|
2000
|
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri horietako batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin
|
ere
halako astakeriak egiten ditut, ama batek ni ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa zela ni Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
|
Loiolako Irratia bera aitzindari izan zen gainera bertsolaritzaren sustatze eta suspertze lan horretan. Bertsolariak garai horretan gainera bazuen aukera eta onarpen bat
|
ere
halako diskurtso euskaltzale abertzale bateragarri bat egiteko, gainerako alorretan baimenik ez eta hor, bere zailtasunekin egin zitekeena edo egiten zena gutxienez, zigorrak zigor. Diskurtso ofizialarekiko desobedientzia modu bat bazen hura ere eta jende askok onartua.
|
|
|
ETAren beste su eten bat abertzaleen arteko gutxieneko akordio maila batean oinarrituko da. Hori diote ELAk eta LABek, EH eta EAko buruzagi askok
|
ere
halakoak adierazi dituzte, eta EAJko bozeramaile Joseba Egibarrek ere berdintsua eman du aditzera. Guztiak bigarren saio bat egitearen alde daude.
|
|
|
Esapide batzuetako forma hartuak, berriz, sarri darabiltza. Egia esan, maiz darabilen goxeric arrats
|
ere
halakotzat har genezake, baina euskaraz oso zabal dabiltzan gizaldirik gizaldi, herririk herri eta antzekoak esan nahi dugu hemen. Horrelakoetan, bizkaierazko joerari jarraituz, ric erabiliko du eta ez instrumentala.
|
|
|
Berehala eman zizkidan osabak argibideak: " Izan ere, nik ere ez diat komunionean sinesten... zeren komunionean sinetsiko banu, antropofagoa bainintzateke", eta, haren jarraikian, nola ikusi baitzuen ez niola hitz hotsez bete hura ulertu, azaldu zidan ezen bai Afrikan, bai Indietan eta bai mundu osoan tribu batzuk zeudela, zeinetan gizonek elkar jaten baitzuten, eta katolikoak
|
ere
halakoak zirela, komunione bakoitzean Kristoren gorputza jaten zutelako eta haren odola edaten. Eta oroitzen dut irri egin niola, neure esker onaren adierazteko:
|
|
|
Baina, Bibliaz denaz bezainbatean, zer aldaketa eta zer mudantza izan ote zituen, eta ote ditu, Jainkoaren hitzak, Haren baitarik jalgi zenetik guk Liburu Sainduan irakurtzen duguneino? Zeren, hasteko, ezagutu bainuen Parisen Teologia ikasten ari zen judu bat, rabbi baten iloba zena eta hebreera zekiena, zeinak aitortzen baitzidan, kasik ahapeka, ezen Biblia ez zela autore bakar batek skribatua, eta stiloak
|
ere
halakoak zirela, autoreen araberakoak. Eta, nola iturrian garbi eta garden den ura lohitzen eta zikintzen den hainbat lur iraganez gero, eta edaten duguna, azkenean, lohia eta zikina egon daitekeen, hala, etorkiko hitza berdin kutsa daitekek eta berdin kutsatzen duk bitartekoen ahotik eta arartekoen lumatik iragan ondoren, eta desitxura daitekek, ondorez, eta desitxuratzen duk, finean.
|
|
|
Izan ere, Bolognan gertatuaren bertze bertsionerik ere aditu izan dut, hartaraz gero, jaun André, Galileoren teleskopio hark behar bezainbateko prezisionerik ez ote zuen, edo eguraldia
|
ere
halakoa ote zen, baina bizitzak anitzetan erakutsi izan dit ezen ez dagoela itsu handiagorik ikusi nahi ez duena baino, eta ez nintzateke sobera harrituko, baldin norbaitek afirmatuko balit ezen irakasle haiek itsuen sorta hartakoak zirela. Zeren eta itsu sinesten duenak bizitzako arrazoin bihurtzen baitu bere sinestea, eta hala makurtzen dira arrazoinaren arrazoinik arrazointsuenak ere sinestearen bertze arrazoin horretarat.
|
|
|
—Zure bi seme horiek nik baino gehiago dakite, eta prezeptore berria ekarri zeniekete, baina prezeptore on bat. nuke nik
|
ere
halako sermoiak eginen banitu...! —eta gero, eni beha, erantsi zuen—:
|
|
|
izan ere, ez ote ditugu harkaitzen iduriko hitz handiak asmatzen, eta ez ote ditugu haiek are handiagotzen eta lorifikatzen, haiek gero gu lorifika gaitzaten amoreakatik...? Ordea, ez ote du gure bizitzak kearen eta lurrunaren antz handiagoa, edo bipiak jan zuraren, ezen ez harrien eta harkaitzen, zeren bizitza denboraren gainean eraikia den eta denbora
|
ere
halakoa den?" Eta hori irakurri dut, eta aitak guri erranaz oroitu naiz: " Mutilak:
|
|
|
Eta aski zuen, bertzalde, haien burezurrak erakustea: ...rik, hainbat ardi edo hainbat buru dituela, hala, galderari galdera eratxikitzen diodala, burezurra baizik ez erakusteak ez ote zekarzkion aitari bi ondore, zeren, alde batetik, nola burezurrak gorputz osoak baino toki gutiago hartzen duen, ale gehiago sar baitzitzakeen espazio berean, eta zeren, burezur haiek guztiak, bertzetik, behetik gorako horma bertikalean jar baitzitzakeen, ikusleen behakoa
|
ere
halakoa izan zedin, beheitik gorakoa, nola izan ohi baita bere sumisionea eta menekotasuna sinatzen dutenen behakoa?
|
|
|
Eta, ez dakit kolpe harengatik ote zen edo Jainkoak sortzez hala egin ninduelako, kontua da ezen memoria
|
ere
halakoa dudala, eta mila gertaki oroit dezakedala, baita aspaldi hartan gertatuak ere, xehetasun eta ñabardura osoz. Eta, hala, gezur erraiteko beldurrik gabe erran diezazuket ezen sasoineko hainbat pertsona bezain ongi mintzatzen nintzela ni sei urte baizik ez nituenean; baina berdinzki aitortu beharra dizut ezen, mintzairaz denaz bezainbatean halakoa banintzen ere, ez nintzela hargatik gizon adinetarat heldua, eta bertze edozein ume bezain heldugabe eta umogabe nintzela, hauskorra eta alditsua.
|
|
|
Baina, etxekoei kasu egin behar badiet, iduri du ezen akats batekin jaio eta kolpe hark akasgabetu ninduela, edo hala uste izan zutela haiek. Eta, handik harat, gauzen ikasteko
|
ere
halako erraztasun baten jabe, aitzina eta aitzina egin nuen, halako suertez, non bederatzi urterekin bainekien apez don Frantziskok —Mattin eta bion lehen prezeptoreak— jakin zezakeen guztia, nominatiboak eta genitiboak, kredoak eta gloriak.
|
|
|
Eta xakean
|
ere
halakoa zen.
|
|
|
Eta, beraz, egun horretan, penitentzian, Probidentziak naraman lekuan, meza isil bat entzunen dut, Pisako katedralean entzun nezakeenaren orde. Baina ez dakit, egia erran, penitentzia
|
ere
halakoa izanen ote den: izan ere, alde batetik, entzuna naiz halako meza bat baino gehiago, eta ohitua nago, halatan, haien soinuetarat, eta, bertzetik, bada hura baino musika ederragorik, batzuen ustetan, eta musika hori isiltasunarena da.
|
|
|
Zeren, lehengoan ere, gorputzaldi ezin gaitzago batekin jaiki bainintzen —eta nola oroitu nintzen Quevedoren hendekasilabiko hartaz!, zeinak baitio: Soy un Fue, un Será y un Es cansado—, deusetarako gogorik gabe; eguraldia
|
ere
halakoa zegoen, gris bustia, eta hark ere ez zidan deusetan laguntzen; eguerdian, haatik, eguraldia altxatzen hasi zen eta, hala, aulkia hartu eta etxe aitzinean paratu nintzen, eguzkitarat, musker bat bezala, laxo, zabal eta ez antsia... Eta, bat batean, zer dohatsu sentitu nintzen eguzki errainuen euri epel hartan, eta nola errotu zitzaizkidan berriro aitzina egiteko borondatea eta bizigogoa, arima berritu banintz bezala, ongi nekien arren, bertzalde, ezen bizitzaren bazterrean eta hondarrean nuela gorputza, zahartzaroan sartua... eta neure urratsen akabantzan!
|
|
|
Eta ni istant hartan sinesteko puntuan egon nintzen, zeren arestian gertatua
|
ere
halakoa izan baitzen, ezin harrigarriagoa, eta zeren piztiak gisa hartan ematzen eta gozatzen zituèn gizonak —Jainkoak faboratuak— berdintsu eta orobatsu bihur baitzitzakeen neguak uda eta euriak ateri, minak gozo eta trabailuak aisia... baina, dakizun bezala, Jainkoak ez ninduen sobera sinesbera egin, eta pentsatu nuen, segidan, ezen izugarria izanen zela, baldin tigrea Antonioren gai... Eta pentsatu nuen gero ezen, orduan izan ez bazen, hurrengoan izanen zela.
|
|
|
Nik
|
ere
halako zerbait sinetsi nahi izaiten nuen, baina, dakizun bezala, Jainkoak ez ninduen bertze anitz jende bezain sinesbera egin.
|
|
|
Ez nuen ulertzen zer lotura izan zezakeen komunioneak poesiarekin, eta keinua
|
ere
halakoa egin nion.
|
|
|
...tze behako hura oroitzen dut, dolore errabiatu batek errabiatua, noiz eta, kanpoan bazkaltzen ari ginela, osaba Joanikotek ele gozo batzuk eskaini baitzizkion eta begi keinu bat neskameetarik bati, Maddalen zeritzanari, zeinak, denborarekin, leku berezia hartuko baitzuen osabaren bizitzan eta zeinak baitzekizkien buruz mila kopla eta bertso, kozinari ezelenta izaiteaz gain, zeren eta bere ama zena
|
ere
halakoa izan baitzen eta harenganik ikasi baitzituen sukaldearen sekeretu guztiak. Baina, zergatik amaren behako hura:
|
|
|
...urrezko eguzki errainuen artean galdu zen arte... eta erran zigun, halaber, segur zegoela ezen amets hura presagio onekoa zela... eta kontsultatu zion Ubarneko dama Sagrario Landaluzeri, zeina baitzen, aurkientza hartako jendearen erranetan, jakintasun suerte hartan gehien zekiena, eta hark berdintsu eta orobatsu erran zion, egun ezin hobeak zetozkiola, ez zuela zalantza izpirik, zeren eta ametsa
|
ere
halakoa izan baitzen, argia eta aratza...
|
|
|
Eta eratxiki zian: " Mediku jauna, nik deus guti dakit medizinaz, baina astronomiaz bai, zerbait badakit, eta hala erraiten dizut ezen Paracelsok planetez dioena ergelkeria handi bat dela, eta halatsu izanen dela haren erremedioa ere, zeren, argumentuaren zura nolako, erremedioaren ezpala
|
ere
halako... eta hala hasiko naizela ni guaiako ura eta guaiako bainuak hartzen..." Eta hire osaba guaiakoa hartzen hasi zuan, eta ni, aldiz, usterik ezen medikuaren erranetarat nengoela eta haren manua bete behar nuela, merkurioa hartzen hasi ninduan... Eta iragan zuan astebete, eta hire osabak onerat egin zian, eta nik, aldiz, okerrera... harik eta nihaur ere guaiakoa hartzen hasi nintzen arte, eta guaiakoak sendatu nindian...
|
|
|
zenbatenaz jauntxoen begien aitzinean gorago, hainbatenaz bere buruarekin gogarago; eta zenbatenaz bere buruarekin gogarago, hainbatenaz osabaren ideien aurkago. Zeren, Melius in oppidulo esse primum, quam in civitate secundum, 8 eta Pedrori
|
ere
halako zerbait gertatu zitzaion. Izan ere, Italian urte luzeetan nehor ere ez eta deus ere ez izan ondoren, norbait eta zerbait izaiten hasi zen Pedro Huizi, orduko Urbiainen.
|
|
|
Munduan aski ibilia banaiz ere, bertze ekaitz bat jar dezaket haren parean, noiz eta Indietarako bidean haize erauntsi izugarri batek inarrosi baikintuen. Eta hura
|
ere
halakoa izan zen: ezin izugarriagoa.
|
|
|
Orain basiliskoa!", egin zuen orro jendetzak txalo zaparraden artean; eta basiliskoa, inon agertzen ez. Baina harrapatu zuten hura
|
ere
halako batean, kiribil kiribil eginda, emakume baten lepoan kamuflatuta, eta, harrapatu ahala, txikitu nahi izan zuten zinpeko zaintzaile astapotroek. " Ez horrela!
|
|
|
Nonbait, jendea betiko psikiatrekin aspertu, eta, besterik gabe, bizitzaren gai nagusiez filosofoek zer esaten duten jakin nahian dabiltza, hitz egin, beste laguntza premiarik gabe. Beharbada nik
|
ere
halako bulego bat jar nezake, Mirandan... edo Gasteizen", esan dit gaur ere, eta nik barre egin diot, eta oraingoan baita erantzun ere: " Ziur eduki bezero bat izango duzula".
|
|
|
Egiaz tiro egin zidanean, ordea, zalantza sortu zitzaidan: zer sentitzen ote zuen, zinez, nirekiko; zazpi urteko elkarbizitzan zehar, ikusiko al zuen niregan
|
ere
halako bilakaerarik aldaketarik. Guztiarekin, azkenean ni neu izan nintzen hutsaren hurrengoa sentitu nintzena, eta noragabetua (nork esan behar zidan niri aurtengo oporrak bakarrik eta Estatu Batuetan igaroko nituela); orduan ni izan nintzen amildegi baten ertzean sentitu nintzena, harrezkero etorkizuna beldurrezko film baten antzekoa egiten zitzaidala.
|
|
|
Eta denak zorionak emanez eta zer oposaketa mota ote ziren galdezka hasi zaizkit. Eta niri damutu egin zait beste ateraldi hoberik eduki ez izana, hartara ez bainuen nire harridura ezkutatu, eta bozkarioa itxuratu behar izango; zeren telegrama, izan, Dabidena baitzen, eta mezua, telegrama bat izateko, Dabidek idatzia izateko, berak bidalia izateko, zinez txundigarria (egia esatera, Karmelok proposamen hori egina ziola jakin arren, ez nuen inondik
|
ere
halakorik espero, beharbada Dabidek apenas ezer irakurtzen zuelako, ezer idazten ez zuelako). Eta nik irribarre egin behar izan dut, bai orduan bai handik gutxira, bazkaritan, nire alde topa egin duten bakoitzean.
|
|
|
Egozketa hori oinamduna izan daitekeela ezin uka. Baina, non, zein arte edo zientziatan ez dago norbera
|
ere
halakoetan jausteko arriskutik salbu. Gizaki mota bat beren beregi salatu beharra al dago giza izpirituaren eri orokorra den horrexengatik?
|
|
|
" Ezin dut bere handitasuna jasan"; kasu honetan desatsegina da, atsegina izan beharrean. Esan zuen pentsa genezakeela benetan nahiago dugun musika lan bat" ez" dela" deus", nahiago dugun beste baten alboan; eta" Lear Erregea" ikustera joateak ez duela erakusten inolaz
|
ere
halako esperientzia atsegina denik: esan zuen, atsegina izanda ere, joate hau" honi buruz esan daitekeen kasik gauzarik ñimiñoena dela".
|
|
|
Zozketa pastel baten erabileraren bidez gertatzea lazgarria da bereziki (ia musu baten bidezko saldukeria bezala) eta modu lazgarri honetan hunki gaitzan oso garrantzitsua da berriro
|
ere
halako ohituren ikerketarako.
|
|
2001
|
|
|
Baina bil ditzagun begiak eta ahalegin gaitezen garai bateko Baionairudikatzen: bertako arkitekturak gordetzen du oraindik
|
ere
halako kutsu bat, nirioso iradokitzaile egiten zaidana. Egia aitortu behar badut, iraganera jo, eta hiri batirudikatu behar dudan orotan, Baiona da burura lehendabizi etortzen zaidana: Azkenaz beste nobelan, XIX. mendeko Baiona irudikatu nuen; Lilith izeneko ipuinluzean, Erdi Arokoa izan daitekeen Baiona atenporala ageri da; Otto Petteeleberriko errege hiria ez da Baiona, baina baditu Baionaren ezaugarri batzuk...
|
|
|
Idazlearen barne mugimenduei irakurlearen barne mugimendua erantsi behar zaio, eta, halatan, kontakizuna NIaren galbahe pertsonal horretan iragazten da: idazle erromantikoek beren irakurleak
|
ere
halako, ez da harritzekoa hemeretzigarren mendearen hasierako irakurleak negar malkotan egon izana Goethe-ren Werther-ekin, edo gure aitona amonek begiak malkotan entzun izana Brabanteko Genobeba renhistorian oinarritutako bertso eta kontakizunak.
|
|
|
Psikologiak egin ditu nirekiko ahalegin guztiak, alferrik egin ere... Ongi derizkiot hala
|
ere
halako zerbitzua eskaintzeari, agian denak ez dira-eta ate guztiak itxita dituztela etorriko...
|
|
|
Hasiera hartan, eta gure hasierak berandukoak izan ohi dira guztiok dakigunez, ez genuen gehiegizko zalan  tzarik izan, dirudienez, hitzak hautatzeko orduan. XVI. mendetik aurrera, hartu zen hemen
|
ere
halako maila bat, hitzetan nahiz joskeran, luzaroan irauteko zena. Ez zegoen alderatzeko ere lapurtarren (eta bazterrekoen) Â neurrian, askozaz ere beherago baizik.
|
|
|
Dudarik gabe, askoz handiagoa zen hedabide ez nazionalisten kopurua eta hedadura. Desoreka hori horren handia bazen ere, El Correo edo El Diario Vasco egunkarietan
|
ere
halako lerratzea sumatu zen kutsu erregionalistako jarrera batzuetarantz eta estatu mailako hedabide berrietan (RTVEren kontinuismo zentralista autoritarioa izan ezik) lehentasuna zuen" askatasun aireak" nortasun espainiarraren aldarrikapenaren aurretik.
|
|
|
Patxik zorrotz zorrotz begiratzen zion arrantzaleari eta eskuan zuen tresnari. Berak
|
ere
halako bat eginen zuen: Marixkeneko baratzetik kainabera bat hartu, esparatrapuarekin burnizko xuloak paratu, hari gogorra erosi eta etxetik piper-poto huts bat hartu...
|
|
2002
|
|
|
Zalantzarik gabe, eta historian zehar egin izan dugu, bai Alternatiba Demokratikoaren ETAren bideo ospetsu harekin eta baita HBren Mahai Nazionala espetxeratu zutenean ere. Aurrerantzean mundu honetan
|
ere
halako egoerak sortuko balira, Elkarrik bere jarrera hitzetatik ekintzetara eramango luke.
|
|
|
Baliteke kontsultazioren bat egitea arazoa hobekiago ezagutzeko, balore juridikorik gabekoa betiere. Baina, inork ez du
|
ere
halakorik galdetzen, funtsean inork ez du hori egin nahi.
|
|
|
Hor ñabarduretan sartu genuke. Irudietan ikusita behintzat, badirudi Nafarroako kasuan erresistentzia pasiboagoa egon zela, eta erresistentzia nolakoa, desalojoak
|
ere
halakoak. Hor giza baliabideak daude eta ulertzekoak dira ez onartzekoak zenbait jokaera.
|
|
|
Azkenean, dena konplot bat izan dela esaten diote. Lagunek kontuz ibiltzeko esan didate, niri
|
ere
halako zerbait gertatzen ari ote zaidan...». (Irriak).
|
|
|
Baina, Soniaren desio eta asmo onak eskertzekoak baziren ere, Sarak garbi ikusten zuen bere bakardade hura bakarrik ibili beharrekoa zela, oinaze eta hutsune batzuk banaezinak eta konpartiezinak zirelako, besterik gabe. Ez zuen duda egiten, gainera, berea
|
ere
halakoa zela. Baina bazuen artean borondate apur bat eta, hartan oinarrituta, bideari ekin zion.
|
|
|
Edo hartarako gai izan luke. Eta ene garai hartako umorea
|
ere
halakoa zen, nik uste. Neure esperientzia txar haien ondoren, ziniko samarra sentitzen bainintzen, gizon emakumeen arteko harremanei buruzko kontuetan.
|
|
|
Ez nuen, egia esan, halakorik espero. Eguna
|
ere
halakoa baitzen, eguzkitsua, eta kontsulta osoan egon bainintzen noiz irtengo zain, Sara etxean ikusteko eta hura besarkatzeko, zorion beteko eszena bat amestuz. Eta etxera iritsi nintzenean ere, ez nuen besterik espero, ez bainuen aurkako zantzurik aurkitu.
|
|
|
–Gaitza
|
ere
halakoa duzu, gorabehera asko dituena. Eta amarenak ez dizu onik egin.
|
|
|
Andereñoak esan zidanez, berri hura lehertzeko puntuan zegoen, gainera. Zeren, alde batetik, egun ez bezala, izu ikaraturik baitzegoen orduko gizartea, gaitzaren inguruan zabaldutako berriak
|
ere
halakoak baitziren, kezkagarriak eta alarmagarriak, eta zeren, bestetik, olioa bezala zabaltzen baitira morboa eragiten diguten berriak. Eta puri purian zegoen, bestalde, hainbat eskolatako gurasoek piztutako auzia, zergatik, eta jakin zutelako beren seme alabetako baten gelan haur seropositiboren bat zegoela.
|
|
|
Hatzak kliskatzen zituen  bihotzaren parean; eta gero segitzen zuen: " Bien arteko harremana nolako, emaitza artistikoa
|
ere
halako". Baina, niri dagokidanez, maitalearen metaforak hilketaren egun hartan galdu zuen bere hitz soilezko izaera, esperientzia haragizko bati esker:
|
|
|
Gizartean gerta ote zitekeen mirari baten antzeko zerbaiten pare. Euskara nahi genuen gureganatu, denonganatu hobeki esan, guk bai baikenuen dagoeneko gureganatua, eta ehiztariak xoria saretan atzematen duen gisa, uste genuen euskarak
|
ere
halako batean erdara bere sareetan harrapatuko zuela behin hegoak mozturik. Indartsu sentitzen genuen gure burua, gogoz betea, adoretsu eta kementsu, eta gai ginen beroaldi batean horretan sinesten ez zuena ezpatarat deitzeko ere harresi baten gibeleko aldean ezkututako lorategian.
|
|
|
Areago: kopurua erdikatu ondoren, horren erdiaren erdiak
|
ere
halako jakin minaz eta grinaz irakurriko balitu euskal eleberriak, ez litzateke hain gaizki egongo arazo hau, eta hizkuntzaren maratila aski seguru izango genuke, behar bezala estutua edo, txarrenean ere, zure aitatxi amatxik gasna lurreko su bazterrean gerren puntan erretzen jartzen zutenean baino seguruago. Ez, ez naiz ni izango idazleari merituak ukatuko dizkiona eta inor ere apalduko dudana, behar ez denean gainera.
|
|
|
– Hau ez duk lehenengo aldia atxilotua izan naizena, eta pentsatzekoa duk berriz
|
ere
halakorik izan daitekeela. Inportanteena, gauza guztien artetik inportanteena, nerbioak ez galtzea duk, heriotza gainean sentituta ere.
|
|
2003
|
|
|
Fernandok erran zionez, orain
|
ere
halako janzkiak egiten ari ziran. Gauza ziur ziurra zan beraz, nahiz Inasi, naiz Iziartxu, hurrengo ostegun goizean ere denda hartara joango zala.
|
|
|
–Igual ezin izango dugu hau gelditu, baina erreferendumarekin demostratu dugubeste batek
|
ere
halakorik egin ahal izango duela?. (E5)
|
|
|
zimurrak kopetan ateratzea edo bihotzean? Izan ere, don Justinianok eraikitako erlategiak zementua bezalakoak dituk, hotzak eta urrunak, eta jendea
|
ere
halakoa bihurtu duk, bihotza zimurrez josia...! Eta gaurko presa, gaurko soinuak eta gaurko ito beharra...!
|
|
|
Karlomagnoren garaia arte (789 urtea) ez zen legedi zibilean debekua jaso. Santo Tomasek
|
ere
halako mailegua eta eragiten zuen lukurreria bekatu mortaltzat jo zituen. Herrialde katolikoetan, 1830 arte, ofizialki behintzat, interesdun mailegua debekatua egon da; dena den, debeku hori ez da inondik ere oso era zorrotzean bete, buruzagi katolikoek beraiek makina bat amarru erretoriko egokitu izan baitituzte diru espekulazioa nolabait barkagarri egiteko (Delumeau, 1994: 247).
|
|
|
Lehenengo tesiaren jarraitzaileek bezala, beren burua halako tradizio ez kristauaren oinordeko sentitu nahi dutenek ere historiografia serioaren emaitzei muzin egin behar diete. Logikoa denez, historiaurreari buruzko datu askorik ez dago, ezta idatzizko kulturarik garatu ez zuen azkeneko mendeetako paganismo hipotetikoari buruz ere, eta dauden datuek ezin dute inondik
|
ere
halako tesirik baieztatu. Hori bai, denboran zenbat eta atzerago egin orduan eta espekulatzeko eta irudimena libre uzteko aukera gehiago, bistan da.
|
|
|
Eta mezu hori jende arrunta —ez euskaldun, ez euskaltzale, ez abertzale den gehiengoa— barneratzen ari da. Gure artean
|
ere
halako ustea bide egiten hastea baizik ez da falta, Nafarroako Gobernua ren aspaldi honetako erabaki eta neurri guztiek beren zentzua aurkitzeko. Une honetan, sentipen horixe dugu etsairik handiena.
|
|
2004
|
|
|
Mila urtetan zehar, giza bizitza zerbaitetaz nabarmendu bada, gizakiak lur azaletik gaizkia ezabatzeko burutu ahalegin jarraikiarengatik izan da. Porrota
|
ere
halakoa gertatu da, izanaren eta izan lukeenaren artean diferentzia nabaria eman baita beti. Eta gurpil ero baten antzera, gizarteak iluntasuna ezagutu du argitasunerako egitura eraikitzen ari zela pentsatu duen bakoitzean.
|
|
|
Gipuzkeraren erdigunetik kanpo dauden ertzetako euskalkien pisu demografikoa azpimarratu zaigu. Beharbada, hiztunen kopuruak baino eragin sakonagoa izaten du hizkuntza dentsitatearen faktoreak hizkuntzen arteko korronteak alde batera edo bestera lerratzeko, eta euskalkien auzi honetan
|
ere
halako zerbait gertatuko zen. Trinkotasunean omen datza hizkuntza komunitatearen kemena, ez hiztun barreiatuen zenbatekoan.
|
|
|
Ba, niri
|
ere
halako zerbait gertatu zait.
|
|
|
Azken finean, historia, historiagileek egindako iraganaren interpretazioak dira eta interesen arabera aldatzen den zerbait da. Planteaturiko galderak desberdinak izanik erantzunak
|
ere
halakoak izango dira.
|
|
|
Beragatik balitz, apaiz hiltzaile haiek guztiak pakete batean bildu eta Francori bidaliko zizkion, azaldu zien espantuka. Frantzia
|
ere
halako garbiketa eder baten premian omen zegoen. Gorriak nola zuen izena?
|
|
|
Eta Lantza Santuak gero eta distira biziagoa zabaltzen zuen. Txanodunak are gorago eutsi zion, harrizko gangaren giltzan zegoen esbastikara hurbilduz... eta, bat batean, harrizko ikurrari
|
ere
halako distira lauso bat zeriola ikusi nuen! Begiak txitxildu eta, bai, ez zegoen inolako zalantzarik, naturaz gaindiko argi hura ez zen Lantzak zabalten zuenaren isla, aitzitik, harriaren erraietatik sortzen zen.
|
|
|
Parsifalen maleta ezkutuan miatzean bizitutakoa berritzeagatik. Deserosoki, Del Valle ohartu zen Heydrichen bulegoko izu ikara bera
|
ere
halako malenkonia gozo batez gogoratzen hasia zela. Eta hark ezinegon lauso bat sortzen zion, ekintzarekiko menpekotasun hark askatasuna murrizten baitzion, eta behar baino arrisku handiagoak hartzera behartu.
|
|
|
Eztia eta eztia erabili zuen bere jardunean, erantzungailuan utzitako mezuak behin eta berriro errepikatzen zizkidala. Baina eztiaren gaineko eztia beti ohi da soberan, eta niri
|
ere
halako zerbait gertatu zitzaidan: gainezka sentitu nintzela.
|
|
|
Baina sermoietan
|
ere
halakoa zen apaiza, eta amona Sinforosak ez zion hura barkatzen: luzeak bezain mami gutxikoak egiten baitzituen predikuak, zinez!
|
|
|
–Baina hori ez da zure kasua. Begi gardenak dituzu, eta zure barrua
|
ere
halakoa izango duzu...
|
|
|
–Zer nahi duzu, uko egitea Espainiako selekzioari, eta futbolean ezin gehiago jokatu ahal izatea, zigorra
|
ere
halakoa izango baita. Baina, beharbada, nahiago duzu urte batzuetan preso egotea, deklarazio eztandagarri batzuk eginda...
|
|
|
PP operadoreen izaera eta bateragarritasunak errotik banatzeko zorian egon zen estatu, autonomia eta herri mailatan aurrekontuak osatzeko bere legeetan, baina ez zen banaketa hori burutzera iritsi. Eta ez dut uste PSOEk
|
ere
halakorik egingo duenik Prisa Localiarekin dituen loturak ezagututa. Gehienez ere hauxe espero dezakegu:
|
|
|
Psikologiak, soziologiak, antropologiak, etnologiak eta gisa bereko giza zientziek denbora eta lanaren poderioz zientzia estatutua erdietsi duten bezala, etikak
|
ere
halako estatuturik lor lezake, Wittgensteinek eta bestek uste zutenaren kontra. Egia esan, oraintsu arte filosofiaren nahiz teologiaren adar bat bezala kontsideratua izan da.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, tradizioan
|
ere
halako emagaldu kutsu batez hornituta egon dena, aipagarri «soldadesca»rentzat, batez ere berdintasunaren «militante ez tradizionalen» aurrean kolpeka eta irainka aritzerakoan.
|
|
|
Baina ohiko horni linguistikoek eta literarioek Rulfori ez diote balio eremu horretan ibiltzeko. Eremua nolako, horniak
|
ere
halako. Horri zor zaio testuaren lakonismoa.
|
|
|
Isilpean gordetzen dute azken zazpi urteetan lan kostuak %56, 7 igo zirela, enpresa etekinak %155, 5 handiagoak izan ziren bitartean. Bankuek eta aurrezki kutxek %20ko hazkundea izan zuten 2004ko mozkin izugarrietan eta euskal enpresa askok
|
ere
halako portzentaia hurbil izan zuen. Confebaskeko lehendakari eta BBVAko aholkulariak, Roman Knoor jaunak, primeran daki hori guztia, izan ere, urtero milioi askoko diru sarrera ikaragarriak egiten baitizkio finantza erakunde horrek.
|
|
|
Ez dira bat urte Pontevedran kontatu zidatela auto stopa egiten zuen neskaren ipuina: hartzen duzu neska, hizketan egiten duzue tarte bat, noiz
|
ere
halako bihurgunean" Erne, ni hementxe hil nintzen istripuz" esaten dizun. Eta argitasunen bat eman beharrez," Badakik, hain gaudek atzeratuak Galizian!" gaineratu zuen lagunak.
|
|
|
Mungian biek eman zidaten zer pentsatua. Jon Lopategi eta biok ginen, domeka arratsaldez, Lauaxetaren oroimenez egindako saio batean, lehengo ohitura zaharrean kantuan, balkoitik balkoira, janzkera
|
ere
halako. Alanbre haririk gabeko mikrofono biz ari ginen.
|
|
|
Nahiz eta ez nagoen guztiz ados. Izan ere, kanpokoari ere bere garrantzia eman behar zaio, gaurko gizartea
|
ere
halakoa baita. Atseginago iruditzen baitzait gizon kanpoeder bat, barrurik gabekoa, beste bat baino, barru betea:
|
|
|
Baina bi elementuak ez dirazurrunak, dinamikoak baizik, eta galdetu beharra dago tradizioak eta historiak noizegiten duten bat, noiz hartzen duen bakoitzak bere aldetik, noiz eta zergatiktraizionatzen duen batak bestea. Alardeen historian
|
ere
halako hurbilpen urruntzeasko izan dira, historiak bizkarra erakutsi dio batzuetan tradizioari, tradizioakmalgre l' histoire egin du sarri bere bidea.
|
|
|
Bila bai, baina nondik, non dagoen ere ez badaki? Eta hura
|
ere
halako egoera batean balego. Bere etsipenean laguntzarik ezin espero dezakeela aitortu dio bere buruari.
|
|
|
Jose Arimateakoa eta apostoluak eta Maria eta Kaifas ezin ditut berde imajinatu; pertsona kolorekoak imajinatzen ditut horiek guztiak, Van Goghen zeru berdean egon arren. Zeuri
|
ere
halako gauzak bururatzen zaizkizu Van Goghen zeruak ikusten dituzunean, Sorin. Baina ateoa zara zu, ahaztuta izan dut hori.
|
|
|
Allikeneko bi amona zaharrak hil zirenean, ni umea nintzelarik (Amañí Gaxuxa eta amama Ixone, alegia), ez nuen nik urrundik
|
ere
halako tristurarik sentitu. Zergatik disimulatuko nuke gaur?
|
|
|
bere burua gaueko ordu txikietan idazmakina baten eta orrialde zuri baten aurrean aurkitzea adibidez, paradero hari buruzko inolako azalpen arrazoizkorik emateko ezgai. Etxeko zabor poltsatan ardo botila hutsak topatzea izan zen hurrena, berak kontzienteki inolaz
|
ere
halakorik edan ez zuenean. Esanguratsuak ziren, bestalde, botikineko sendagai haiek guztiak, ez Ricardo osasuntsuarentzat baizik eta Raymond Carverrek zuen minbiziarentzat behar zutenak.
|
|
|
" Biba Errepublika!" oihukatu du Errepublika betirako suntsitu behar dugunon aitzinean. Gerrako arauak betetzeko zegoela, berak ez omen zuen nahi inolaz
|
ere
halakorik gertatzea, madarikatua izan dadila ume hau harrapatu dugun eguna, eta benetan ari zela iruditu zitzaidan, kutxa zartatu batetik bezala irteten zitzaizkion hitzak. Zer erantzun ez nekiela gelditu nintzen, Teruelen oso amorratuak zeuden bi aldeak, ez zen presorik egiten aspaldian.
|
|
2006
|
|
|
Nire ustez, poema bakoitzak badu bere izatea, bere nortasuna, eta, hala ere, liburua osatzen dute. Nolanahi ere, solte, aske imajinatzen ditut nik ezkatak, eta aitortu behar dut badagoela
|
ere
halako ezkata kentze bat, azal erausketa bat, liburuan zehar eta poemaz poema.
|
|
|
Batik bat, mikrofono direkzionalen inguruko mitologiak pizten du detektibearen amorrua. " Pelikulan ikusi dute detektibeak 200 metrora esaten direnak hartzeko gai den mikrofono ezin txikiagoa daukala, eta uste dute guk
|
ere
halakoa eduki behar dugula. Baina jendeak ez du ikusi nolako tramankuluak diren mikrofono direkzionalak, nolako pantailak dauzkaten?
|
|
|
Kide anitzeko organoa aukeratu da, eta, berori eratzeko, batu dira, batetik, konkurtsoan garrantzia duten gaiei buruzko profesionaltasuna juridikoa nahiz ekonomikoa eta, bestetik, hartzekodunek izan beharreko ordezkaritza, kreditu arruntaren edo bermatu gabeko pribilegio orokorreko kredituaren titularra agertzen baita bertan. Organo hori eratako baloreen erakunde jaulkitzaile, inbertsio zerbitzuetarako enpresa, kreditu erakunde edo erakunde aseguratzaitzeko araubidearen salbuespen bakarrak sor daitezke konkurtsopekoak duen izaeraren ondorioz burtsan kotizatulearen kasuan, baita konkurtsoak duen garrantzi eskasaren ondorioz
|
ere
halakoetan, epaileak administratzaile bakarra izenda dezake, profesionala dena.
|
|
|
Gau hartan ohean kuzkurturik, ideia lazgarria bururatu zitzaion: zantzu guztien arabera, ushebtiek Maiderren eta besteen hilketekin zuten zerikusia... eta berak
|
ere
halako iruditxo bat zeukan. Gauaren beste une batean, bere gogo torturatuak beste ideia bat xuxurlatu zion:
|
|
|
Ziztada mingarria sentitu zuen bihotzean. Beste gela batzuetan
|
ere
halako beste ergelkeria batzuk aurkituak zituen.
|
|
|
Erretorea bere etxean kukutu zen, ate leihoak hertsirik, eta egin zuten herritar gehienek, izututa. Ez zuten inondik
|
ere
halako jende uholderik uste. Neronek ere zerbait ginela sentitu nuen egun hartan.
|
|
|
Bazkalostean atera genuen arragoa. Apartekoa zen, eta pisua
|
ere
halakoa zeukan. Lepoko zainak kanpora irten beharrean eta gorputz guztia dardarka nuela atera genuen egurrezko tramankuluaren albora, ederki izerdituta.
|
|
|
Gero, ermita barrenera sartu ginen, estalkiak hartuta. Eguna luzea izan zen eta ondorengoei
|
ere
halako itxura hartzen nien.
|
|
|
Urrezko idazluma bat, hain zuzen ere. Harreragilearen aurrean dantzarazi zuen, egunen batean mutilak
|
ere
halako opariak jaso zitzakeelakoan.
|
|
|
–Leonek eta Blanchek esan didate matrikula ordainduko didatela Unibertsitatean sartu nahi izanez gero. Zuk
|
ere
halako zerbait zenuke, zeure bizitzari helburu bat emateko.
|
|
|
Toki batzuetan une bat egon ostean euretatik ateratzerakoan iruditzen du benetan eman duzun denbora baino askoz gehiago eman duzula euretan. Gela honetan
|
ere
halako zerbait gerta litekeela uste dut. Denbora zenbaitetan ez dela aurrerantz garatzen esan ohi duzu zuk, norberaren barrurantz baizik.
|
|
|
Baina badakit La Sallen askoz gogorrago zirela, askoz errazago agintzen zutela han zigorra, nahiz eta haien artean ere euskararen aldeko apostoluak baziren. Giroa
|
ere
halakoa zen garai hartan eta!
|
|
|
Makillaje apurrak ezin dizkio zimurrak ezkutatu, ezta orrazkerak handik eta hemendik sakabanatutako ile urdinak ere. Begiradan
|
ere
halako egonezina igarri dio, nahi gabeko topo egitetik ihes egin nahiko balu bezala.
|
|
|
– Bai, hori izan da dena, pentsatu dut zuek jarritako gaiari ondo zetorkiola, gurean
|
ere
halakoak gertatu direlako... zer uste zenuten, ba. Tira, utzi egingo zaituztet, larregi egin dut berba eta nekatu samar sentitzen naiz.
|
|
2007
|
|
|
PSN, NaBai eta Ezker Batuaren gobernu osaketa ahaleginak porrot egin zuen.Mahaikide zenbaitzuren iritziak irakurrita irakurleak behin baino gehiagotan izango du NaBai, PSN eta Ezker Batuaren gobernua ia gauzatua zegoen irudipena. Hilabete eta erdian gizartean
|
ere
halakoak sinetsi izan dituzte askok, negoziazioen arabera gobernu aukera berria orain bai, orain ez ibili izan denean. Dena den, mahaian gobernu osaketatik haratago hitz egin da eta bi abertzale eta bi ez abertzale elkarri begira jarrita gauza askotan bat datoz.
|
|
|
Hil ala bizikoa dirudi beretzat. EAJren baitan egin duen apustuak
|
ere
halakoa dirudi. Eta baliteke hala izatea.
|
|
|
Baina ez zait horrekin bakarrik gertatu: Conor Oberstek edo Adam Stephensek abesten dutenean
|
ere
halakoak ikusi izan ditut. Laguntza eske nator…".
|
|
|
Hura bai gogorra, ezer gogorrik bada munduan. Ezta harria bere naturalean
|
ere
halakoa. Protesta egitera nindoan, ni ez nintzela harri jasotzaile, baina Elisaren begiak ikusi nituen niri so.
|
|
|
Muga profesionaltasunean dago, eta era berean, konpromisoan. Azken batean, zure lana une horretan aulki nagusian dagoenaren araberakoa bada, lanareniraupena
|
ere
halakoa izango da. Gainera, inuzentea litzateke pentsatzea, birjiñasartu eta birjiña ateratzen zarela.
|
|
|
Oso gauza zehatzak dira, eta, gainera, publiko egin behar dituzu nahitaez.Publiko egin behar dituzu eta zure web orrian
|
ere
halako gune zehatz bateankokatu behar dituzu. Beraz, banketxeen edo hainbat enpresaren aurkezpenen edotxostenen parte batzuk oso berdintsuak direla ikusten dugunean, ez da elkarrikopiatu diotelako, legeak halaxe egitera behartu dituelako baizik.
|