|
2003
|
|
|
n) Barneratutako adingabeak
|
emakume
direnean, hiru urtetik beherako seme alabak eurekin izateko eskubidea dute, araudi bidez ezarritako baldintza eta betekizunekin.
|
|
2004
|
|
|
49bis artikulua. Eskumena galtzea,
|
emakumearen aurkako
indarkeria egintzak gertatzen direnean
|
|
|
...keriaren aurka Oso osoko Babesa emateko Neurrien Lege Organikoak bere 1 artikuluan definitzen dituen horietarikoa, eta, egintza horren ondorioz, zigor prozesua hasi edo babes agindua eman bada, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, eskumenari utziko dio, eta auzi paperak dauden daudenean igorriko dizkio
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaile eskudunari, salbu eta ahozko epaiketaren fasea jadanik hasita dagoenean.
|
|
|
Epaileak, prozedurazibilarengainekoardura duen bitartean, jakin badaki indarkeriaegintzaren bat burutu ahal izan dela, eta, egintza horren ondorioz, ez bada zigor prozesurik hasi, ezta babes agindurik eman ere, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, alderdiei zitazioa egingo die, Fiskaltzarekin batera agerraldia egin dezaten; agerraldi hori hurrengo 24 orduetan egingo da, epaileak bil ditzan gertatutako egitateei buruz erabakigarri izan daitezkeen datuak. Agerraldiaren ondoren, Fiskaltzak berehala erabaki du ea hurrengo 24 orduetan genero indarkeriaren inguruko egintzak salatuko dituen, edo
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaitegi eskudunari babesagindua ematea eskatuko dion. Salaketa jarri edo babes agindua eskatuz gero, Fiskaltzak salaketaren kopia edo eskariarena eman dio auzitegiari, eta auzitegiak auziaren gaineko ardurari ekingo dio, harik eta, hala denean, emakumearen aurkako indarkeria epaile eskudunak eskumenari uzteko eskatu arte.
|
|
|
Agerraldiaren ondoren, Fiskaltzak berehala erabaki du ea hurrengo 24 orduetan genero indarkeriaren inguruko egintzak salatuko dituen, edo emakumearen aurkako indarkeria epaitegi eskudunari babesagindua ematea eskatuko dion. Salaketa jarri edo babes agindua eskatuz gero, Fiskaltzak salaketaren kopia edo eskariarena eman dio auzitegiari, eta auzitegiak auziaren gaineko ardurari ekingo dio, harik eta, hala denean,
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaile eskudunak eskumenari uzteko eskatu arte.
|
|
|
3 Genero indarkeria dela eta,
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaileak, zigor auzi baten gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki prozesu zibilen bat bidean dagoela, eta Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatzen badu, orduan auzitegi zibilari agindeia egingo dio, eskumenari utz diezaion; auzitegi zibilak berehala erabaki du eskumenari uztea eta agindeia egin duen organ...
|
|
|
4 Artikulu honen 1 eta 2 paragrafoetan ezarri kasuetan, auzitegi zibilak auzi paperak igorriko dizkio
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiari, eta ez da aplikagarria izango Prozedura Zibilaren Legeko 48.3 artikuluan xedatutakoa; alderdiak, une horretatik, aipatu organoan agertu dira.
|
|
|
ez da deklinatoria onartuko; alderdiek
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiaren eskumena baliatu nahi badute, orduan, epaitegi horrek emandako ebazpenetatik edozein hartu, aurreko paragrafoaren azken lerrokadak aipatzen dituen horietarikoa, eta horren lekukotza aurkeztu dute.
|
|
|
5
|
Emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiek modu esklusibo eta baztertzailean erabiliko dituzte arlo zibilean dituzten eskumenak, betiere Prozedura Zibilaren Legean ezarritako prozedurekin eta errekurtsoekin bat etorriz.
|
|
|
Ondorenez, naturaren araberako amarengandiko seme alabatasunari buruz egindako inskripzioek segurtasuna lortuko dute, ezkonduta ez dagoen aitaren adierazpenaren bidez egindakoak izan arren; gogoan izan behar da halako inskripzioak maiz sarri egiten direla. Ezin da ahaztu legeak, seme alabatasunaren eratxikipen faltsuen aurrean, biktima babesten duela; helburu horretarako, nahikoakakotasuna jakitea, inskripzioan amata da, erregelamenduaren arabera, arduradunak
|
emakume
interesdunaren aursunari buruz aipamenik egin ez dadin. Modu horretan, idazkun laidogarriak, berehalakoan berezko ondorerik gabe geratu behar direnak, saihestu egingo dira, amak seme alabatasunaren berri ez izateari buruz gero egindako idazkunaren ondorioz.
|
|
|
Naziotasunari buruzko espedientea bereziki arautu da, eta arau substantiboen osagarriak eman dira, lehenengoak oinarri hartuta; halakoak dira, esate baterako, aukerari eta
|
emakume
ezkonduaren naziotasunari buruzkoak.
|
|
|
|
Emakume
ezkondua beraren abizenekin izendatuko da, emakume horrek senarraren abizena erabili arren. Emakume atzerritarrak, bere lege pertsonalaren arabera, senarraren abizena izanez gero, horrekin izendatuko da, baina, gainera, jaiotza abizena aipatuko da.
|
|
|
Emakume ezkondua beraren abizenekin izendatuko da,
|
emakume
horrek senarraren abizena erabili arren. Emakume atzerritarrak, bere lege pertsonalaren arabera, senarraren abizena izanez gero, horrekin izendatuko da, baina, gainera, jaiotza abizena aipatuko da.
|
|
|
Emakume ezkondua beraren abizenekin izendatuko da, emakume horrek senarraren abizena erabili arren.
|
Emakume
atzerritarrak, bere lege pertsonalaren arabera, senarraren abizena izanez gero, horrekin izendatuko da, baina, gainera, jaiotza abizena aipatuko da.
|
|
|
Garaiz egindako adierazpenaren bidez bakarrik inskribatu ahal izango da
|
emakume
ezkonduaren seme edo alabari buruzko ezkontzaz kanpoko seme alabatasuna, bai eta senarraz besteko gurasoari dagokion aitarengandiko seme alabatasunaren aitorpena ere, baldin eta inskripzioaren aurretik egiaztatzen bada presuntzioa ez dela aplikatzen. senarraren aitatasunari buruzko lege
|
|
|
Pertsona bakar batek norbait forma osoan adoptatzen badu, adoptatuak adoptatzailearen abizenak izango ditu hurrenkera berean. Salbuespen gisa hartzen dira ezkontide batek beste ezkontidearen semea edo alaba adoptatzea eta adoptatzaile bakarra
|
emakumea
izatea. Azken kasu horretan, hurrenkera alderanztu daiteke emakume adoptatzailearen eta adoptatuaren adostasunarekin, adoptatu hori adin nagusikoa bada, 207 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe.
|
|
|
Salbuespen gisa hartzen dira ezkontide batek beste ezkontidearen semea edo alaba adoptatzea eta adoptatzaile bakarra emakumea izatea. Azken kasu horretan, hurrenkera alderanztu daiteke
|
emakume
adoptatzailearen eta adoptatuaren adostasunarekin, adoptatu hori adin nagusikoa bada, 207 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe.
|
|
2005
|
|
|
Besteak beste, aipatzekoa da iragarki sexistaz inguratuta bizi garela (Juaristi, 1997). Hau da, usteztertu egiten dira hizkuntza sexistaren bidez. Alegia, hijo, niño, chico... salmentak handitzeko helburuarekin, iragarki askotan
|
emakumeak
baz
|
|
|
bezalako kontzeptuak nagusitzen dira, produktua gizonentzako zein
|
emakumeentzako
izan arren. Era berean, oraindik ere entzuten eta ikusten dira Es cosa de hombres, A por todas edo Con las endrinas bien puestas bezalako esaldi erasokorrak.
|
|
|
Era berean, oraindik ere entzuten eta ikusten dira Es cosa de hombres, A por todas edo Con las endrinas bien puestas bezalako esaldi erasokorrak. Horrez gainera,
|
emakumea
objektu gisa erabiltzen duten iragarkiek emakumearen balio intelektualak ahanzten dituzte, emakumeak gizartean duen arrakastaren oinarri bakarra edertasuna dela azpimarratuta.
|
|
|
Era berean, oraindik ere entzuten eta ikusten dira Es cosa de hombres, A por todas edo Con las endrinas bien puestas bezalako esaldi erasokorrak. Horrez gainera, emakumea objektu gisa erabiltzen duten iragarkiek
|
emakumearen
balio intelektualak ahanzten dituzte, emakumeak gizartean duen arrakastaren oinarri bakarra edertasuna dela azpimarratuta.
|
|
|
Era berean, oraindik ere entzuten eta ikusten dira Es cosa de hombres, A por todas edo Con las endrinas bien puestas bezalako esaldi erasokorrak. Horrez gainera, emakumea objektu gisa erabiltzen duten iragarkiek emakumearen balio intelektualak ahanzten dituzte,
|
emakumeak
gizartean duen arrakastaren oinarri bakarra edertasuna dela azpimarratuta.
|
|
|
Iragarkien munduan,
|
emakumeak
etxean eta etxekoandre bezala agertzen dira, gehienetan. Publizitateak sortzen duen testuinguru lasai, oparo eta zoriontsuan, emakumeak pozik eta guztiz maiteminduta bizixoak egitea eta izarak beste inork baino zuriago izatea dira euren bizi dira, eta euren buruhauste bakarra sendiaren ongizatea da.
|
|
|
Iragarkien munduan, emakumeak etxean eta etxekoandre bezala agertzen dira, gehienetan. Publizitateak sortzen duen testuinguru lasai, oparo eta zoriontsuan,
|
emakumeak
pozik eta guztiz maiteminduta bizixoak egitea eta izarak beste inork baino zuriago izatea dira euren bizi dira, eta euren buruhauste bakarra sendiaren ongizatea da. Bazkari gopozaren oinarri bakarrak.
|
|
|
Bazkari gopozaren oinarri bakarrak. Lanean agertzen direnean ere, usadioz
|
emakumeei
loturik egon diren lanbideetan agertzen dira, azafata, idazkari, erizain..., eta, gehienetan, gizonezkoen mendeko lanetan.
|
|
|
Aldaketak gertatzen ari badira ere, iragarki askok
|
emakumeen
eskubideak urratzen dituzte, hain zuzen ere, erakusten diguten munduan emakumeak bigarren mailako gizakiak direlako.
|
|
|
Aldaketak gertatzen ari badira ere, iragarki askok emakumeen eskubideak urratzen dituzte, hain zuzen ere, erakusten diguten munduan
|
emakumeak
bigarren mailako gizakiak direlako.
|
|
|
|
Emakume
ezkondu eta adin nagusikoak bakarrik eska dezake 169 artikuluak aipatzen duen hipoteka eratu eta ondasunak inskribatzea.
|
|
|
|
Emakumea
oraindik ezkondu ez bada, edo ezkondu arren adingabea bada, orduan horren aitak, amak edota bermatu beharreko ezkonsaria nahiz ondasunak eman dituenak egikaritu behar du eskubidea haren izenean; pertsona horrek kalifikatu behar du eratu den hipoteka nahiko den ala ez.
|
|
|
Aurreko artikuluan aipaturiko pertsonetarik inor izan ezean, eta
|
emakumea
adingabea edo ezkongabea izanik, eskubide horiek gauza daitezen eskatu behar du tutoreak, protutoreak, Familia kontseiluak zein kontseilu horretako mahaikideren batek, eta horiek halakorik eskatu ezean, Fiskaltzak ofizioz zein alderdiek hala eskatuta aginduko du senarra hipoteka eratzera behartzea.
|
|
|
Jabetza Erregistroan eragina duten ondare izaerako familia harremanen esparru pribatuan, erregela argi eta zehatzak jaso dira
|
emakume
ezkonduek ezkontza bitartean kostu bidez eskuraturiko ondasun higiezin eta eskubideak inskribatzearen inguruan, baita ondasun zein eskubideok xedatzeko egintza eta kontratuak inskribatzearen inguruan ere. Legeria zibilaren oinarrizko printzipioak zorrotz betetzen dituzten arau berri horiekin konpondu nahi izan dira beti bateratsua izan ez den jurisprudentzia oparoak sorrarazitako zalantzak nahiz zailtasunak.
|
|
|
1
|
Emakume
ezkonduek, euren senarren ondasunen gain:
|
|
|
|
Emakumeek
ezkontzara ekarri eta euren senarrei lehen aipatutako solemnitateaz emandako beste edozein ondasun bermatzeko.
|
|
|
Lege honek
|
emakume
ezkonduaren aldeko legezko hipoteka aintzatesten duenetan, emakume horrek honako eskubide hauek ditu:
|
|
|
Lege honek emakume ezkonduaren aldeko legezko hipoteka aintzatesten duenetan,
|
emakume
horrek honako eskubide hauek ditu:
|
|
|
Fiskaltzak dakienean
|
emakume
umezurtz eta adingabearen senarrari ezkonsaria eman zaiola kasuan kasuko hipotekarik gabe, hori eratzeko moduko ondasunak egonda, epaile edo auzitegiarengana joko du, horrek senarrari eska diezaion legezko hipoteka eratzea, legearen 166 artikuluan ezarritakoaren arabera jardunda.
|
|
|
Ezkonsari moduan eman beharreko ondasunen ugazaba
|
emakume
adin nagusikoa bada eta horrek ondasun horien gaineko xedapen askea badu, senarrak ez du zertan bete aurreko lerrokadan ezarritako betebeharra, emazteak uko egin ahal diolako betepen hori eskatzeari, baina kasu horretan, notarioak beraren eskubidearen berri eman behar dio emazte horri, 249 artikuluaren ariora.
|
|
2006
|
|
|
Auziaren instrukzioa
|
emakumearen aurkako
indarkeriaren epaitegiari dagokionean, epaia berehala igorriko da epaitegi horretara lekukotzaren bidez. Modu berean bidaliko zaio irmotasun adierazpena, eta bigarren auzialdiko epaia ere, horrek aurretiaz emandako epaia erabat edo zati batez ezeztatzen duenean.
|
|
|
Auziaren instrukzioa
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiari badagokio, epaia berehalakoan igorriko zaio horri lekukotzaren bidez, epaia irmoa den edo ez den aipatuz.
|
|
|
...en, askatasunaren, osotasun moralaren, sexu askatasun eta ukigabetasunaren aurkako delituen, edo indarkeriaz nahiz larderiaz egindako delituetatik beste edozeinen ondorioz zigor erantzukizuna sortu eta erantzukizun hori eskatzeko prozesuan instrukzioa egiteko, baldin eta delituok egilearen emaztea den edo izan denaren edo, elkarrekin bizi ez arren antzeko maitasun harremanak dituen edo izan dituen
|
emakumearen aurka
egin badira, eta, orobat, horren edo beraren emaztearen edota bizikidearen ondorengoen aurka egin badira, edo, berarekin bizi
|
|
|
|
Emakumearen aurkako
indarkeria epaileari badagokio zenbait delituren instrukzioa edo horien gaineko ardura izatea, lurralde eskumena zehaztuko da biktimak duen egoitzaren arabera; horri kalterik egin gabe, egitateak zein tokitan gertatu eta toki horretako epaileak babes agindua eman dezake edo lege honen 13 artikuluaren arabera presako neurriak har ditzake.
|
|
|
|
Emakumearen aurkako
indarkeria epaitegien eskumenak barnean hartuko ditu elkarri lotuta dauden delitu eta falten instrukzioa eta horien gaineko ardura, baldin eta lotura horren jatorria bada lege honen 17 artikuluko 3 eta 4 zenbakietan ezarritako kasuetatik bat.
|
|
|
5)
|
Emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiek eskumena izango dute jarraian datozen gaietan, betiere lege honetan jasotako prozedurak eta errekurtsoak aintzat hartuta:
|
|
|
5
|
Emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiari badagokio auziaren gaineko ardura izatea, polizia judizialak hurbilen dagoen egun baliodunean egin ditu, aipatu epaitegian, artikulu honetan adierazi zitazioak. Aurretik aipatutako zitazioak egiteko, poliziajudizialak agerraldia egiteko eguna eta ordua zehaztuko ditu, emakumearen aurkako indarkeria epaitegiarekin koordinatuta.
|
|
|
5 Emakumearen aurkako indarkeria epaitegiari badagokio auziaren gaineko ardura izatea, polizia judizialak hurbilen dagoen egun baliodunean egin ditu, aipatu epaitegian, artikulu honetan adierazi zitazioak. Aurretik aipatutako zitazioak egiteko, poliziajudizialak agerraldia egiteko eguna eta ordua zehaztuko ditu,
|
emakumearen aurkako
indarkeria epaitegiarekin koordinatuta.
|
|
|
Lege honen 544ter artikuluko 1 eta 7 paragrafoei idazkera berria eman die uztailaren 31ko 27/ 2003 Legeak; lege horrek arautzen du e txeko indarkeriarendarkeriaren epaileari egin zaizkiola uler biktimak babesteko agindua. Bada, paragrafo horietan instrukzio epaileari eta lehenengo auzialdiko epaileari buruzko aipamenak egiten dira; aipamen horiek, hala denean,
|
emakumearen aurkako
intuko da.
|
|
|
Lege honen I V. liburuko III. tituluan eta 962 artikulutik 971 erakoetan guardiako epaileari buruzko aipamenakria epaileari egin zaizkiola ulertuko da. egiten dira; aipamen horiek, hala denean,
|
emakumearen aurkako
indarke
|
|
|
1 Eskumena
|
emakumearen aurkako
indarkeriaren epaitegiari badagokio, entzunaldiko orduetan gauzatu eta hartu dira aurreko artikuluetan aipatu eginbideak eta ebazpenak.
|
|
|
2 Polizia judizialak
|
emakumearen aurkako
epaitegian egin ditu 796 artikuluan aipatu zitazioak, arau bidez ezarritako egun baliodunen artean hurbilenean.
|
|
|
Dena den, atxilotua, halakoa izanez gero, guardiako instrukzio epaitegiaren esku jarri da, haren egoera pertsonala erregularizatzeko ondoreetarako bakarrik, betiere ezinezkoa denean
|
emakumearen aurkako
indarkeriaren epaitegi eskudunaren aurrean hura aurkeztea.
|
|
|
3 Lehen aipatu zitazioak egin ahal izateko, polizia judizialak agerraldiaren eguna eta ordua finkatuko ditu,
|
emakumearen aurkako
indarkeriaren epaitegiarekin koordinatuta. Ondore horietarako, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak, Botere Judizialaren Lege Organikoaren 110 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz, koordinazio hori ziurtatzeko araudi egokiak emango ditu.
|
|
|
Arlo horietan nabarmentzekoa da eredu elebidunak prestatzea, zigor jurisdikzioaren epaitegietan, eta, zehatz esateko, epaitegi horietako prozesu izapideetan, eredu elebidunak erabili ahal izateko. Sailaren barruan, Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak bultzatzen ditu halako ereduak, hala nola,
|
emakumearen aurkako
indarkeriaren jurisdikzio berriari dagozkionak.
|
|
2007
|
|
|
1 Gizonak eta
|
emakumeak
berdintasun juridiko osoz ezkontzeko eskubidea dute.
|
|
|
3 artikuluko 1 paragrafoan xedatutakoa aplikatuko zaie, genero arrazoiengatik pertsekuzioa jasateko beldur oinarriduna izan eta euren jatorrizko herrialdeetatik ihes egiten duten
|
emakume
atzerritarrei.
|
|
|
m) Neurriak eta ekimenak proposatzea, horiek ahalbidetzen badute zentroan elkarbizitza, gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna, eta norberaren, familiaren eta gizartearen esparru guztietan gatazkak bake bidez konpontzea.
|
|
|
a) Estatutuen xedea izan behar da interes orokorra sustatzea, lege honen 31.3 artikuluan ezarritakoaren arabera, eta xede horiek izan behar dira hiri, hezkuntza, zientzia, kultura, kirol, edo osasun izaerakoak, edota konstituzio balioak sustatzea, giza eskubideak sustatzea, gizarte laguntza, garapenerako lankidetza,
|
emakumea
sustatzea, familia sustatu eta babestea, haurtzaroa sustatzea, aukera berdintasuna eta tolerantzia suspertzea, ingurumena defendatzea, gizarte ekonomia edo ikerketa suspertzea, gizarte laneko boluntarioak sustatzea, kontsumitzaile eta erabiltzaileak defendatzea, eta arrazoi fisikoengatik edo gizarte, ekonomia nahiz kultura arrazoiengatik, edo antzeko izaerako beste edozein arrazoirengatik bazterk...
|
|
|
6 Orobat, ezin izango dira kanporatu, atzerritarren ezkontideak; atzerritarraren ardurapean dauden aurrekoak eta seme alaba adingabeak nahiz ezgaituak, baldin eta arestian aipatu egoeretarik batean badaude, eta Espainian legez bizi izan badira bi urtetik gora; ezta haurdun dauden
|
emakumeak
ere, horiek kanporatzeko neurria arriskutsua izan daitekeenean haurdunaldirako edo amaren osasunerako.
|
|
|
Ikasleak heztea, oinarrizko eskubide eta askatasunak errespetatzeko, gizonen eta
|
emakumeen arteko
berdintasuna errespetatzeko, eta tolerantzia eta askatasuna elkarbizitzaren printzipio demokratikoen arabera egikaritzeko.
|
|
|
k) Estatuko lurralde guztian sustraituta dauden
|
emakume
erakundeak.
|
|
|
l)
|
Emakumearen
Institutua.
|
|
|
Irakaskuntzan gizonen eta
|
emakumeen artean
eskubide eta aukera berdintasuna garatzeari, eta benetakoapertzeari buruzko xedapenak. eta eragingarria den berdintasuna sus
|
|
|
Behin zentroko eskola kontseilua eratuta, eskola kontseiluak pertsona zehatza izendatuko du, horrek hezkuntza neurriak bultza ditzan, gizonen eta
|
emakumeen artean
berdintasun benetako eta eragingarria suspertzeko.
|
|
|
Orobat, ezin izango dira itzularazi haurdun dauden
|
emakumeak
, horiek itzularazteko neurria arriskutsua izan daitekeenean haurdunaldirako edo amaren osasunerako.
|
|
|
(§8 31.1.k) (e)...* estatuko lurralde guztian sustraituta dauden
|
emakumeen
erakundeak... > estatuko lurralde guztian sustraituta dauden emakume erakundeak... (hitz elkarketa erabiliz)
|
|
|
(§8 31.1.k) (e)...* estatuko lurralde guztian sustraituta dauden emakumeen erakundeak... > estatuko lurralde guztian sustraituta dauden
|
emakume
erakundeak... (hitz elkarketa erabiliz)
|
|
|
Hamasei aste horiek etengabeak izango dira, eta erditze anitzean, bigarren seme edo alabatik aurrera, seme edo alaba bakoitzeko bi aste gehiago luzatuko dira. Etenaldia banatuko da
|
emakume
interesdunak aukeratutakoaren arabera, baina sei aste erditu ostean izango dira beti. Ama hiltzen bada, aita balia daiteke etenaldi osoaz edo etenalditik geratzen den zatiaz.
|
|
|
m) Genero indarkeriaren biktima izateagatik, lanpostua behin betiko uzleak halaxe erabaki duelako.tera behartuta dagoen
|
emakume
langi
|
|
|
Erabaki azkentzailea hartzen denean haurdun dauden
|
emakumeen
kasuan, haurdunaldiaren hasieratik a) letrak aipatzen duen etetealdia hasi arte, eta lege honen 37 artikuluko 4 eta 5 idatz zatiek aipatutako baimenetako bat eskatu duten langileen kasuan, edo baimen hori duten langileen kasuan, bai eta lege honen 46 artikuluko 3 idatz zatian jasotako eszedentzia eskatu duten langileen kasuan ere.
|
|
|
Kaleratzea haurdun dauden
|
emakumeen
kasuan egiten denean, haurdunaldiaren hasieratik a) letrak aipatu etetealdia hasi arte; kaleratzea lege hosuan, bai eta lege honen 46 artikuluko 3 idatz zatian jasotako eszedentzia eskatu duten langileen kasuan ere; eta kanen 37 artikuluko 4 eta 5 idatz zatiek aipatutako baimenetako bat eskatu duten langileen kasuan egiten denean, edo baimen hori duten langileen kaleratzea genero indarkeriaren bi...
|
|
|
...ten denean, haurdunaldiaren hasieratik a) letrak aipatu etetealdia hasi arte; kaleratzea lege hosuan, bai eta lege honen 46 artikuluko 3 idatz zatian jasotako eszedentzia eskatu duten langileen kasuan ere; eta kanen 37 artikuluko 4 eta 5 idatz zatiek aipatutako baimenetako bat eskatu duten langileen kasuan egiten denean, edo baimen hori duten langileen kaleratzea genero indarkeriaren biktima diren
|
emakume
langileen kasuan egiten denean, emakume horiek euren eskubideak egikaritu dituztenean lan denbora murriztu edo beste modu batean antolatzeko, mugigarritasun geografikoa izateko, lantokia aldatzeko edo lan harremanak eteteko, lege honetan ezarritako baldintzen arabera.
|
|
|
...) letrak aipatu etetealdia hasi arte; kaleratzea lege hosuan, bai eta lege honen 46 artikuluko 3 idatz zatian jasotako eszedentzia eskatu duten langileen kasuan ere; eta kanen 37 artikuluko 4 eta 5 idatz zatiek aipatutako baimenetako bat eskatu duten langileen kasuan egiten denean, edo baimen hori duten langileen kaleratzea genero indarkeriaren biktima diren emakume langileen kasuan egiten denean,
|
emakume
horiek euren eskubideak egikaritu dituztenean lan denbora murriztu edo beste modu batean antolatzeko, mugigarritasun geografikoa izateko, lantokia aldatzeko edo lan harremanak eteteko, lege honetan ezarritako baldintzen arabera.
|
|
|
Amatasunaren ondoriozko baimena hamasei asteraino luzatu eta lanean
|
emakumeek
tratu berdina izateko neurriak ezarri dituen martxoaren 3ko 3/ 1989 Legearen lehenengo artikulua.
|
|
|
Artikulu honetako 1 eta 2 zenbakietan xedatutakoa aplikatuko da, halaber, edoskitzealdian, lan baldintzek eragin negatiboa izan badezakete
|
emakumearen
edo semearen nahiz alabaren osasunean, eta, hala ziurtatzen badu, aplikatu beharreko Gizarte Segurantzaren araubidean, langileari laguntza ematen dion medikuak.
|
|
|
Ildo horretatik sortu ziren
|
emakumeen
eta haurren lana babesteko lehenengo legeak; langilearen osasunaren gaineko ardura hartu zen, segurtasun eta higieneari buruzko arauak emanez; laneko denbora arautzeari ekin zitzaion, lanaldiari eta atsedenari buruzko arauak emanez; eta lanbide arriskuak estaltzearen alde egin zen, lan istripuen legeak eginez eta herri aurreikuspeneko neurriak hartuta. Edozelan ere, langileak elkartzea debekatu eta zigortu zen.
|
|
|
Amatasuna,
|
emakume
langilearen haurdunaldi bitarteko arriskua eta sei urtetik beherakoen adopzioa edo familia harrera, dela adopzio aurrekoa dela iraunkorra.
|
|
|
n) Genero indarkeriaren biktima izateagatik bere lanpostua uztera behartuta dagoen
|
emakume
langileak hartutako erabakia.
|
|
|
Idatz zati honetan jasotako eszedentzia langileen banakako eskubidea da, gizon zein
|
emakumeena
. Hala ere, subjektu berak eraginda, enpresa bereko bi langilek edo gehiagok badute eskubide hori, enpresaburuak muga dezake langileok aldi berean egikaritzea eskubide hori, justifikatutako arrazoiak baldin badaude, enpresaren jardunbidean oinarrituta.
|
|
|
4
|
Emakume
diren langileek, bederatzi hilabete baino gutxiagoko semea edo alaba edoskitzea dela eta, eskubidea izango dute lanean ordubetez absente izateko; ordubete hori bi zatitan bana dezakete. Emakumeak, bere borondatez, eskubide horren ordez ordu erdi gutxitu dezake bere lanaldia helburu berberarekin.
|
|
|
4 Emakume diren langileek, bederatzi hilabete baino gutxiagoko semea edo alaba edoskitzea dela eta, eskubidea izango dute lanean ordubetez absente izateko; ordubete hori bi zatitan bana dezakete.
|
Emakumeak
, bere borondatez, eskubide horren ordez ordu erdi gutxitu dezake bere lanaldia helburu berberarekin. Gurasoetarik edonor balia daiteke baimen horretaz, baldin eta biek lan egiten badute.
|
|
|
Idatz zati honetan jaso lanaldia murriztea langileen banakako eskubidea da, gizonena zein
|
emakumeena
. Nolanahi ere, enpresa bereko bi langilek edo gehiagok subjektu kausatzaile beraren ondorioz badute eskubidea, enpresaburuak eskubide hori aldi berean egikaritzea muga dezake, enpresako jardunbidearen arrazoiak direla-eta.
|
|
|
7 Genero indarkeriaren biktima den
|
emakumeak
eskubidea izango du, beraren babesa edo gizarte laguntza osorako eskubidea benetakoak izan daitezen, lanaldia murrizteko, alokairua ere modu proportzionalean gutxituz, edo lan denbora antolatzeko, horretarako ordutegia egokituz, ordutegi malgua aplikatuz zein enpresan lan denbora antolatzeko erabiltzen diren beste modu batzuez baliatuz.
|
|
|
Eskubide horiek egikari daitezke hitzarmen kolektiboetan edo enpresaren eta langileen ordezkarien arteko akordioetan kasu horiei begira ezarritakoaren arabera, edo enpresaren eta ukitutako
|
emakume
langilearen arteko akordioarekin bat etorriz. Horrelakorik izan ezean, emakume langileari dagokio eskubide horiek zehaztea; horretarako, aurreko idatz zatian ezarritako erregelak aplikatuko dira, eztabaidak ebaztearen inguruko erregelak barne.
|
|
|
Eskubide horiek egikari daitezke hitzarmen kolektiboetan edo enpresaren eta langileen ordezkarien arteko akordioetan kasu horiei begira ezarritakoaren arabera, edo enpresaren eta ukitutako emakume langilearen arteko akordioarekin bat etorriz. Horrelakorik izan ezean,
|
emakume
langileari dagokio eskubide horiek zehaztea; horretarako, aurreko idatz zatian ezarritako erregelak aplikatuko dira, eztabaidak ebaztearen inguruko erregelak barne.
|
|
|
3bis Genero indarkeriaren biktima den
|
emakume
langileak utzi behar izan badu lan zerbitzuak ematen zituen herria, beraren babesa edo gizarte laguntza osorako eskubidea benetakoak izantan, langile horren lanbide taldean edo kategoria baliokidean, hutsik duen lan daitezen, lehenespeneko eskubidea izango du, enpresak beste edozein lantokipostua betetzeko.
|
|
|
Halako kasuetan, enpresak nahitaez komunikatu behar dizkio
|
emakume
langileari une horretan dauden hutsuneak edo etorkizunean izan daitezkeenak.
|
|
|
Lekualdaketak edo lantokiaren aldaketak hasieran sei hilabete iraungo du; sei hilabete horietan, enpresak betebeharra du, lekualdaketa gertatu baino lehenago
|
emakumeak
zuen lanpostua erreserbatzeko.
|
|
|
Sei hilabeteko aldi hori amaituta,
|
emakume
langileak erabaki dezake aurretiaz zuen lanpostura itzultzea edo lanpostu berrian jarraitzea. Azken kasu horretan, ezerezean geratuko da aipatu lanpostua erreserbatzeko betebeharra.
|
|
|
1957ko uztailaren 26ko Dekretua,
|
emakumeei
eta adingabeei debekatutako lanak ezarri dituena, arautegi horretatik emakumeen lanarekin zerikusia duten aldeetan. Indarrean iraungo dute adingabeen lanarekin zerikusia duten aldeek, Gobernuak garatu arte 27 artikuluko 2 idatz zatian jasotako xedapenak.
|
|
|
1957ko uztailaren 26ko Dekretua, emakumeei eta adingabeei debekatutako lanak ezarri dituena, arautegi horretatik
|
emakumeen
lanarekin zerikusia duten aldeetan. Indarrean iraungo dute adingabeen lanarekin zerikusia duten aldeek, Gobernuak garatu arte 27 artikuluko 2 idatz zatian jasotako xedapenak.
|
|
|
BLOk bereizkeria jokabideei aurrea hartu nahi die eta tratu eta aukera berdintasunaren printzipioa eragingarria izateko politika aktiboak ezarri ditu. Printzipio horrek botere publiko guztien jardunean lehentasuna izango du eta desberdintasuna izan dezaketen gizarte, kultura eta arte errealitateen antolamenduan proiektatuko da, «berdintasunaren zeharkako dimentsio» izenekoa eratuz (15 art.). Gizonezkoen eta emakumezkoen artean tratu eta aukera berdintasunaren eskubidea eragingarri egin nahi da,
|
emakumeen
bereizkeria ezabatuz bizitzaren esparru guztietan eta, batez ere, politikan, arlo zibilean, lan arloan, arlo ekonomikoan, gizartean eta kulturan, EKren 9.2 eta 14 artikuluak garatuz (BLOren 1 art.). Lege hau Espainian dagoen edo Espainian jarduten duen pertsona fisiko eta juridiko orori aplikatuko zaio, horren naziotasuna, egoitza edo bizilekua gorabehera (2 art.). Bestalde, 4 artikuluan azpimarr... Hori dela eta, negozio juridikoen egintzak eta klausulak, sexua dela bide bereizkeria eragiten badute zuzenean (hau da, sexua dela-eta pareko egoeran dagoen beste pertsona bat baino makurrago hartzen den, hartu den edo har daitekeen pertsonaren egoera) edo zeharka (itxuraz neutroa den xedapen, irizpide edo eginera baten ondorioz, sexu bateko pertsonak beste sexuko pertsonekin alderatuz desabantaila egoeran jartzen ditu), deusezak eta ondorerik gabeak izango dira, eta erantzukizuna sortuko dute (4 art.).
|
|
|
...an, gizartean, kulturan eta artean garrantzi berezia duten planetan), lan publikoan, epailetzaren munduan, polizian, Indar Armatuetan eta enpresa esparruan (zortzi urteko epean enpresako zuzendaritza organo nagusietan gizonezkoen eta emakumezkoen kopuru orekatua egon behar da), hauteskundeetan (hauteskunde zerrendetan bi sexuetako hautagaiak zerrendaren ehuneko berrogei izango dira gutxienez); eta
|
emakumeari
lan munduan sartzen laguntzen dioten mota guztietako neurriak, berrehun eta berrogeita hamar langiletik gorako enpresetan berdintasun planak egiteko beharrizana eta norberaren, familiaren bizitza eta lana bateratzeari mesede egiteko neurriak.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. Azken buruan, berdintasun eskubidea eragingarria izan dadin, botere publikoek neurri zehatzak hartuko dituzte
|
emakumeen alde
gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu emakumeen kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak, emakume etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten emakumeak, adineko emakumeak, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren emakumeak. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. Azken buruan, berdintasun eskubidea eragingarria izan dadin, botere publikoek neurri zehatzak hartuko dituzte emakumeen alde gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu
|
emakumeen
kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak, emakume etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten emakumeak, adineko emakumeak, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren emakumeak. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. Azken buruan, berdintasun eskubidea eragingarria izan dadin, botere publikoek neurri zehatzak hartuko dituzte emakumeen alde gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu emakumeen kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak,
|
emakume
etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten emakumeak, adineko emakumeak, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren emakumeak. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. ...eskubidea eragingarria izan dadin, botere publikoek neurri zehatzak hartuko dituzte emakumeen alde gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu emakumeen kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak, emakume etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten
|
emakumeak
, adineko emakumeak, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren emakumeak. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. ...ria izan dadin, botere publikoek neurri zehatzak hartuko dituzte emakumeen alde gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu emakumeen kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak, emakume etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten emakumeak, adineko
|
emakumeak
, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren emakumeak. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
Hori guztia Legearen lehenengo titulura bildutako printzipio orokorrekin bat etorriz. ...emakumeen alde gizonekiko egitezko desberdintasun egoerak zuzentzeko, betiere, arrazoizkoak badira eta kasu bakoitzean lortu nahi den xedearekiko proportziozkoak (11 art.). Legeak bereziki aipatzen ditu emakumeen kolektibo zaurgarriak, gutxiengoak osatzen dituztenak, emakume etorkinak, neskatoak, desgaitasuna duten emakumeak, adineko emakumeak, alargunak eta genero indarkeriaren biktima izan diren
|
emakumeak
. Botere publikoek ekintza positiboko neurriak har ditzakete horiei begira (14 art.). Pertsona pribatuei dagokienez, fisikoak edo juridikoak, Legean ezarritakoaren arabera «mota horretako neurriak har ditzakete Lege horretan ezarritakoaren arabera» (11 art.). Amaitzeko, ez da ahaztu behar 12 artikuluaren arabera edonork modu judizialean eska dezakeela eskubide horren babesa, baita ustez bereizkeria eragin duen lotura amaitu ondoren ere.
|
|
|
EKren 32.1 artikuluan ezarritakoaren arabera, gizonak eta
|
emakumeak
berdintasun juridiko osoz ezkontzeko eskubidea dute. Horrek bi alderdi garrantzitsu planteatzen ditu, eta iruzkindu egin behar dira.
|
|
|
Lehenengo eta behin, ezkontzeko eskubidearen titulartasunari dagokiona: testuak hitzez hitz dio «gizonak eta
|
emakumeak
ezkontzeko eskubidea dute», eta planteatzen den zalantza da ea konstituzio testuan gizonaren eta emakumearen arteko ezkontza soilik jaso den, edo bi gizonen edo bi emakumeren artean egindako ezkontza ere barruan sar daitekeen. Gai hori oso polemikoa da, eta Espainiako legegileak 2005 urtetik aurrera ulertu du ezkontza sexu desberdinetako pertsonen artean egiteaz gain, sexu bereko pertsonen artean ere egin daitekeela.
|
|
|
Lehenengo eta behin, ezkontzeko eskubidearen titulartasunari dagokiona: testuak hitzez hitz dio «gizonak eta emakumeak ezkontzeko eskubidea dute», eta planteatzen den zalantza da ea konstituzio testuan gizonaren eta
|
emakumearen
arteko ezkontza soilik jaso den, edo bi gizonen edo bi emakumeren artean egindako ezkontza ere barruan sar daitekeen. Gai hori oso polemikoa da, eta Espainiako legegileak 2005 urtetik aurrera ulertu du ezkontza sexu desberdinetako pertsonen artean egiteaz gain, sexu bereko pertsonen artean ere egin daitekeela.
|