|
2000
|
|
|
Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide? delakoa ordaindu beharra baitzegoen oraindik
|
ere
XIX. mendean zehar. Beraz, hasiera batean erresumaren barnetik bidaitzeko ere beharrezkoa zen pasaportea.Hortaz, pasaporteak bi funtzio betetzen zituen:
|
|
2001
|
|
|
Coleridge
|
ere
XIX. mendearen hasieran errekurrentzia den gai honen partaide da, berak ere horrela pentsatzen du. Gizakia eta Izadia banaturik daude eta pentsakizunaren lana bien arteko adiskidantza lortzea litzateke:
|
|
2002
|
|
|
Aduanen lekualdatze horrek eragin berezia izan zuen IparEuskal Herrian, Hegoaldearekiko merkataritza trafikoa garestitu baitzen: hartara, antzinako merkataritza korronte garrantzitsu batzuk gutxitzen gutxitzen joan ziren, leku sinboliko bat baizik ez izateraino, hain zuzen
|
ere
XIX. mendearen bukaeraaldeko politika estatal protekzionisten ondorioz.
|
|
|
Ekonomiaz edo instituzioeta lurraldeen egiturez diharduten lanetan egindako aipamentxoez gain, monografikoki gai hau ukitu duten lanak oso gutxi dira, eta gainera, nahiko zaharkitutadaude. Izan
|
ere
XIX. mendearen amaierako eta XX. mendearen hasierakoartikulutxo batzuek baino ez dira egin1.
|
|
2003
|
|
|
Iztuetaren obraren ondoren, eta batez
|
ere
XIX. mendearen erdialdetik aurrera, literatura fueristak eta nekazaritza giroa goratzen duenak euskal dantzen auzia ere ikuspuntu horretatik aztertzen du. Begirada horren arabera, igandetako dantzaldi zintzoak tradizioa eta erlijioa hain maite dituen euskal herriaren moral zorrotzaren adibide dira.
|
|
|
Gainera, astronomoak, behin hautaketa egin ondoren, jarraian baztertutako obra hori alde batera utzi ahal izango luke. XVI. mendetik Almagesto ren bi argitalpen oso bakarrik egin dira, biak
|
ere
XIX. mendekoak eta soilik espezialistei zuzenduta. Zientzia helduetan ez dago, itxuraz, arte museo edo klasikoen liburutegi baten baliokide batentzako funtziorik.
|
|
2006
|
|
|
Kapitalismoari egin zaizkion analisi kritikoetan kointzidentzia azpimarragarri batzuk hauteman daitezke. Egia bada
|
ere
XIX. mendeko kapitalismoari langileen ongizate materiala bazterrean uztea egotzi zitzaiola, hori ez zen behin ere kritika nagusia izan. Owen eta Proudhon, Tolstoi eta Bakunin, Durkheim eta Marx, Einstein eta Schweitzer gizakiaz mintzo dira, eta gure erregimen industrialean gertatzen zaionaz.
|
|
2007
|
|
|
Azken mendeotan herri erakundeetan gaztelania eta frantsesa izan dira hizkuntza ofizialak, zein bere eremuan. Diputazio eta udaletan ere, batez
|
ere
XIX. mende hasieratik aurrera euskara agiri esanguratsuetan erabili izan badute ere (beti ere maila apalean), gaztelania eta frantsesa izan dira administraziohizkuntzak. Pirinio peko Euskal Herrian, XIX. mendearen azken hamarkadetatik hasi ziren Foru Aldundiak euskara bultzatzen:
|
|
|
Hizkuntza bakoitzak nola bere betaurrekoak paratzen dituen, koloreen betiko argumentu errazarekin azaltzen digu: bassa hiztun batek Liberian ez du bi kolore baino bereizten, shona hiztunak Rodesian lau, europarrok gaur sei egin ohi dugu (baina alemanek
|
ere
XIX. mendera arte lau bakarrik bereizten zituzten). Hizkuntzak, ikuste fisiologikoa baldintzatu gabe, zein ezberdintasun kontuan hartu eta ezberdintasunok nola artikulatu eginda ematen die.
|
|
2008
|
|
|
Jesusen Lagundiko kide izanez, formakuntza sakona ukan zuen anitz sailetan eta, batez ere, Letretan (Literatura, Filosofia, Historia). Autore klasikoak baita
|
ere
XIX. mendekoak oso ongi ezagutzen zituen, eta bera literatur zalea eta idazlea izanki, garaikideen emaitzak ere guziz hurbiletik jarraikitzen zituen, frantsesak gehien bat, bainan, gazteleraz idazten zituztenak ere bai. Apaiz bezala biziki ezaguna zen, bereziki Pariseko eskualdean jende behartsuen alde egin zuen lanari esker.
|
|
|
...n bai eta Oiharçabalek ikertzen duen Santa> Elisabethe ren kasuan, eskuzkribuetan ageri diren datak beste kopia zaharrago batenak lirateke, noski, azken honenak garbi baitago aperitifak eta beste gastuen berri ematen duen bigarren folioak dioenez, 1er> aout> 1834? > 1350, > 1er> > 1835? > 100?, > hala nola grafiak eta hizkera aztertuz
|
ere
XIX. mende hasierakoa dela.
|
|
|
«Funtsean, 1853 eta 1943 bitartean, Argentinako 22 Lehendakarietatik, 10 euskal jatorrikoak dira», azpimarratu du Poulouk. «Garai horietan, Argentinara joan baitzen euskaldun anitz, batez
|
ere
XIX. mende bukaeran. Berantago joan ziren AEBtara».
|
|
|
Gogoaren zientzia bat egiteko asmoa
|
ere
XIX. mendean sustatzen da. Zientzia naturalen ereduari begira, Filosofiaren enborretik nortasun propioa izan nahian Psikologia sortzen da.
|
|
2009
|
|
|
Trenbidearen bestaldean, hura
|
ere
XIX. mendean itsasoari ostutako eremuan, arrantza portua dugu, Santurtzi, herrixka ederra ordubeteko bisitaldi gidatuaren abiapuntua. Portua bera eta kofradia, Karmengo Ama Birjinaren monumentua, Udaletxea eta San Jurgi eliza...
|
|
|
pertsona ona eta bihotz zabala izateko erlijioaren premiarik ez dago. XVIII. mendean hasi eta, batez
|
ere
XIX. mendean, eta Bigarren Mundu Gerrara arte gutxienez, literatura kritikoan kasik topiko bat da pertsonaia zintzoak, onginak, solidarioak, h. d.,, santuak, fedegabeak izatea (jeneralean besteak baino landuago eta kultuagoak ere bai).
|
|
|
Caro Baroja, gorroto etniko? espainol tradizionalez mintzo da(, porque en España existen unos odios étnicos de los que no se quiere hablar por pudibundez, por táctica o por principios?) 9; gorroto eta mespretxu batzuk, gutxienez XVI. mendeaz gero topikoak 10. Baina batez
|
ere
XIX. mendeaz mintzo da, eta liberalismo espainol batez, liberalismotik asko ez daukana, agian besterik ez alderdi politikoaren kapa baino, motxegia barneko espiritu inperial zahar bat eta pentsamendu berri bat jakobinoa ezkutatzeko. Espiritu bat eta pentsamendu bat beti espainolista fanatikoa (puntarengoak liberalismo espainolean militarrak dira, ez intelektualak, ezta politikoak ere), berdin berdina agertzen dena behin eta berriro eskuinean zein ezkerrean, XIX. mendearen erdialdeko liberalengan bezalakoxea mende buruko sozialistengan; eta gero ere, darrai Caro Barojak,, cosas parecidas en cuanto a la lengua, la incivilización, etcétera [euskaldunenak], se repitieron de 1936 a 1939 y no en boca de radicales, sino de gentes de extrema derecha?
|
|
|
Egia da hori. Baina hori bezain egia da esatea etengabea izan dela euskararen atzerakada, bai hiztunei dagokienez bai erabilera esparruei dagokienez?, batez
|
ere
XIX. mendeaz geroztik, Franco jaio baino askoz lehenagotik ere. Atzerakada horren kausak askotarikoak dira, eta ez dute, jakina, guztiek eragin berbera izan, bistakoa da.
|
|
|
Nazioak musikan izan duen presentziari erreparatuz gero, berehala ohartuko gara musika
|
ere
XIX. mendeko prozesu nazionalizatzaileen eraginpean egon zela, garaiko gainerako praktika artistiko guztiak bezala. Eragin hori mende horretan nabarmendu zen batez ere.
|
|
2010
|
|
|
Dena dela, batzuen batzuek Clemence Royer en aitzinsolasaren meritutzat aurkezten dute, aspaldian ahaztutako Lamarck zaharra eboluzio darwindarraren baratzera inguratu zuela, eta bai berpiztu ere. Frantziako zientziaren historiari dagokionez, ez da sekretu bat Darwin neurri batean dtjñ vu bat izan zela nolabait, hain zuzen
|
ere
XIX. mendeko lehen urteetako Cuvier/ Lamarck debatearen errepikapen gisara. Tranfbrmismoa izan zen debate horretan eztabaidatu zen kontzeptu nagusia, eta, erraz esateko, Cuvier-en fixismoa da Frantzian gailendu zena, harik eta Giard zoologoak lamarckismoa 1890 urte aldera atzera ere biziberritu zuen arte.
|
|
|
Erruduna, gero, herbestera zitekeen, edo diru konponketa egin zitekeen, izun bat ordainduz ofendituei. Siziliako vendettak bezala, Arrifeko odol mendekuak gupidagabe eta etengabeak izaten ziren, batez
|
ere
XIX. mendearen amaieran eta XX.aren hasieran.
|
|
2011
|
|
|
XIX. mendearen erdialdean espainiar nazionalismoak horrelako erakundeak behar zituen, historian bere burua indartzeko moduko gertakari ospetsuak topatzeko. Erregimen guztiek egin dute hori, batez
|
ere
XIX. mendean, baina baita XX. mendean ere. Historiara jo dute legitimazio bila, eta handik hartu izan dituzte behar zituzten datu, gertakari eta dokumentuak, horiekin gero nork bere historia hornitu eta osatzeko.
|
|
|
–Indarberritze saio batzuk arrakastatsuak gertatu dira. Batez
|
ere
XIX. mendean abiatu zirenak eta aspalditxodanik estatu aparatu beregainaz horniturik dauden hiztun herrienak atera dira garaile: demagun txekoa eta hebraiera, hungaroa eta finlandiera.
|
|
|
Asko izan dira kanpora emigratu dutenak eta, aldi berean, asko izan dira hona etorri direnak. Baina batez
|
ere
XIX. mendearen bukaerako industrializazio prozesua dela-eta, Hego Euskal Herria Espainiako estatuko immigrazioa jasotzen hasiko da (Aramaio, 2004). 80ko hamarkadatik aurrera, berriz, beste jatorri batzuetako populazioa nagusituko da, Afrika eta Latinoamerikako populazioa, hain zuzen ere.
|
|
|
Hizkuntza horien erabilera handitzea eta garapena bultzatzea izan dira eskolaren helburuak, eta ondorioz, hizkuntza txikiek ez dute izan, XX. mendera arte behintzat, hizkuntza handiek lortutako lekurik hezkuntza sisteman (Idiazabal, 2003; Martí eta beste, 2005). Dena dela ere, Skutnabb Kangasek (2008b) dio batez
|
ere
XIX. mendearen erdialdean hasten dela eskolak hizkuntza gutxituak erabat baztertzeko joera. Ordura arte, eta mendeetan zehar, eskolan hizkuntza klasikoak eta erlijio hizkuntzak (latina, sanskritoa) nagusi izan baziren ere, ohikoa zen eta onartua zegoen irakasle zein ikasleak elebidun edo are eleaniztunak izatea.
|
|
|
Kostaldeko hiriguneetan euskara nagusi izan ohi da. Bermeo bigarren hiri populatuena izan da Bizkaian XIX. mende bukaera arte Bilboren ondoren, eta Bilbon
|
ere
XIX. mende bukaera arte euskara eguneroko hizkuntza zen. Laburbilduz, euskara hiriguneetako hizkuntza zen, Euskal Herria hiritarturik zegoelako.
|
|
2013
|
|
|
euskal literatura azken hogeita hamar urteetan erabat instituzionalizatu da EAEaren instituzioen inguruan, eta gainera, azken bost urteetan, globalki Etxepare Institutuak AEBetako, ikasketa iberiarren? ekimenenari jarraikiz ekimen espainiar nazionalista statu quo oso kezkagarri eta batez ere erreakzionarioa sortu du literaturaren alorrean oraindik
|
ere
XIX. mendeko, mission civilisatrice, aren ideologia inperialistari erantzuten diona, erakunde mota horietan guztietan bezala: Cervantes, Goethe, Aliance Français...
|
|
2014
|
|
|
Capistouk (1877: 70)
|
ere
XIX. mendearen bigarren erdialdean antzeko zerbait zioen Gipuzkoan egindako bidaiaren ostean: «Le Vascuence ou Euskara est la langue que l, en parle usuellement en Guipúzcoa, bien que le castillan soit adopté dans les actes publics et dans la haute société, sans doute pour faciliter l, entendement des étrangers».
|
|
|
XVIII. mendean beheraldi handia hasi zen, izan ere, Espainiar Britainiar gudan flota guztia galdu eta herrian industrializaziorik gertatu ez zenez, bere inguru naturala bere horretan mantendu zuen Plentziak. Azken arrazoi horregatik, burgesia txikiak udako herri bihurtu zuen Plentzia, batez
|
ere
XIX. mende amaieratik aurrera.
|
|
|
Martin Saldiasi gerra garai batean bizitzea suertatu zitzaion, hain justu
|
ere
XIX. mendearen bukaeran, Lehen Karlistaldiaren urteetan. Don Karlosen aldekoekin zegoen bera, Zumalakarregi jeneralaren esanetara, eta aurka zituen liberalak, Espainiako Armadaren tropak, Isabel erreginaren alde jokatutakoak.
|
|
2015
|
|
|
ikastolen mugimendua (bereziki 1960tik aurrera), helduen alfabetatze eta euskalduntzea (nabarmenki 1965tik aurrera), euskal kantagintza berritzailea (1961tik aurrera) eta bestelako ekimenak. Jardun hauetaz gain, hizkuntz plangintzan eta hizkuntz politikaren arloan aspaldiko aldarrikapenak erantzuteke zeuden, izan
|
ere
XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendearen hasieratik hainbat erakunde kezkatuta agertzen ziren euskararen estatusagatik eta, ondorioz, larria jotzen zuten egoerari aurre egiteko modua pentsatu beharra zegoela nabarmentzen zuten (Urla, 1989). Euskal Pizkundea(), Euskaltzaindia (1919) edota Eusko Ikaskuntza (1918) bezalako erakundeak, besteak beste, hainbat hausnarketa eta proposamenen iturburu izan ziren egun" hizkuntz plangintza" edo" hizkuntz politika" bezala izendatzen ditugun kudeaketa tresnak definitu, garatu eta sendotu baino lehen.
|
|
|
Autonomiaren gaia estetikaren historiako gai potolo horietako bat dugu. Batez
|
ere
XIX. mendearen amaieran eta XX. mendean garatu zen debatea izan zen, eta honenbestez, esan dezakegu arte modernoarekin hertsiki loturik dagoen auzia dela. Egiatan, autonomiaren ideia estetika modernoaren oinarri funtsezkoenetakoa dugu.
|
|
|
Adibide txiki bat gogoratzen dut, ideologiarekin zerikusirik ez duena: Mertxe historiako irakaslea zen, Espainiako gaur egungo historia irakasten ziguna, batez
|
ere
XIX. mendea, bere konstituzio aldaketa etengabeekin, dena liberal txintxo eta kontserbadore karlista gaiztoen ipuin ezagunaren zelofanean bilduta; historiaz gain geografia ere sartuko zen programan, klimatologiari buruzko gauza bat burmuinean iltzatuta geratu baitzitzidan zeharo: Espainiako klima desberdinak azaltzen ariko zen, eta ozeanikoa iritsi zenean, gurea, alegia, irakasleak berak gogorarazi zigun bezala?, besteak beste ezaugarri hauxe eman zigun, hots, urteko ia egun guztietan egiten zuela euria; hura txorakeria bat zen, bi esku dituenari hiru dituela esatea bezala, baina inork ez zuen txintik esan eta zintzo asko kopiatu genuen irakasleak adierazitakoa, eta gero errepikatu egin zuen gainera, akatsik ez zegoela garbi uzteko bezala; klasea amaituta, gelako neska batzuekin komentatzen hasi nintzen, nolako txorakeria zen ia egunero euria ari zuelako hori, guk bistan baikenuen ez zela hala, baina, nire harridurarako, niri ez baina Mertxeri eman zioten arrazoia, hura irakaslea zela eta zioena zerbaitengatik esango zuela eta.
|
|
2016
|
|
|
Aurretik ere, jadaneko XIX. mendearen bigarren erditik, eta batez ere mende horren amaiera aldetik aurrera, jarriak ziren abian Ghaeltacht guneen izendapenak, eta hauetan gaelera hiztunen komunitatearen aldeko zenbait babes neurri hartuak, ordurako indartsu garatzen ari zen Gaeleraren Berpizkundearen aldeko mugimenduaren eraginez, nolerebait muga jarri nahian gaelera XVIII. mendetik eta batez
|
ere
XIX. mendean ingelesaren bultzadaz jasaten ari zen atzerakadari.
|
|
|
Azkenean, kolonien eraketa lurraldea bereganatzeko bidea izan bazen ere, potentzien babesaren aldeko apustua egin zuten. Potentzia baten babesa ezinbestekoa zuten, izan
|
ere
XIX. mende amaieran kolonialismoaren garaian herrialde nagusien oniritzia beharrezkoa zuten lurralde batean ezartzeko. Are garrantzitsuagoa bihurtu zen estatu boteretsuen laguntza Palestinaren kasuan.
|
|
2017
|
|
|
Zaila baita generoen arteko mugak zedarriztatzea, gaur egun ez ezik, baita aspaldidanik
|
ere
XIX. mendetik hona bai behintzat, nik uste. Batzuetan nahigabe sortzen da nahasketa.
|
|
|
Eta ez hori bakarrik: nire aitaren adin beretsukoa zen, biak
|
ere
XIX. mende hondarrean jaioak, elkarren ondoko etxeetan gainera. Txikitatik izan ziren jolas lagunak;, hura beti bizkorrago?
|
|
|
Zer dira? Legatu solidarioak oso zabalduta zeuden mundu, Espainiako erlijio kongregazioen tradizioan
|
ere
XIX. mendetik XX. mendera arteko trantsizioan izan bazen ere, gero eta gehiago erabiltzen baita GKEetan. Azken 10 urteetan legatuak %172 igo dira Azken 10 urteotan, Legado Solidario.org enpresaren arabera,% 172 hazi da duela urte batzuk sustatutako informazio kanpaina, hogei bat erakundek bultzatua.
|
|
2018
|
|
|
Hortik abiatzen da kritika bere lanak, betiere aristokraziaren munduari lotuta, bere jatorri xumeagatik sentitzen zuen lotsa gainditzeko ariketak zirela esateko. Egia da haren lanean ez dugula unean uneko gertaerei egindako aipamenik aurkituko, baina hala
|
ere
XIX. mendearen amaierako Brasilen akatsak kritikatu egiten ditu zorrozki. Horren adibide da O Alienista.
|
|
2019
|
|
|
13 Batez
|
ere
XIX. mendera arteko fenomeno transeuropar zabal urrun dira Sprachinsel direlakoak; egungo eguneko gertakari hurbil xume ditugu, aldiz, euskal hiztun elkarteak mintza esparru zabal bortitz segururik ez dueneko arnasguneak. arras handia da, alde horretatik, bien arteko leku denborazko etena.
|
|
|
Sara izeneko gizona artin Saldiasi gerra garai batean bizitzea suertatu zitzaion, hain justu
|
ere
XIX. mendearen bukaeran, Lehen Karlistaldiaren urteetan. Don Karlosen aldekoekin zegoen bera, Zumalakarregi jeneralaren esanetara, eta aurka zituen liberalak, Espainiako Armadaren tropak, Isabel erreginaren alde jokatutakoak.
|
|
2020
|
|
|
Txapelketak agertu arte, partida hauek bizirik mantendu zuten modalitatea. Desafio batzuk, batez
|
ere
XIX. mendean eta XX. mendeko lehenbiziko erdialde arte jokatu zirenak, oraindik ere gogoan daude. Ezin atzendu Perkain, Azantza, Kurutchet ezkerra, Arraiozko Bautista Simonen semea, Gakoinak… jokatu zituzten partidak; Baztan Malerrekaren kontra desafiozko partidetan jokatzen zen dirutza; aipatu beharra diren jokalarien artean Arrosko (Bera), Garraus eta Taberna familiak, Santiago Valcarlos Xarpa, Arraras, Lasa, Senosiain, Rota eta Jadraque (Doneztebe), Gamio eta Melchor (Gaztelu), Mailene (Elgorriaga), Jaunarena (Ituren), Latasa (Sunbilla), Oteiza (Legasa); Joaquin Gamio eta Ascobereta (Ziga), Iturralde (Berroeta), Meoki (Lekaroz), A. Ugarte (Azpilkueta), Urdaniz (Arizkun), Bernardo Albaitero (Erratzu), Aizpuru eta Baxtan (Oronoz), San Vicente, Azcarraga eta Apezetxea (Irurita), Etxeberri, Akerreta, Arburua, Fort, Lakoizketa, M. Iribarren, Lazaro eta Olondriz (Elizondo); herrien arteko partidak edo apezek jokatutako desafioak…
|
|
|
Edukien transmisioan oinarritzen da eta konpetentzia metadiziplinarren lanketan oinarritzen den eredu baterako gogoeta egitea ezinbestekoa izango da. Ezagutzaren eta informazioaren garaian bizi gara eta oraindik
|
ere
XIX. mendeko gizarte egoerari erantzuten dion hezkuntza eredua baliatzen ari gara. Gizartearen ezaugarriak aldatu diren heinean hezkuntza ere aldatuz joan da, arazoa da aldaketa horiek ez direla neurri eta abiadura berdinean gertatu eremu batean eta bestean.
|
|
|
Muruamendiarazen heriotzaren urtea ondo gogoan geratu zitzaiola zirudien. Zio Angeloren heriotza ilunaz ez zekien ezer asko; ez zekien data zehatzik, baina familiako belaunaldien kontuak aterata, etxean entzun zituenak entzunda eta aitonak umetan ezagutu zuela kontuan hartuta, Angelo Ciani
|
ere
XIX. mendearen azkeneko urteetakoren batean hila izango zela ateratzen zuen ondorioa. Agian horregatik irudituko zitzaion interesgarria nik emandako informazioa, batzuetan neure inozoan niganako interesa zela susmatzera eraman ninduena, eta horregatik hartuko zuen nirekin hitz egiteko ohitura.
|
|
2021
|
|
|
Masa kulturak, esan bezala, klase subalterno horien baitatik gorpuztu zen langile klasearen kultura popularraren hedabideratzean izan zuen abiaburua, XIX. mende amaieran hasita. Berebat, gizarte mugimenduen inguruko teorizazioen lehen aurrekaria
|
ere
XIX. mende amaiera horretan, langile klase horren portaera politiko sozialaren inguruan eginiko lehen azterketetan legoke. Azterketa horiek hiri handietan pilatzen ari ziren klase subalternoen garapena kezkaz ikusten zuten, gizarte ordenarentzat mehatxu bat izan zitekeelakoan, eta europar zibilizazioaren krisiaz ziharduten:
|
|
|
Protestanteen komentu batean omen eskolarazi zuen (Herria); Esküalduna zen omen lehenago populü ez ikasia (Herria); Omen gizon zuhur horrek zuela gero gobernuaren mandua hartu (Arkotxa). Hurrenkera horiek ezinezkoak dira erdialdeko hizkeretan; ekialdekoetan
|
ere
XIX. mendetik honakoak dira, Orotariko Euskal Hiztegiko datuen arabera.
|
|
|
Nonahi (non nahi, nun nahi, nunai...) batez
|
ere
XIX. mendetik aurrera hasten da tokia hartzen. XX. mendean hedatzen da, nahiz bizkaierazko testuetan pixka bat gutxiago ageri den:
|
|
|
Era berean, literaturaren funtzio kognoszitiboa heziketa literarioaren ardatzetako bat izan behar duela diote hainbat autorek (Vargas, 2008; Ballester eta Ibarra, 2009); hots, errealitatearen interpretazioa zein ezagutza ahalbidetzen duen arloa dela, zientziak sortzen duen ezagutzarekiko ezberdina, bizitzaren konplexutasunari buruzkoa baita literaturak sortutakoa, ezagutza literarioa, alegia, eta Lomasen (in Alonso, 2009) kultur kapitalaren ideiarekin lotura duena. Foucault-en (1968) ustez, aro modernoan literatura hizkuntzaren funtzionamendu esanguratsua konpentsatzen duena da, eta ez konfirmatzen duena, eta, batez
|
ere
XIX. mendetik aurrera, lengoaiaren izatea ateratzen du literaturak, baina diskurtsoaren mugimendu mugagabea baldintzatu gabe. Horrela, testutik harago doan hori ere barne hartuko du literaturak," pentsatu daitekeen horretara" iritsiz (op.: 51).
|
|
2022
|
|
|
Pariseko argietara bueltatzen da, hartu arnasa, bota arnasa. Garnier opera jauregia du gertuen, Eiffel dorrea urrunago, biak
|
ere
XIX. mendearen amaierako sorkuntzak, monumentuak, totemak, arkitekturaren eta teknologiaren gailurrak, dena posible zela uste zen garai hartakoak, progresoak azkenean norgehiagoka irabazi zuela uste zenekoak. Emakume batzuk, Parisen, ilea moztu eta prakak janzten hasi ziren garai bertsuan.
|
|
|
“Uste dut garai hartako testuinguruan ulertu eta berrikusi behar dela Juan Irazustak eta bere 1739ko doktrinak euskararen historiaren ikuspegitik duten balioa: XVIII. eta batez
|
ere
XIX. mendeko batzuek euskara txartzat hartu zuten Irazustak erabilitako euskara moldea, baina baliteke kritika horiek lotuago egotea XVIII. mende erdialdean hedatutako gipuzkeraren joera eta ildoei, eta ez benetan itzulpen txarra izatearekin. Izan ere, ez dirudi Irazusta mugimendu horri lotu zitzaionik.
|
|
|
Subiranotasunak uztartuta darama XVIII eta batez
|
ere
XIX. mendean aldatzen joan zen beste kontzeptu bat: nazioa.
|
|
2023
|
|
|
Pentsatuko dugu horren inguruan, mesedez? Oraindik
|
ere
XIX. mendean egongo bagina bezala jardun ordez. Marxek bapore makinen garaian idatzi zuen.
|
|
|
Egun ohikoak diren kobreak
|
ere
XIX. mendean garatu ziren osotara. Adibide gisa:
|
|
|
udalerri guztiek, eta bertako bizilagunek, araubide juridiko bera dute kargei, betebeharrei eta eskubideei dagokienez. Eta udalerri guztien berdintasunezko antolamendu horren kontrapartida gisa, ezarriko da interesdunak berak izango direla, haien bizilagunak, ez bakarrik kudeaketan parte hartzen dutenak, baita horrela eratzen diren korporazio berriak osatzen dituztenak ere" 204 Espainiako bilakaera historikoan udalen autonomia ametsek eta kontrol nahiek zuzeneko eragina izan zuten, batez
|
ere
XIX. mendean zehar.
|
|
|
Hori horrela, zaintza gauzatzen zuen organoak bere jardueraren bitartez beste organoak zuen jarduteko gaitasun falta betetzeko asmoa zuen. Espainiako toki erakundeen historian zehar eztabaida askotan eman da, batez
|
ere
XIX. mendean zehar, toki erakundeen izaera bera kolokan jartzen baitzen.
|