|
2013
|
|
|
Iruzkindu nahi dugun liburua duela berrogei urte
|
baino
gehiago argitaratua zen, Estatu Batuetan, eta 1979an frantsesera itzuli bazen ere, badut errezeloa gaur egun ez dela oso ezaguna gure artean. Neuk ere ez nuen haren arrastorik harik eta, berriki, John Elliott historialari ingelesak gomendatua ikusi nuen arte.
|
|
|
Hasteko, Joana Albreten bizitza zinez interesgarria suertatzen da gaur egun ikuspuntu bat
|
baino
gehiagotatik. Lehenengo eta behin, Historian ageriko eragina eduki duen emakume gutxi horietako bat da; bigarrenik, erlijioarekin lotutako arazoak dira haren bizitzaren giltza nagusia eta, hirugarrenik, haren jarduera eremua funtsean Frantzia bada ere, nafar auziak, alegia, Aragoiko erregeak 1512tik aurrera gauzatu zuen erresuma zaharraren okupazioak eta zatiketak, okupatutako zatia Gaztelako koroari lotu ziolarik, berebiziko garrantzia du erregina Joanaren bizitzan, Frantziaren historian eta, baten bati harrigarria irudituko bazaio ere, baita Europako historian ere.
|
|
|
psikologismo merke guztietatik oso urrun, hala ere azterketa fina bezain sakona eskaintzen du, oso argigarria puntu askotan. Tamalez, neurea
|
baino
ingeles joriagoa behar da ñabardura eta xehetasun guztiak modu egoki batean dastatzeko eta haztatzeko. Tesi nagusia, dena den, erraz atzematen da eta hitz gutxitan aurkez daiteke:
|
|
|
agresibitatea eta larderia beharrean, pertsonen manipulazioa, engainua, makurkeria eta xantaia emozionala. Bere ama eta lehengusinaren aldean Joana guztiz desberdin aurkezten zaigu, beraz, eta behin
|
baino
gehiagotan egileak paralelismo garbiak, baina aski diskretoak, trazatzen ditu garai bereko beste erregina protestante batekin: Ingalaterrako Elisabet II.a, zeinekin hainbat gutun trukatu baitzituen.
|
|
|
Edo, beste alderdi batetik hartua, Joanaren seme Henrike Nafarroakoa ere agertu izan zen, serioski, erregina Elisabetek izan zituen balizko senarren zerrenda luzean, kasu honetan Filipe Espainiakoaren kontrako koalizio protestante gogor bat antolatzeko xedetan. Izan ere, politika eta erlijioa beti eskutik joan badira ere, badirudi XVI. mende honetan inoiz
|
baino
estuagoa izan dutela harremana, eta fedearen eskakizunak oso gutxitan nagusitu dira realpolitik tristearen aldean. Joanarena, beharbada, harreman latz hori aztertzeko kasu nabarmen bat da.
|
|
|
12 orrietakoa). Ez dezagun ahaztu XVI. mendeko monarkiarik zentralizatuenak ere (Frantzia, Espainia eta Ingalaterra) oraindik monarkia feudalak direla funtsean, non eta erregea doi doi den oraindik primus inter pares bat
|
baino
zerbait gehiago; Frantzian bertan, montmorencytarrak, guisetarrak, albretarrak, bourbontarrak, rohandarrak... egundoko indarra zeukaten leinuak ziren, doi doi valoistarren mendeko (egoera antzekoa zen Ingalaterran, Espainian eta, zer esanik ez, Alemanian, Italian, Polonian...). Hain justu ere garai honetan eta Frantzian sortuko da subiranotasunaren kontzeptua, ez kasualitatez, Joana Albreten bizitzak ederki ilustratzen duen bezala, kontrakoa baizik:
|
|
|
Berriki hor eman digu Xabier Amurizakbere lana gaiak bizirik eta erantzun beharrean jarraitzen duela gogora ekarriz. Egia da, beharra detektatzea errazagoa gertatzen dela kasu bakoitzean erantzun egokia ematea
|
baino
, baina lehen urrats hori gabe nekez egingo da bigarrena.
|
|
|
< < Arian arian Akademiari aurkezten zaizkion premiei erantzutea da lantalde suntsikor honen zeregina> >. Julia Marinen iritziz, arian arian aurkezten zaizkion premiei erantzutearen zeregina duen talde suntsikor bat
|
baino
zerbait gehiagoren beharra sumatzen da sail honetan. Mintzola Fundazioan ikusten du aurrerabiderako itxaropen brintza.
|
|
|
Mintzola Fundazioan ikusten du aurrerabiderako itxaropen brintza. Gainera erakunde horren eta Euskaltzaindiaren artean hitzarmena sinatu izanak itxaropen soila
|
baino
zerbait gehiagoren ekarpena egin dezakeela pentsarazten digu. Horrela EIMAko IABekoen nahiak ere epe laburrean portu onera iritsi ahal izango dira, bai eta egunero lan tresna horretaz baliatu behar duten milaka irakaslerenak ere.
|
|
|
Hiztegiak eta Corpusak, Gramatika, Dialektologia, Onomastika, Literatura, Arauak, Euskararen sustapena, argitalpenen bertsio elektronikoak, eta, azkenik, Jagonet galde erantzunak zalantzak argitzeko Euskaltzaindiaren zerbitzua. Ondo gogoan dut Miren Azkaratek eta biok zenbat aldiz errepikatu behar izan genuen Jagon Sailetik Euskaltzaindiak Interneterako jauzia eman behar zuela, bai eta beste hizkuntza batzuetan garai bertsuan sortzen ari ziren testuen corpusak gurean ere egitea ezinbestekoa zela, nahiz eta ekimen hori nik nahi
|
baino
gehiago berandutu zen.
|
|
|
Xuxenortografia zuzentzaileak, Euskalbareta zenbait Corpusen ekarpenez ari naiz, nabarmen haziz doan euskarazkoez aipatzearren. Gure hizkuntza
|
baino
hiztun gehiago dituztenen aurretik goaz zerrendan, oraindik nabarmen hobetu eta aberastu beharrean bagaude ere. Wikipedia
|
|
|
Erabilera estrategikoa (2011), gramatikaren eremuak utzi eta estilistikaren zelaiak hasten direnetan behar beharrezkoak direnak teknologia berriek zalapartaka idaztera bultzatzen gaituzten aroan. Horrelako gomendioak eta ezagutzak idazle on askok garai guztietan erakutsi badituzte ere, milaka pertsona bere buruan estandarizatzen eta normalizatzen ari den hizkuntza batean eskolatzeak, eta gaurko bizimoduak testuak idaztea eta jendaurrean eraginkortasunez hitz egitea askori eskatzen dion garaiotan, inoiz
|
baino
hobeki txertatzen dira gure aurrerabide neketsuan. Beraz, gramatikaren mugetatik harago, estilistikaren alorrean ekarpenak egiteak ibilbide oso bat biribiltzea esan nahi du, herri literaturaren azterlanarekin eta Esnalen erabilera estrategikoko bi ekarpenekin, azkenik, B. Atxagak maisuki gidatzen duen Erlea aldizkariarekin galdorra ezarriz.
|
|
|
Berriki galdu dugun eta seguru asko euskara batuaren alde beste inork
|
baino
ekarpen handiagoa egin duen Txillardegiri omenaldi xume gisa, Huntaz etaHartaz (1976) saiakeran zioen harako hura gogorarazi nahiko nuke: < < euskara gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu eta aberasten> > eman ditudala neure urte gehientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta orain neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako, hizkuntza gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera izan dut, eta horretan jarraituko dut ahal dudan bitartean gure harridura eta poza beste batzuengan ere loratu dadin.
|
|
|
Gure atarikoak ez ziran izan maitakeria kontuak, ezta hurrik ere, Errepublikaren garaian euskal literaturak ezaguturiko pizkundeari buruzkoak
|
baino
: Orixe zala, Lauaxeta zala, Lizardi zala, Loramendi zala?
|
|
|
Behin
|
baino
gehiagotan egon ginan handik aurrera.
|
|
|
Zergaitik hori? Ez kalea aldapatsua eta iluna zalako, izan be bada?, kanponsatuko bidearen hasieratxoan egoalako
|
baino
.
|
|
|
Heriotzak Eusebio harrapatu ebanean, Bartzelonan nengoan lan kontu batzuetan, eta etxekoek zuzenean deitzeko akordua izan eben. Ordutik atzera samar kaleratu zan nire lehen poema liburuxka, idatzi
|
baino
urte pilotxoa geroago: Oi, hondarrezko emakaitz! Argitaratuta ikusi ezin arren, zuzena iruditu jatan berari eskaintzea, estimazioaren erakusgarri.
|
|
|
Egan en zuzendari izan zen Koldo Mitxelena eta Aingeru Irigarairekin batera. Euskal literatura ongi
|
baino
hobeto ezagutzen zuen, eta bereak dirudite txosten batzuek.
|
|
|
Madrileko agintariak Donostiakoak
|
baino
zorrotzagoak bide ziren, eta lortzen zuten etekinik. Julio Urkixo Mintegiko buruak, liburua aurrera ateratzearren, honako proposamen hau egin zion Madrilekoari:
|
|
|
Hirugarren aldiz ere aipatzen da A. Arrue Torrealdairen liburuan, eta hirugarren aipamena, lehen begiratuan, positiboa da, Orixek Txillardegiren Peru Leartzako eleberria moralari zegokionez Arruek
|
baino
estuago iritzi zuela adierazteko aipatzen baitu.
|
|
|
1954an egin zuten Antonio Arrue euskaltzain, euskararen alde eginak zituen merituengatik
|
baino
gehiago egin zitzakeenengatik, besteak beste, euskarazko liburuak argitaratzeko eta biltzarrak egiteko baimenak lortzen eman zezakeen laguntzagatik; karlista tradizionalista izanik, euskaltzale gerra galtzaileek ez zituzten adiskideak eta harremanak zituen erregimenean norbait zirenen artean, bera ere izan baitzen norbait Francoren erregimenaren baitan. Alfonso XIII.a erregeak 1926an sorturiko Me...
|
|
|
Ondoren, kritika feminista metodologia gisa harturik, aipaturiko eleberrietako literatur protagonistak aztertu dira. Esparru teorikoan sartu
|
baino
lehenago, gauza jakina da narratologiak aski eskema ezaguna eskaintzen duela narrazioan pertsonaiek betetzen duten funtzioa zehazteko. Subjektuak, objektuak, eragileak, hartzaileak, laguntzaileak ala aurkariak diren zehazteko, hain zuzen ere.
|
|
|
272) aitortzen du seme alabak edukitzeari uko egin diola bere lanbidean aurrera egin ahal izateko eta askatasuna izateko. Laura Mintegik eta Arantxa Urretabizkaiak behin
|
baino
gehiagotan aitortu dute ama berantiarrak direla idaztea lehenetsi dutelako. Geraldine Nicholsek (Redondo Goicoechea, 2003:
|
|
|
Goazen, labur bada ere, liburu horien eta haien ingurumarian esandako hainbat kontu lerro hauetara ekartzera. Simone de Beauvoirrek egindako amatasunaren azterketak balirudike alde ezkorrak
|
baino
ez dituela uzten agerian. Zailtasun edota alde negatibo horiek, ordea, Linda Zirellirentzat (1996), Beauvoirrek erabilitako estrategiak dira.
|
|
|
Ondorio hauetara iritsi
|
baino
lehenago esan behar da, halere, eraikuntza sinbolikoen bidez sortu direla amatasunaren irudikapenak: bisualak nahiz diskurtsiboak.
|
|
|
Ezer
|
baino
lehen, argitu behar da historikoki emakumearen gorputzaren pertzepzioa, eta, ondorioz, identitatea, gizonezkoena baino askoz baldintzatuagoa egon dela. Arau soziokulturalek emakumeengan gizonengan baino askoz eragin handiagoa izan dute (Wolf, 1991; Ventura, 2000; Esteban, 2006).
|
|
|
Ezer baino lehen, argitu behar da historikoki emakumearen gorputzaren pertzepzioa, eta, ondorioz, identitatea, gizonezkoena
|
baino
askoz baldintzatuagoa egon dela. Arau soziokulturalek emakumeengan gizonengan baino askoz eragin handiagoa izan dute (Wolf, 1991; Ventura, 2000; Esteban, 2006).
|
|
|
Ezer baino lehen, argitu behar da historikoki emakumearen gorputzaren pertzepzioa, eta, ondorioz, identitatea, gizonezkoena baino askoz baldintzatuagoa egon dela. Arau soziokulturalek emakumeengan gizonengan
|
baino
askoz eragin handiagoa izan dute (Wolf, 1991; Ventura, 2000; Esteban, 2006). Jendarteak emakumearen gorputza sedukzioarekin eta ugalketarekin lotu du historikoki.
|
|
|
2.2, memoria
|
baino
gehiago, etorkizun egitasmo bat Hiru Mariak
|
|
|
Mari Txurik esaten digu zahartzaroa ez dela memoria soilik, zahartzaroa egunero modu duinean bizi behar den bizilegea dela, egitasmo bat dela. Urretabizkaiaren azken eleberri honetan, nahiz eta gerra garaiko umeak izan, iraganaren gainean
|
baino
gehiago, etorkizunaren gainean hausnartzen dute. Atzera begira baino gehiago, aurrera begira daude protagonistak.
|
|
|
Urretabizkaiaren azken eleberri honetan, nahiz eta gerra garaiko umeak izan, iraganaren gainean baino gehiago, etorkizunaren gainean hausnartzen dute. Atzera begira
|
baino
gehiago, aurrera begira daude protagonistak.
|
|
|
Eta, epilogo gisa, hausnar bat: bizitzak gurekin zer egin duen galdetzea
|
baino
, ez ote den egokiago guk zer egin dugun bizitzarekin pentsatzea. (Galarraga,:
|
|
|
Ezaugarri horiek honako hauek dira: afeminatua ez izatea, garailea izatea, independentea izatea, beste inorekin ez kontatzea eta, azkenik, besteak
|
baino
indartsuagoa izatea. –El hombre debe aparentar ser audaz, incluso agresivo; demostrar que está preparado para correr todos los riesgos, incluso aunque la razón y el temor aconsejen lo contrario?
|
|
|
Dena dela ere, esperoan, esperantzan, haurdunaldiarekin lotzen den izenburupean, ipuinean, amatasunaren irakurketa modu mistiko edo ezustekoan proposatzera dator Urretabizkaia. Amatasun mistikotik hurbil dagoen irudikapen honek Zergatik panpox en eskaintzen den amatasun aldarritik gehiago du, beste bi eleberrietan ikusi ditugun amatasunek eskaintzen dituzten mugetatik
|
baino
. Izan ere, lehen bi eleberrietan amatasunaren alde negatiboak jartzen dira begi bistan.
|
|
|
Gehitutako osagai hauekin ere, tradizioan ditu erroak. Elikatu duten erro batzuk, XIX. mendea
|
baino
lehenagoko denboretan eratutakoak dira, nahiz eta XIX. mendean ez ezik, XX. mendearen bigarren erdian bertan ere oraindik ihartu gabe egon.
|
|
|
Behin batean behintzat iruzurgile ere bihurtu zen Araibar. Haatik, Erkiagak lizunkeria
|
baino
ez du azpimarratu nahi izan.
|
|
|
Droga kontrabandoz sartzearen negozioarena behin
|
baino
ez du kontatzen kontalariak. Egin ere, behin baino ez zuten egin:
|
|
|
Droga kontrabandoz sartzearen negozioarena behin baino ez du kontatzen kontalariak. Egin ere, behin
|
baino
ez zuten egin:
|
|
|
Maiztasunaren ikuspuntutik, behin
|
baino
gertatu ez den eta behin baino kontatzen ez den jazoera honekin kontrastatu egiten du Araibar, konkistatzaile, aren jarduerak. Bata bestearen ondotik datoz, konkistak?:
|
|
|
Maiztasunaren ikuspuntutik, behin baino gertatu ez den eta behin
|
baino
kontatzen ez den jazoera honekin kontrastatu egiten du Araibar, konkistatzaile, aren jarduerak. Bata bestearen ondotik datoz, konkistak?:
|
|
|
Jainkoaren aginduak ez ezik, gutxienez, ogasunaren aginduren bat ere urratzen du Araibarrek, baina Erkiagak, arau bat
|
baino
gehiago urratzen duen pertsonaia nagusiari bizitza eman arren, arau urraketa bakarra nabarmentzea hautatu du: Jainkoaren 6 eta 9 aginduena.
|
|
|
Adierazle ugariren bidez itxuratzen da giro hiritarra: film ei aipu bat
|
baino
gehiago egiten zaie, baita garai horretan ospetsua zen zine izarren bati ere: –B.B?
|
|
|
hiriak galbideratu zuen. Iratxeten Anttoneko (1946) Marixanek hiria behar zuen eta ezbeharra
|
baino
ez zion ekarri. Urte berean, 1946an, J. A. Irazustaren Joañixion ere bada, kalea?
|
|
|
Hala izan da XX. mendean zehar, Etxaidek landa giroan bertan aurkitu arte, ustez euskaldunaren balore sistema izan zukeena urratzen zuen pertsonaia nagusia. Erkiagak, ostera, Etxaide
|
baino
lehenagoko eleberrigintzarekin bat eginaz, landa giroa babesten jarraitzen du: hiria du bizileku Araibar zalduna bekatariak.
|
|
|
Gisa honetan, eredugarria ez zen pertsonaia nagusia landa giroan aurkitu zuen Etxaideren aurrean, Erkiagak, Etxaide
|
baino
lehenagoko eleberrigintzarekin bat eginaz, landa giroa garbi gordetzen jarraitzen du: pertsonaia nagusi andrezaleak hiria du bizileku.
|
|
|
Herri koxkor bateko baserritar hori limurtuko du Araibar zaldunak eta haurdun suertatuko da. Orduan, haurra sabelean daraman horrek irtenbide bat
|
baino
ez du ikusiko: Araibar zaldunarekin ezkondu.
|
|
|
Dirudienez,, lendabiziko neskatasun ta garbidoaiak?
|
baino
gehiagorik galdu zuen, galbidea ere erakutsi baitzion hiriak. Manu Araibarrek haurra berea gabe, beste norbaitena zela gaineratu zionean, Lolik berak aitortzen du:
|
|
|
Itxura denez, gizakumeak ez dauka ohoreaz eta famaz arduratu beharrik. Ez da inondik inora ikuspegi berria, oso zaharra
|
baino
. Oso zaharra, XX. mendearen bigarren erdiari hasiera eman ostean ere, eleberrigintzan behintzat, oraindik indarrean dirauen arren.
|
|
|
Oso zaharra, XX. mendearen bigarren erdiari hasiera eman ostean ere, eleberrigintzan behintzat, oraindik indarrean dirauen arren. Hala da, baina, gaizki ulerturik sor ez dezan, aurrera
|
baino
lehen, azalpen txiki bat: bazter bedi aspaldiko ikuskera bati eutsiz dagoen Erkiaga isolatu baten irudia, erantzukizuna indibiduala gabe, kolektiboa delako.
|
|
|
bazter bedi aspaldiko ikuskera bati eutsiz dagoen Erkiaga isolatu baten irudia, erantzukizuna indibiduala gabe, kolektiboa delako. Gizartean atzematen zuen ikuskera islatu
|
baino
ez zuen egin Erkiagak. Giza talde oso zabalaren, zabalenaren ere erantsi ahal izango litzateke?, ikuskera adieraztera, garaiarekin bat egitera, mugatu zen.
|
|
|
Lau mende luze denboran atzera egin eta, Bernard Etxepareren Linguae Vasconum Primitiaen (1545) maitasun mundutarraz diharduten kopletara jo
|
baino
ez dago. Etxeparek taxutzen duen emakumea ohoreak eta famak arduratzen duen bitartean, besterik du arreta-gune gizakumeak.
|
|
|
Horregatik, hain zuzen ere, azaltzen da emakumearen alde Etxepare: abantailak
|
baino
ez ditu emakumeak gizakumearentzat. –Eman?
|
|
|
Neskak bereganatzeko dituen estrategiek ez diote behin ere huts egiten: porrot bakar bat ere ez; arrakasta
|
baino
ez du ezagutzen. Azken finean, arazo bat duen eta arazoa arazo bihurtzen duen Leturiaren aurrean, Manu Araibarrek ez du arazorik,, neskatan egiteko?
|
|
|
Prozesu baten berri emateko keinua egitera
|
baino
ez da iristen. Egin, egiten du keinua, baina horretan gelditzen da.
|
|
|
Horra, Araibarren barne egoeraz egindako azterketa guztia: prozesu baten berri emateko keinua
|
baino
ez. Hortik, aldaketa iragartzera igarotzen da kontalaria.
|
|
|
Barne prozesu baten emaitza gabe, maitemintzearen ekintzaren produktu dela. Bizi izandako esperientziaren fruitu
|
baino
gehiago, bizitzako une jakin batean gertatutakoaren ondorio litzateke: ez da pertsonaia bilakatuz joan dela, baizik eta sentimendu berri bat erne zaiola.
|
|
|
Euskal eleberrigilearentzat, daukan nortasunari eusten dion izakia da gizakia, nahiz eta alda dezakeen. Aldatu, ordea, era bakar batean
|
baino
ez du aldatzen: bat batean, gertaera zehatzaren kausaz.
|
|
|
Literaturan, erabilitako gaia
|
baino
gaia erabiltzeko modua erabakigarriago dela onartuz, gaiak berak ere izan dezake garrantzirik: pedofilia harreman baten kasuan kolpe handiagoa jasango du decorum ak andrezale baten harremanen kasuan baino.
|
|
|
Literaturan, erabilitako gaia baino gaia erabiltzeko modua erabakigarriago dela onartuz, gaiak berak ere izan dezake garrantzirik: pedofilia harreman baten kasuan kolpe handiagoa jasango du decorum ak andrezale baten harremanen kasuan
|
baino
. Azken batez, gizakume andrezalearen irudiak tradizio luzea du, baita nolabaiteko, onarpen?
|
|
|
Beraz, 50 urteen amaieran mamitutako bi eleberriek nolabaiteko gaitzespena jaso zuten. Miranderenak Erkiagarenak
|
baino
askoz nabarmenagoa, noski. Hasteko, oraindik ezkutuago gorde beharreko gaia zerabilelako.
|
|
|
Hasteko, oraindik ezkutuago gorde beharreko gaia zerabilelako. Lotsa onekoa zen literaturarako pedofilia harremanez jarduteak, andrezale baten ibilerez jarduteak
|
baino
arau urraketa askoz sakonagoa zekarren. Are sakonagoa andrezale horren ibilerok xehetasunetan sartu gabe kontatzen zirenean, pedofilia harremanez ziharduenak, zati zenbait aski erotiko?
|
|
|
Sailkapenak sailkapen, hizpide ditugun birformulatzaile urruntzaile horiek balio bat
|
baino
gehiago bereganatzen dutela erakustea du helburu lan honek, eta horretarako, erabileran eta diskurtsoan har ditzaketen balio ezberdinak aztertuko dira. Analisia egiteko, sarean eskuragarri dagoen euskarazko corpusaez ezik, EUDIMA proiekturako apropos egokitutako tresnaere erabiliko da hemen.
|
|
|
Bigarrena ez da lehen formulazioarekin nahasten, haren errepikatze edo tautologia hutsa ez den bezalaxe? Antolatzaile hauek aztertzerakoan arazo bat
|
baino
gehiago aurkitzen ahal dugu, hala unitateen mugaketan, nola sailkapenean zein izendapenean. Birformulazioa, enuntziatuen artean gertatzen den elkarreragintzazko funtzio mota bat litzateke:
|
|
|
Edonola ere, ez ginen gehiago hartaz arduratu: soinuak deserosoak ziren, baina, Maddik negar egin ezkero, ondo
|
baino
hobeto entzuten genuen, eta ohitu ginela esan daiteke. [Itzalak, Iban Zaldua (Erein, 2004) Orr.:
|
|
|
Soinu deserosoaren arazoa zegoen aparatua entzuteko orduan, baina garrantzitsuena umearen negarrak entzutea zen, eta horretarako balio zuen aparatuak. Kasu honetan indiferentzia indartsuagoa da aurreko adibideetan
|
baino
.
|
|
|
...kudeaketaren ikuspegitik, testuan islatuta geratzen dira gizartean dauden balioak, haren historia, testuinguru fisiko eta sozialaren parametroak, eta interakzioak eragiten duen etengabeko eguneratzea; kasu honetan, markatzaileek (birformulatzaile urruntzaileek) hartzen duten balio ezberdinetan; izan ere, Larringanek dioen bezala (1996, 189), diskurtsoaren kudeaketaren ikuspegi honetatik, balio bat
|
baino
gehiago har ditzakete antolatzaileek: konklusio balioa, gaitzeste kutsua edo muturreko posizioak markatzea, tematizazioari lagundu, predikazioa komentatu, ustezko iritziei aurre hartu, ahots ezberdinak testura ekarri?
|
|
|
Haren emaitzek unibertsal zehatz hori morfologia arauak burmuinean prozesatzen diren moduaren ondorio dela berresten dute, hots, flexioa eratorpenaren ekoizkinei aplikatuz, baina ez alderantziz. Dena dela, Greenbergenak ez dira adibiderik onenak Babel
|
baino
lehenagoko Gramatika Unibertsal neurologikoki baldintzatu baten bila aritzeko. [Hizkuntza sena, Steven Pinker/ Garikoitz Knörr (EHU, 2010) Orr.:
|
|
|
" Prentsa elebiduna ez da kaltegarria?. Denaden, frantsesa eta gaztelania
|
baino
, euskara bera dela, esango nuke nik, euskararentzako aho biko ezpata. [Bidegorriak hizkuntzentzat, Aitor Zuberogoitia (Elkar, 2005; Orr.:
|
|
|
Aurrekoa bereziki da erabilgarria oinarri kasu beretik abiatuta hainbat perturbazio analizatzen direnean (ikusi 7 kapitulua). Eskarmentuak erakusten du, dena den, itxuraz emaitzatik hurbil dauden baina arbitrarioak diren balioak erabiltzeak emaitza okerragoak ematen dituela profil lauak
|
baino
. [Energia elektrikoaren sistemen analisia eta operazioa, Gómez Expósito, Antonio (koord.) (EHU, 2010) 3 kapitulua]
|
|
|
García Azkoaga, I. M., 2007, < < Ahozko azalpena unibertsitatean, ezagutzak ebaluatzeko tresna bat
|
baino
gehiago> >, Ahozko hizkuntza. Euskeraren azterketarako eta didaktikarako zenbait lan.
|
|
|
Euskaraz eta euskarari buruzko bibliografian, inguruko hizkuntzetan bezalatsu? termino bat
|
baino
gehiago erabili izan dira kategoria bera izendatzeko: diskurtso markatzaileak (Euskaltzaindia, 2008), testu markatzaileak (Euskaltzaindia, 2008), testu antolatzaileak (Larringan, 1996; Larringan, 2007; Euskaltzaindia, 2008)?
|
|
|
Fuentes ek (2009), berriz, honako hiru azpisail hauek
|
baino
ez ditu bereizten:
|
|
|
Hortzak ere palanka sistema baten parte dira; 3,5eko desabantaila mekanikoa dago ebakortzetan, eta 1,7koa haginetan, hau da, mastekatze lan gogorrena egiten den lekuan; haginek, bada, hortzek
|
baino
bi aldiz indartsuago estutzen dute. Ingeniaritzaren ikuspuntutik, zera da muskuluen diseinu akatsik nabarmenena:
|
|
|
212,12 testu akademikoetan. Horrek agerian uzten du birformulatzaile esplikatiboek oso agerpen maiztasun erlatibo txikia dutela lege testuetan, baina testu akademikoetan, aldiz, birformulatzaile esplikatiboen maiztasuna EUDIMA corpusaren batez bestekoa
|
baino
nabarmen handiagoa dela.
|
|
|
Bigarren multzoan (irudian eskuinerago), berriz, ELERIA aldizkariko artikuluak eta unibertsitateko eskuliburu gutxi batzuk kokatzen dira. Testu horietan ere lau birformulatzaileen maiztasunak orekatuak dira, baina, lege testuetakoak
|
baino
handiagoak.
|
|
|
Bestalde, aztertutako birformulatzaile esplikatiboen inguramendu sintaktiko diskurtsiboari bagagozkio, datu estatistikoek beste alde batzuk ere uzten dituzte agerian. Izan ere, zuzenbidearen alorreko testuetan maiztasun txikiagoz agertzen dira azalpenezko funtzioa duten birformulazio aposatu gabeak, EUDIMA corpusean
|
baino
. Hona hemen datu zehatzak:
|
|
|
Azalpenezko birformulazio sekuentzia horiek bideratzeko, lan honetan aztertutako lau markatzaileak erabiltzen dira (hau da, alegia, hots eta bestela esanda). Hala ere, 5 taulan ikus daitekeenez, hau da markatzaileak besteek
|
baino
joera nabarmenagoa du azalpenezko birformulazio aposatu gabeak bideratzeko. Izan ere, lagin guztietan hau da markatzaileak agertzen ditu daturik jasoenak.
|
|
|
Bestalde, egiaztatu dugunez, azalpenezko birformulazio aposatu gabeen kopurua nabarmen txikiagoa da lege testuetan, bai EUDIMA corpusaren datuekin alderatuta eta baita zuzenbideko testu akademikoetan era horretako birformulazioek duten maiztasuna kontuan hartuta ere. Horrez gain, badirudi birformulazio aposatu gabeak maizago bideratzen direla hau da markatzailearekin, gainerako markatzaileekin
|
baino
(alegia, hots, bestela esanda). Hala ere, egiaztatu dugunez, funtzio hori ez da hau da markatzaileak betetzen duen bakarra eta hau da markatzailea, bestalde, ez da funtzio hori betetzen duen bakarra ere.
|
|
|
(29) Masaren aurkako kredituak aurretik kentzeko modukoak dira, hots, konkurtso kredituak ordaindu
|
baino
lehen, masa aktibotik kendu behar dira pribilegio berezidun kredituei lotuta ez dauden ondasun eta eskubideak [ZCP Lt, Konkurtso Legeria, Deustuko Unibertsitatea (2006)]
|
|
|
Aztertutako corpusetik bildutako adibideek erakusten dutenez, funtzio horiek guztiak betetzen dituzte hiru birformulatzaile esplikatibo nagusiek (hau da, alegia eta hots); hau da, ez dirudi inolako espezializazio funtzionala dutenik. Alabaina, geroratu ordez, birformulazioa perpausean aposizio gisa txertatzen denean (sintagma baten birformulazio gisa eskuarki), hots markatzailea besteak
|
baino
maizago erabiltzen da (34) (35).
|
|
|
(35) Eta testu berriak aurrekoak
|
baino
artikulu gutxiago baditu ere, ahaleginak egin diraartikulu garrantzitsuenei, hots, epai zein ebazpenetan gehien aipatzen direnei, aurreko zenbaki bera emateko [ZCP Lt, Hipoteka Legeria, Deustuko Unibertsitatea (2004)]
|
|
|
Bestalde, lehenago ere esan denez, azalpenezko birformulazio aposatu gabeen kasuan maizago erabiltzen da hau da markatzailea beste hirurak
|
baino
(30). Bestela esanda eta horren kideek ere funtzio metadiskurtsiboak zein funtzio argumentatiboak betetzen dituzte lege testuetan atzemandako adibideetan.
|
|
|
Laburbilduz, nahiz eta birformulatzaile esplikatiboek lege testuetan agerpen maiztasun txikiagoak dituzten beste alor batzuetako testuetan zein alor bereko zuzenbideko testu akademikoetan
|
baino
, birformulatzaileek kategoria honi, oro har, egozten zaizkion funtzio nagusi guztiak betetzen dituzte lege diskurtsoan. Nolanahi ere, ez dirudi hau da, hots eta alegiamarkatzaileek inolako espezializaziorik dutenik, hirurak erabiltzen baitira lege testuetan orotariko birformulazio esplikatiboak bideratzeko (erreferentziazkoak, azalpenezkoak, definizio bidezkoak?).
|
|
|
Bestalde, lege testuetan atzemandako ia adibide guztietan birformulatzaile esplikatiboen funtzioa metadiskurtsiboa da (alegia, erreferentzia esleitzea, esanahia argitzea, definitzea, izendapena); bakana da azalpenezko funtzioa birformulakizuna perpausa denean, eta are bakanagoa funtzio argumentatibo edo inferentziazkoa. Hala ere, badirudi atal birformulatzailea perpausean tarteki gisa txertatzen denean hotsmaizago erabiltzen dela beste markatzaileak
|
baino
, eta azalpenezko birformulazio aposatu gabeen kasuan maizago erabiltzen dela hau da beste markatzaileak baino. Betiere, EUDIMA corpusean bildutako lege testuetan atzemandako joerak dira horiek.
|
|
|
Bestalde, lege testuetan atzemandako ia adibide guztietan birformulatzaile esplikatiboen funtzioa metadiskurtsiboa da (alegia, erreferentzia esleitzea, esanahia argitzea, definitzea, izendapena); bakana da azalpenezko funtzioa birformulakizuna perpausa denean, eta are bakanagoa funtzio argumentatibo edo inferentziazkoa. Hala ere, badirudi atal birformulatzailea perpausean tarteki gisa txertatzen denean hotsmaizago erabiltzen dela beste markatzaileak baino, eta azalpenezko birformulazio aposatu gabeen kasuan maizago erabiltzen dela hau da beste markatzaileak
|
baino
. Betiere, EUDIMA corpusean bildutako lege testuetan atzemandako joerak dira horiek.
|
|
|
Aurreko atalean ikusi denez, birformulatzaile esplikatiboek maiztasun nabarmen handiagoak dituzte zuzenbideko testu akademikoetan lege testuetan
|
baino
. Izan ere, 3.2 ataleko 1.1 irudian ikus daitekeenez, zuzenbideko testu akademikoetan birformulatzaileen agerpen maiztasuna oso handia da.
|
|
|
Eragiketa horiek burutzeko erreferentziazko, definiziozko, izendapenezko eta azalpenezko birformulazioak erabiltzen dira. Alabaina, aztertutako testu akademikoetan maizago agertzen dira kontzeptuak eta printzipioak argitzeko eta haien inplikazioak azaltzeko pasarteak, bestelakoak
|
baino
(definiziozkoak, ordainak ematekoak?). Ondorioz, birformulazio markatzaile esplikatiboak maizago erabiltzen dira aposatu gabeko azalpenei bide egiteko zereginean, beste eginkizun batzuetan baino.
|
|
|
Alabaina, aztertutako testu akademikoetan maizago agertzen dira kontzeptuak eta printzipioak argitzeko eta haien inplikazioak azaltzeko pasarteak, bestelakoak baino (definiziozkoak, ordainak ematekoak?). Ondorioz, birformulazio markatzaile esplikatiboak maizago erabiltzen dira aposatu gabeko azalpenei bide egiteko zereginean, beste eginkizun batzuetan
|
baino
. Horrek argituko luke lege testuen eta testu akademikoen artean atzemandako alde estatistikoen arrazoia.
|
|
|
Alde horretatik, baliagarriak izan daitezke testu akademikoek duten helburu komunikatiboa erdiesten laguntzeko, hau da, irakurleentzat (ikasleentzat, alegia) ezezagunak edota ulergaitzak izan daitezkeen ideiak edota kontzeptuak ulergarriagoak egiten laguntzeko. Alde horretatik ere logikoa dirudi zuzenbideko testu akademikoetan (zientzia eta teknologiako zabalkundeko testuetan bezala) diskurtso markatzaile hauek gehiagotan erabiltzeak, lege testuetan edota zabalkunde asmoa ez duten bestelako testuetan
|
baino
.
|
|
|
Bada, EUDIMA corpuseko adibidetegian ikusi dugunez, inguramendu horretan lau markatzaileak ageri badaitezke ere (alegia, hau da, hots zein bestela esanda), lege testuen kasuan hots erabiltzeko joera egiaztatzen da. Testu akademikoetan, berriz, nabarmen ugariagoak dira azalpenezko birformulazio esplikatibo aposatu gabeak, eta, corpuseko datuen arabera, inguramendu horretan maizago erabiltzen da hau da beste hiru markatzaileak
|
baino
. Ondorioz, hots birformulatzaileak pisu erlatibo handixeagoa du lege testuetan, eta hau da markatzaileak, berriz, agerpen nabarmenagoa testu akademikoetan; betiere, testu horiek dituzten bereizgarri diskurtsiboen adierazle gisa.
|
|
|
Niretzat ohore handia da jardunaldi hau Deustuko Unibertsitatean egitea, baina ez nigatik, Eusebiogatik beragatik
|
baino
. Esan dut ni hemengo ikaslea nintzela, Euskal Filologia eta euskaraz ikasten nuen.
|
|
|
–Hau da gero! 101 urte betetzea 100
|
baino
gaitzago izan, eta meritu gutxiago dauka ostera!?
|
|
|
Ale bitan 1034 orri osatzen du lanak, 410 poesia gehi 10 poema luze; hau da, bakarrean poesia sorta autonomoa osatzen dutenak. Horietatik asko, erdia
|
baino
gehiago, lehenengoz liburu horretan argitaratuak. Olerki sorta luzeak, lehendik argitaratuta egon direnean, ez ziren azkenean liburuan sartu, leku arazoengatik batez ere, eta beren bidea eginda daukatelako.
|
|
|
Ez da erraza Erkiaga literatur mugimendu edo garai batean kokatzea, ibilbide luzea egin zuenez gero. Idazten hasi zenean, literaturaren gaineko eztabaida bizia egon zen, eta bide bat
|
baino
gehiago igartzen zen. Eztabaidaren muina poesia gaitzaren eta errazaren arteko hautua zen neurri handi batean; hau da, alde batetik, poesia tradizionala, ordura arte gehien ezagutzen zena, bertsolaritzan oinarritua, erromantizismoaren jarraipentzat hartzeko modukoa eta deskribatzailea.
|
|
|
–Literatura eta poesia bera gaitzat darabiltza batzuetan, literatura egin ez ezik haren gainean zer iritzi daukan, berarentzat zer den azaltzen du behin
|
baino
gehiagotan.
|
|
|
Joskera aldetik nahiko osoa da, nekez jaten du aditz edo lotura ezaugarririk. Horregatik, adierazkorrena izanda ere, gozatsua egiten da, ez da trinko ulertezina, nasai arina
|
baino
, zirrikituetatik ibili barik.
|
|
|
Hainbat bider aipatzen ditu kantu ezagunak, jendeak edozein aukera daukanean kantatzen dituenak; mitologiaren aipamenak dira halako beste ezaugarri bat; atsotitz zaharren kutsua darien hainbat aforismo sartzen ditu; kostako herrietako beste ohitura bat ere nahiko sarri igartzen zaio, gaitzizenak erabiltzearena. Behin
|
baino
gehiagotan azaleratzen ditu halakoak.
|
|
|
Erkiagaren kasuan hiztegiak beretzat iturri izan barik, bera da hiztegigileentzat iturri agorrezina. Ikusi
|
baino
ez dago Retanaren Diccionario de Autoridades del Euskera delakoan zenbat eta zenbat adibide diren Erkiagarenak. Ordura arte beste inon jasota ez zegoena hor aurkituko dugu, eta adibidea sarri sarri Erkiagaren idatzietatik aterata.
|
|
|
Hiztunon tresnak direnez gero, konbentzioak ere, zertan esanik ez, aldakor eta dinamiko dira, eta aldakortasun hori garrantzizkoa da hitzak esaldietan antolatzeko manera langaitzat erabiltzean, urtea joan urtea etorri, hiztunak, kulturak eta gizarteak aldatzen direlako eta, haiekin batera, eta ezinbestean?, hizkuntzazko konbentzioak. Beraz, hizkuntza baten barruko hitzen ordena aldatuz doala onartu beharra izan dugu, bai hizkuntza une jakin batean aztertzeko orduan, bai, mintzagai dugun liburuak legez, estrategiak proposatzean; arrakasta izango badugu, aldi baterako
|
baino
ez direla onartu besterik ez dugu izango eta.
|
|
|
Alegia, egilearen garrantzia gorago jartzen duen idatzia dugu, eta hartan idazlearen aukerak eta apetak (estiloa) dira nagusi, hitz ordena horren zerbitzuan dago-eta. Beste testuetan, komunikatiboetan, egilea
|
baino
garrantzitsuagoa da hartzailea, eta helburu lehena modurik eraginkorrenean komunikatzea; beraz, berba eraketa horren mendean izango da, eta idazle, itzultzaileak, askeago joka dezake, bera ez delako gunea, hartzailea, bestea baizik.
|