|
2012
|
|
|
Amerikarrak barkatu, iparramerikarrak gara konturatu gabe. Haien aztarnak gureak dira, nahiz eta askotan lur haietan urratsik ez
|
egin
. Barrak eta izarrak ikur bihurtu ditugu, barre eta izaeraren bidez. Haien emozioak ekarri ditugu gure kulturara.
|
|
|
Luzaro pentsatu eta gero, konturen bat edo beste esan dezakegu. Kokapena seinalatzea lan gogorra
|
egiten
zaigu. Haren film eta istoriorik jaso gabe, indarkeriaz betetako nahaste borrastea besterik ez da Afrika gure burmuinean, Marokotik Hegoafrikara.
|
|
|
Errazagoa da gehien lasterrean bizi izatea, kodeak errepikatzea lekua galdu gabe, mugitzen dena argazkian ateratzen ez delako. Zeri buruz hitz
|
egingo
dugu ahots berriak entzuten baditugu. Egungo kameraren objektiboak tripode sendo eta bakarra proposatzen du eta erosoagoa da objektiboa helburu ez bihurtzea, boikot txikiaren lehen urratsa ez egitea, immobilismoaren musika bermatzea.
|
|
|
Zeri buruz hitz egingo dugu ahots berriak entzuten baditugu? Egungo kameraren objektiboak tripode sendo eta bakarra proposatzen du eta erosoagoa da objektiboa helburu ez bihurtzea, boikot txikiaren lehen urratsa ez
|
egitea
, immobilismoaren musika bermatzea. Zertarako bilatu errealitatea ezagutzeko beste modu bat ikuspuntu honen bidez estatu pila bat ezagutzen badugu?
|
|
|
“Hotza, patatak, saskibaloia, euskal erakundeak eta Gamarrako igerilekuak, Bizkaiko beste edozein ikaslek bezala”. Bere egoera berezia da aurretik ere hemen praktikak
|
egin
zituelako eta bere mutila gasteiztarra delako: “Hiriak bere gertutasunez irabazi nau, jendea Bilbon baina hurbilagoa (eta ez hain harroa) da eta Altubeko beste aldean uste duten baino giro biziago dago”.
|
|
|
“Hiriak bere gertutasunez irabazi nau, jendea Bilbon baina hurbilagoa (eta ez hain harroa) da eta Altubeko beste aldean uste duten baino giro biziago dago”. Kostaldearekin alderatuz, Gasteiz asko gustatzen zaio “neguan, irudi polit asko baitago elurra
|
egiten
duenean, Getxon aurkitzen ez duguna”.
|
|
|
Gasteizen ez ditugu bakarrik euskaldunak, txoko guztietako ikasleak EHUan ikasketak
|
egitera
etortzen direlako. Hauen artean, María del Corral eredu ona da, Cáceres probintzian dagoen Arroyo de la Luz herrian jaioa, Sevillan burutu ditu ikasketak eta kurtso honetan etorri da ‘Elikadura kalitatea eta segurtasuna masterra’ egitera, bere den Elena Romerorekin.
|
|
|
Gasteizen ez ditugu bakarrik euskaldunak, txoko guztietako ikasleak EHUan ikasketak egitera etortzen direlako. Hauen artean, María del Corral eredu ona da, Cáceres probintzian dagoen Arroyo de la Luz herrian jaioa, Sevillan burutu ditu ikasketak eta kurtso honetan etorri da ‘Elikadura kalitatea eta segurtasuna masterra’
|
egitera
, bere den Elena Romerorekin. Maríak hiria gogoko du baina, hegoaldekoa izanda, hotzaren zain dago:
|
|
|
Elenak, bere lagunak, Euskal Herriko beste txoko asko ezagutzen zituen, Gasteiz ez ordea, bere ustez “kanpoan gutxi sustatzen baita, hiri guztiz ezezaguna zen niretzat”. Gazte honek “kaleak beti jendez beteta” ikusten ditu “agian oraindik hotz handia
|
egin
ez duelako. Iristen denean, prest egongo naiz ‘snowboard’ ean aritzeko erabiltzen dudan arroparekin”.
|
|
|
Aurtengo Green Capital arekin, ezin dira ingurugiroaren erreferentziak falta. Salamanca-ko Bea Oleak master bera ikasten du eta “Alde Zaharreko eta Erdiguneko denda eta giroaz gain”, hiriaren gune berdeak deigarriak
|
egin
zaizkio: “Zuhaitzak eta parkeak hirian bertan daude eta nonahi zaudela aire freskoa arnasten ari zarela sentitzen duzu”; beste faktore on bat “leku hauetara guztietara iristeko tranbia edo autobusak daudela” dio.
|
|
|
“Zuhaitzak eta parkeak hirian bertan daude eta nonahi zaudela aire freskoa arnasten ari zarela sentitzen duzu”; beste faktore on bat “leku hauetara guztietara iristeko tranbia edo autobusak daudela” dio. Azkenik, Alvaro Senda madrildarra dugu, ikasketak aurreko bi neskekin
|
egiten
dituena. “Banekien Gasteiz Euskadiren hiriburua zela, hori da dena, etorri baino lehen ez nuen ezta hiriaren argazkirik ikusi”.
|
|
|
Krisiaren babesean, uraren pribatizazioaren aldeko ekimenak indarra hartu du, finantza laguntza jaso ahal izateko erreskatatuta edo kontrolpean dauden estatuei “troikak” inposatutako baldintzen artean izatera heldu delarik, Grezian eta Portugalen gertatu den bezala. Inposaketa baita uraren azpiegiturak pribatizatu ahal izateko bide bakarra, dirua lortzeko modu azkarra delako argudioa erabiltzen, eta epe ertain edo luzera zerbitzuaren kalitatea nolakoa izango den erreparatzeari uko
|
egiten
. Estatu espainiarraren kasuak arreta berezia merezi du.
|
|
|
Udal baliabideen faltak eta indarrean dagoen legediaren ahulkeriak enpresa pribatuen presioari arnasa ematen diote. Estatuaren administraziopean dagoen lurraldean, uraren kudeaketa pribatizatu
|
egin
da jada tamaina orotariko hainbat hiritan, eta Madrilgo Isabel II.aren Kanala (6.000.000 biztanle) edo Bartzelonako Aigües Ter Llobregat delakoa (5.000.000 biztanle) pribatizatuko balira, ur pribatuak nagusitasun ia osoa lortuko luke lurralde horretan. Nagusitasun horrek kaleratzeak eta murrizketak lan baldintzetan eragin ditu, baina, ordea, ez du kudeaketaren eraginkortasuna hobetu, enpresa pribatuek, publikoen aurrean, kudeaketa optimizatzen dutela dioten dogma neoliberala gezurtatzen; ezta salneurrien beherakadarik (Huelvan %14, 4 a igo da urte bakar batean) edo hirietako ur zikloaren kudeaketan hobekuntzarik eragin ere.
|
|
|
Alderdi edota ideologia horrek agintzen duen tokietan aurrera eramandako pribatizazio prozesuak ikusita, ez da harritzekoa “copy paste” delako formula bera errepikatu nahi izana gure paregabeko hiriburuan. “Copy paste” horrek Paris, Bartzelona, Indiasko Cartagena, Grenoble, Huelva edo Leon bezalako tokitan gertatutako porrota bermatzen digu Gasteizen, euskal hiriburuen artean abangoardia pribatitzailearena
|
eginez
, eta Euskal Herri osoan eraginkor eta errentagarria izan den ur kudeaketa publikoaren esperientzia bikaina alde batera utziz. Giza eskubide baten kudeaketa oligopolio pribatuaren esku uzteak, udal finantziazioa bilatzeko, burbuila berri baten sorrera baino ez du errazten, kasu honetan burbuila hidrikoa, hain zuzen.
|
|
|
Baina honetaz guztiez gain, uraren pribatizazioak suposatzen duen sabotaje soziala salatzea beharrezkoa dugu, uretara iristea giza eskubidea baita, merkatuen edo interes pribatuen esku utzi ezin daitekeena, etekinen gorabeherek soilik mugiarazten baitituzte. Kapitalak, izaki guztion ondasun hau konkistatu nahian, ofentsiba globala jarri du martxan, eta testuinguru horretan aurkitzen dugu geuk arrazoi nagusia bizitzaren iturria denaren merkatarizazioaren aurkako errotiko oposizioa
|
egiteko
, Gasteizen, Tesalonikan, Madrilen edo Cochabamban.
|
|
|
Itzuli izanaren efektuak berehala nabarmenak izan dira, eta hiriburu galiarraren uraren prezioa jaitsi da jada. 2004.urtean Estatu frantsesean
|
egindako
ikerketen arabera, kudeatzaile pribatuen salneurriak publikoenak baino %16 garestiagoak ziren. Txilen, Estonian edo Australian, esate baterako, kudeatzaile pribatuei zigorrak ezarri zitzaizkien gehiegi kobratzeagatik.
|
|
|
Munduko Bankuaren Taldeak argitaratu berri duen txosten berri batek ondorio hau dakar ur eta elektrizitate banaketaz: " Kudeatzaile pribatuek irabaziak bereganatu
|
egiten
dituzte, kostuen aurrezkia kontsumitzaileari banatu gabe". Krisiaren babesean, uraren pribatizazioaren aldeko ekimenak indarra hartu du, finantza laguntza jaso ahal izateko erreskatatuta edo kontrolpean dauden estatuei “troikak” inposatutako baldintzen artean izatera heldu delarik, Grezian eta Portugalen gertatu den bezala.
|
|
|
Milaka herritar gara euskaraz bizitzeko hautua
|
egin
dugunok; baina, zoritxarrez, milaka arazo aurkitzen dugu geure nahia betetzeko. Oraindik ere lan handia dago egiteke euskararen normalizazioan; hori azpimarratu du, duela gutxi, Europako Batzordeak berak, Hizkuntza Gutxituen Itunaren konpromisoak betetzen ote diren aztertu ostean.
|
|
|
Milaka herritar gara euskaraz bizitzeko hautua egin dugunok; baina, zoritxarrez, milaka arazo aurkitzen dugu geure nahia betetzeko. Oraindik ere lan handia dago
|
egiteke
euskararen normalizazioan; hori azpimarratu du, duela gutxi, Europako Batzordeak berak, Hizkuntza Gutxituen Itunaren konpromisoak betetzen ote diren aztertu ostean.
|
|
|
euskararen ezagutza eta euskaraz bizi ahal izateko guneak. Biak ala biak bultzatzen ditugu AEKn, jakina, eta horretxegatik
|
egiten
dugu bat manifestazio deialdiarekin.
|
|
|
Hizkuntza batean bizi ahal izateko, hizkuntza horren ezagutza ezinbesteko aldagaia da. Euskararen kasuan, ezagutza indizea igo
|
egin
da azken urteotan, baina ez eragite nabarmenetarako beste: euskara ez dakitenen kopurua oso altua eta kezkagarria da oraindik ere.
|
|
|
Gure hizkuntzaren normalizaziorako bidean, bere garaian, indar handia jarri zen haurren hezkuntzan, baina ia batere ez transmisioan; hau da, gurasoei begirako euskalduntzean, Helduen Euskalduntze Alfabetatzean.
|
Egindako
zenbait ikerketaren arabera, azken hamarkadetan euskarak 300.000 hiztun irabazi ditu, eta horien herena euskaltegiei zor zaie, alajaina! Ametsetan hasita, zein egoeratan geundeke euskalduntze alfabetatzea buru belarri bultzatu izan balitz eta, hezkuntzak euskaldundutako umeekin batera, indar berarekin eta neurri berean helduak euskaldundu izan balira?
|
|
|
Zalantzarik gabe, erabileran aurrera abiada egokian
|
egiteko
, hizkuntzaren ezagutza unibertsal bihurtu beharra dago, ezinbestekoa da ezagutza bermatzea. Horretarako, hartu beharreko neurrietariko bat da baliabideak jartzea, euskara ikastea doakoa izan dadin.
|
|
|
Horretarako, hartu beharreko neurrietariko bat da baliabideak jartzea, euskara ikastea doakoa izan dadin. Gaur egun, gezurra badirudi ere, herri honetan berezkoa dugun hizkuntza ikasteko ordaindu
|
egin
behar da. Gainera, bere garaian emandako pausu egoki batzuk (azterketak gainditzeagatik jarritako bekak, administrazioko langileendako laguntzak eta liberazioak...) oso ondo baloratuak izan arren, eta doakotasunerako bidean ezinbesteko hobekuntzak izan arren, azken urteotan murriztu edota desagertarazi dira krisiaren aitzakipean.
|
|
|
Izan ere, helduak euskalduntzen doazen heinean, transmisioan etenik egongo ez dela ziurtatzen ari gara. Ikasi eta baliatu nahi dutenek
|
egiten
duten ahaleginari esker, elkarbizitzarako aukerak sortzen eta denok euskaraz bizitzea ahalbidetzen ari dira.
|
|
|
Eta ez da batere harritzekoa, aurrekanpainan ere euskara duintasunez erabili zutelako materialak, propaganda eta abarrak lantzerakoan. Alabaina, puntu batean kale
|
egin
dutela iruditzen zait eta ahulezia hori baliatu nahi nuke arazo orokortzat hartu litekeen kontu bat aztertzeko.
|
|
|
Izan ere, manifestazio handiaren aurretik oso aurre kanpaina ona
|
egin
zuten herriz herri, auzoz auzo, informazioa zabalduz. Ni ere joan nintzen horietako hitzaldi batera, Gasteizen, baina propaganda ikusita, zalantzan gelditu nintzen:
|
|
|
Frackingarena adibide bat besterik ez da, baina esanguratsua. Horrelakoetan normalean ez da hizkuntz irizpiderik jartzen, eta komeni da horretaz gogoeta
|
egitea
. Eta konplexurik gabe jartzea hitzaldi bat, bisita bat, erakusketa bat, batzar bat… ze hizkuntzatan izango den.
|
|
|
Joera hori oso zabalduta dago nonahi, dela eskolako gurasoen batzarretan, langileen batzarretan eta abarretan, eta mingarria da, sarri, ardura lukeenak airera botatzen duen galdera hori: “bueno, nola
|
egingo
dugu bilera, euskaraz ala gaztelaniaz. Bakoitzak egin dezala nahi duena? ” Izan ere, euskarak bere espazio propioa behar du, bestela alferrik da.
|
|
|
“bueno, nola egingo dugu bilera, euskaraz ala gaztelaniaz? Bakoitzak
|
egin
dezala nahi duena? ” Izan ere, euskarak bere espazio propioa behar du, bestela alferrik da. Luistxo Fernandezek oso ondo deskribatu zuen egoera hori Sustatun. Batzuetan ez da posible izango, baina segregazio linguistikoa da bide bakarra.
|
|
|
Langintza horretan, interesgarriak dira, oso, euskalduna identifikatzeko erabiltzen diren pinak, euskaraz
|
egitera
animatzen duten afitxak eta horrelakoak (entzuna dugu Osakidetzan martxan jarriko dutela horrelako ekimena, baina ez dakit noiz).
|
|
|
Hankabikoei hamaika gauza
|
egiten
digu eskuetatik ihes eta, horien artean, hain preziatua zaigun denbora nabarmenduko nuke. Orratzen noranzkoa zein abiadura menderatzen ezinezkoa egiten zaigu, tik tak doinuarekin batera arrasto handirik utzi gabe desagertu egiten baita.
|
|
|
Hankabikoei hamaika gauza egiten digu eskuetatik ihes eta, horien artean, hain preziatua zaigun denbora nabarmenduko nuke. Orratzen noranzkoa zein abiadura menderatzen ezinezkoa
|
egiten
zaigu, tik tak doinuarekin batera arrasto handirik utzi gabe desagertu egiten baita. Tik tak batek beste tik tak bati ematen dio segida, egia da eta, gainera, suerta liteke doinu berri hau aurrekoa baino askoz ere afinatuagoa izatea.
|
|
|
Hankabikoei hamaika gauza egiten digu eskuetatik ihes eta, horien artean, hain preziatua zaigun denbora nabarmenduko nuke. Orratzen noranzkoa zein abiadura menderatzen ezinezkoa egiten zaigu, tik tak doinuarekin batera arrasto handirik utzi gabe desagertu
|
egiten
baita. Tik tak batek beste tik tak bati ematen dio segida, egia da eta, gainera, suerta liteke doinu berri hau aurrekoa baino askoz ere afinatuagoa izatea.
|
|
|
Hurrengo egoera orain egun batzuk eman da: kafe bat hartzeko geratu dira A eta B. A ez da oso eroso sentitzen, denbora luzea eman dute elkarrekin eta lagunek
|
egiten
dituzten gauzak egitearena ez du oso ondo eramaten. B k jariotasunez hitz egiten du, A k bitartean, nahigabe, baina tik tak gehiegi entzuten ditu bere buruan.
|
|
|
kafe bat hartzeko geratu dira A eta B. A ez da oso eroso sentitzen, denbora luzea eman dute elkarrekin eta lagunek egiten dituzten gauzak egitearena ez du oso ondo eramaten. B k jariotasunez hitz
|
egiten
du, A k bitartean, nahigabe, baina tik tak gehiegi entzuten ditu bere buruan. Etxera joateko garaia heldu da, A ordaintzen geratu da eta B, berriz, kanpoan zain dago.
|
|
|
Azken aldian, nahikotxo mintzatzen dira A eta C, hala ere, oraingoan, A k ez du hitz askorik topatu eta azkar batean aurrera jarraitu du B rekin. Damututa iritsi da A etxera, gaizki
|
egin
duela badaki, urduri jarri eta sikiera zer moduz bat esateko gai ez da izan. C harrituta geratu da eta mezu baten bitartez jakinarazi dio.
|
|
|
Denboran atzera
|
egiteko
beharra ikusten du A k, ordu erdi besterik ez du behar. Orratza luzea eskuma aldera 180 gradu mugitzeak munduan kataklismoa ez lukeela suposatuko pentsatzen duen bitartean, hanka sartzea mezu bidez konpontzen saiatu duela onartu du.
|
|
|
Zenbat aldiz ez dugu A ren desira berdina, hots, denbora menderatzearena, geureganatu? Sondeo txikia
|
egin
dut ondoan nituen lagunekin eta ondorio berdinera heldu gara: erantzun onenak eta jokabide aproposak beti berandu (egi) etortzen zaizkigu.
|
|
|
erantzun onenak eta jokabide aproposak beti berandu (egi) etortzen zaizkigu. Nagusiak hutsaren hurrengoari bezala hitz
|
egin
eta hitzik gabe geratzen zara; etxeratzean, ordea, sekulako erantzuna bururatu zaizu, baita adarra jotzen eguna eman duen horrentzat eta lehendabiziko egunean kasurik egin ez zizun neska/ mutil horrentzat ere hitz egokiak aurkitu dituzu. Hala ere, beti bezala berandu… Denboraren Makina ailegatzen den bitartean, hankabiko gehienok atzerapenarekin bizitzen jarraituko dugu.
|
|
|
erantzun onenak eta jokabide aproposak beti berandu (egi) etortzen zaizkigu. Nagusiak hutsaren hurrengoari bezala hitz egin eta hitzik gabe geratzen zara; etxeratzean, ordea, sekulako erantzuna bururatu zaizu, baita adarra jotzen eguna eman duen horrentzat eta lehendabiziko egunean kasurik
|
egin
ez zizun neska/ mutil horrentzat ere hitz egokiak aurkitu dituzu. Hala ere, beti bezala berandu… Denboraren Makina ailegatzen den bitartean, hankabiko gehienok atzerapenarekin bizitzen jarraituko dugu.
|
|
|
Horrela, PSE EEk lehen indarra izateari utzi dio Araban, bederatzi legebiltzarkidetik seira jaitsita. PPk bost legebiltzarkide eskuratu ditu eta UPDk mantendu
|
egin
du legebiltzarkide bakarra. Azken horrek Eusko Legebiltzarrean izango duen ordezkari bakarra izango da Arabakoa.
|
|
|
Baina Araban gaude gu… eraikinaren zazpigarren solairuan. Igogailuak energia gastu handia
|
egin
behar du honaino iristeko. Lur eremu latza izan da hau, urtetan, bertsoak bere bidea eroso egin dezan…
|
|
|
Igogailuak energia gastu handia egin behar du honaino iristeko. Lur eremu latza izan da hau, urtetan, bertsoak bere bidea eroso
|
egin
dezan…
|
|
|
zertan eragin digu horrek arabar bertsolarioi, eta Arabako bertsogintzari oro har? Bertsoak bidea erraz, natural, normal
|
egin
duten eremuekin alderatuta, jauzika ibili gara gu, ahuntzak bezala. Inbidiaz begiratu diegu azpiko solairuetakoei, eta desio izan dugu bide lau bat gure aurretik… Eta jardun gara beraiekin elkarlanean ere, bide lau hori lortzeko.
|
|
|
Oraingoan ez dakit arrazoia izango dudan, baina nire ustetan, mundu ofizialean kontsumo jasangarriaren aldeko ekimenak modan jarri edo zalapartatsuagoak bihurtu dituzte. Dirudienez, krisiak eraginda bat batean konturatu dira orain arte
|
egindako
ibilbide azkar eta kontsumitzaile honek bere alde txarrak izan badituela. Alde txarrak baino, eutsiezinak esan genuke.
|
|
|
Azken boladan, gainera, haragiaren kontsumoa nagusitu
|
egin
da. Lehen, aldiz, noizean behin jaten zen soilik.
|
|
|
Bere etxean, ordea, ez zuten agintea betetzen, baina gero, kontzientzia txarrak bultzatuta, konfesatzera joaten zen. Etxean
|
egindakoa
eta eskolan esandakoa, beraz, ez zetozen bat, eta bera, gixajoa, anbiguotasun horretan hazi zen.
|
|
|
Era berean, ENPRESAREANen bitartez, enpresei negozio aukerak handitu nahi zaizkie eta produktu/ zerbitzu berriak sortu nahi dira, euskaratik eta euskaraz. Horrez gain, euskaraz lan
|
egin
nahi duten edo eta zerbitzua euskaraz eskaini nahi duten organizazioei erraztasunak eman nahi zaizkie eta salmentarako gune bat eskaini. Horrek guztiak, gainera, euskararen prestigio soziala areagotzeko eta arlo sozio-ekonomikoan euskararen presentzia areagotzeko balioko du.
|
|
|
Hala izan da beti bertako ibiltarientzat eta inguruko lurraldeetatik bisitari etorri direnentzat, eta orain baita kanpotar askorentzat ere, green hiriburuaren berdetasun berdingabearen esloganari erantzun eta hurbiltzen direnentzat. Eta ni bezalako bokaziozko paseatzaile eta zuhaitzen maitale batek xarma hori berretsi besterik ezin du
|
egin
, hainbeste dira bakoitzari bihotzak markatzen dion tempoan dastatzeko moduko bazterrak.
|
|
|
Azal zakarrak asko itsusten du zuhaitzik lerdenena ere, eta esan beharra dago azal kizkurtua, laztua edo zimurtua dela nagusi, ez gazte diren bitartean, noski, baina honetan ere adinak ez du barkatzen; ez gara gu bakarrik izango urteekin zatartzen garenak. Azal argi eta lau samarrekoa da makala, baina ateratzen zaizkion koskor eta pinporta modukoek ez diote mesede handirik
|
egiten
. Urkiaren zilarrezko dotoreziak ere asko erakartzen nau, baina azala urratu eta harrotzen zaionean zauri ilunez beteta geratzen da.
|
|
|
Eta arratsalde batean, bizkarra pago baten enborraren kontra jarri eta eserita nengoela, aspaldiko eszena bat etorri zitzaidan burura, paseatzaile bat arbola bati besarkatuta ikusi nuenekoa. Hasieran harritu
|
egin
ninduen ikuskizun hark, baina beti izaten da gauza guztietarako esplikazioa prest izaten duen jendea: batek esan zidan korrikalari batzuen ohitura dela lasterka doazela pilatzen zaien elektrizitatea lurrera deskargatzeko; beste batek, berriz, ama lurraren energiaz betetzeko egiten zutela.
|
|
|
Hasieran harritu egin ninduen ikuskizun hark, baina beti izaten da gauza guztietarako esplikazioa prest izaten duen jendea: batek esan zidan korrikalari batzuen ohitura dela lasterka doazela pilatzen zaien elektrizitatea lurrera deskargatzeko; beste batek, berriz, ama lurraren energiaz betetzeko
|
egiten
zutela. Pilatutako energia husteko edo behar dena hartzeko, auskalo.
|
|
|
Kontua da arratsalde horretan neuri ere horixe bera
|
egitea
bururatu zitzaidala: lurretik jaiki, eta bizkarra bermatuta neukan pagoari besarkada handi bat eman nion.
|
|
|
Egun batean, arratsalderoko paseora ateratzeko prestatzen ari nintzela, orain urte batzuk film txinatar batean ikusitako eszena bat etorri zitzaidan gogora. Pelikularen bukaera aldera, protagonistak zuhaitz bati hitz
|
egiten
zion, harekin mintzatuz husten zuen bere barrua, arbolak zituen zuloetako batean ahoa jarri eta hari esaten zizkion beste inori aitortzen ez zizkionak. Nire arbola laztanak ere albo batean zulo bat zuela gogoratu nuen orduan, eta filmeko ideia hori buruan nuela iritsi nintzen nire bihotzeko pago maitearen ondora.
|
|
|
Inork ezin izango luke sinetsi momentu horretan sentitu nuen emozioa. Bihotz taupadak biziagotu
|
egin
zitzaizkidan, eta eskuak dardara batean nituela heldu nion gerritik. Belarria indar guztiz jarri nuen zuloaren ertzean ahotsak nola jarraitzen zuen hobeto entzuteko:
|
|
|
‘Eraztunez Eraztun’, jasangarritasuna eta sentikortasun artistikoa bat
|
eginda
|
|
|
Irailaren 10etik 21era bitartean, arteak eta ingurumenak bat
|
egin
dute Gasteizko kale eta inguruetan. Izan ere, Gasteiz Hiriburu Berdearen esparruan Udalak balio eta jardunbide jasangarriak zabaltzeko bekatu duen ‘Eraztunez Eraztun’ proiektuak eskaintza interesgarria dakar.
|
|
|
Izan ere, Gasteiz Hiriburu Berdearen esparruan Udalak balio eta jardunbide jasangarriak zabaltzeko bekatu duen ‘Eraztunez Eraztun’ proiektuak eskaintza interesgarria dakar. El Martillo elkarte kulturala (hirian Muralen Ibilbideak
|
egiteagatik
ezagutua), Pasabidea Zabalganako auzo elkartea eta Juan Ibarrondo idazleak dira bi fasetan banatzen den proiektu honen sortzaileak. Hiritarren parte hartzea, jasangarritasuna eta ekologia errespetatzen duten interbentzio artistikoak ekimenaren giltzarri izango dira.
|
|
|
“Zuhaitz baten eraztunen metafora erabiliz, sei eraztunetan banatuko dugu hiria, hala nola, alde zaharra eta hemeretzigarren mendeko hedatzea, langile auzoak, auzo berriak, industrialdea, eraztun berdea eta bio eskualdea. Hauek guztiek, zuhaitzen eraztunek
|
egiten
duten moduan, hiriaren historia eta ingurunearen berri ematen digute”, azaldu du Juan Ibarrondo idazleak eta ‘Eraztunez Eraztun’ proiektuaren sortzaileetako batek. Aipatutako idazle gasteiztarra, Ismael Garcia arkeologoa, Pedro Arriola hirigilea, Carlos Verdaguer arkitektoa eta GEA 21 eko kidea, Goyo Ballesteros biologoa eta GEA 21 eko kidea eta Mónica Ibarrondo biologoa izango dira ibilbide hauen gidariak eta ingurumen edukiak, eduki zientifikoak, ekologikoak eta historikoak emango dizkiote leku bakoitzari, denboran eta espazioan zeharreko bidaia honetan.
|
|
|
Dantza, argazkigintza, bideo sorkuntza edo instalazioak dira, besteak beste, proposamenak. Halarik ere, hauek guztiek ekologiarekin harremana izango dute modu batez edo bestez eta adibidez, material birziklatua erabiltzea edo energia zein material aldetik gastu gutxiko interbentzioak izatea garrantzitsua izan da aukeraketa
|
egiterako
orduan. Hauek dira jatorri ezberdineko kolektibo artistikoen proposamenak:
|
|
|
Eguerdian, txosnak itxita zeudela, txanodun polizia armatu talde bat agertu zen, jarrera mehatxugarrian, hiritar zintzoentzat iraingarriak izan zitezkeen leloak ezabatu nahian. Seguruenik idazle hegoamerikarra ezagutu ere
|
egiten
ez zuen kaputxadunetako batek «torturador» hitzari erreparatu eta asaldatu zen. Bortizkeriz plastikotik tira egin eta desagertarazi zuen pankarta erdia hitz susmagarririk ez zuen beste erdia eskegita utzita.
|
|
|
Seguruenik idazle hegoamerikarra ezagutu ere egiten ez zuen kaputxadunetako batek «torturador» hitzari erreparatu eta asaldatu zen. Bortizkeriz plastikotik tira
|
egin
eta desagertarazi zuen pankarta erdia hitz susmagarririk ez zuen beste erdia eskegita utzita. Geroztik eta festek iraun zuten bitartean pankarta bakarra izan zen erakusgai txosnen aurrean:
|
|
|
Norgehiagoka orekatua izan zen partidu erdirarte, errioxarrak eta Zubietak hasieran lau tantutako abantaila izan bazuten ere. Azken hau nagusi zen atzeko koadroetan, Beginori bizkarra gehiago erakusten ziolarik, eta egoera hori baliatuz lortu zituen Titinek erramatez
|
egindako
tantu bakarrak. 10erako berdinketaren ostean ordea lehiak bi nafarren aldera egin zuen nabarmen.
|
|
|
Azken hau nagusi zen atzeko koadroetan, Beginori bizkarra gehiago erakusten ziolarik, eta egoera hori baliatuz lortu zituen Titinek erramatez egindako tantu bakarrak. 10erako berdinketaren ostean ordea lehiak bi nafarren aldera
|
egin
zuen nabarmen. Oinatzek beste pilota lezio bat eman zuen, tanto sorta polita bilduz airez zein botez egindako erremateekin (guztira hamar tanto amaitu zituen jokaldi bidez), baina baita bikotearekin nola jokatu behar den erakutsiz.
|
|
|
10erako berdinketaren ostean ordea lehiak bi nafarren aldera egin zuen nabarmen. Oinatzek beste pilota lezio bat eman zuen, tanto sorta polita bilduz airez zein botez
|
egindako
erremateekin (guztira hamar tanto amaitu zituen jokaldi bidez), baina baita bikotearekin nola jokatu behar den erakutsiz. Horri esker, pixkanaka Begino Zubietaren parera jarri zen, azkenerako nagusi zelarik.
|
|
|
Hala, aipatutako berdinketaren ostean zazpi tantu
|
egin
zituzten ilaran, eta hortxe hautsi zen partidua. Titinen erasorako ahalegin askok txapazpian eta kontrakantxan bukatu zuten.
|
|
|
Titinen erasorako ahalegin askok txapazpian eta kontrakantxan bukatu zuten. Huts gehiegi ziren partidua aurrera atera ahal izateko, eta errioxarrak inolaz ere asmatzen ez zuelarik (bere haserrearen ondorioz keinu itsusiren bat ere izan zuen), erabat ihes
|
egin
zien finalerako txartelak. Azkenean, 22 erakusten duen moduan azken txanpak emozioa faltan izan bazuen ere, ikusleek bi aurrelarien arteko jolas nahasia eta bi atzelari jotzaile handiren eskuinkada indartsuak ikusteko parada izan zuten, baita txalokada gehien jaso zituen Zubietaren erremate dotore pare bat ere.
|
|
|
Partiduari dagokionez, bertaratutakoak gozatua hartuta joan ziren frontoitik. Barriolak eta Beroizek atzeko koadroetan lan txukuna
|
egin
zuten, baina jakina, bi izar handien etengabeko eraso eta kontraerasoak izan ziren arrazoi nagusia. Partiduaren bilakaerak hala ere izan zuen zerikusirik, Irujo (guztietan erregularrena partidu osoa kontuan hartuta) eta Barriolak partidua ia erabakirik izan baitzuten 17 aldeko markagailuarekin.
|
|
|
Ordurarte gutxitan bezain oker zebilen Olaizola II.ak bere gain hartu zuen partidua iraultzearen zama, eta baita lortu ere. Erasoan arriskatu eta asmatu
|
egin
zuen, dexentetan Beroizi botez laguntzera jaitsi zen, eta Beroizen jokoak ere horren ondotik gora egin zuen. Asegarceko bikotea berriro ere partiduan zen 18 markagailuarekin.
|
|
|
Ordurarte gutxitan bezain oker zebilen Olaizola II.ak bere gain hartu zuen partidua iraultzearen zama, eta baita lortu ere. Erasoan arriskatu eta asmatu egin zuen, dexentetan Beroizi botez laguntzera jaitsi zen, eta Beroizen jokoak ere horren ondotik gora
|
egin
zuen. Asegarceko bikotea berriro ere partiduan zen 18 markagailuarekin.
|
|
|
Udara gainean dugu, kuiatxoak hasi dira, lehenengo tomateak ere bai... hemendik aurrera, hauxe duzue erraz
|
egin
daitekeena; pistoa.
|
|
|
Zuritu tomatea (onena, minutu batez irakiten ari den uretan sartzea. Barrutik ez da
|
egingo
, eta azala oso erraz kenduko diegu hozten direnean), txikitu (pasapurean edo globalizatzaileaz), eta olio pixkatean jarri, su txikitan, hogei bat minutuz. Tomatea egin, alegia.
|
|
|
Barrutik ez da egingo, eta azala oso erraz kenduko diegu hozten direnean), txikitu (pasapurean edo globalizatzaileaz), eta olio pixkatean jarri, su txikitan, hogei bat minutuz. Tomatea
|
egin
, alegia.
|
|
|
Bien bitartean, tipula zatitu (zentimetroko puskatxoak, gora behera), eta oliotan sueztitu; plo plo gozoan (ez pla plarekin nahastu, hori beste bat da). Tipula bigundu denean, eta
|
egiteko
bidean denean, bizpahiru baratxuri ale xerratu, piperrak zatitu, eta oliotaratu horiek ere. Plo plo, bigarrenez.
|
|
|
Plo plo, bigarrenez. Piperrak
|
eginda
daudenean, bigun bigun (ordurako tipula ere ondo eginda izango), kuiatxoa gehitu, hori ere zentimetroko dadotxoetan berraragiztaturik (euskalbar), eta ordu laurdentxo bat utzi, su txikian, kuiatxoa ere ondo bigundu arte. Momentu honetan tomatea gehitu, eta segi beste hamar minutuz egiten.
|
|
|
Plo plo, bigarrenez. Piperrak eginda daudenean, bigun bigun (ordurako tipula ere ondo
|
eginda
izango), kuiatxoa gehitu, hori ere zentimetroko dadotxoetan berraragiztaturik (euskalbar), eta ordu laurdentxo bat utzi, su txikian, kuiatxoa ere ondo bigundu arte. Momentu honetan tomatea gehitu, eta segi beste hamar minutuz egiten.
|
|
|
Piperrak eginda daudenean, bigun bigun (ordurako tipula ere ondo eginda izango), kuiatxoa gehitu, hori ere zentimetroko dadotxoetan berraragiztaturik (euskalbar), eta ordu laurdentxo bat utzi, su txikian, kuiatxoa ere ondo bigundu arte. Momentu honetan tomatea gehitu, eta segi beste hamar minutuz
|
egiten
. Tipulak eta kuiatxoak bere ura botako dute, eta akaso nahikoa izango da ordu laurdentxo horri heldu, eta kuiatxoa egiteko.
|
|
|
Momentu honetan tomatea gehitu, eta segi beste hamar minutuz egiten. Tipulak eta kuiatxoak bere ura botako dute, eta akaso nahikoa izango da ordu laurdentxo horri heldu, eta kuiatxoa
|
egiteko
. Edonola ere, lehortu dela ikusten baduzue, lehenago eman tomatea...
|
|
|
Ia ia
|
eginda
dago. Gatza bota, pipermin beltza, kuminoa eta ezkaia ere bai, zuen dastamen papilen eta ohituren arabera, eta azken kolpetxoa emateko prestatu.
|
|
|
On
|
egin
!
|
|
|
zinema nerabez beteta zegoen. Eta ez, ez zuten zaratarik
|
egin
eta filma gustura ikusi nuen. Beste gauza batengatik idazten ari naiz hau.
|
|
|
Dena den, eta zurrunbilo honetan sartuta egon arren, uste dut noizean behin hausnarketa apur bat
|
egin
genukeela. Nire berraitonak behin aipatu zuen:
|
|
|
Izan ere, zazpigarren urtez Jazzaharrean gurekin izango da berriro eta Parral tabernako Iñigok, bere antolatzaileetako batek esan bezala, aurtengoa edizio “jazzeroena” izango da. “Jaialdi orekatu bat
|
egiten
saiatu gara, mota guztietako jendea ekarriko dugu, estilo anitz besarkatzeko asmoz. Horrela, aurten jazz doinuak nagusituko dira, blues a, gipsy blues a eta rhythm&blues arekin batera”, gaineratu du Iñigok.
|
|
|
Horrez gain, Erdizka Taberna, Gorbeia Bodegoia, Artium museoa eta Santa Maria katedraleko agertokiei Elorza Taberna eta Matxete plaza gaineratu behar zaizkie. Azken txoko honetan
|
egingo
den ‘Madrí Gras & 3notas project’ taldeko kontzertua Gauekoak en eskutik dator.
|
|
|
Are gehiago, “aurreko urteekin konparatuta, ekimenak jaso duen diru-laguntza murritzagoa izan da. Halarik ere, taldeen jarrera ezin hobea izan da eta gure egoera azaldu genienean, eurek ere ahalegin hori
|
egiteko
prest egon dira”, azaldu du Iñigok. “Bestetik, aurten Bartzelonako edo Madrilgo talde gutxi batzuk kenduta, gehienak Euskal Herrikoak dira”, gaineratu du.
|
|
|
Kontu txikia da, baina honelako kontu txikiek ere gure egunerokoa definitzen dutenez, honetaz gogoeta
|
egitea
merezi du: arazo txiki honi konponbide egokia aurkitzeak gasteiztar askoren eta bereziki umeen bizimodua hobetzen eta alaitzen lagunduko liguke. Izan ere, berdeguneak ikusi hutsarekin gozatu egin daiteke; hala ere, belardiak leku biziagoak izan daitezke erabilera herritarron ezberdinez aberasten badira.
|
|
|
Kontu txikia da, baina honelako kontu txikiek ere gure egunerokoa definitzen dutenez, honetaz gogoeta egitea merezi du: arazo txiki honi konponbide egokia aurkitzeak gasteiztar askoren eta bereziki umeen bizimodua hobetzen eta alaitzen lagunduko liguke. Izan ere, berdeguneak ikusi hutsarekin gozatu
|
egin
daiteke; hala ere, belardiak leku biziagoak izan daitezke erabilera herritarron ezberdinez aberasten badira.
|
|
|
Lapurdi osoa sutan zela ikusiaz, Pierre de Lancrek alde
|
egin
behar izan zuen, hala ere berarekin hainbat atxilotu eraman zituen.
|
|
|
Aitorpenak lortzeko, torturatu
|
egiten
zuten jendea eta errudun ustekoei (gehienak, salatu gutxi izaten baitziren errugabe deklaratuak) zigor arin bat (ondasunen bahitzea) edota gogor bat (urkatzea bere bekatugatik damutzen bazen, errea ez bazen damutzen) aplikatzen zitzaien.
|
|
|
Ildo berean, Espainiako ministerioak ez du ingurumen eraginen ebaluaziorik eskatu proiektu itzel honen putzuen esplorazio baimenetarako. Putzuen eskaerak banan banan
|
egin
izanak horretan lagundu du, proiektuaren ikuspegi orokorra galdu eta eragin metatua beharrezko zehaztasunarekin neurtzea eragotziz (3).
|
|
|
Horrez gain, aipatu bai, baina ingurumen bideragarritasuna bermatuko ote duten zalantza dugu. Esan bezala, fracking aren kasuan ingurumen babeserako neurririk zehaztu ez dela eta azterketa edota ebaluazioak saihestu
|
egin
direla aldarrikatzen dugu. Zer nolako ardura ekologikoa da hori?
|
|
|
Triskantza ederra. Dena den egun, putzu kopuru hori ukatzeko orain Shesak berak zalantzan jartzen du hasieran esandako gas bolumena eta azkenaldian esploraziorako bi putzuez baino ez du hitz
|
egiten
. Berriro ere esplorazioa.
|
|
|
Azkenik, azpimarratu behar dugu hau guztia biztanleoi informaziorik eman gabe eta gure iritziak kontuan hartu gabe
|
egin
dela. Non dago gardentasuna?
|
|
|
Teknika honetan, zundaketa bideratua
|
egiten
da lur azpiko geruza ituan zehar eta ondoren, lehergailuak erabiliz eta nahaste kimiko bat presio handian sartuz arroka zartatzen da.
|
|
|
Hau azaletik
|
egindako
laburpena besterik ez da, baina informazio sakona eta anitza dago fracking aren eraginen inguruan, batez ere urteetan zehar teknika hau gauzatua izan den herrialdeetan. (1)
|
|
|
Orain dela bi hilabete inguru aurkeztu zen ekimena. Zer
|
egin
da denbora honetan eta nolakoa izan da jendearen harrera?
|
|
|
Bitxikeri moduan, sare sozialetan murgiltzen hasiak gara eta orduko agertu zaizkigu Facebooken bitartez kartelak ipintzera animatu direnak. Inoiz halakorik gertatuko zenik bururatu ere ez zitzaigun
|
egin
, baina gertatzen ari da, dudarik gabe jendeak gogotsu hartu du ‘Herrira’ mugimenduaren sorrera eta pozik ari da gureganatzen, preso eta iheslarien herriratzean parte hartzera. Preso eta iheslarien afera konpontzea lehentasuna bada, gai hau kalean izateko era desberdinak planteatu ditugu, era irudimentsuan, modu eraginkorrean... baina beti ere, kalean.
|
|
|
Arabatakada ez da jaialdi hutsa. Zein da
|
egiten
duen aldarrikapena?
|
|
|
Horrelako jaialdia ospatzea ez da lan makala. Nola antolatzen duzue
|
egin
beharreko lana eta nortzuk osatzen duzue lan taldea?
|