|
2000
|
|
|
EuskalHerria bere osotasunean gai zehatz batzuen inguruan soilik da erreferentzia eremugarrantzitsua: euskara, eguraldia/ trafikoa eta, neurri txikiagoan, politikaren inguruan.Beraz, egunkarientzat Euskal Herria, osotasun
|
bezala
ulerturik, ezer baino lehenagoegitate linguistikoa da, bai eta geografikoa eta, neurri apalago batean, egitate politikoaere. Azken ikuspegi honek (Euskal Herria osotasun politiko gisa) hartzen duen pisuak, dena den, erabat banatzen ditu egunkari abertzaleak eta erregionalistak.
|
|
|
1). Konduktismo erradikala? izenekoparadigman, kognizioari buruz norbanako portaerazko historia edo esperientziabezala bakarrik mintza daiteke, portaerak kanpoan dauden estimuluei buruzkoerantzunak
|
bezala
ulertuz; horregatik, kognizioa norbanakotik kanpo gelditzenden zerbait da, nahiz eta norbanakoengan eragin zuzena izan. Baina hizkuntzazkoportaerak dauden neurrian eta, gainera, portaera mota hauek kuantitatiboki etakualitatiboki garrantzitsuenak direlako, teoria honen oinarrian ere hizkuntza dago.Teoria honetako irudia honako hau izan daiteke:
|
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar
|
bezala
ulertzeko, eta Eiderren inguruan gertatutako pasadizo hura Eider ez zen beste norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
|
" Aingura bota dut Arratsaldean/ Oina ezarri dut Udazkenean." Iruditeria mailako lorpenok, alabaina, ez zuten poeta errazkerian mugatu. Orixek aholkatu moduan beti goragoko asmoz, bere poemek gero eta distira partzial gutiago dute, metafora baliabide tekniko
|
bezala
ulertzetik poema bera metafora handi bat bezala lantzera jo baitzuen, amonaren heriotzaren trataerak, adibidez, frogatzen duen bezala: " Biotzean min dut" eresitik" Asaba zarren baratza" eta are" Euskal Pizkundea" poema sinbolikoetara dagoen aldeak adierazten du poetaren eboluzioa.
|
|
2001
|
|
|
Liberalek Urnieta kiskali zutenekoa gogora ekarriz hasten du Mikel Atxagak bere ibilbidea, eta harrez geroztik herri horretan euskalgintzan gehien nabarmendu diren urnietar zein urnietartuen izenak biltzen ditu eta haien lanen berri eman. Mikel Atxagak dio, etorkinen uholdeak eta bat bateko hazkundeak gehiegi aldatu dutela Urnieta, gaurko gazteek haren izaera eta bilakaera behar
|
bezala
ulertzeko. Eta bereziki horiexek herria hobeto ezagutu eta gehiago maita dezaten saiatu da" Gure Urnieta" n argibideak eta ereduak eskaintzen.
|
|
|
Bi nobela hauetan narratzailearen BEGIRADAk (Iser en ildotik," testu estrategia"
|
bezala
ulertua eta ez adiera tekniko hutsean) fragmentarioki istorio desberdinak kontatzen dizkigu, kontatu baino gehiago azaldu.
|
|
|
Horretarako aginduak alde batera utzi, eta iradokizunakegin ditu. Ikasleak iradokizuna bere horretan hartzea lortu du, arriskutsua izan baitaiteke ikasleak agindu
|
bezala
ulertzea. Aholkulariak beremezuak moldatzen jakin du, hori gerta ez dadin.
|
|
|
Bariantzaren %30.4a azaltzen duen 1 FAKTOREAn orientazio integratiboari dagozkion itemak taldekatzen dira (p= 0.87): euskaldunak eta beren bizitzeko modua hobeto ulertzeko nahia, euskal kulturako ekintzetan parte hartzekonahia, euskaldunek gizartean dituzten arazoak ulertzeko desioa, euskal kulturaezagutu eta baloratzeko nahia, euskaldun sentitu nahia, ideia berriak eta ikuspuntuzabalagoak izatea,, hori beste kultura batzuekiko zabaltzea
|
bezala
ulertzen dugularik?, euskaldunekin komunikatu nahia eta horien artean lagun berriak egin nahiizatea, euskal komunitateko kide bihurtzea eta euskaldunen artean erosoago sentitzea. Faktore hori saturatzen duen azken itemetako bat interes pertsonalagoekinloturik agertzen da:
|
|
|
1) diziplinarteko ikuspegia jarraitzen dela, ikusmira diziplinanitza gaindituta, batez ere hizkuntzarekiko soziologia eta psikologia sozialaren ikuspegiak integratuz; modu horretan, elkarrekikotasuna indartzenda; 2) aldagai mota nagusiak bereizterakoan, batez ere mota hauek azpimarratzea: a) objektiboki gizartean gertatzen den ukipen egoerari buruzkoak; b) objektibokigertatzen diren aldagaiak gizabanakoek nola barneratzen dituzten, edo sozializazioarekin lotzen direnak; c) sozializazioaren ondoren gizabanakoek nolako prozesuak bizitzen dituzten (batez ere prozesu psikosozialak kontuan hartuz) azaltzea; d) gizabanakoek izango dituzten portaerak; 3) aldagai mota hauen artean gertatzenden lotura adieraztea, eta aplikazio maila ezberdinen arteko artikulazioa enpirikokiziurtatzea (Doise, 1982) eta inklusio bilakaera (Azurmendi, 1997) halako linealtasun kausalaren bidea proposatuz: aplikazio maila zabalenetatik hasita maila partikularrentzako bideari jarraituz ulertzea; 4) modu horretan, gizabanakoen portaerak, aplikazio maila partikularrena kontsideratuz?, beste aldagai moten artekoondorioak izango dira, hala portaerak testuingurualki ematen diren prozesuen arteko eta bitarteko emaitzak
|
bezala
ulertuz, psikologian eta psikologia sozialeanohikoa den bezala; 5) portaeren artean sartzen dira, ez bakarrik 2Hren jabekuntza, baita 2Hren erabilera, edo hizkuntzaren eta kulturaren arteko portaerak ere; 6) feedback moduko bukle bat irekitzen da, gizabanakoaren portaeratik hasi eta prozesu psikosozialeranzko bidea jarraituz, hala, bilakaerak eta aldakuntzak esplikatzeko ere bidea irekiz; 7) proz...
|
|
|
Horrela, hizkuntzaofizialak ikasteko arrazoiak arras desberdinak dira, atzerriko hizkuntzarenjabekuntzan agertzen diren orientazioen arabera. Kanadan, anglofonoek etafrankofonoek frantsesa edo ingelesa (hizkuntza ofizialak) ikasteko orientazioen desberdintasunak lirateke espero gure testuinguruan, taldegutxiagotuaren hizkuntza
|
bezala
ulertzen dutelako ikaskuntza.
|
|
|
Ezagutza, hizkuntza honen funtzionamenduaulertzeko prozesu eta gaitasun bezala azaltzen du. Eta erabilpena, komunitateakmomentu historiko konkretu batean dituen edozein hizkuntz funtziotan hizkuntzahorren erabilpen efektiboa egitea
|
bezala
ulertzen du.
|
|
|
Horretarako, bizitasun etnolinguistiko subjektiboa, sinesmen sistema?
|
bezala
ulertu zuten, ondoko bereizketahauek eginez: 1) kontaktuan dauden bi talde etnolinguistikoen arteko bizitasunerlatiboaren egungo egoerari buruzko, sinesmen orokorrak?, SVQaren arabera; 2) gertatu lukeenari buruzko, sinesmen normatiboak?; 3) gizabanakobakoitzak gertatzen denari buruz uste dueneko, sinesmen pertsonalak?; 4), helburuen araberako sinesmenak?, bakoitzak gertatzea nahiko lukeena.
|
|
|
(319 or.) Horrela, hainbat autorek proposaturiko ideiak (Gardner eta Clement, 1990; Clement eta Noels, 1996) enpirikokifrogatzen ditu Arratibelek. Zentzu horretan, Arratibelen lana, hemen esku arteandaukagun lan honen aurrekari teoriko enpiriko
|
bezala
uler daiteke.
|
|
|
Hala ere, ISTak IPTren ezaugarri batzuk mantentzen ditu: 1) Gizabanakoen nortasunean daukan eragina, 2) Identitatearen sormeneangertatzen diren konparazio prozesuak, 3) Identitatearen funtzionamenduaren izaera erlazionala eta elkarmenpekoa. Azkeneko urte hauetan, autorebatzuk (Echevama, 1991; Lorenzi Cioldi eta Doise, 1996) identitatepertsonala eta soziala integratzen saiatu dira, elementu horiek pertsonenidentitate bakar baten alderdi ezberdin
|
bezala
ulertuz. Deschamps eta Devos ek (1996), adibidez,. Taldearteko ezberdintasunen bariazio konkomitantearen edo kobariazioaren eredua?
|
|
|
1 Mintzairaren ebaluazioa behar
|
bezala
ulertzeko, garrantzi handia ematendiote testuinguruari. Horrela, soziolinguistikaren tradizioan azpimarratzenden bezala, testuinguruak arau sozialak definitzen ditu; azkeneko horiekmintzairaren ebaluazioa baldintzatzen dute, erabilera egokienak zeintzukdiren adieraziz.
|
|
|
Neroni ere erraza ez delakoan nago, baina ez da erraza, batik bat, herri kutsua duen aldetik. Herri bertsoak ez ditu behar
|
bezala
ulertuko, Xenpelar lekuko, euskaldun garbia ez denak, diotenak adina ardura baitu isilik uzten dutenak.
|
|
|
Lafitte ren artikulu hau behar
|
bezala
ulertzeko, zenbait argibide dira beharrezk o7 Hark 1941eko maiatzare n
|
|
|
Ahalgarria esperientziaren baldintza formaletara egokitzen dena da. Ekarpen berria da hau ere maila honetan, zeren ordura arteko razionalismoak, Leibnizek, ahalgarria kontraesanik ez duena
|
bezala
ulertzen du; baina hau ez da nahikoa izango Kantentzat. Logika formalaren legeekin bat egiteaz gain, hots, kontraesanik ez barnebiltzeaz gain, ahalgarri denak sentimenaren eta adimenaren baldintzekin bat egin ahal izan behar du.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Kantek ez du etsi nahi eta egoera hori ondoren etorriko den eraldaketa eta argipen baten zeinu
|
bezala
ulertzen du. Hori lortzeko, dei bat egiten dio arrazoimenari" geratzen den bide bakarra" har dezan eta bere zeregin zailenari ekin diezaion, hots, etsipena gainditu eta espekulazio hutsalak alde batera utziz bere buruaren ezagutzari ekin diezaion.
|
|
|
Horrela, subjektua arima sinple eta identitateduna balitz bezala, izadia agerpen amaigabeez osatuko balitz bezala eta, azkenik, agerpen orok oinarri bat eta bakarra izango balute
|
bezala
ulertu behar dira. Bestalde, esperientziaren mailan dagoen ezer ez dugu hartu behar azken oinarri gisa.
|
|
|
Kanten ezagutzaren teoria, beraz, ekimenaren filosofia oso baten atal
|
bezala
ulertu behar da. Kantek subjektu moderno dinamikoaren ekimen gaitasuna jartzen du bere Filosofiaren oinarrian.
|
|
2002
|
|
|
Behin honaino iritsiak, agian euskaraz ez zitzaiela behar
|
bezala
ulertu eta, gaztelerazko azalpena jartzen zuten: " Se dara entrada a la h intervocalica en los casos explicitamente indicados por la Academia, es decir, en ruptura de diptongo aho, ohe, ehun".
|
|
|
Injustizia konkretu batzuk gauzatzen ari direla sumatzen dut nik ez hainbeste legearen errebelazio hertsian, baizik politiken aplikazioan, orduan dinamika hauek handituz joango direla ere hautematen dut. Horrek, agian, guk desobedientzia zibila
|
bezala
ulertzen dugunaren garapena ekarriko du.
|
|
|
zibila eta ez biolentoa. Biolentoa, militarrarekiko oposizioan
|
bezala
ulertua. Desobedientzia inposizio eta injustizia baten aurkako ekimen baketsua da, baina modu indibidual edo kolektiboan nola garatu behar den birdefinitu beharra dago.
|
|
|
helburuz testu batzuen baliabide literarioak eta eurek baldintzatzen dituzten irakurketak aztertzen dituena. Zuek esandakoari jarraituz, kritika irakurketa ariketa sinpleena
|
bezala
ulertzen bada, ariketa hermeneutiko gisara, hartara, edozer izan daiteke kritika.
|
|
|
\ Bi. Bizindarra, euskal hizkuntza komunitatea edo euskararen gorputzaren osasuna
|
bezala
uler dezakegu.
|
|
|
Egoera ezin osasuntsuagoa duen euskal hizkuntza komunitateak puntu kopuru maximo bat lortzeko aukera du. Emaitzak beraz, euskal hizkuntza komunitateak lor zitzakeen puntu kopuru maximoarekiko lorturiko puntu kopuruak suposatzen duen portzentajea
|
bezala
ulertu behar dira.
|
|
|
Nire ustez, behar
|
bezala
ulertua izan ez zen film bat izan zen «Perdita Durango»ren hurrengoa: «Muertos de Risa».
|
|
|
Askok historian indarrean izan ziren eskuduntzak
|
bezala
ulertzen dituzte. Nik, berriz, eskubide historiko horiek ebolutiboak eta aldakorrak bezala ulertzen ditut.
|
|
|
Askok historian indarrean izan ziren eskuduntzak bezala ulertzen dituzte. Nik, berriz, eskubide historiko horiek ebolutiboak eta aldakorrak
|
bezala
ulertzen ditut. Niretzat oinarrizko hiru izendapen komun daude:
|
|
|
Informazioa, ondasunak eta pertsonak garraiatzen dituzten sistemak funtsezkoak dira erregio baten garapen ekonomikoa behar
|
bezala
ulertzeko. Atal honetangarraioko azpiegitura sareaz jardungo dugu, alegia, sare fisikoak (kapital fisikoko inbertsioak termino ekonomikoetan) aztertuko ditugu?, zeintzuek, erregio jakinbati barne kohesioa emateaz gain, beste erregio eta espazioekiko oinarrizko kanpo loturak osatzen dituzten.
|
|
|
9 Lan horretan aipatutako gaiaren bilakaera bat jorratzen da bertan hainbat autorek eta eskolak izan dituzten jarrerak landuz. Aipatzekoak izango dira Pizzorno ren eta Melucciren ekarpenak bai politika bai nortasuna etengabeko prozesu
|
bezala
ulertu behar direla argudiatzeko. Bestalde, Melucci k bere lanean, nortasunaren eraikuntza?
|
|
|
Ordezkapenaren ideia garrantzitsua da komunikazioaren funtsa eta oinarria behar
|
bezala
ulertzeko. Sarritan pentsatu dugu izena duena egon badagoela, ikusten duguna egon badagoela, edo entzuten duguna egon badagoela.
|
|
|
Zailtasuna, halere, ez da arr azoi nahikorik erronkari muzin egiteko. Osterantzean, zilegi izango da euskararen errealitatea bakoitzak nahi duen
|
bezala
ulertzea.
|
|
|
Aurkezpen itxurako mugimenduak egin zituen aurrena, besteari eskua eskaintzearekin batera. Bisitaren nondik norakoa behar
|
bezala
ulertu bitarteko keinukera nahasiaz aritu zen entrenatzailea tarte batez, harik eta burua zurezko pareta mehe batzuez bereizitako bulego antzeko baterako bidea adierazi zuen arte. Barruan gabardina aulkiaren adarretan kokatu zuen Santosek.
|
|
2003
|
|
|
Beste kontu bat da, eta orain ezker abertzaleaz ari naiz bereziki, ez garela gai izan gizarteari alternatiba sinesgarriago bat eskaintzeko. Horrez gain, ezker abertzalearen proposamenak eta planteamenduak batzuetan kanpotik etorritako zerbait
|
bezala
ulertu dira agian. Asko aurreratzen ari gara ikuspegi horiekiko baina oraindik asko daukagu konpontzeko.
|
|
|
Bestalde, jakobinismoa formulazio historiko bat
|
bezala
ulertu behar da, hainbat iturri historiko elkarganatu ziren orduan. Frantziako Estatuak une ezin hobeagoa aurkitu zuen:
|
|
|
Horrek Inperioaren zentzua bizirik dagoela erakusten digu. Hortaz, 1958ko Konstituzioa Inperialismoaren ondoko etapa moderno bat da, egokipen historiko bat
|
bezala
ulertu behar dena.
|
|
|
K. GOROSTIAGA. Haatik, estatua botere publiko
|
bezala
ulertu behar dugu. Monetarik ez dago, diplomazia eta defentsa ere desagertuko dira, eta nahiz tirabirak izan, ekonomiarena ere desagertuko da.
|
|
|
Zoritxarrez, frantsesek botere publiko delakoa beti ulertzen dute alderantziz, estatuari dagokion egiteko soil bezala. Guk, euskaldunok aldiz, botere publikoa herriarengandik hurbil dagoen botere
|
bezala
ulertzen dugu. Hegoaldean bi autonomia erkidego ditugu eta zer nolako botere publikoa nahi dugun frogatzen ari gara.
|
|
|
Betiko baserri mundu hura desagertzen ari zaigu, eta harekin batera, bere kultura. Eta antzinako herrien, eta zehazki euskaldunen, kolorearen mundua behar
|
bezala
ulertzeko, iraganean murgildu beharra dago eta aurreiritziak baztertu.
|
|
|
Gaur egungo Euskal Herrian ere, gure artean koloreen erabilera sinbolikoa Mendebaldeko ikuspuntutik erabiltzeko joera jada oso zabaldurik dago. Adibidez, beltza nagusiki gauza txarra
|
bezala
ulertzen dugu oro har, euskal mentalitatean hori ez dela beti horrela izan kontuan hartu gabe. " Lana beltz egitea, kasu, lana serio egitea da.
|
|
|
F. G. Eskubideak arrazoizkoak izatekotan, elkarrekiko behartzen gaituzten zorrak
|
bezala
ulertu genituzke. Zor horiek, edukiz eta formaz, historikoki geureganatu ditugu, baina ez dute askorik balio, erabaki etiko sendoan sustraitu gabe.
|
|
|
1917 eta 1921 bitarteko artea ulertu ahal izateko, garaiko artista horiek, ezkerrekoak hain zuzen ere, euren burua nola ikusten zuten ulertu beharra dago. Errusiar iraultza, iraultza propio
|
bezala
ulertu zuten, hau da, euren iraultza artistikoa izango balitz bezala. Eurek sortzen ari ziren arte berri horretan, kalean eta ideologian sortzen ari zen egoera eta pentsaera berriaren isla ikusten zuten.
|
|
|
Artean jazotako aldaketa hau, eta honekin eskuratuko zuen garrantzia, garai horretan kulturak izan zuen zabalkunde izugarriari esker uler daiteke soilik. Errusiaren historian lehenengo aldiz, artea, herri osoaren mobilizaziorako eta kontzientziaziorako tresnarik baliagarriena
|
bezala
ulertuko zelako. Horrela arteak funtzio guztiz praktikoa bereganatu zuen.
|
|
|
Eraso berri hau Euskal Herria eta euskararen aurkako eraso bortiz
|
bezala
ulertu beharra dago. Ez baita eraso isolatu bat.
|
|
|
Iraultza mitikoaren ondoren, XIX. mendeko literatura frantsesa" iraultzaz" beterik dago (gero pintura egongo den bezala) Lehen Mundu Gerra arte, eta aitzinean Hugo doa banderari. Iraultza literarioa berak iraultza sozial eta politiko
|
bezala
ulertzen du, horien osagarria, Hernaniren bataila eta garaitiaz jardut erakoan geroago juzgatuko duenez (piska bat bere buruarenaldera, memoriak beti izaten diren eran). Iraultza literarioaz azkenbetiko ezabatua izango da Erregimen Zaharra.
|
|
|
Elebitasuna hautatzekotan, nolakoa? Hizkuntz funtzio guztietan edo diglosia
|
bezala
ulertu ohi dena, hau da, hizkuntza bakoitzak bere funtzio eremu bereiztuarekin. Elebakartasuna (edo elebitasuna/ diglosia) eskualde guzti guztietan edo lekuan lekuko egoera propioa?
|
|
2004
|
|
|
Poesiaz dugun iritziaren arabera! Poesia edertasun ekintza
|
bezala
ulertzen badugu, naturari buruzko liluraz eta hitz arraroaz idatzitako poesia bezala, nirea horren kontrakoa da, antipoetikoa da. Adibidez, Gabriel Arestiren poesiarekin alderatzen badugu, ez.
|
|
|
Politikarien ahoetan esperantza edo ausardia hitzak entzuten dira. Erretorikako hitzak
|
bezala
ulertu behar dira?
|
|
|
Egile eskubideak sorkuntza artistikoak babesteko eta autoreei beren lanagatik diru ordain bat emateko sortu ziren, duela bost edo sei mende. Antzina ez zegoen sortzailerik, Altamira edo Lascaux kobetako marrazkiak esaterako, kolektibo baten lanaren emaitza
|
bezala
ulertzen ditugu, ez autore jakin baten sorkuntza gisa. XV. mendean ordea, Gutenberg-en inprentak iraultza ekarri zuen bizitzaren arlo askotara, besteak beste, legearen esparrura.
|
|
|
Mitoa, ametsa, utopia al da nortasun kolektiboa osatzea? Oinarririk gabeko utopia
|
bezala
ulertzen badugu gure artekoak ez du balio. Baina gure oinarrian, gure sakonean, ezaugarri komun asko dugu.
|
|
|
Zenbait ideologia eta filosofia politiko, adibidez, azken hutsune hori betetzen ahalegintzen dira, giza bizitza balio sistema koherente batean kokatuz, baina euren zereginak kale egiten du galdera traszendente baten aurrean. Edozein modutan ere, Eliza nagusien eta ideologia politikoen hutsegite
|
bezala
ulertu behar da gizarte modernoetan ugaritu diren erlijio exotikoen hedapena, adibidez, mota askotako terapia psikologikoen bitartez.
|
|
|
Beraz, euskal zinema, industria
|
bezala
ulertuta, 80ko hamarkadan jaio zen. Euskaldunen eta zinemaren arteko harremana, ordea, ez da atzo goizekoa.
|
|
|
Gakoak kanpoan daude. Bestea da konfiatzeko modukoa, guregandik kanpo dagoena, modernotasuna, edo beste edozer gauza, abiadura handiko tren bat
|
bezala
ulertuta?. 125
|
|
|
–1) Agian, irredentismo itsuaren ordez, kulturbitasunaren planteamendua egin beharrean gaude, ondorio guztiekin. Edo bestela esan, irredentismoa
|
bezala
ulertu. 2) Hizkuntzaren normalizazioa ez da besterik gabe, erabat eta lor daitekeen helburua.
|
|
|
Fabrika gune mixtoa zen, gizon emakumeak elkarrekin harremanetan jartzeko aukera ematen zuen. Garaiko morala, eta emakumeen otzantasun, kastitate, ideiak kontutan izaten baditugu fabrika «arrisku» gune
|
bezala
uler zitekeen. Bestalde gogoan izan behar da fabrika esparru publikoa zela, eta gainera fabrikan lan egiten zuen emakumeak produkzio sisteman parte hartzen zuela.
|
|
|
Kritika askok argazki arriskutsuak zirela uste zuen. Arthur Rothstein en argazki batek (ikus 10 irudia) eztabaidak sortu zituen erakusketa batean eta heriotzari dei bat
|
bezala
uler zitekeela seinalatu zen. Metafora desberdinak ikusteko ondorengo adibideak egokiak izan daitezke:
|
|
|
Lehen esan dugu autoeraketaren kolore gamaren muturrik gorrienean, edoohiko begiratuan ikusi ere egiten ez den frekuentzia infragorrian oraindik?, autoeraketa paradigma oso
|
bezala
ulertuko genukeela: maila txikiko antolaketatik hasirik gizarte proiekturainoko eredua.
|
|
|
Autonomia eta erabakimenari lotutako eraketa
|
bezala
ulertuta, autoeraketakontzeptua dugu zabalena aurrizki bereko beste hainbat kontzepturen artean, etahauek hartzen ditu bere baitan: eraketa horrek autoarauketa prozesuak barnehartzen ditu, autoantolaketatik abiatzen da, autokudeaketa eskatzen du etengabe, autogobernu edo autodeterminazio pertsonal eta kolektiboa du ipar.
|
|
|
Kolore gamaren muturrik gorrienean (edo infragorrian, oraindik?), autoeraketa paradigma oso
|
bezala
ulertuko genuke: maila txikiko antolaketatik hasirikgizarte proiekturainoko eredua.
|
|
|
Izatez, Arizmendiarrietak, bai lankidetza, bai sindikalgintza, xede berberaduten bi bide
|
bezala
ulertzen ditu. Bakoitzaren ekimena desberdina den arren, modu paraleloan gauzatzen dira (Arizmendiarrieta 1967).
|
|
|
Oinarrizko zuzenbidea Gainera, adierazi zuen elementu horrekin lotutako gatazkak areagotzen ari direla munduko 70 lekutan, NBEk berriki egindako txosten baten arabera. Haren iritziz, egoera horren jatorria da ura “propietate bat eta kontsumo produktu bat
|
bezala
ulertzen dela, bizitzaren oinarri gisa eskubide gisa aitortu litzatekeenean”. Kutukdjian en arabera, arazoak konpontzeko lehen urratsa NBEk ofizialki onartzea izango litzateke ur garbia eta edangarria edukitzeko eskubidea, oinarrizko giza eskubide gisa, horrela ondasun publiko bihurtuko litzatekeelako eta kontsumo produktu izateari utziko liokeelako.
|
|
|
kanpotik datorren batek herri haien esku bitartekoak uztea edo bertakoek eskuratzea, sortzea eta garatzea. Kanpotik datorrenak, borondate onenarekin badabil ere, ez du kultura txikiari dagokion berezkotasuna behar
|
bezala
ulertuko; bertakoak, ezinbestean, zuzendu behar izango du ahalegina, berriro ere lehen bezain antzua edota kolonizatzailea izatea nahi ez bada behintzat. Aspaldidanik teorizaturiko" kolonizatuaren begirada" litzateke helburua.
|
|
|
Zentzu horretan, Eusko Jaurlaritzak ikus entzunezkoen industriari buruzko liburu zuria egin duenean, nik uste dut ez dela behar
|
bezala
ulertu euskal zinemaren afera. Ikusentzunezkoen barruan azpiatal batean sartu da, eta euskal zinema ez da azpiatal bat, baizik eta guk zinema ikusteko daukagun begirada.
|
|
|
Azpimarratu behar dugu, atzera ere, Descartesek Jainkoaz jardutean bere arrazoinamenduaren une honetan konnotazio erlijiosoez erantzitako Jainko bati buruz diharduela, hastapen logiko
|
bezala
ulertu behar den ideia batez, alegia. Alde batera utzi dituela fedezko kontuak eta, neurri horretan, baita fede hutsaren kontua litzatekeen Jainkoa ere.
|
|
|
Azken batean, hemen onartzen da arrazoimenaren bide deduktiboan badagoela gela ilun bat, oztopo bat, ulertu ezinezko jauzi bat, eta ez azaleko arazo batean, sakonekoan baino. Kontuan izan behar dugu perfekzioaren ideiak leku zentrala betetzen duela Descartesen pentsamenduan, ez bakarrik existentzia osotasun perfektu baten modura bururatzen duelako, baizik eta, baita ere, bere kate deduktiboa azkenean zerbait borobila, betea
|
bezala
ulertzen duelako, eta era honetara kate horren erpinean ezagutu ezinezko determinazio bat, Jainkoa, aurkituko litzatekeelako.
|
|
|
Hori guztia dela eta, Platonen argudio horren jarraitasun
|
bezala
uler dezakegu Descartesek pasartetxo horretan dioskuna ezbairik gabe. Alabaina, ez da bera ondo jabetzen argudio horrek hedaduraz hitz egiteko orduan erakusten duen ahultasunaz, bere metodoaren marko estura mugatu gura izanez gero bereziki.
|
|
|
Modu estuan ulertuko bagenu, argitasunaren eta bakuntasunaren aldarrikapen horrek arrazoimenaren adiera jakin bat biltzen du, bera ikuspegi matematiko formal hutsera murrizten duena. Ikuspegi honetatik arrazoimena ingurunetik erabat banandua
|
bezala
ulertu litzateke; ez lukete inolako eraginik izango bere jaiotzan eta garapenean ez baldintzatzaile materialek ezta gizartekoek ere. Arrazoimena ez litzateke gizarte eta kultur ingurunearekin harreman dinamiko batean eraikitzen den zerbait izango, gehiago izango litzateke gizakioi aurrez emandako ahalmen baten berezko garapena, erabatekoa eta aldaezina.
|
|
|
Existitzen diren izaki guztien oinarria atomo material ugarien konbinaketan letzake, eta, horrela, askotarikotasuna litzateke izaki guztien jatorria. Errealitatearen oinarrizko osagarriak materialak izanik, arrazoimena errealitate material horren ondoko
|
bezala
ulertu litzateke; Descartesen asmoa, ostera, lehentasuna arrazoimenari ematea litzateke.
|
|
|
Bistakoa zen hizketan ari zela, oso ahots zakarrez gainera, baina taxurik ez nion hartzen, ezinezkoa zitzaidan zer esaten ari zen jakitea. Zeharo harrituta nengoen, zer ote zen hura, zergatik ez ote nion gizon hari Setatsuari
|
bezala
ulertzen. Jakina, umea izan eta artean ez jakin munduan hizkuntza desberdin asko zeudenik.
|
|
2005
|
|
|
Zer da, baina, Euskal Unibertsitatea? Ezagun da aurretik euskal hori daramaten kontzeptu guztiek buruhauste ugari eragin ohi dutela, batzuek Euskal Herriko
|
bezala
ulertzen dutelako eta, beste batzuek, berriz, euskarari zuzen zuzenean lotzen dutelako. Nire ustez, Euskal Unibertsitate batean pentsatzen hasi zenean, eta ordutik aurrera urte askoan, euskal horren barruan alde biak batzen ziren:
|
|
|
Bi ohar. Batetik, diozu herri xumeak ez duela tresnarik hau behar
|
bezala
ulertzeko. Nik uste gaur egun sistema politiko guztiak hainbeste konplikatu dira, horietako bat bera ere ez dela herri xumeak ulertzeko modukoa.
|
|
|
Niretzat ezin da festaz jardun, munduaren antzerki izaeraz eta giza existentziaz bere osotasunean jardun gabe. Festa lan denboraren kontraproposamen
|
bezala
ulertu behar da. Festa, giza existentziaren hainbat aspekturekin gertatzen den bezala, ez da erraza definitzen.
|
|
|
Historia de una pancarta gatazka baten azalpena
|
bezala
ulertu izan dugu. Auziaren funtsa gogoratuko al zeniguke?
|
|
|
Eliza ez da zeruan gora, itzea bezain zuzen doan telefono haga buluzi bat iduria, bainan adarrak zabal dauzkan gaztainondo ederra. Biblia ez zuten guk
|
bezala
ulertzen duela zenbait mende. Garai beretan ez dute denek berdin konprenitu eta gaur egun ere batzuek ala besteek ez ditugu gaztainondo horrek eman gaztainbihi berak jaten.
|
|
|
A. Berdintasuna printzipio
|
bezala
ulertuta. Berdintasuna printzipiotzathartuta, berdintasunak legalitate osoa informatu behar duela suposatzen du.
|
|
|
Ondorioz, berdintasuna eskubide
|
bezala
ulertzeak suposatzen du esparru orotan eta eskumen ororen egikaritzan berdintasuna kontuan hartu beharra, eskubidehonek izan ditzakeen adierazpide oro kontuan hartuz. Horrela,. BerdintasunaAlardean?
|
|
|
Berdintasun eskubidearen zanpaketaren aurrean aurkituko gara, egoera diskriminatzaile baten aurrean aurkituko gara, tratu ezberdinaren arrazoia, esklusibokiedota arrazoi nagusi bezala, desberdintasun sexualean oinarritzen denean. ...un printzipioa urratzeko hainbat arrazoi daude, hamaika izan daitezke berdintasun eskubidearen aurkako jarrerak eta egoerak, baina arestian aipatutako artikuluetan espresuki jasotako arrazoietako bat sexu arrazoia izatea, hau da, KEren 14.artikuluan adibidez espresuki jasota egotea, arrazoi sexualengatik diskriminatuaizateari legeak gaitzespen maila zorrotzagoa eta gogorragoa eman nahi izangobalio
|
bezala
ulertu litzateke. Beraz, diskriminazio egoera baten aurreanaurkituko gara pertsona edo talde batekiko tratu ezberdintasuna soilik sexu zehatzbatekoa izatearen arrazoian oinarritzen denean.
|
|
|
Ildo beretik, ezkutuko curriculuma gauzatzeko egiten den urratsetako batbalitz
|
bezala
uler dezakegu hezkuntza, J.A. Marina-ren (1977) esanetan: «Hezkuntza, nahi izan edo ez, proiektu etikoa da, izaera bat, pertsona eredu bat, gizarteeredu bat ari garelako zabaltzen; eta hori ezkutuan edo agerian egiten da.
|
|
|
2 Ikastetxea erakunde
|
bezala
ulertzeko eta hezkuntzaren alderdiak jorratzekounibertsitatean indarrean dauden ikasketek behar duten hasierako edooinarrizko formakuntza bideratzeko gaitegi bat eskainiz.
|
|
|
Etiketa berriak planteatzen duen arazo nagusietako bat etiketa zuzen interpretatzea da. Hala, adibidez, gehigarri jakin batzuk (kontserbatzaileak, emultsionatzaileak, lodigarriak edo gelifikatzaileak) izen espezifikoengatik izendatzeak (lisozima, albumina, kaseina edo lezitina) zaildu egiten du etiketa behar
|
bezala
ulertzea. American Academy of Allergy ren aburuz, elikadura proteina batek izen bat baino gehiago izan dezake.
|
|
|
Argazkia osatzera joko bagenu bi datu gehiago erantsi genituzke, bata positiboen alorrean eta bestea negatiboan. Alderdi positibo
|
bezala
uler daiteke giza edo gizarte alorreko liburuek izan duten hazkundea, iaajoko geehun titulu gehiago. Eta alderdi negatibo bezal nuke aisia liburuaren jaitsiera:
|
|
|
Hizkuntza, ohi denez, beharraren obra
|
bezala
ulertzen da, baina ahaztu egiten da bera ingenioaren obra dela. Beharra larriegia da, bai, bere burua artikulatu gabeko emozio hotsa ez den beste zerbaiti gomendatzeko —gizaki adituak berak ere, horrelako kasutan, gutxitan hitz egiten du— Eta hitza nobleegia da laguntza fisikoen zerbitzuan bakarrik egoteko.
|
|
|
Hemen ere gogora ekartzekoa da, aldez aurretik eta orokorrean, haren ustetan hizkuntzak" paper garrantzitsuena" jokatzen duela pertsonen etengabeko humanizazio" prozesuan" eta, zehazki, bere bitartekaritza ezinbestekoa dela gizabanakoak bere" indibidualitatea" etengabe" unibertsalitatera" gerturatu ahal dezan113 Ideia nagusi hau xehatzerakoan esan beharra dago, lehenik, gizakiaren formazio prozesu hori neurri batean beronen ezagupenen zabaltzearen edo bere burua intelektualki garatzearen emaitza dela. ...ez du inoiz bere horretan geratzeko asmorik eta," barneko sakonenetik batasuna eta osotasuna" lortzeko helburua duelarik," bere indibidualitatearen mugak gainditu nahi ditu" 114 Apenas esan beharrik ere ez dago batasun eta osotasun hori lortzea" desideratum" baten moduko zerbait dela eta, egiaz, honetara zuzenduriko bilakaera intelektuala amaierarik gabeko prozesu bat
|
bezala
ulertu behar dela. Kontua da, eta hau azpimarratu nahi dugu orain," hizkuntzak era benetan itzel batean laguntzen duela" 115 hemen, are gehiago," hizkuntzak subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia osatzen duela" 116 Honi esker bakarrik ahal izango du gizabanakoak bere jatorrizko esparrua gainditu eta, aldi berean, printzipioz kanpotik datorrena barneratu eta berea egin.
|
|
|
" Gizaki bakoitzak, hau egiaz ona bada ere, gizaki hobeago bat dakar bere baitan, oraindik errealagoa den bere Ni-a osatzen duen bat" 26 Modu honetan iristen da Humboldt gizakiaren" ideal indibidual" batez hitz egitera: honen haritik," gizakiaren ezagutza" jarduera berezi bezala kontsideratzen du, zeinek" subjektuaren baitan idealerantz hobetzeko gai den hura bilatzen" duen; eta gainera, gizakiaren" formazioa edota hezkuntza" zeregin dinamiko
|
bezala
ulertzen du, honen humanizazio prozesua" oinarritzera, garbitzera eta handitzera" zuzenduta dagoena27 Garapen prozesu honetan, beti ere, gizakiak unibertsala denaren eta singularra denaren arteko oreka errespetatuz jokatu behar du, hau da, leial izan behar du bai humanitateak berak dakarzkion exijentzia orokorrekin bai giza-indibidualitate bezala berak bertan dituen exijentzia partikul... Honela dio bere testuetako batean:
|
|
|
Horien artean garrantzitsuenak hauek dira: " Das achtzehnte Jahrhundert"(?) eta" Plan einer vergleichenden Anthropologie" (1797?) 3 Egilea sinetsita dago antropologia orohartzaile baten beharraz eta, bi testu hauetan azaltzen den moduan, ezinbestekoa iruditzen zaio gizakia batasun eta osotasun
|
bezala
ulertzen ahalegintzea eta berau alde guztietatik eta alde guztietan ikertzen saiatzea. Giza-izakia bete betean, eta berari dagokion aspektu bat bera ere alboratu gabe, aztertu nahi du bere antropologiak eta, honengatik, berau bi zereginen aurrean aurkitzen da:
|
|
|
" Berak jatorria esentziarekin identifikatu du eta ‘nondik’ galdera ‘zer’ galderan bihurtu" 78 Zehazki bi arazo bereizten ditu hizkuntzaren jatorriaren inguruan: bata metafisikoa (berez konponezina), non hizkuntza" espirituaren berezko jario"
|
bezala
ulertua den; eta bestea antropologikoa (berarentzat garrantzitsuagoa), non" hizkuntzak dagokien nazioei lotuta" bezala kontsideratzen diren79 Hizkuntzaren jatorriari buruzko problematika, modu honetan, hizkuntzak gizakiarentzat duen eta hizkuntzek gizabanakoentzat duten berezko esanahia eta garrantzia kontsideratzeko eta aztertzeko" aitzakia" moduko zerbaitetan bihurtzen da....
|
|
|
Zeregin hau onartu beharrekoa bada ere, artekari rol honetatik harago joan nahi du hark eta, espresuki, berezko garrantzi antropologikoa atxikitzen dio hizkuntzari ze, azken finean, honi esker bakarrik da posible gizakiaz hitz egitea. Hizkuntza ezin daiteke gizakien aurretiko edota hauekiko independentea den zerbait
|
bezala
ulertu eta, modu berdinean, gizakia ere ezin daiteke bere linguistizitatearen aurretik edo aparte osatuta dagoen norbait bezala kontsideratu. " Hizkuntza", modu honetan, ikerketarako" interesgune" garrantzitsu bihurtzen da eta, gainera, antropologia egituratzeko ardatz nagusi.
|
|
|
Otu zitzaidan azkarregi egin nuela tanatoriotik autobus geltokirako bidea, eta hildakoarekiko halako begirune falta
|
bezala
uler zitekeela tanatoriotik urrundu nahi zuen lasterketa saio hura; korrika joan izan ez banintz ez nuela eskularrurik galduko, eta errespetu hutsagatik hobe nuela autobus hari joaten utzi, beste batzuek ez baitzuten gehiago autobusik galtzeko aukerarik ere izanen, eta begirunea zor niela haiei.
|
|
2006
|
|
|
Alde batetik, transmisioa prozesu
|
bezala
uler daiteke. Prozesu horretan iragana, oraina eta etorkizunaren arteko negoziazioa ematen da.
|
|
|
Jendarteak berriz, ongi baino hobeto asimilatu dugu berdintasunaren kontzeptu hau. Egun emakumeak ez gara zapalduta sentitzen, zapalkuntza egoera zerbait indibiduala
|
bezala
ulertzera iritsi gara, guri bakarrik gertatzen zaigun zerbait. Lan mundura eta ikasketetara sarbidea izanda beste guztia kasualitatez tokatu zaigun zerbait bezala hartzera iritsi gara patriarkatuaren tranpan zuzenean eroriz; gutxiago kobratzen dugu, lanetik etxera itzulitakoan dena egiteko egoten da oraindik, amatasunaren inguruko erabakiak gure bizi profesionalaren inguruan hartu arazten dizkigute… baina ez gara kontziente hau guztia emakume izateagatik gertatzen zaigula.
|
|
|
Euskarak erronka handiak ditu, bistan da, baina horiei nekez erantzungo diegu bakoitza den tokikoa izanik, euskararen indarberritzea denon egiteko komuna
|
bezala
ulertzeko, azterketak batera jartzeko eta estrategiak bateratzeko urrats eragingarririk eta erabakigarririk egin ezean.
|
|
|
" Euskaldunak batez beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo
|
bezala
ulertu behar dugu" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan erabili ohi diren sailkapen guztiei izaera politikoa datxikie, sailkapen guzti horien funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
Beste abesti batzuk, existentzialista deitzen zirenetakoak
|
bezela
ulertzen ditut, funtsezko arazoren bati buruzko galderaren bat zeramatelako, eta gogoeta batzuk gehigarri bezela. Horrela,. Maiteaz galdezka?,. Giza aberea?,. Bihotza?
|
|
|
Teoria honen arabera baskoien lurraldea bi zatitan bereizi zen erromatarren eraginaren ondorioz. Eremuok, ordea, ez ditugu bi unibertso itxi eta bata bestearen ukatzaile bailiren
|
bezala
ulertu behar, baizik eta elkarren osagarri diratekeen mundu gisa: bakoitza bere kultur sistema edo kultur eredu berezi samarrekin, bai jarduera ekonomiko, nahiz antolamendu politiko eta sozialari ere dagokionez, baina beti ere elkarrenganako nolabaiteko zerikusian, batak soberan duena besteari eskaini eta falta zaiona trukean harengandik lortzeko, noski.
|
|
|
Hemen bizitzen geratu eta gotorleku asko eraiki zituzten, gizonezko denak hil, hauen emazteak indarrez harrapatu eurentzat eta hauengandik umeak sorrarazi zituzten, zeintzuei nafarrak deitu baitiete gero atzetikoek eta horregatik non uerus, ez benetakoa?
|
bezala
ulertzen da nauarrus, nafarra?, esan nahi baita benetako ez den jatorritik edo garbia ez den etorkitik sortua. Naddaver izeneko hiri batetik ere hartu zuten hasieran izena nafarrek; hiri hau euren aurreneko eskualdean dago eta San Mateo apostulu ebanjelariak bihurtu zuen jainkoagana bere irakaspenez.
|
|
|
Batak XX. mendeko hamaika borroka politikoeta sozial biltzen ditu, gatazka? kontzeptuaren aterpera, gatazka aurrez aurredauden bi joera kontrajarri
|
bezala
ulertuz; bigarrenak borroka armatuarekin lotukodu hertsiki, euskal gatazka?, Euskal Herria gatazkarik duen Europako azkenherrialdea dela baieztatuz. Epaltzaren hitzetan gatazka gerraren beste izena baizikez da; Aritz Gorrotxategiren hitzaldian, berriz, euskal literatura garaikideak jorratubehar izan zuen lehen gatazka modernitatearena izan zela irakurriko dugu.
|
|
|
Gure eskualdea ez dago errealitate horretatik kanpo, batez ere hirigintzan emandako pausoek gure herrien etorkizuna bahituta utziko dute. Bizilekuen antolamendu fisikoa herritarren bizi kalitatea hobetzeko zerbait zabala
|
bezala
ulertu ohi da, hauen beharrei irtenbideak emateko eta, aldi berean, leku bakoitzeko nortasuna errespetatuz.
|
|
|
Volksgeist espainola gaixo dago (petrikilo bakoitzaren arabera gaitza abulia da, atonia, anemia, indibidualismo akrata, bekaizkeria, etab.); okerrago, gaitz bat ukan baino, gaitz bat da bera, esango du Ortega-k(" peor que tener... es ser una enfermedad") 129; medikatu eta sendatu –erregeneratu– egin behar da. Irakaskuntza krausista bera botika
|
bezala
ulertzen da. Eta noizbait, larriaren larrian, pentsamendu liberal hau, autoritario bilakaturik, prest ageri da" cirujano de hierro" baten irtenbidea onartzeko ere, h. d., diktadura(" la política más difícil, que es la política quirúrgica" esango du Ortega-k halaber), arima espainol gaixo hori sendatzearren (Costa), hor Tierno Galván ek prefaxismo espainol bat salatu ahal izateraino (Costa, Macías Picavea) 130 Estatu indartsu bat, aberri berria egiteko, eskatuko du Unamuno-k Valentziako Ateneoan konferentzian 1902an (liberalismoak –" con su libertad y su democracia abstractas" – porrot egin ei du);" puede ser que el militarismo salve a España", iritziko dio 1906ko otsailaren 25ean Zarzuelako konferentzian; Ferrer Guardia-ren fusilamendua Bartzelonako Aste Tragikoan txalotu egin du (gero damutu), eta 1936an militarren altxamendua publikoki defendatu du eta bere laguntza eskaini (berriro damutu edo arte).
|