidea bere agerpenen bidez antzeman dezakegu:
|
|
|
Egun, ordea, beste ikusmolde batetik begiratzen diogu tributuari eta, dagoeneko, zerga egitatea ez da tributuaren ardatza. Izan
|
ere
, zerga egitateaz aparte izaera ekonomikoko betebeharrak sor daitezke, eta, ikuspuntu berriaren ariora, tributuaren barne eskubideak ez ezik, eginbeharrak eta ahalmenak ere sartzen dira. Azken urteotan, bada, tributuaren ordainketa aurreratzeko tresna berriak sortu dira, atxikipenak eta zatikako ordainketak batik bat, eta, horren ondorioz, zerga egitatea ez da tributuaren egituraren ardatza.
|
|
|
Egun, ordea, beste ikusmolde batetik begiratzen diogu tributuari eta, dagoeneko, zerga egitatea ez da tributuaren ardatza. Izan ere, zerga egitateaz aparte izaera ekonomikoko betebeharrak sor daitezke, eta, ikuspuntu berriaren ariora, tributuaren barne eskubideak ez ezik, eginbeharrak eta ahalmenak
|
ere
sartzen dira. Azken urteotan, bada, tributuaren ordainketa aurreratzeko tresna berriak sortu dira, atxikipenak eta zatikako ordainketak batik bat, eta, horren ondorioz, zerga egitatea ez da tributuaren egituraren ardatza.
|
|
|
Argiago esateko, zerga egitatea gauzatzeak ez du tributu betebeharra sortzen, baina gauzatze horrek Administrazioak tributu prestazioa eskuratzea justifikatzen du, sarrera edo eskuratze hori lortzeko erabili behar diren prozedurak gorabehera. Egin eginean
|
ere
, sarrera hori lor daiteke osorik ala zati batezzerga egitatea gauzatzeaz batera, geroago (likidazio egintza burutu ostean), edota aurretiaz (PFEZn bezala, atxikipen eta zatikako ordainketak direla bide).
|
|
|
Ulerbidez, errenta errealitatea ekonomikoa da, baina PFEZk errentari buruz diharduenean ez du beti errealitate hori aipatzen. Hartara, ikuspegi ekonomikotik errentarik ez dagoenean
|
ere
, zerga horren ondorioetarako bada errentarik: ondasun higiezinaren titularra izateagatik, errenta bat egozten zaio zergadunari, errenta hori inoiz kobratu ez arren.
|
|
|
Bi zerga horien zerga egitatea ezberdina denez Kataluniako zerga Konstituzioarekin bat dator. Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk
|
ere
aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea ere maila handiagoan ala txikiagoan. Horiek horrela, Kataluniako zergan eta Ondasun Higiezinen gaineko Zergan kargapeko aberastasuna eta gai ezargarria bera bada ere, bi zerga egitate ezberdinak dira Kataluniako zergan helburu estrafiskal bezala jabetzaren gizarte eginkizuna nagusitzen delako, eta toki zergan, ostera, dirua biltzeko helburua nagusi delako.
|
|
|
Bi zerga horien zerga egitatea ezberdina denez Kataluniako zerga Konstituzioarekin bat dator. Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk ere aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea
|
ere
maila handiagoan ala txikiagoan. Horiek horrela, Kataluniako zergan eta Ondasun Higiezinen gaineko Zergan kargapeko aberastasuna eta gai ezargarria bera bada ere, bi zerga egitate ezberdinak dira Kataluniako zergan helburu estrafiskal bezala jabetzaren gizarte eginkizuna nagusitzen delako, eta toki zergan, ostera, dirua biltzeko helburua nagusi delako.
|
|
|
Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk ere aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea ere maila handiagoan ala txikiagoan. Horiek horrela, Kataluniako zergan eta Ondasun Higiezinen gaineko Zergan kargapeko aberastasuna eta gai ezargarria bera bada
|
ere
, bi zerga egitate ezberdinak dira Kataluniako zergan helburu estrafiskal bezala jabetzaren gizarte eginkizuna nagusitzen delako, eta toki zergan, ostera, dirua biltzeko helburua nagusi delako.
|
|
|
Hori dela medio, tributuak ezberdinak izango dira, euren zerga egitatearen alorren bat ezberdina den heinean, nahiz eta gainerakoak berdin berdinak izan. Tributu berean
|
ere
horrelakoak gerta daitezke. Zerga bakarra badirudi ere, Ondare Eskualdaketa eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko Zergak hiru figura biltzen ditu bere barne, hiru zerga egitate ezberdinak ukitzen baititu:
|
|
|
Tributu berean ere horrelakoak gerta daitezke. Zerga bakarra badirudi
|
ere
, Ondare Eskualdaketa eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko Zergak hiru figura biltzen ditu bere barne, hiru zerga egitate ezberdinak ukitzen baititu: kostu bidezko ondare eskualdaketak, sozietate eragiketak eta egintza juridiko dokumentatuak.
|
|
|
Tradizioaren arabera, TFAOen 20 artikuluak dionez (eta TLOren 20.ak
|
ere
), zerga egitatearen ondorioak tributu betebehar nagusiaren sorrerara biltzen ziren. Egun, esan dezakegu zerga egitatea gauzatzeak subjektua kargapean jartzea dakarrela eta, ondorenez, tributuaren sortzailetzat har daitekeela.
|
|
|
Ezaugarri horrek bereizten ditu, hain zuzen, zerga egitatea eta tributu arauak izan ditzakeen egitezko gainerako kasuak. Egin eginean
|
ere
, egitezko gainerako kasuetatik beste betebehar edo eskubide batzuk sor daitezke, baita Ogasun publikoari ordainketak egitekoak ere, zerga egitatearekin lotuta edo zerga egitatea kontuan izan gabe. Horregatik, oso garrantzitsua da tributu bakoitzak bere zerga egitatea argiro zehaztea, zerga egitatea gauzatu arte ez dagoelako zergapetzerik, nahiz eta gainerako egitezko kasuak burutu eta partikularren pentsutan beste betebeharrak sortu izan.
|
|
|
Ezaugarri horrek bereizten ditu, hain zuzen, zerga egitatea eta tributu arauak izan ditzakeen egitezko gainerako kasuak. Egin eginean ere, egitezko gainerako kasuetatik beste betebehar edo eskubide batzuk sor daitezke, baita Ogasun publikoari ordainketak egitekoak
|
ere
, zerga egitatearekin lotuta edo zerga egitatea kontuan izan gabe. Horregatik, oso garrantzitsua da tributu bakoitzak bere zerga egitatea argiro zehaztea, zerga egitatea gauzatu arte ez dagoelako zergapetzerik, nahiz eta gainerako egitezko kasuak burutu eta partikularren pentsutan beste betebeharrak sortu izan.
|
|
|
Hortaz, aduanetako zergen zerga egitatea izan daiteke armen trafikoa, pornografiako materialen trafikoa edo babesturiko animalien larruaren trafikoa, eta halako egitateak gauzatuz gero, tributu zorra ordaindu litzateke. Tributu zuzenbideak baditu beste gune gris batzuk
|
ere
, esaterako, errentaren gaineko zergetan jaso ohi diren ondare gehikuntzak justifikatu gabekoak, halakoetan sasoi batean aitortu ez ziren errentak zergaren menpe jartzen dira, errenton jatorria gorabehera.
|
|
|
lurraldetasuna eta ohiko egoiliarra izatea). Espainia barruan
|
ere
, zehaztu behar da autonomia erkidego bakoitzean zein Administrazio den eskudun.
|
|
|
Gehienetan, zerga egitatea osatzen duten osagai guzti guztiak gauzatzen direnean gertatzen da sortzapena. Hala
|
ere
, une hori ez da beti erraz zehaztekoa, eta halakoetan, tributu arauak sortzapenaren une zehatz hori finkatu behar du.
|
|
|
Legeak jarraitasun hori zatitzen du denboraldietan (gehienetan, legeak zehazten ditu hasierako unea eta amaierakoa). Une horietan zerga egitatea gauzatutzat jotzen da, eta orduan
|
ere
tributuaren sortzapena gertatzen da; tributuak horregatik deitzen dira aldizkako tributuak. Zergaldiak denborazko aspektua osatzen du, zerga egitatearen oinarrizko osagai bihurtuz.
|
|
|
Aldakorretan, aspektu kuantitatibo hori bakarrik dago (errentaren zenbatekoa, ondarearen balioa). Tributu finkoen kasuan, aldiz, zerga egitatea ezin da zenbateko ezberdinetan eman, eta ezin da zenbatu
|
ere
(adib., jarduera edo lanbide bat egikaritzea: jarduera horretan aritu daiteke ala ez, baina ezin da zenbatu).
|
|
|
TFAOen 22.1 artikuluak (eta TLOren 21.1.ak
|
ere
) dionez, tributuaren sortzapena une zehatza da; une horretan, legearen aginduz zerga egitatea gauzatu dela ulertzen da, eta, ondorenez, tributu betebehar nagusia sortu dela. Sortzapenaren egunak, gainera, zehaztuko ditu tributu betebeharra eratzen duten inguruabar garrantzizkoenak, tributuaren legeak kontrakoa esan ezean.
|
|
|
Bestela esanda, zerga egitatea une jakinean gertatuko da, eta legeak aginduta, une hori sortzapenarekin bat dator. Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan
|
ere
balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere. Sortzapena gertatu baino lehen, ez dago betebehar izaerako loturarik, ez eta hartzekodun zein zordun moduko egoera juridiko subjektiborik ere, eta ez dago zorrik ere.
|
|
|
Bestela esanda, zerga egitatea une jakinean gertatuko da, eta legeak aginduta, une hori sortzapenarekin bat dator. Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako
|
ere
. Sortzapena gertatu baino lehen, ez dago betebehar izaerako loturarik, ez eta hartzekodun zein zordun moduko egoera juridiko subjektiborik ere, eta ez dago zorrik ere.
|
|
|
Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere. Sortzapena gertatu baino lehen, ez dago betebehar izaerako loturarik, ez eta hartzekodun zein zordun moduko egoera juridiko subjektiborik
|
ere
, eta ez dago zorrik ere. Tributuen arloan arauak aldatzeko maiztasuna eta ugaritasuna aintzat hartuta, une jakin hori zehaztea ezinbesteko osagaia da.
|
|
|
Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere. Sortzapena gertatu baino lehen, ez dago betebehar izaerako loturarik, ez eta hartzekodun zein zordun moduko egoera juridiko subjektiborik ere, eta ez dago zorrik
|
ere
. Tributuen arloan arauak aldatzeko maiztasuna eta ugaritasuna aintzat hartuta, une jakin hori zehaztea ezinbesteko osagaia da.
|
|
|
Lehenengoa, zerga egitatea definitzen duen tributu araua, tributu betebeharraren sorrera eta zerga egitatearen gauzatzea lotuz. Bigarrena, salbuespen araua, aurreko arauaren ondorioak ezerezean uzten dituena, zerga egitatea gauzatuta
|
ere
ez baita tributurik ordaindu behar. Bestela esanda, subjektu batzuk zerga egitatea burutu arren, ez dute tributua ordaintzen edota zerga egitatearen barruko kasu batzuk arauak berak salbuesten ditu.
|
|
|
Ikusmolde hori oso kritikatua izan denez, azken urteotan beste teoria bat zabaldu da eta, horren ariora, salbuespena ezartzen duen arauak zerga egitatea
|
ere
definitu behar du, kargaturiko egitatea ezartzen duen arauarekin batera. Gaur egun autore batzuentzat, salbuespen arauak lehen zuen salbuespenezko izaera galdu du, hau da, tributua ezabatzeko izaera hura; gaur egungo tributu sistemaren helburuak lortzeko tresna bihurtu da.
|
|
|
Salbuespen arauak izaera negatiboa duela dion ikuspuntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea
|
ere
definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere; egin eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
...duela dion ikuspuntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio
|
ere
; egin eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
...ntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere; egin eginean
|
ere
, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
Salbuespen arauak izaera negatiboa duela dion ikuspuntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere; egin eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala
|
ere
, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
Gainera, salbuespenak karga pertsonalizatzea ahalbideratzen du; izan
|
ere
, tresna horren bidez zerga egitatearen esparruak ez du era bereko tratamendurik, tratamendu hori batzuetan gehiegizko eta bidegabea izaten baita. Halakoetan, salbuespenak tresna egokia da, eta batzuetan ezinbestekoa, tributuaren zerga egitatearen barruan sar daitezkeen egitezko kasu ugarien artean bereizketak egin ahal izateko.
|
|
|
Adierazi duguna kontuan hartuta, salbuespena da tributuarekiko menpekotasun modu bat, tributuak ordaintzeko betebeharrik ez dakarren modua. Egon
|
ere
, salbuespen kasuak zerga egitatearen barnean daude, eta horrexek bereizten ditu zergapetik kanpoko kasuetatik. PFEZren kasuan, zerga egitatea da pertsona fisiko egoiliarrak kostu bidez errenta lortzea.
|
|
|
Egitate salbuetsiak tributuaren zerga egitatearen esparruan daudenez eta salbuespenaren bitartez zerga egitatea
|
ere
definitzen denez, foru arauak bakarrik ezar ditzake salbuespenak; hortaz, lege erreserba dago arlo horretan (Konstituzioaren 133.3 artikulua). Hori onartuz gero, gauza bera esan litzateke salbuespenak eraldatu, gutxitu edota ezabatzeari buruz.
|
|
|
Osterantzean, ondorio onartezina gertatuko litzateke jarduketa batzuk (salbuespenaren ezarpena) lege erreserbapean egongo liratekeelako eta beste jarduketa batzuk, ordea, ez (eraldaketa, ezabapena). Are gehiago, lege lerruna ez duen arau baten bidez salbuespena eralda edo ezaba daitekeela onartzeak esan nahi du zerga egitatea
|
ere
xeda daitekeela legea ez den arauaren bitartez. Ildo berari ekinez, salbuespena ezabatzean salbuespenak ezartzen zuen egitezko kasua burutuz gero, tributu betebeharra sortuko litzateke; modu horretara, eraldaketaren bidez kargapeko kasu berria ezarriko litzateke, tributua ordaintzeko betebeharra eta guzti.
|
|
|
Behin salbuespena sortu eta gero, ezin da ulertu hurrengo zergaldi guztietarako balio duenik, honexegatik: zergaldi bakoitza igaro arte ez dakigu egitate salbuetsia gauzatuko den ala ez, ezta egitate hori tributuaren menpe egongo den edo tributua bera izango den
|
ere
.
|
|
|
Arazoak bitarte horretan
|
ere
sor daitezke (inbertsioa egin zenetik, salbuespena izateko aukera dagoen azken zergaldia arte), baldin eta salbuespena ezarri zuten arauak aldatzen badira. Arean bere, etorkizuneko zergaldietako salbuespenen sortzapena ez da oraindik gertatu; hortaz, ezin daiteke eskuratutako eskubideez hitz egin.
|
|
|
Beste hitz batzuez esateko, ez da egon salbuespen horiek erabiltzeko eskubiderik eta, horren ondorioz, ez dira salbuespenak galdu, inoiz eskuratu ez direlako. Edozein modutara
|
ere
, segurtasun juridikoaren printzipioa eta Konstituzioaren beste printzipio batzuk (atzeraeragineza) ere gogoan izan behar dira, araua aldatu aurretik sortutako egoeretan salbuespenari eustea justifikatzeko.
|
|
|
Beste hitz batzuez esateko, ez da egon salbuespen horiek erabiltzeko eskubiderik eta, horren ondorioz, ez dira salbuespenak galdu, inoiz eskuratu ez direlako. Edozein modutara ere, segurtasun juridikoaren printzipioa eta Konstituzioaren beste printzipio batzuk (atzeraeragineza)
|
ere
gogoan izan behar dira, araua aldatu aurretik sortutako egoeretan salbuespenari eustea justifikatzeko.
|
|
|
Zernahi gisaz, zergapetik kanpokoen arauak beti ez du izaera hori izaten. Kasu batzuetan, arau horrek ez du eginkizun argitzailea bakarrik, zerga egitatearen definizioa
|
ere
osatzen duelako. Halakoetan, egitate zergapetuaren esanahia zein den jakiteko, beharrezkoa izaten da zerga egitatearen araua eta zergapetik kanpokoen araua batera interpretatzea.
|
|
|
Tributu betebeharren ikusaldetik helduta, tributu kredituan hartzekodunaren egoera duen erakundea da subjektu aktiboa. Dena den, kontzeptu hori zabaldu behar da, betebeharra ordaintzeaz bestelako harremanak ekar ditzakeelako tributuak, edota beste prozedura batzuen bidez gauzatu daitekeelako tributu hori; izan
|
ere
, batzuetan, halako harreman edo prozeduren alde pasiboan, ez dago tributuaren zorduna. Horren guztiaren ondorioz, subjektu aktiboaren kontzeptuan sartu behar ditugu kasu batzuk, kasuon araubide juridikoa betebeharren alorretik kanpo gelditzen bada ere.
|
|
|
Dena den, kontzeptu hori zabaldu behar da, betebeharra ordaintzeaz bestelako harremanak ekar ditzakeelako tributuak, edota beste prozedura batzuen bidez gauzatu daitekeelako tributu hori; izan ere, batzuetan, halako harreman edo prozeduren alde pasiboan, ez dago tributuaren zorduna. Horren guztiaren ondorioz, subjektu aktiboaren kontzeptuan sartu behar ditugu kasu batzuk, kasuon araubide juridikoa betebeharren alorretik kanpo gelditzen bada
|
ere
.
|
|
|
Nolanahi den
|
ere
, tributuaren subjektu aktiboa ez da zertan tributuaren titularra izan; horrela, bereizi daitezke tributua ezarri duen erakundea, tributuaren titularra dena, tributuaren etekinen hartzailea eta, azkenik, kudeaketa eta zerga bilketa egiten dituen erakundea (azken hori bakarrik da subjektu aktiboa). Ulerbidez, toki korporazioa bere tributuen titularra eta etekinen hartzailea da, baina tributuon kudeaketa Foru Aldundiei egotz dakieke.
|
|
|
Udal zergen kasuan, udalak subjektu aktiboak dira, ez badute euren Lurralde Historikoaren Foru Aldundiarekin bestelakorik hitzartu. Lurralde erkidean Tributu administrazioko Estatuko Agentzia da subjektu aktiboa, eta autonomia erkidegoak eta udalak
|
ere
, bakoitza bere esparruan.
|
|
|
Kategoria hori erabili izan da lehenago zenbait tributuren arauketan. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 35 artikuluak dionez, eta Bizkaiko TFAOren 34 artikuluak dionez, tributu betebeharpekoak dira pertsona fisikoak eta juridikoak, baita bestelako erakundeak
|
ere
, legeek tributu betebeharrak betetzea ezarri badiete, diruzkoak zein formazkoak. Bestela esanda, harreman juridiko tributarioetatik sor daitezkeen betebehar material eta formal guztiak hartuko ditu barne.
|
|
|
Zerrendak, ordea, betebeharpekoen motak jaso ordez, betebehar mota ezberdinak jaso ditu. Arauon idazketak bat ez badatoz
|
ere
adibidez, TLOk ez ditu subjektu pasiboak aipatzen, TFAOek, ordea, bai aipatzen dituztemodu honetara bil ditzakegu betebeharpeko guztiak: a) Subjektu pasiboak:
|
|
|
Subjektu pasiboa betebeharraren zordunarekin parekatu zen, Administrazio hartzekodunari begira. Beste urrats bat aurrera eginda, betebeharra zerga egitatea burutzeak sortzen duenez, subjektu pasiboa zerga egitatea gauzatu duen subjektua izateaz gain, egitateak agertarazi eta tributuak kargatzen duen ekonomia ahalbidearen titularra
|
ere
izango litzateke. Subjektu horiei zergadun deritze.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 36.1 artikuluak, eta Bizkaiko TFAOren 35 artikuluak, arautzen du subjektu pasiboa. Artikuluak dionez, subjektu pasiboa tributu betebeharpekoa da eta, foru arauaren (edo legearen) aginduz, tributu betebehar nagusia bete behar du, baita horri datxezkion betebeharrak
|
ere
, zergadun gisa edo ordezko gisa.
|