|
2000
|
|
|
bata J. K. Molineroren poema liburua, eta bestea K. L. idazle gaztearen ipuin bilduma. Halakoetan ohi
|
bezala
, aretoa bete bete dago; ez, gainera, entzule arrunt edo xumeez, oso jende ilustreez baizik; ez dira horien artean falta idazle, kazetari, apaiz, irakasle, literatur kritikoak.
|
|
|
" Arimak, gorputzaren zama astunaz libro denean, jolas egiten du". Esan nahian
|
bezala
, arimak jolas egiten duela gorputzetik askatzen denean. Etenik gabe, aitorpen bortitz bat egiten du idazle gazteak, espirituzko streep tease betean:
|
|
|
" jolasak, ingenioak, ironiak, subjetibitatea askatzen dute eta inkontsekuentziara bultzatzen". Alegia, esan nahian
|
bezala
asko duela liburuak jolasetik, jolasa delako askatasun osoa lortzeko era bakarra, eta jolasa delako, azken finean, paradisuaren ispilu. Eta bere teoria egiaztatze aldera, Nietzsche du orain:
|
|
|
Kaf  kak ongi pasatu zuen guregatik!". Esan nahian
|
bezala
Kafkaren testuak umore klabe batetik irakurri eta ulertu behar zirela, neurri handi batean...
|
|
|
Inork ez dio jaramonik egin, jendea pentsamendu larritan murgilduta baitago oso. Eta poetak berriz ere, baina oraingoan tonu ozpinduagoz
|
bezala
: " Min  tzatu eta/ aldi berean/ hormak".
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi
|
bezala
, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak
|
bezala
, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Baina jendeak gogor erasotzen dio idazle errealistari: " Hik, beti
|
bezala
, itxi egiten dizkiok begiak errealitate latzari. Hauek ez dituk ez asmazioak ez eldarnioak; eta gu ez gaituk paranoiko batzuk.
|
|
|
Zaldi zuriak, zaldi beltzak. Dorreak ere prest dira, armaz hornituak, belaze infinitu batean
|
bezala
. Baina ez da, noski, belaze bat.
|
|
|
Noraeza, ondoeza, harridura, isiltasuna nagusitu ziren ikusleongan. Zeru hain urdinerantz begira gelditu ginen guztiok, espazioan zuloren bat aurkitu nahian
|
bezala
, aterpe aingerutiarren bat. Gero, denok batera, jauzilariek (e) lur hartzen zuten alderantz jiratu genuen burua, han Arcadius Lippi ikusiko genuelakoan.
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta
|
bezala
, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
konplota. Hitza nire ahotik irten, gorputz hartu, eta ama baten bularrak
|
bezala
puztu zen. Ahoskatu eta jada ezin izan nuen harrapatu:
|
|
|
Laster batean ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko batek jakinarazi zidan bakarrik nengoela. Ahal
|
bezala
berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk.
|
|
|
Argi zegoen, baina, haiek ere ez zirela nolanahi torturatzen utziko, eta, era berean, jakinaren gainean egongo zirela halako gauza bat gerta lekiekela, eta, gertatuko balitzaie, ze modutara jokatu behar luketen. Litekeena zen, bada, gauzak okertzea eta ni jipoitzea, edota zakur zehatu mixerable bat
|
bezala
jo eta akabatzea; baina, pentsatu nuen jarraian, balio ote zuen zerbaiterako bizitza hark. Ez al nengoen ordurako hilda bizirik?
|
|
|
Arginabarra beherantz zetorren astiro astiro, izarrez piztutako hosto bat
|
bezala
. Galsoro sailak jo nituen begiz, inguraezinak eta biluziak, leihatilatik barrena:
|
|
|
Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola zu hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu
|
bezala
, maleta bat uzten dio barra gainean kontu handiz," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin bezala", eta lepoaldea estutu zion gero pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola zu hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu bezala, maleta bat uzten dio barra gainean kontu handiz," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin
|
bezala
", eta lepoaldea estutu zion gero pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
Galderak, agi danez, infinitoak lirateke, Jainkoaren bideak
|
bezala
. Baita erantzunak ere.
|
|
|
Espiritua, arima, psikea, pathosa, zalantzarik psikaliptikoena, teklatxo bat sakatuta konponduko da. Jada ez da beharrezkoa, Diogenes zahar ero hura
|
bezala
, suziri baten laguntzaz benetako gizonaren bila ibiltzea. Benetako gizona ez da existitzen; are gutxiago oraindik benetako emakumea.
|
|
|
Bion arteko harremana adeitsua izan zen, aurkez aurke baikeunden, eta adierazi zidan maisua zela eta alargun liberala. Beroa jasanezina zen eguerdi parte hartan, eta ohartarazi genion ikuskatzaileari aire girotua ez zebilela ongi, baina, era berean, ezkutuan adierazi nahian
|
bezala
tresna itzalita zegoela eta ez zegoela hartarako eskubiderik. Ikuskatzaileak bosgarren aldiz txulatu zizkigun txartelak, eta mamu harrigarri baten antzera desagertu zen gero.
|
|
|
Makilatxoa bota, distantzia neurtu, makilatxoa bota, distantzia neurtu: hura ere, bizitza
|
bezala
, entropia hutsa. Inertzia.
|
|
|
Zorua labainkor zegoen, giroa desatsegin. Egunkaria erosi nuen kioskoan, egunero
|
bezala
, eta maletara sartzerakoan ohartu nin  tzen ez nuela txostena sartu, izan ere maleta ezer ez sartzeko erabiltzen bainuen ia beti.
|
|
|
Zer egin nuen, bada, atzo, igandea, egun osoan zehar edontziak eta ez jasotzeko? Ez al nintzen bada, beti
|
bezala
, etxean egon. Sinusitisak jota jaiki nintzela gogoan dut.
|
|
|
Eukaliptus lurrinezko arnasaldi batzuk egin, dutxatu eta kalera irten nintzen. Abenidako Magris gozotegian ogia, kruasanak eta egunkariak erosi nituen, igandero
|
bezela
. Etxera bueltan, Tomasekin egin nuen topo, eta erlojua konponduta zeukala adierazi zidala gogoan dut.
|
|
|
Mingarria da gertatu zitzaidana konta  tzea. Baina, adi; kutxazain automatikora joan nintzen, propio ere ez, ohituraz
|
bezala
, edo; klabea markatu, eta saldoa eskatu nuen. Estreinakoa kamioi baten azan  tzak eragotzi zidan, baina hurrengo mezu errepikatuak argi eta garbi entzun ahal izan nituen.
|
|
|
" Eta niri zer", pentsatu nuen nire kabutan, kutxazainak esaten zidana sinetsi ez ezik, asko inporta zitzaidalako. Hankek ihes egin nahi zuten, baina hatzek, oharkabean
|
bezala
, agindutako eragiketa burutu zuten sekulako abailaz. Hantxe azaldu ziren, pantailan, ederrenaren izen abizen eta gainerako xehetasunak.
|
|
|
Aitaren egin zuen harrira arrimatu aurretik; zerurantz goratu zituen begiak gero. Nik ez nion, ondoko ikusleek
|
bezala
, irribarre pikarorik ikusi. Gehiegitxo zehaztea litzateke hori.
|
|
|
Sukaldeko patiotik barrena entzuten genituen eguerdi sorgoritsuetan hala nola ilunabar urdin ñabarretan zure amatxoren orro agoniko oinazetsuak, laguntza eske
|
bezala
...
|
|
|
Eseri, parez pare, gizonak
|
bezela
.
|
|
|
Orgasmoak
|
bezala
dira niretzat.
|
|
|
Paradoxak mugiarazten ditu munduaren ardatzak. Baina, baina, zer dira hodei hauek, lagun, aireak suzko ilajeak
|
bezala
badaramatzanak, auskalo nora, eta hain urrun?
|
|
|
...reko ezpain haiei begiratze hutsarekin konformatu ginen gonbidatu (gizonezko) guztiok, halabeharrez; ezen sasoiko egotera, dios!, jango baikenizkien neskato putapertxent paregabe haiei begiak eta ezpainak eta gaztaina beroak ere hala esan baledi; horren ordez, azafatek atzera soineko urdin ilunak eta buruko txuri beltzak jantzi zituztelarik, bost milioi bana eman zizkiguten aurrez telefonoz agindu
|
bezala
, bost kilo garbi, aginduko zi  tzaiguna betetzeagatik.
|
|
|
" Izatearen arintasun jasanezinak oro berdinduko gaitu, sasoi beteko nahiz elbarri, aberats nahiz pobre, zoriontsu nahiz dohakabe, azken argiaren zantzuan". Eta den denek baietz
|
bezala
egin zuten buruarekin, konforme zeudela guztiz nire ahotik irten zen aforismoarekin.
|
|
|
Egun hartako saioa berezia zen; ez zen, ohi
|
bezala
, telebistako platoan egingo, jauregi bateko patio gotiko karratuan baizik. Ikusleak ezin konta ahala bildu ziren estalpeko babes goxora, guzti guztiak mozorro ikusgarriekin jantziak, garaiko janzkiz eta soinekoz apainduak.
|
|
|
tonbola bat noski, baina bonbilla guztiak erreta dituena, itsusia, makurra eta jasanezina. Ez zitzaion zentzuzkoa iruditu Caterpilar andreari nire lehen gogoeta eta begiratu gaiztoz
|
bezala
so egin zidan. Lanak emango nizkion, ez ninduen hain erraz toreatuko.
|
|
|
Argi fokoek begiak itsutu zizkiguten, ez genuen asmatzen kameren aurrean zein jarrera hartu. Patxi Otsotzarmendiren hitzaurrea luzea izan zen, txuria eta biguna, morborik gabea; programaren xedea argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe, esanez saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti
|
bezala
, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina bai bere horretan azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, eta auskalo. " Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz, bai, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak.
|
|
|
Gurasoak naufragio batean hil zitzaikion; anai arrebak istripu batean galdu zituen; jaso zuten umezurtz etxea erre egin zen, kixkali; emazteak, hil zitzaion arte, egunero egunero jipoitu zuen. Alfredo Iradierrek ere, mundu orok
|
bezala
, izan zuen bere aukera kosmikoa. Irribarre mingarri bat irten zitzaion gizagaixoari pasarte hura gogoratzean.
|
|
|
" Hauxe izan da ene sumendia, laba honen indarrak ehundaka sabel, ezpain, tunel, sarobe ernaldu ditu, ene gogoz kontrara, diru apur batzuen truk. Maria Magdalenaren leinuari fidel izan nintzen, egia da, baina orain, orain Gabriel goiaingerua nauzue, bere suzko ezpatarekin, eta nik salbatuko zaituztet bekatuetatik, kainendandik, judas gaiztoengandik, eta nire arbola, nire suzko kirtena ez du inork ebaki ahal izango, zeren, jakin bezate arerio guztiek, berau suntsituta ere, atzera loratuko dela zuhaitz bat
|
bezala
, gero eta ederrago, gero eta indartsuago". Jendeak eskuak lehertu beharrean txalotu zituen hitzok Hadesetik, eta halaxe erretirarazi zuten Abdul kaiolaratua.
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den hori eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. ...soil hotza, eta narrazio honek halako intentziorik ez duenez eta benetako intentzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan zezakeen txikikerietan estuegi ibili ez bagara; eta ez, esan
|
bezala
, estu ibiltzea bereziki nekosoa gerta zitekeelako, baizik eta estutasun horretatik askatzeak, gure ustetan, bizitasun pixka bat ekarriko liokeelako aditzera eman nahi den kontakizunari.
|
|
|
Beti
|
bezala
esnatu zen Brown jauna goiz euritsu hartan, zortziak aldera, eta ezkongabea zenez eta bakarrik bizi zenez, inork ez zion esan azazkal haiek oso aldatuta zeuzkala, oso handituta, ez ziruditela, ez tamainaz ez formaz ez kolorez, bere eskuko azazkal berezkoak, azaz  kalordeak baizik; Brown jauna ere ez zen, noski, txikikeria hartaz jabetu, eta bulegoan ere, astelehena izaki, inork ez zion hitzik e... Era berean, ez genuke ziurtasun osoz esaten jakingo baina badakizu baietz zenbat denbora igaro zen azazkalen aldaketatik azken eta erabateko itxuraldaketaraino; eman dezagun, hortaz, hilabete.
|
|
|
Ez. Ez zituen kontu harekin garunak gehiago estutu nahi, baina ziur zegoen arrazoi psikosomatikoak zeudela tartean, eta aldatu
|
bezala
etorriko zirela, beraz, azazkal demonioak beren onera. Gainera, pentsatu zuen hain berea zen ikuskera baikorrez, azazkal batzuen gorabeherak muinean ezer aldatzen al du, bada?
|
|
|
Pasabide luzeko leihotik ikusi zuen euria ari zuela, gogoz eta haizetsu. Bat batean, beste askotan gertatu ohi zitzaion
|
bezala
, Edmundo de Oryren bi aerolito etorri zitzaizkion gogora: Euria egitea eta negar egitea sinonimo dira; eta haren eskutik:
|
|
|
Luzetsi gabe Brown ez zen sekula bulegora berandu iritsi, eta huraxe pentsatze hutsak bai ikaratu zuela, zinez; izan ere, zein aitzakia asmatuko zuen?: ez zuela iratzargailurik entzun?; ez zela esku berriekin nahi
|
bezala
moldatu bizarra egiteko garaian?, arriskatzea erabaki zuen. Miraz gelditu zen eskuin eskuak erakutsi zion abileziarekin:
|
|
|
Hala ere, bulegora iritsi bezain laster, komunean sartu eta zapata galtzerdiak erantzi zituen. Susmatu
|
bezala
, oin haiek ez ziren bereak, nahikoa txikiagoak baizik, beltzaranagoak, sendoagoak, azaz  kal berriekin guztiz ongi egokitzen zirenak. Oinak eta eskuak alderatu zituen gero, zehatz mehatz, eta hainbat xehetasun edo berdintasun edo arrazoi zirela medio baina guk ez dakizkigunak, eta, beraz, hemen, egiaren ohoretan, aipatuko ez direnak, Brown jaunak ondorioztatu zuen bai eskuak bai oinak gizon ezezagun berari zegozkiola, eta hortik aurrerako juzguetan sartzea gogor debekatu zion bere buru jada sobera nahastuari.
|
|
|
Zeren, goiz hartan jaiki zenean, besoak hamar bat zentimetro motzago baitzituen. Pijamaren mahukei ez zien erreparatu, ez zen ohartu, iratzargailua gelditzeko besoa beti
|
bezala
luzatu zuenean, ez zuela erlojua ukitzerik lortu, eta hiru bider ahalegindu behar izan zuela txirrina behingoz itzaltzeko. Baina jaka berria jantzi zuenean, istantean jabetu zen:
|
|
|
Ez gara hemen xehetasun aspergarrietan luzatuko, soil soilik adieraziko dugu Brown jauna froga errefutaezinak lortzera iritsi zela dastamenaren aldaketari buruz, eta horren erakusgarri gisa aipatuko dugu elikatze ohiturak guztiz aldatu edota egokitu behar izan zituela, nekearen nekez; froga errefutaezina ez zen, ordea, dastamenera soilik mugatzen. Esan
|
bezala
, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena, hori gauza segurua da. Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako.
|
|
|
Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat. Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega
|
bezala
, urduriago. Eta ikusmenak eman zion Brown jaunari lanik handiena, beste laurek baino hagitzez gehiago, konturatzerako joan egiten baitzitzaizkion begiak, lotsagabeki eta jendetasun arrastorik gabe, edozein lekutara edo egoeratara, eta batez ere emakumeen bularretara zenbat eta beteago, orduan eta lotsagabeago, eta neskatoen titietara; gizonezkoei ere kontu handiz erreparatzen zien, baina ez guztiei, soslai jakin batera atxikitzen zirenei bakarrik, eta haien beroki eta gabardina barrenetara begiratzen zien finko finko eta urduritasunez, zerbait aurkitu nahian bezala, gauza gorderen bat...
|
|
|
Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago. ...i eta jendetasun arrastorik gabe, edozein lekutara edo egoeratara, eta batez ere emakumeen bularretara zenbat eta beteago, orduan eta lotsagabeago, eta neskatoen titietara; gizonezkoei ere kontu handiz erreparatzen zien, baina ez guztiei, soslai jakin batera atxikitzen zirenei bakarrik, eta haien beroki eta gabardina barrenetara begiratzen zien finko finko eta urduritasunez, zerbait aurkitu nahian
|
bezala
, gauza gorderen bat...
|
|
|
begi berri haiek onez eraman zezaketen letra multzo bakarra eta ez ordu laurden batez baino denbora gehiagoz kirol egunkarietakoa zen, eta hizki larriak soil soilik. Kultura txirotze hari bai iritzi zion benetan tristea eta penagarria, eta analfabetismoaren atarian sentitzeak seko hondoratu zituen haren animo lehen ere ajetuak, eta halaxe, beste zereginik gabe eta oharkabean, negarrari eman zitzaion luzaroan, eta, halako batean, artean ordu txikietan, besaulkitik jaiki, eta, ordura arte sekula egin ez
|
bezala
, telebista piztu zuen; han ikusi zituenak eta hura ikusten berak egin zituenak geldi bitez geure artean, ez dira-eta lau haizetara barreiatzekoak.
|
|
|
Hara: aurreko astean ez
|
bezala
, astelehen buruzuri euri  tsu sortu berrixean aldaketa fisikoak agertu ziren berriz ere Brown jaunarengan, kanpoko aldaketak esan nahi da, anatomiari zegozkionak. Pixa eginean ari zela gertatu zen, eta ez zion ukimenak eman azken mudantzaren berri, ezta entzumenak ere; ikusmenari esker jabetu zen zintzilik ageri zen haragi zati burumakurra ez zela bere betiko bihotzeko maitea, berea ez zelako erdaindua eta ez zelako horren beltza eta horren lodia eta horren luzea, estilizatuagoa baizik, harmoniatsuagoa.
|
|
|
ez, jakina. Eta gauzak zuzen esatearren, adieraz dezagun behingoz ez zirela oharkabean pasatu, eta lehen aipatu
|
bezala
, aitzakiak eta estrategiak zirela medio, egin zuela aurrera nola edo hala, ahal izan zuen punturaino: belarriak belarriorde ziren; begietan lentilla ilunak ipini zituen; orbaina etxeko istripu baten ondorio zen; aho  tsarena, katarro gogaikarri baten errua; denetarako bazuen erantzuna Brown jaunak, arrazoibide erraza, naturala, sofistikaziorik gabea; eta horrexegatik sinesten zion jendeak, ez zuelako atziperako gogo gaiztorik, erantzuna sano sano botatzen zuelako, zer ezkutaturik ez balu bezala.
|
|
|
Itxuraldaketa beraz amaitua zen: hantxe bukatzen zen eldarniozko bidaia izugarri hura; orain, muturra ukitu
|
bezala
, etorriko zen, normaltasuneranzko txango esperantzatsua. Baina, hura gertatu bitartean, itxarotea egokitzen zitzaion, hainbat neurri hartzea.
|
|
|
Harritu egin zen hitz haiek entzutean, eta ezezagun egin zitzaizkion eta ulerkaitz; nolanahi ere, mistizismoz beteta iruditu zitzaizkion, eta mezu ezkutu gisa adierazten ari zitzaiola apaiz batengana joateko, hark ekarriko ziola benetako barne bakea. " Ni apaiz batengana, mekaguensandios", jarri zen su eta fu Brown jauna, irainka eta maldizioka, inoiz ez
|
bezala
. " Ez, horratik!".
|
|
|
Tira. Kontua da, poliziarengana joan behar zuela pentsa  tze hutsak beste inora joan behar izatetik libratu zuela, haretxek kendu baitzion zotina, eta, ondorioz, etsipena eta desesperantza, eta berriz ere uste izan zuen bidaia hark muturrera iritsi
|
bezala
atzeranzko bideari ekingo ziola, eta laster ahaztuta izango zituela amesgaizto ondikozkoak.
|
|
|
Halaxe bota zuen aitzakia han eta hemen, eta eragozpenik gabe izan zen berriz ere sinetsia (amak aholku ugari eman zizkion telefonoz, baina ez zegoen semearen etxean azalduko zen kuidadorik: elbarria zen); hortik aurrerakoak Brown jaunaren guztiz gogoz kontrara gertatu ziren, barne indarrak kontrolatu balitu
|
bezala
: etxean gelditzea zen bere nahia, hausnarketan edo zain, ez zekien ongi, baina etxeko babesera bilduta beti ere; horren ordez, kalera bultzatzen zuten oinek, sekulako kalipuz, aspaldiko ohitura bati jarraikiz bezala...
|
|
|
elbarria zen); hortik aurrerakoak Brown jaunaren guztiz gogoz kontrara gertatu ziren, barne indarrak kontrolatu balitu bezala: etxean gelditzea zen bere nahia, hausnarketan edo zain, ez zekien ongi, baina etxeko babesera bilduta beti ere; horren ordez, kalera bultzatzen zuten oinek, sekulako kalipuz, aspaldiko ohitura bati jarraikiz
|
bezala
... Hala, Brown jaunak ekintza guztiz ezezagunetan eta baita arbuiagarri zi  tzaizkionetan murgildurik aurkitu zuen bere burua, lehengo bizimodutik aztarren oro gal  tzeraino kasik.
|
|
|
Hala, Brown jaunak ekintza guztiz ezezagunetan eta baita arbuiagarri zi  tzaizkionetan murgildurik aurkitu zuen bere burua, lehengo bizimodutik aztarren oro gal  tzeraino kasik. Goizean footinga egiten zuen, hamabost bat kilometro; egunean zehar ezer berezirik ez zuen egiten, kalean gora eta behera ibili besterik ez, dotore jantzita, oparo diruz, auzo urrunetan, begiak etengabe mugituz, errezelotsu, ikaraz
|
bezala
; lasterka ibiltzen zen kalean, sosegurik gabe, erakusleihoetan inori sorbalda eskaini gabe, metro geltokietan aldaketa ugari zentzugabeak eginez, eta bideo pornoak alokatzen zituen (jakina da zertarako); gauean night club ospetxarrekoak bisitatzen zituen, eta han eskaintzen zitzaionari ez zion muzinik egingo. Bi egun besterik ez zituen behar izan, gainera, konturatzeko hantxe sentitzen zela Brown jauna erosoen ez ezik seguruen ere, bezperan zulo higuingarritzat zituen haietan, eta hantxe etortzen zitzaizkiola bere onera bihotzaren taupadak eta hizketarako gogo zurrunak.
|
|
|
Mundu txiki, urrun baten barnean soilik sentitzen zen babestua, marginaltasuna eta delitua iradoki  tzen zuen atmosfera hartan, hain zuzen ere. Lasai sentitzen zen han, kalean ez
|
bezala
. Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari:
|
|
|
batzuk bere horretan jartzearekin konformatu ziren, bestetzuk mozorroa kentzea agintzen zuten, gizaseme gaizkilea nor zen jakitearren. Eta halaxe sortu ziren berriz ere komeriak zoritxarrez, ezen, nik zuzen antzeman
|
bezala
, hiena hura ez baitzen gizaseme mozorrotu bat, benetako hiena bat baizik. Eta, mozorroa kentzea erabaki zutenean, bada hiena gizajoak alferrikakoak izan zituen giza ahotsa imitatuz bota zituen silaba bakar gero eta larriagoak.
|
|
|
Hain zen dena argia, hain zen jokabide haren sinbologia garbia, non ateratzen nituen ondorioek ez baitzuten ezbai minimoenarentzat zirrikiturik uzten. Eta, hortaz, apurka apurka ene baitan sortzen joan ziren errezeloak, egunek aurrera egin
|
bezala
, gorpuzten joan ziren, indartzen, errealitate bihurtzen. Ezen, kasualitate huts hutsari egotz al zekiokeen Salbatzailea irudikatzen zuen animalia hain gordinki hil izana, eta Satanas irudikatzen zuena, berriz, gugandik gero eta gertuago egotea?
|
|
|
Lagun ziren ala etsai? Makinazioaren engranajearen beste zati txiki bat ziren, ala, neu
|
bezala
, inuxente dohakabe batzuk. Puntu horretan errezeloen haria eten nuen.
|
|
|
Zer, esperientziaren zamak? Zer, Mallarmé adiskideak esan
|
bezala
, liburu guztiak irakurri izanak. Laster batean izan nuen erantzuna mihiaren puntan.
|
|
|
Argi zuriaz lepo, argiaren begiez blai, noizbait utzi zioten hiru aurkezleek paperak eta errepasatzeari. Beti
|
bezala
, Otsotzarmendi jauna izan zen hitza hartu zuena. Hor aritu zen oharkabean baina etengabe errepikatzen zituen auskalo eta auskalo artean (eta noizbehinka batek daki eta zer gerta ere bezalako leloak ere ahoskatuz), baina lasaitasunez hartu zuen hitza oraingoan, kalapita gehiegizkorik gabe, sustu jasan berriaren harra kosk eta kosk ari balitzaio bezala oraindik.
|
|
|
Beti bezala, Otsotzarmendi jauna izan zen hitza hartu zuena. Hor aritu zen oharkabean baina etengabe errepikatzen zituen auskalo eta auskalo artean (eta noizbehinka batek daki eta zer gerta ere bezalako leloak ere ahoskatuz), baina lasaitasunez hartu zuen hitza oraingoan, kalapita gehiegizkorik gabe, sustu jasan berriaren harra kosk eta kosk ari balitzaio
|
bezala
oraindik. Programaren xedeak eta helburuak, eta audientzia mailaren garapen arrakastatsua ordu eta erdiz azaldu ondoren, Ana Morena andrearen aurkezpen aski teatrala egin zuen berriro, zeluloideko izar handi bat aurkezten denean bezalaxe, eskuin besoa neurriz kanpo luzatuz.
|
|
|
Non ikusi nituen nik halako aulkiak? Zertarako zeuzkan erdi ezkutuan
|
bezala
kable edo soka moduko haiek. Eta beste errezelo bat, oraindik areago zihoana:
|
|
|
Egia al zen, beraz, andrearen memoria eidetikoarena? Ala, Deerek susmatu
|
bezala
, inpostore zikin bat zen, bost milioiak kobratzeko, eta bere berezitasun fisikoa konpontzeko, trikimailu hura guztia asmatu zuena. Egiaz al zen gor mutu?
|
|
|
Laster itsutuko zen, baina, begi txuloa. Azken unera arte eutsi zion goiari Ana Morenak, alegia, gor mututasun faltsuari
|
bezala
, baita Deereren galdera gero eta bihurriagoei erantzun ere. Ez zen hortik etorriko galmendirik, ezustearen bidetik baizik.
|
|
|
" Horixe da zuk nahi zenukeena idatzi zuen astiro astiro arbel elektroniko estreinatu berrian, zure emazteak inoiz jan ez dizuna nik jan niezazun, urde alaena!". Jendeak barre egin zuen gogotik berdekeriarekin, eta Otsotzarmendi jaunak baietz
|
bezala
egin zuen buruaz, barre txikiak esku ahurrez ezin ostendurik. Sosegurik galdu gabe jarraitu zuen Ana Morenak azalpenak ematen, beti ere Caterpilar andreari begira:
|
|
|
Bihotzekoak ez baitu dardarizo hori sortzen; are gutxiago oraindik, haragi erre kirats sarkor oro blaitzen duen hori. Nire ustea da arbel elektronikoaren bidez elektrokutatu zutela, hiltzaile gaizto bat
|
bezala
exekutatu zutela, arratoiaren zerak eta lasterraldiak eragin zituen nahaste borrasteak aprobetxatuz. Ez zen goxo joan Deereren azken txantxa zakurra.
|
|
|
Lasaitasuna aginduko zuen Zuzendaritzak. Zinpeko zaindariak ere adiago ikusi ahal izan nituen, ehuntsu bat, zartailuarekin erdi jolasean
|
bezala
, titiriteroen antzera, baina disziplinaren legea ezarriz, ez gehiegizko erakustaldiz, ez; nahikoa izan zuten bi tximino lizun eta errutilo hegatsgorri kantari bat garbitzearekin, bakea egin zedin. Sakrifizioa gure onerako izango zelakoan, bazterrean utzi nituen behingoz nire kontzientzi eragozpen bazterrezinak.
|
|
|
Ez al zen hura dena kartoi harri huts hutsa izango? Garaiari dagokionez ere, bat edo batek esan dezake zehazgabe
|
bezala
nabilela, ez dagoela argi kontagai dudana noiz gertatu zen. Arrazoi puskarik aitortu behar nioke, dudarik ez, galdetzaileari, eta zentzu horretan Inkisizioaren gainean egin nuen aipamena zuzendu behar nuke, oker ulerturen bat bidera dezakeen neurrian; hau da, Inkisizioa aipatu nuen, ez Inkisizioaren garai ilunetan geundelako, ez, une latz hark garai haiek ekarri zizkidalako burura baizik.
|
|
|
Esan
|
bezala
, bada eta barkatuko ahal zait etena luzetxo joan baldin bada, hotz-beroa ez hotz ez bero zen, eta gainean genuen ilunabarra. Etzanarazi zuten halako batean Armando Bonilla Le Corbusier itxurako etzaulki batean, eta Otsotzarmendi jaunak, oharkabean, zortzi bat aldiz errepikatu zuen auskalo hitza.
|
|
|
Tximistaren abiadan jaiki, eta bizi bizi txalotu nituen Armando Bonillaren hitzak. Gortzen hasia zegoenez, ez zituen nire txaloak entzun, eta altxatu
|
bezala
eseri nintzen, lotsagarri samar gelditu ote nintzen sentsazioarekin.
|
|
|
" Bai, dudarik gabe, bel  tza". Deere jauna, baliabide ezkutu batez bultzaturik
|
bezala
, aulkitik altxatu zen, eta imintzio ikusgarriak eginez folio batzuk dantzatu zituen airean: " Beltza.
|
|
|
" Sek  tarik sekta ibiltzea atsegin duzu, agi danez". Armando Bonillak ez zuen aurkezlearen esaldi bihurria ulertu, eta isil isilik gelditu zen azalpen baten zain
|
bezala
.
|
|
|
Hurrengo eszena ongi gogoan dut, ongi gogoan dudan
|
bezala
esaera haren aurretixe egin nuen oldozketa. Interesgarria delakoan, honatx labur labur:
|
|
|
Zenbat izaera, zenbat buru zituen? Bat bakarra ala bi zituen, anfisbenak
|
bezala
–
|
|
|
Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. Nire ustez, hala ere eta uste hau ziurtasun bihurtzea nahi nuke, baina ez dut horretarako arrazoi nahikorik aurkitu, Bonilla jauna gezurretan ari zen, plantak egiten, esan nahian
|
bezala
era guztietara larrutu behar zutenez, itaunketekin eta infamiekin eta gezurrekin txikitu behar zutenez, bada, bai, bidea erraztuko ziela, eta haien odol egarri basatia asetuko ziela denbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo... Nahasi samarrak edo gertatzen bazaizkio irakurleari, barkamenak aurretik, baina oroimenak ahaztuta nahiago dituen gauzekin ez dago eskakizun handiekin ibiltzerik.
|
|
|
Esana dago, bada, harro hasi zela Armando Bonilla aitorpenekin, Deere jaunari apustu egin nahian
|
bezala
, mesfidati. Lehen lehenik esan zuen misiolari joan zela Afrikara, misio hauetan bere espiritu herratua, jipoitua, altxatuko zuen esperantzan.
|
|
|
Armando Bonillarengana hurbildu zen Edurtxo Caterpilar, urrats luzeak zenbatuz
|
bezala
: bat, bi, hiru, lau...
|
|
|
Gogoan dut bozgorailuetatik nire izena lehenengoz aipatu zuten une mixerablea. Ondoezak jota
|
bezala
eseri nintzen urkamendi aulkian, automata baten itxura betean, odolgabetua, eroria, ordurako ni neu ez banintz bezala. Baina ez nengoen urduri, eta aulki hartan esertzearekin batera halako koraje ezkutu batek hartu zituen nire barrenak, dena galdua ikusten duenaren koraje gartsu hil edo bizikoak.
|
|
|
Gogoan dut bozgorailuetatik nire izena lehenengoz aipatu zuten une mixerablea. Ondoezak jota bezala eseri nintzen urkamendi aulkian, automata baten itxura betean, odolgabetua, eroria, ordurako ni neu ez banintz
|
bezala
. Baina ez nengoen urduri, eta aulki hartan esertzearekin batera halako koraje ezkutu batek hartu zituen nire barrenak, dena galdua ikusten duenaren koraje gartsu hil edo bizikoak.
|
|
|
Esan
|
bezala
, Otsotzarmendi jaunaren hitz luze, zalantzatsu eta zehazgabeen ondoren auskalo eta batek daki hitz makuluak errepikatu zituen etengabe azken aurkezpen hartan ere, ia ia beste gauzarik ez esateraino errepikatu ere, Caterpilarri fortunatu zitzaion txanda. Titiak aurreko egunetan baino nabarmen handiagoak zeuzkan.
|
|
|
Puztuta. Nerebetxoek
|
bezala
, goataz puztuta. Irribarretsu hurbildu zitzaidan, mihi gorria kasik ezker gingileraino luzaturik.
|
|
|
Irribarretsu hurbildu zitzaidan, mihi gorria kasik ezker gingileraino luzaturik. Argiak piztu ziren orduan, argi guztiak, eta oinaztarri batek oinaztarri artifizial baina ekologiko batek, dudarik gabe zerua bitan ebaki zuen; gero eztanda egin zuen trumoiak ala lehenago izan zen?, eta danbatekoarekin kili kolo zegoen gargola bat lurrera jausi zen abaila beldurgarrian; baina ez zen mila zatitan txiki txiki egin, gargola mitologiko hura ez zelako harrizkoa, nik errezeloa egin
|
bezala
, kartoi harrizkoa baizik. Beraz, ez zen huraxe eliza gotiko bateko patioa, dena kartoi harri huts hutsa baizik.
|
|
|
Eta arestian esan
|
bezala
, azken atal honetako xehetasunez edota apaingarriez ez dudanez oroimen garbirik, bada ahapaldi hau hasteko esan dezaket une hartantxe euri langarra ari zuela patioa toldo hori erraldoi batez estalita zegoen, hori gorri marrakiko batez hain zuzen ere, zirku baten itxura bete betea ematen ziona, eta abendua zela, adibidez, eta ikusleriaren ehuneko hogeita hamarra ordurako gezurretazkoa zela, hau da... Eta xehetasun txiki hauen ondoren, esan behar dut orduantxe hasi zela benetako borroka.
|
|
|
Inolaz ere noski. Orain, aldiz, dagoeneko nor naizen eta zer naizen badakizularik, errazago ulertuko dituzu nire arrazoibideen aztarnak eta ñabardurak eta zantzuak, eta ulermen horrek, pertsiarren jakinduriak ongi erakutsi
|
bezala
, fruitu ezinago goxoak dastazeko aukera emango dizu.
|
|
|
Panpina, eskultura, txotxongilo, ikusle eta elkarrizketatzaile, nekeak jota
|
bezala
sumatu nituen jendeak oro. Hizketarekin jarraitu nuen, neure buruaren defentsan.
|
|
|
Aitak, ihes egiteko eta, eraku  tsi zigun hitz salbagarria. Edurtxo izan zen lehena mozorroak eta eranzten; gero, Patxi zutitu zen; azkenik, beti
|
bezala
, Julen. Eskua emanik, soraio, poliki poliki, nigana hurbildu ziren.
|
|
|
Une batez ez nora eta ez hara ibili ziren hiru aurkezleak, ondoezak jota
|
bezala
, jitoan. Gauzak ez zeuden txantxetarako, eta, zuzendaritzaren erabakiz, argiak iluntzen joan ziren apurka apurka.
|
|
|
Zer esan behar nien, gainera? Mozorroak ezkutuan
|
bezala
elkar trukatzen zituztela. Beti, beti, araudi sekretu baina antzeman erraz bati jarraituz egiten zirela trukaketak, eta ez, Ana Morenak arbelean arinkeriaz idatzi bezala, inolako ordenurik gabe?
|
|
|
Mozorroak ezkutuan bezala elkar trukatzen zituztela? Beti, beti, araudi sekretu baina antzeman erraz bati jarraituz egiten zirela trukaketak, eta ez, Ana Morenak arbelean arinkeriaz idatzi
|
bezala
, inolako ordenurik gabe. Animaliarik txikienak, fisikoki ahulenak zirenak akabatu egiten zituztela, inpudikoki, eta zinpeko zaintzaile zolien baimen isilekoarekin?
|
|
|
Ez nuen ezaguna. Harritzarra, totem bat
|
bezala
, ikur megalitiko baten antzera, zut. Izango zituen berrehunen bat kilo edo hirurogei arroa, halako zer edo zer. Garaiko errekorra.
|
|
|
Oinak alferrik
|
bezela
darabiltza, noraezean, bideko hauts eta neke ugariek zentzumenak nahasiko bailizkien. Gau itxia da, desolazioz lurrindua, laiotza; inor ez dabil kalean, inork ez dizkio hitz politekin belarriak goxatuko.
|
|
|
...aren laudorio zintzo haren ondoren, harmaila gotikoetan zeuden ikusle elefantez mozorrotuek zein bene benetako elefanteek, tronpak zerurantz ezin ikusgarriago altxaturik, blues espiritual bat jo zuten, eta gainerakoak txaloen bidez eraman genuen doinu bihozkor haren konpasa, eta hainbat metxero eta poxpolo ere ikusi ahal izan nituen piztuta, ordurako gainean genuen ilunsenti hauskara argitu nahian
|
bezala
, argi gorri txiki bat hemen, bestea harantzaxeago, halako errosario dizdizari bat osatuz bezala. Amaitu zen ereserkia, hustu ziren gure belarriak, joan ziren itzaltzen poliki poliki, eta lanturu isil batean, su koloretsuak, eta bat batean hotza sentitu genuen guztiok biho  tzean, hotz gordin adieraztezin bat, ukiezina, hilkutxetako hotza bezalakoa.
|
|
|
...bene benetako elefanteek, tronpak zerurantz ezin ikusgarriago altxaturik, blues espiritual bat jo zuten, eta gainerakoak txaloen bidez eraman genuen doinu bihozkor haren konpasa, eta hainbat metxero eta poxpolo ere ikusi ahal izan nituen piztuta, ordurako gainean genuen ilunsenti hauskara argitu nahian bezala, argi gorri txiki bat hemen, bestea harantzaxeago, halako errosario dizdizari bat osatuz
|
bezala
. Amaitu zen ereserkia, hustu ziren gure belarriak, joan ziren itzaltzen poliki poliki, eta lanturu isil batean, su koloretsuak, eta bat batean hotza sentitu genuen guztiok biho  tzean, hotz gordin adieraztezin bat, ukiezina, hilkutxetako hotza bezalakoa.
|
|
|
esan zidan, besterik ez; egia da Frantziskok ongi ezagutzen zuela Kandidoren nireganako grina txarra; bera nuen kasu askotan lekuko; baina zaila zen Frantzisko bezalako batentzat, halako une estu batean norbaitek zume astinduak merezi zituela aitor  tzea. Haren ahotsaren azken dardara nire belarrietan itzali zenean bakarrik estimatu nituen behar
|
bezala
Frantziskoren hitzak. Esker on bihurtu zitzaidan une hartan Frantziskorenganako nuen gupida tamalgarria.
|
|
|
Emakume talde baten aldamenean zeuden Edurne eta marinel bat
|
bezala
jantzitako mutila, eserita. Zitekeena, mutil hura arran  tzaleren bat izatea, baina haren aurpegi zuriak ez zuen eguzkiaren edo itsas haizearen seinale agerikorik.
|
|
|
Pentsatu bezain azkar hiltzen zitzaizkidan nire mehatxu guztiak. Inguratzen ari nin  tzaiola, pilota bat
|
bezala
biribiltzen zitzaidala iruditu zitzaidan.
|
|
|
Laztan batean
|
bezala
irekitzen nuen ahoa, jendeak zerbait pentsa zezan. Batzuk barrez hasi ziren; ulertzen zuten zerbait, inondik ere.
|