|
2000
|
|
|
" un buen aldeano de Ororbia que a Pamplona vino(...) y en la botica le pregunto en lengua vascuence si le daria algo para curarse". Hots, egileak ongi
|
baino
hobeki ezagutzen zuen gure historia, jakin bazekien urte horietan Iruñerriak, Iruñeak zuten komunikatzeko hizkuntz garrantzitsuena euskara zela. Eta ez zuen ezkutatu, 1937 izan arren.
|
|
|
Arestian mintzatu natzaizu nigarraz, baina nola adieraziko nizuke zer nolakoa izan zen nigarraren gaineko bertze nigar hura? Nik
|
baino
hobeki dakizu ezen gorputzean mila zain ditugula, odolaren irioiteko eta bideratzeko, geure organoak eta bertze gorputz zati guztiak behar bezala trabaila daitezen eta berrizta; eta berdin eta orobat dakizu ezen bertze hainbertze gertatzen dela arimaren lurretan, nondik joaiten baitira hemendik harat eta handik honat mila erreka eta errekasto, adimenduaren pentsuak eta bihotzaren sentimenduak itu... erreka haien urak, haatik, lohitsuak eta istiltsuak ziren ene baitan, zeren, aspaldi hartan, ubideei mugak eta hesiak ipini izan bainizkien, hormak eta kontrahormak, uren abiada geldiarazi zutenak eta haien galtzerat eta usteltzerat utzi; nigar hark, ordea, uholde bortitz batek bezala, aitzinetik eraman zituen hesiak eta mugak, baita ene pentsu eta sentimendurik lohienak ere, eta hala garbitu ninduen arimaren barrendik eta utzi ninduen biziberriturik eta hats berriturik.
|
|
|
Zeren, teologoa ez ezik filologoa ere izanik, biziki maite baitzenuen euskara... halako moldez, non ongi
|
baino
hobeki oroitzen baitut, nola egin zenidan Axularren aipu hura, buruz:
|
|
|
—eta, bi eskuak estutzen zenituela, eratxiki zenuen—: Eta nola ez zen, bada, nafar huts sentituko, baldin Nafarroan gertatua usurpazione bat izan bazen, nola ongi
|
baino
hobeki frogatu baitzuen Oihenartek, gai hari buruzko studioan!
|
|
|
" Nik ikusi nuen deabrua tigre haren baitan, bai, eta tigrea hil genuen, baina deabrua bizi da... zeren, nik
|
baino
hobeki dakizuen bezala, deabruak gaur tigre baten forma har baitezake, bihar belearena, eta etzi herensugearena. Eta horregatik erraiten dizuet, halaber, ezen gure biktoria hura egun batekoa izan zela, eta nehoiz baino erneago eta itzarriago ibili genukeela, deabruaren kontrako borrokan..."
|
|
|
—Duen talentuarekin —erantsi zuen—, zuen familiaren izen ona zabal lezake Joanesek, baldin unibertsitate on baterat igorriko bagenu, Alcalakorat, Salamancakorat... edo Pariskorat ere bai, ohituraz kontrakoa ez balitz, zeren frantsesez ere ongi
|
baino
hobeki baitaki. Izan ere, anitz dira mutil honek Jainko Jaunaganik errezibitu dituen donuak eta dohainak, eta, giristino izanik, haien lantzeko obligantza du eta munduari erakustekoa lanaren fruituak, eta guk, berriz, ahal dugun neurrian, hartarako baliabideen paratzekoa, Elizaren ospearen eta Jainkoaren loriaren izenean —eta, amets batean harrapaturik bezala, begiak zerurat jaso, eta segitu zuen—:
|
|
|
tigreak Mattin larrutu zuen eta berriak larritu egin ninduen. Ordea, oroitu nuenean tigre hezitzaileak errana, noiz eta jakinarazi baitzigun ezen suerte hartako tigreak ez zirela gizonen aurka oldartzen, eta ikusi nuenean, bertzetik, ezen aztarnarik ez zegoela ingurune hartan, nahiz eta lurra hezea eta umela zegoen, harritu egin nintzen, zeren nik bainekien nolakoak ziren tigrearen atzaparrak eta haren aztarnak, ongi
|
baino
hobeki, eta iritziz aldatu nintzen.
|
|
|
—Baliteke, bai... baina etorkizunak bere letrak ditu, eta letra horiek guk
|
baino
hobeki irakurtzen dituzte haiek...
|
|
|
FUSILEN eta kanoien tratu biribil hark zernahi merezi zuen. Eta aitari, jakinik ezen dukea oso zezenzalea zela eta zaldi gainean ongi
|
baino
hobeki toreatzen zuela, bururatu zitzaion ezen on izan zitekeela horrelako festa berezi baten moldatzea eta prestatzea; bigarren arrazoin bat ere bazuen hartarakotz, 1660ko urte hura Urbiaingo herriaren fundazionearen hirurehungarren urteurrena zenez: estakuru bikaina zen konmemorazione hura, beraz, aitaren asmoetarako, tiro batez bi txori hiltzerat deliberatzen zela.
|
|
|
—Zientzilaria ez banintz, pintorea izan nahi nikek... baina ona nagok ni pintore izaiteko, Pedro Huiziren koadroko txakur hori marrazteko ere gai ez naizenean —baina osabak, nola zientziaren sinestean hartzen baitzuen kontsolamendua, gaineratu zuen—: Halarik ere, zirkunferentziak eta triangeluak bai, ongi
|
baino
hobeki marrazten ditiat, eta hori duk inportantena, zeren eta astorik astoenaren eta oilorik oiloenaren azpian ere, nola kreazio osoaren azpian, oinarrizko formak baitabiltza dantzan: zirkunferentziak, triangeluak eta bertze iduri geometrikoak...
|
|
|
Erran behar ote dizut, jaun André, ezen osaba Joanikotek ez zuela Alessandro de Novara bakean utzi, eta harekin aritu zela italianoz, hura jauregirat iritsi bezain fite, kalaka eta kalaka, nahiz eta gure ezusteko gonbidatua gaztelaniaz ere ongi
|
baino
hobeki moldatzen zen. Eta haiek elkarri hitz egiten zioten, eta ni haien ondoan aditzen eta aditzen egoiten nintzen, eta ulertzen nituen hitz urrietarik —zeren, alde batetik, italianoak latina baitu iturburu, eta nik aitzinatu samarra bainuen latina, halako moldez, non jaun Marcelekin latinez mintzatzeko gai bainintzen, geldi eta baratx bazen ere, eta, zeren, bertzetik, Alessandroren goait geundela, egunoroz ikasten bainituen hitz batzuk osabak Parisen eginikako dikzionario iduriko hartarik— haien solasa asmatzen eta idurikatzen...
|
|
|
Ez dakit nork erran zuen ezen arraitasuna tristura
|
baino
hobeki disimula daitekeela, eta ni triste nengoen, eta ez nuen, bertzalde, deus ere disimulatu nahi.
|
|
|
Fede kontuetan gizon gogorra eta zurruna zen arren, gozo ibili zitzaidan aita jesuita nik hari eginikako lehen aitor hartan, neure kontzientzia estutu gabe eta neurriz kanpoko galdegiterik egin gabe. Halarik ere, aita Bartolomek ongi
|
baino
hobeki zekien orduko zer nahi zuen eneganik, eta, akabantzan, bere kontseiluen emaiterat beharturik sentitu zen:
|
|
|
Eta zein urrun gertatu zitzazkidan aita Bartolomeren hitzak, noiz eta egun batean emaztekien munduaz aritu baitzitzaidan...! Zeren eta ongi
|
baino
hobeki baitzekien hark ere zer bertze piku izan nitzakeen nik gogoan, pikutan ikusten ninduen bakoitzean:
|
|
|
Zinez ote gara, bada, Marianak erraiten zuen moduan gente de suyo grosera, feroz y agreste, eta zinez ote da gure lengoaia lenguaje grosero y bárbaro y que no recibe elegancia? Ordea, ez ote dakigu biok ezen Axularrek ongi
|
baino
hobeki frogatu zigula bere Gero hartan ezen euskara latina, frantsesa, gaztelania edo bertze erdara eta hizkuntza bezain urrun irits zitekeela... eta arrazoin zuela, halatan, noiz eta erran baitzuen ezen euskaldunona zela falta, ez euskararena. Edo, Graciánek dioen bezalakoak ote gara, noiz eta baitio El criticón en:
|
|
|
Edo,(...)", eta, handik aitzina, bertze autore batzuen aipuak egiten zenizkidan: Mateo Alemánenak, Lope de Vegarenak, Rabelaisenak eta bertze batzuenak, bazterrerat utziko ditudanak, zeren uste baitut ezen Graciánenak ongi
|
baino
hobeki adierazten duela zer nolakoak diren bere kastako jende tailuak.
|
|
|
—Lehen
|
baino
hobeki bai... —ihardetsi zidan, hitzak, artean, mihian toteltzen zitzaizkiola— Zeren zinez sentitu bainaiz mementu batean bizirik ehortzi izan banindute bezala...
|
|
|
Ordea, orain arte erran ez badiat ere, balitekek Urbiain apur bat mudaturik ikustea. Halarik ere, amak nik
|
baino
hobeki emanen dizkik argibideak... Eta emaizkiok goraintziak ene partetik.
|
|
|
Hura erran zidan, bai, jaun André!, eta deusek
|
baino
hobeki adieraz diezazuke hark erranak zer nolakoa zen haren sinestea —fina eta fintkoa—, eta zer nolakoa, halaber, haren itsutasuna. Zeren uler baitezaket gizon batek otsoa anaiatzat hartzea, baita azeria lehengusutzat ere... baina nehola ere ez eltxoa!
|
|
|
Eta, hargatik, Joxe Aberasturik ez zuen indiar gorrien paradisu hartan deus ere sinesten, eta egun osoan maradizinoka eta biraoka ibiltzen zitzaigun, hark Potosirat joan nahi zuenez gero, edo, bertzenaz, etxalderen baterat, non bere ezpata erabil baitzezakeen, baten zerbitzuan, bertze bortz zaldun haiek bezala... edo haiek
|
baino
hobeki, zeren segur baitzegoen ezen haiek baino ezpatari trebeago, bitoreago eta entreguago zela, nola erakutsi baitzuen ezpata joko hartan, Lorenzo Cortés zeritzan zaldunaren kontra, begien herts ireki batean hil zuenean. Ordea, Joxek bazekien ezen oihan hartarik ateratzeko indiarren beharra zuela, eta bazekien, halaber, ezen hauek ez zeudela hartarako prest, ez bederen leku segur baterat iritsi eta leku hartan denbora bat eman arte, indiar horien eta gizon zurien pertsegitze eta akometatze perilosetarik urrun.
|
|
|
ETA, hala, ibaian aitzina eta aitzina gindoazen, uste
|
baino
hobeki, zeren eta, ordu arte aditu genuen hainbat iritziren kontra, ibaiaren ertzetan aurkitu genituen indiarrek, oro har, ongi hartu baikintuzten. Eta oro har diot, zeren eta egun batean, bai, buruhauste hura izan baikenuen, noiz eta indiar batzuk ibaiertzetik jarraitu baitzitzaizkigun denbora batez, arkuak eta fletxak prest, beren urrats bakoitzean eta beren mugimenduetan mehatxuaren seinalea zeramatela... harik eta azkenean, bat batean, kantuka eta oihuka hasi ziren arte, handik aitzina bakean uzten gintuztela, ez dakit oraino zergatik.
|
|
|
Zeren eta jaun Marcelek baitzuen bertzeen bihotzen ukitzeko zenbait antze eta trebetasun. Eta enekin ere ongi
|
baino
hobeki baliatu zen bere trebetasun hartaz. Eta, egun batean, Mattinekin eta biokin bizpahiru hilabete eskas zeramatzala —egun hartako eskolan ere ez genuen Mattin izan, ez dakit zergatik—, erran zidan:
|
|
|
AITONA Nikolasek buruan sarturik zeukan, bere aita jaun Albert Etxegoienek hala irakatsirik, ezen negozioen munduan ez zegoela geldi egoiterik eta harremanetan jarri beharra zegoela hango eta hemengo jendearekin: ...emeak —bata, gure aita, jaun Martin Etxegoien, eta bertzea, osaba Joanikot— batetik bertzerat, hainbat bidaiatan —Gipuzkoarat hiruzpalau aldiz eta Iruñarat bitan—, bere aitak berarekin egin zuen eredurat, biek Nafarroako erregeordeari eginikako bisitan; eta gu ere —Mattin eta biok, haren bilobok— berdintsu eta orobatsu ibili nahi izan gintuen, halako moldez, non ongi
|
baino
hobeki oroit baitezaket Mattinekin eta aitona Nikolasekin Gipuzkoarat egin bidaia, Irun Hondarrabirat, nik sei urte bertzerik ez nituela. Baina, negozioak bere lehen obligazionetzat bazituen ere —baita bere buruhauste gehienen iturri ere, derradan bide batez—, kultura zen aitona Nikolasen zaletasuna —artea, zientziak eta hizkuntzak—, eta alor horiekin loturikako gaiak zituen on, gozo eta ezti.
|
|
|
Eta erran zigun, hasteko, ezen tigre hura Afrikako ordokietako piztia zela, basoetan barrena eta zuhaitzetan goiti nekez egiten zuena, nahiz eta ongi
|
baino
hobeki zekien haietarat igaiten; erran zigun, ondotik, ezen tigre hura ezin arinagoa eta ezin bizkorragoa zela, zeren eta halakoak baitziren tigre suerte hartako tigreak, eta nekez oldartzen zirela gizonaren kontra edo etxeko abere eta kabaleen kontra, nahiz eta txakurrei ezinikusi handia zieten; erran zigun, halaber, nola haien moldatzeko eta ematzeko, begiak estaltzen zizkieten, baita alhatzen ...
|
|
|
Eta, are gehiago, zeren, baldin egia bada, anitz jakintsuk idurikatzen duen bezala, ezen deabruak infernuan abariziosak abariziosekin bereizi eta partzelatzen dituela, ohoinak ohoinekin, arnegariak arnegariekin, eta, finean, kideak kideekin eta suertekoekin, prestik eta gerturik egon bainintekeen ni, iritzi haren arabera, deabruari berari ere neure arimaren saltzeko, baldin, ordainean, Mignonekin bereizten eta partzelatzen baninduen infernuko gela berean betierekotz! Eta imajinatzen nuen nolakoa izan zitekeen gure infernuko egonaldia, eta ohartzen nintzen ezen Mignonek eta biok, geure egarrien asetzeko, ez genuela Lazaroren behar handirik izanen, halako suertez, non nekez joanen baikintzaizkion hari ur xorta baten galdez, zeren, bertzenaz ere, guhaur ere ongi
|
baino
hobeki molda baikintezkeen geure egiteko hartan, geure gorputzeko ur gordeen iturria elkarri irekitzen geniola, bataren mihiak bertzearen mihitik edan zezan, eta bataren ezpainek bertzearen ezpainetarik.
|
|
|
Que sais je? Izan ere, nik
|
baino
hobeki dakizu, jaun André, aitzakia eta desenkusa bikaina gertatu zitzaiola Montaigneri bere galdegite hura, handik harat bere buruaz mintzatu ahal izaiteko, entseiuz entseiu. Eta nik ere ezin hartu izan dut, funtsean, bertze biderik, zalantzarena eta galdegitearena baizen... zeren eta erran baitezaket, neure buruaz ari naizela, ‘ni han izan nintzen eta nik hura egin nuen’:
|
|
|
Erran diezazuket, jaun André, ezen ezagutu izan ditudan pertsona gehienak, ehuneko lauretan hogeita hemeretzi bai, molde berekoak izan direla, estatuaren eta elizaren arauetan eta egunorozko azturetan eta ohituretan moldatuak, baina ezagutu izan ditut, halaber, arau horietarik atera izan diren bakan batzuk, edo, atera izan ez badira ere, arauen arteko zirrituetarik kanporat beha jarri izan direnak eta, behakoaren behakoaz, ikusmoldea aldatu izan dutenak, nahiz eta gero beren izatasuna bertzeei ezkutatzen ibili izan diren, edo oso giro eta gune mugatuetan azaldu behar izan duten: kapitaina izan zen horietarik bat, bere pentsatzeko manera partikular harekin, eta bere hitz egiteko modu harekin, zeren, gaizki hitz egin behar zuenean, batik bat marinelen aitzinean, mila maradizinoz eta bertze hainbat juramentuz josten baitzuen bere solasa, baina ongi
|
baino
hobeki moldatzen zen, orobat, bera baino jende ikasiagoarekin ere, baita filosofiaz, zientziaz eta teologiaz mintzatu behar izaiten zuenean ere, zeren, batetik, irakurriak baitzituen Montaigneren Entseiuak eta itsasoaz mintzo ziren bertze liburu batzuk ere, eta zeren, bertzetik, kapitaina ere bertze filosofo bat baitzen, bizitzaren eskolan ikasia... portuetako eskolan, beregainki, portuetako bizi...
|
|
|
Eztarri hondo hondotik bertze intziri bat atera nuen, arestikoa baino ihartuagoa, eragile, bat bateko oinazearen ziztada barik, gabezia beltza zuena. Uste
|
baino
hobeki ulertu zidan. Bozaren jabea urrundu eta, istant bat geroago, zorrota baten murmur bizigarria aditu nuen ez oso aparte.
|
|
|
Haren anatomiaz? Inork
|
baino
hobeki ezagutzen duelakoan nagok.
|
|
|
Ez nintzaion barregarri gelditu nahi, burges tiki posesibo baten gisara agertuz. Charlyk unibertsitate ikasketarik ez zuen, baina gainerakook
|
baino
hobeki bereganatua zuen Ttipiren behialako katexima.
|
|
|
Dena, nerabe moko guri batzuk ginen garaietatik. Gerorrek
|
baino
hobeki ezagutzen zituen hark gure jokamoldeak, gure frustrazioak eta gure nahi ezkutuak. Ximurraren autoan laurak bildu ginen goizalde horretan berean asmatuko zian zer estaltzen zuen bestaz mozorroturiko ibilaldi zentzugabe horrek.
|
|
|
Gaineratu diot lagunak pena handia hartu zuela, baina are penatuago eta harrituago geratu zela senarrak egin zion errietaldi lekuz kanpokoarekin (noski, ez diot esan Dabidek" luxuzko er  tzain" egin izana ospatzeko erosi genuela auto hori, ertzainei egiten zaien deskontu ederraz baliatuz, bestalde; eta errietaldia jaso zuena ni neu izan nintzela, eta harrezkero nahiago izaten nuela oinez edo autobusez ibili, kasik gidatzea ahanzteraino (orain, ordea, berriro ikasi behar nuke). Orduan berak aitortu dit Santa Monikan, beraren bizilekuan alegia, ez daukala autorik, motor ttiki bat baizik, baina agentziaren furgoneta bere burua
|
baino
hobeki zaindu behar duela (agentziak, kolpearen neurriaren arabera, seguruak ordaintzen ez duen konponketaren zatia ordainaraztera eta garajean dauden furgonetak garbitzera zigor  tzen ditu gidariak).
|
|
|
Bihotza bulegoko paper birrintzailean sartu izan balidate bezala bainuen, neure onera etorri ezinik egon nintzen. Hala ere, Dabid salara agertu zenean nik uste
|
baino
hobeki, nik uste baino pausatuago mintzatu nintzaion.
|
|
|
Bekadunaren (A) lekukotasuna argi baino argiagoa izan da eta xehetasunik lizunena ere zehaztasunez azaldu du, begirada Danengandik bereizi ere egin gabe (argi dago orain arteko haren estrategiak huts besterik ez duela egin eta epaiketan ere ez duela ahantzi): noiz eta nola ezagutu zuten elkar, zer nolako klabeak zituzten elkarri mezuak igortzeko, zer eta nola egiten zuten (egunean zehar Tomekin batera gehiegi ez ikusi arren, Adelak ongi
|
baino
hobeki prestatua zuen bere jarduna). Baina azalpen horretan, eskolan hitz bat ehun bider kopiatzera zigortzen gintuztenean bezala, amodioa izan da Lewinskyk (A) behin eta berriro errepikatu duen hitza.
|
|
|
Ruben irakasleak inork
|
baino
hobeki laguntzen ahal dio erantsi du Luisek, ordurako komunetik bueltan.
|
|
|
Esan dut, azkenean bota dut... Eta gaur, behinik behin, ez zaigu harremana apurtu eta, egindako erridikulua gorabehera, nik uste
|
baino
hobeki egon naiz.
|
|
|
Oro har, bai afalorduan bai afalondoan, bazkaritan
|
baino
hobeki sentitu naiz, baina gaur berriro ere atera da hizpidera Clinton eta Lewinskyren arteko kontua (harrigarria zait Dan gidariak gai horrekiko erakusten duen eta grina), eta halabeharrez gogoa Dabidengana joan zait. Bidailagunek, gero eta sutsuago, Espainiako politikari ezagun batzuen izenak eta aferak ere dantzatu dituzte, baina gure taldearen txanda zenez, nik gaur atseginez hartu dut mahaia jaso, eta harrikoa egitearen ardura (hartara burua beste nonbait izan nezakeen).
|
|
|
Halakoetan, lehenengo lerroa besterik ez nion aldatzen: izena dut Rakel, Rakel Ameskoa, izan ere deskribapen hark ispilu batek
|
baino
hobeki islatzen baininduen orduan eta islatzen bainau oraindik ere. Baina gaur lehenengo lerroa ez ezik, bosgarrena ere aldatuko nioke:
|
|
|
Behin, ordea, institutuko lagunei entzun nien putetxe bat zabaldu zutela Gasteiz inguruan, eta bezero kamioizale ezkonduek txartelarekin ordaintzeko arazorik izan ez zezaten, hau da, emazteek ezeren susmorik izan ez zezaten, zerbitzuen ordainketa ziurtatzeko gero kutxako libretan" Asador Koldo" agertzen zela. Eta ongi
|
baino
hobeki oroitzen dut, badaezpada ere eta, jakinminaren, bolada hartan ni neu ardura  tzen hasi nintzela posta jasotzeaz; esan gabe doa normalean ezikusia egiten nien kutxako gutunen zain egoten nintzela, harik eta, luze gabe," Asador Koldo" ezagun hura nire harrotasuna zapuztera agertu zen arte....
|
|
|
Gertakari hauek gogoeta eragin eta geure izpiritu kritikoa zorroztu ligukete, ongi
|
baino
hobeki salatzen baitute zer nolako harreman arriskugarria ezar daitekeen zientzien —batez ere giza zientzien— eta talde nagusien interes ekonomiko politikoen artean, zientzi ikerketen objektibotasunaren eta legeen berdintasunaren kaltean.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara
|
baino
hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
2001
|
|
|
Ekonomistek programatua ez izanagatik gure laborantzak ihardoki du, eta beste eskualdeek
|
baino
hobeki! Eremu hertsietan laborari ainitz bizi da, gazte ainitz planta tzen da.
|
|
|
Lekutan gelditzen da Domingo Kanpaña. Bera da protagonista, edo erdi gune, liburuan zehar; baina zaude seguru, irakurle, ez duela bere burua erakusteko egin, nahiz berena erakusten duten asko eta asko
|
baino
hobeki legokeen nonahiko erakustokitan. Bere ingurua eta ingurukoak ditu kontagai liburuan.
|
|
|
Berdin generrake Bioleta gaztearekin, sexu fantasia guztien batura kontsidera daitekeenarekin dituen sexu harremanez, hauetan, bere griñak asetzeaz gain oraindik" gauza" dela frogatzen baitio bere buruari. Telefono kabinako eszenan azaltzen den" Macho de Guerlain" (132) iragarkiak, ongi
|
baino
hobeki irudikatzen digu protagonistaren ustezko errealitatea.
|
|
|
M. Proust nobelagile frantseraren ekarpen nagusienetakotzat jotzen den denbora narratiboaren eraldatze eta erabilera honen ondorioz, barne denbora, memoriari dagokiona beraz, da nagusi nobela honetan. Behin eta berriro aipatzen den Claude Simon idazleari egozten zaion" memoria plater hautsi bat da" baieztapenak ongi
|
baino
hobeki laburbiltzen du narratzailearen ahaleginek duten xedea. Modu honetan, belaunaldi baten iragana da, apurka apurka testu honetan azaleratuz doakiguna.
|
|
|
Berdin generrake Bioleta gaztearekin, sexu fantasia guztien batura kontsidera daitekeenarekin, dituen sexu harremanez, hauetan, bere grinak asetzeaz gain oraindik" gauza" dela frogatzen baitio bere buruari. Telefonokabinako eszenan azaltzen den" Macho de Guerlain" iragarkiak, ongi
|
baino
hobeki irudikatzen digu protagonistaren ustezko errealitatea.
|
|
|
Gogora ezazu kirurgia estetikoa emaitzen kontratua dela eta, horrenbestez, lehen
|
baino
hobeki geratu duzu, nolanahi ere.
|
|
|
da nagusi nobelahonetan. Behin eta berriro aipatzen den Claude Simon idazleari egozten zaion«memoria plater hautsi bat da» baieztapenak ongi
|
baino
hobeki laburbiltzen dunarratzailearen ahaleginek duten xedea. Modu honetan, belaunaldi baten iraganada, apurka apurka testu honetan azaleratuz doakiguna.
|
|
|
Telefono kabinako eszenan azaltzen den. Macho deGuerlain? iragarkiak ongi
|
baino
hobeki irudikatzen digu protagonistaren ustezkoerrealitatea.
|
|
|
Neskatila ttiki bat jarri da ahukuaren parean, bizkarra makurtua, egur zama handi baten azpian. Hildakoa haurra
|
baino
hobeki ez ote dagoen bururatu zait niri. Haurrak, ordea, irri goxoa du ezpainetan; halabeharra leporatu dion zoria jaiotzetik onartua du eta ez zaio eraman ezina iruditzen.
|
|
|
Batzuek gogoko zuten haize aldatze hori; zenbaitek, berriz, ez. Egingo nuke, halaz guztiz, ongi
|
baino
hobeki hartu genuela gazterik gehienek, hangoek eta hemengoek.
|
|
|
2 Urte horiexetan argitara zen Bilbon Eguna egunkaria; haren idazpuruak, dudarik gabe(" Aranda estu ta larri Oviedon", e.a.), gogoan dauzkate batzuek, nik
|
baino
hobeki. Gure konpainian gogotik bilatzen zuten berak ez bestek ekartzen zituen albisteengatik," besteek" Ciempozuelos hartu zutelakoa adibidez, harik eta zentsurak, berri emateko jarioez ohartuta, moztu zituen arte (K.M.O.).
|
|
|
Ez zaigu falta ez urritasunik ezta ere, hau hori bezain nabarmen ez bada ere, gehiegizko aberastasunik. Gramatika aldetik, nolanahi ere, ongi
|
baino
hobeki gabiltza. Badakigu, behintzat, geniezazkizuekeen esaten, baldin ederki esana badago.
|
|
|
Oker geunden, noski. Zaharrek, zaharretan onenek, guk
|
baino
hobeki idazten zuten euskaraz, lehen eta oinarrizko hizkuntza zutelako guk ez bezalako moduan; hitz egin, noski, guk baino ederkiago egiten zuen edozein nekazarik, edozein bertsolarik, euskaraz funtsaren funtsean ederkiago zekielako. Hori, urte haietan, dagoeneko aldarrikatua zuten Altubek, Mokoroak," Sabiagak" (Apalategik), gehiegik entzungor egin bazien ere.
|
|
|
Hizkuntzak nola hurbil eta urrun gaitzakeen ikusteko, aski da, eta hobe, linguistika ez ezik, hizkuntzak ez jakitea. Hizkuntza noraino den lokarri eta bereizgarri, izan ere, inork
|
baino
hobeki daki bere bizilekuan egiten denaz baliatzeko gauza ez den ezjakinak.
|
|
|
Zuk erakutsi behar duzu zertan eta zergatik dauden kontra eta, oraingoak ez balira, zertan eta zergatik egongo liratekeen orain, egungo egunean, kontra. Inork
|
baino
hobeki ezagutzen ditut agertu ditudan iritziek dituzten alde txarrak eta okerrak. Argitara diren paperetan, eta dirudienez inor gutxik irakurri dituenetan, ikus ditzakezu ene dudak eta zalantzak.
|
|
|
Bi lagunek ezagutu dituzte inork
|
baino
hobeki gure herri ondasunak: Azkuek eta Ormaetxeak.
|
|
|
Gainerakoan ere, bagenekien lehen, eta orain lehen
|
baino
hobeki dakigu," berrikerien" bidea hartua zuela Mendiburuk: tasun hitz banako bezala, ez hitz zati gisa, erabiltzea; giro atzizkiaren usaera ugari eta bitxia (hortik dator, azken finean, Lizardiren sagasti gazte elurgiro hura), eta abar.
|
|
|
Ez naiz hemen luzaro mintzatuko Etxeparez, alferlana egitea baili  tzateke, sarritan egin den lana berregitea izango litzatekeenez gero, eta ez dugu alferlanetarako astirik ez gogorik. Neroni jarduna naiz horrezaz bestetan, eta beste anitz jardun dira, ni
|
baino
hobeki. Liburuxka hauxe dugu, gainera, iturbururik ugariena egilea barrendik ezagutzeko, gizonak ezagutu behar diren bezala, ez azaletik.
|
|
|
Holaxe beste asko: atsotitzak ere uste dute noizbait Oihenartek berak
|
baino
hobeki itzul ditzaketela (K.M.O.).
|
|
|
Arana Goiriren eragina, hizkuntzari buruz ere bai, ez dut nik batere gutietsiko. Damurik," sasoi hartako jelkideek" nola idazten zuten ongi ez badakit ere, Kintanak
|
baino
hobeki dakit, halabeharrez eta merezimendurik gabe. Lehen burutik hasten bagara," jelkide" horiek ez ziren" jelkideak"," jeltzaileak" baino, eta nork bere buruarentzat begiz jo duen izena zor diogu gainerakoek.
|
|
|
Euskaraz ere mintzatzen ziren, ongi zegokien orduan. Euskaraz jakin, berriz, ongi
|
baino
hobeki zekiten, Azkoitia edo Bergara aldekoek batik bat. Izen ona du jauntxo buruzagiak euskal literaturan eta ez, nik uste, merezi duen adinakoa.
|
|
|
Hemen zuzen zuzenean dihoazkigun euskarazkoetan batik bat. Nik neronek ezagutu dut gaztetan gure artean nabari zen halako susmo txarra ez ote zuten azken finean hangoek guk, hain garbiak ginelarik ere (eta batzuek, noski, besteak baino garbiago), idazten genuen
|
baino
hobeki, modu jatorragoan, ez hain modu" dorphean", idazten.
|
|
|
Ez da segur aski idatzi den guztia gure irispidera heldu, gutunak eta antzekoak besterik baino gutxiago. Inprentatuak ere galdu dira, orain lehen
|
baino
hobeki dakigunez. Eskuizkribuak diren arren, badakigu, haa  tik, pastoralak antzezten zirela XVIII. mendean eta are lehenago, Zuberoan eta Nafarroa Beherean.
|
|
|
29 Ez ditzagun bazter, jabeen artean," vascos de apellido" eta" vascos de deseo" direlakoak (29 or.). Gogoa, nik
|
baino
hobeki daki Aita Mokoroak, obretan erakutsi behar da (K.M.O.).
|
|
|
Elkarlan honen atari gisa behar zirela eta, orrialde batzuk eskatu dizkidate gaiaren, euskara bera hain zuzen ere, aurkezpenerako. Ongi
|
baino
hobeki antzematen nion egitekoaren arriskuari, alferlana zedin beldurraz gainera: ez baitira ikuspuntuak errazak erabakitzen, eta are behin eta berriz hemen bertan esanak berresan gabe gelditzea ere.
|
|
|
Ongi
|
baino
hobeki dakigu nondik nora ibilia dugun don Jose Migel, baita, beharrik eta zorionean, nondik nora dabilkigun orain ere. Gizakumeari eta gizarteari dagozkion jakintzak landu ditu batik bat, gure herritasunaren oinarri delarik antzinadanik datorkigun ondorea, itxuragaiztotua ez bada ere itxuraldatua bederen gureganaino heldu dena, Â aztertuz, bai egungo egunekoa, bai arestikoa, bai aspaldidanikakoa.
|
|
|
Pertsona bat bera heroi eta traidore izatea tradizio literario luze samarreko errekurtsoa da, Borgesek inork
|
baino
hobeki desarroilatu duena. Alonsok zorabioraino esploratu nahi izan du bikoiztasunaren bidea.
|
|
|
Hemen trabatu nintzen; izan ere, hauek ziren pentsatuta neuzkan hitzak: " Begira ezazu Bitoriano Gandiagarena izan zen estola hau; ikus ezazu Aita Villasantek bere eskuaz ukitu zuen Hamabi Apostoluen postala; uki ezazu aita Kandido Zubizarretak oparian eman zidan salakota; hauek ikusirik ez duzu zalantzarik ñimiñoenik ere izango zuregana bidali nautenen nortasunaz denaz bezainbatean; eta zuk zeuk baiezta dezakezunez beste inork
|
baino
hobeki, nire amuleto hauek egiazkoak dira, hots, autentikoak, benetakoak. Hortaz, horrenbestez badakizu nire asmoak onak direla eta nire gogoak bat egiten duela zure orain arteko bizitza oparo eta joria gidatu duten printzipioekin".
|
|
|
Dakigunez, alua hitza Nicolas Landucchik edo Landuciok jaso zuen lehen aldiz hiztegi batera, 1562 urtean egin zuen hiztegi deitoratu hartan preseski. Ez dizuet azaldu behar, nik neuk
|
baino
hobeki dakizuelako, zer erdeinu historiko jaso duen hiztegi horrek, menderik mende nola baztertu eta gutxietsi den, ez eta zein izan ziren gutxiespen horren arrazoiak: egilea toskanoa izatea, hau da, italiar arrotza, eta, ustez, gaztelaniatik eta erdaretatik hitz asko jasotzea.
|
|
2002
|
|
|
«Gaztetxo horiek oso ausartak dira frontean. Eta beste soldaduek
|
baino
hobeki betetzen dituzte diziplina arauak; alegia, ez sexu, ez droga eta ez lapurretarik gerran». Hobeto obeditzen dute, eta gainera, janariz bezala diru beharrez askoz merkeagoak dira.
|
|
|
Montaigneren" Qué sais je?" galderari ematen dion (648)" Rien du tout" erantzunak ongi
|
baino
hobeki laburbiltzen du libertatearen bila egindako odisea pertsonalaren amaiera.
|
|
|
Elhuyar Hiztegi Entziklopedikoan datorren definizio horri begiratzen badiogu, argi dago ongi
|
baino
hobeki egokitzen zaiola Anjel Lertxundiren eleberrigintzari eklektiko adjektiboa. Segur aski, batek baino gehiagok pentsa lezake zail dela egile baten obra joera bakar batean kokatzea eta arrazoirik ez zaio faltako, ikerketa honetan etengabe adierazi baitugu ibilbide luzeko egileek (Saizarbitoria, Atxaga, Irigoien...) hainbat berrikuntza egiten eta poetika erabiltzen dituztela beren bilakaera literarioan.
|
|
|
Zakur guztiek maite dutela. Ez pentsa, gero, Frank arrazista denik eta zakur batzuekin besteekin
|
baino
hobeki etortzen denik. Mota askotako zakurrek egin diote haginka:
|
|
|
Maiz entzuna duzu, seguru asko, goseak munduko maisurik onenak
|
baino
hobeki eskolatzen duela.
|
|
|
Hasteko, Emmanuelek bihuela jotzen zekien. Eta ongi
|
baino
hobeki interpretatzen zituen sufien edo tradizio mudejarrean oinarritutako kantak, amodioaren gorputzari hatsa eta arnasa ematen ziotenak. Eta kandelak eta argizari mota asko zituzten, bestalde, hainbat ontziri itsatsiak; baita girogarriak ere –erretxinak eta substantzia aromatikoak–, Bibliako edo Koraneko hainbat pasartetako lurrin gozo eta hitz are gozoagoak oroitarazten zizkietenak, sandalo, intsentsu eta mirra; gero, azal batek beste azal bat bilatzen zuen:
|
|
|
Izan ere, Sara bere ahizpa Karmelerekin bizi zen, eta Karmeleren etxeko ardurak zituen –sukaldea, erosketak eta garbiketa–, Karmelek Zarauzko ikastolarako joan etorria egiten zuen bitartean. Bi ahizpen arteko tratua izan zen hura, bestalde, Granadako psikiatrikoan tratatu zuen mediku psikiatraren aholkuari jarraiki, haren iritziz ongi
|
baino
hobeki etorriko baitzitzaion Sarari halako egitekoren bat, bizitzan bere erantzukizunak hartzen has zedin. Eta, zalantzaren bat geratzen bazitzaien, besterik ez zien esan errehabilitazio programako mediku psikiatrak ere, neurri harekiko erabateko adostasuna agertzen ziela.
|
|
|
Betean asmatu nuen, Ekainek ongi
|
baino
hobeki erantzun baitzion kimioterapiari, baita muin transplanteari eta gainerako tratamendu guztiei ere, zorionez.
|
|
|
Inoiz ez bezalako idazleak, nahiz oraingoz denei aski ongi etorriko litzaigukeen behin edo beste tradizioko gure idazleen liburuak apaletatik hartu, errautsa astindu eta esku artean erabiltzea. Lertxundik, Epaltzak, Saizarbitoriak, Atxagak... eta datozen zenbait gazte berrik orrialde ederrak eman dituzte argitara, eta denak arroila berrira begira jarri gaituzte. Egun inoiz
|
baino
hobeki idazten da, nire ustez, euskaraz. Baina, diodan berriz ere, anitz gelditzen zaigu ikasteko oraindik Axular batengandik, esate baterako, nahiz hau esatea ez dakidan nik oso zuzena den politikoki, hemen ere denetarik baita.
|
|
|
Eta tribulatua, zeren, ingelesa euskara baino hobea baldin badu, ez baitakit nik ez ote nukeen iruzkin hau hementxe berean amaitu behar eta liburua betiko itxi: ingelesez zerbait dakiena berehala ohartuko da hizkuntza horretan" Syntax" esan behar dela, eta ez" Syntaxis"; eta" Basque" idatzi behar dela, letra larriarekin hasieran; eta izenburuak, bestela ere, beti letra larriekin idazten direla; eta autoreak jakin luke euskara
|
baino
hobeki ezagutzen duen ingeles horretan (edo ez da ingelesa?), izatekotan ere, On Basque Syntax Literature esan litzatekeela.
|
|
|
[22] Badakit nik
|
baino
hobeki ezagutzen duzula kontua, baina hemen izango duzu hauen berri: http://www.theorderofthedragon.com/docs/index.html eta http://www.snappermusic.com/cradleoffilth/
|
|
|
Ez, ez da Cadiz, Malaga baino. Aurpegiren bat ezagutzeko ahaleginak egin dituzu, guztiz ezinezkoa dela ongi
|
baino
hobeki dakizun arren. Malagan ez duzu inor ezagutzen.
|
|
2003
|
|
|
Bakeaz beste abantaila bat badu: bortu gora hemendik ageri da hurbiletik
|
baino
hobeki, eta haren bistatik kanpo nolaz bizi. Gainera hangoa nuen ama.
|
|
|
Euskaldun askok
|
baino
hobeki Euskal Herria ezagutzen zuen biarnes kardinaleak berak gomendaturik, euskaraz izuli nuen eta argitaratu, Donostian 1998an,. Kultura ezberdinen aldeko politikaren alde, Pirinio mendien inguruan, artikulu hori bera.
|
|
|
Orai
|
baino
hobeki ginen halere.
|
|
|
Guk
|
baino
hobeki adierazi zuen hori bera Manex Erdozaintzi zenak, olerkari batek bakarrik egin zezakeen bezala, San Martinetako Gerlari Ohien Eresia osatu zuelarik:
|
|
|
Sarritan lotsatiak izaten dira eta koraza bat erabili ohi dute babesteko. Adeitsuak, ulerkorrak, amatasun edo aitatasun sen handikoak, etxean sentitzen dira inon
|
baino
hobeki. Tinko defendatzen dituzte beren ideiak, Â nahiz eta, horiek hautatzeko orduan, gutiziatsuak izan.
|
|
|
Frantxisen gustuko, hizkuntzaz oraino ez baldin bazen arras euskalduna, Txokok izenez bederen bazekien nor zen. Eta zioen, Â euskara ikasiko dut nehork
|
baino
hobeki.
|
|
|
Diktaduratik edo ustelkeria ideologikotik askatzeko jendea hiltzea, jakina, AEBetako gobernua ren aspaldiko kirola da. Latinoamerikan inon
|
baino
hobeki dakite hori.
|
|
|
Horregatik, agintean dagoen alderdiak (baita harekin batera gobernatzen duen 100 urteko egunkariak ere) euskara" politikatik" deslotu behar dela behin eta berriz errepikatu arren, argi dago erabat politikoa dela Pegenauteren gidaritzapean egiten ari den hizkuntza politika. UPNk oso ongi baitaki, inork
|
baino
hobeki, euskara eta euskaltasuna eskutik helduta doan bikotea dela, hizkuntza duenak euskal kontzientzia izateko aukera handia duela, egungo identitate joko hauskorra kolokan jartzeraino. Historian zehar izan badira ere, gero eta neketsuago da gainontzeko euskal herrialdeen aurkako jarrera onartzen eta babesten duen euskalduna edo euskaltzalea den nafarrik aurkitzea.
|
|
|
Alabaina, garrantzi gutxiko puntu hauek egon arren, Kuhnek oso ongi ulertzen nau —uste dut ezagutzen ditudan nire kritikari gehienak
|
baino
hobeki; eta bere kritika nagusia oso garrantzitsua da—.
|
|
2004
|
|
|
Arestian erran bezala, dena ez da liburua izan bidaia honetan, eguneroko berria, asteroko argia, irrati uhinak, irudiak telebistan, Bedaxagar eta Oihenarten emanaldiak, bidaide izan ditugu, eta leku urrunetara joateko Xipriren liburuak beti eskura, Aureliak erakutsi digu Septentrio. Alta, liburuarena hobetsi dugu, eta horren arrazoia, guk
|
baino
hobeki Anttonek du eman," …transmisioaren zuloak edo etenak ordezka litzake liburuak, mundu biribil bat sortuz, birtualki euskaraz martxa daitekeen mundua. Hortan gabiltz Iparraldean Etxamendi sortuz geroztik".
|
|
|
Frantzian benetako botere banaketa al dago? Espainian
|
baino
hobeki banatuago izango du, eta ez da zaila. Baina ba al da eskubide guztien defentsa eta aplikaziorik?
|
|
|
Ikaskuntzaz diharduen erakundea da eskola eta, halakotzat, hainbat gai (ez denak, ordea) beste erakunde batzuek
|
baino
hobeki irakasten ditu.
|
|
|
Tren geltokiak autobusenak
|
baino
hobeki
|
|
|
Tren geltokiak autobusetakoak
|
baino
hobeki egokituak dauden arren, batzuk eta besteak hobetu beharrean daude: autobusetakoek ikusteko zailtasunak dituzten pertsonentzat
|
|
|
Gizarte moderno baten ezaugarri nagusia kultura idatziaren kodea baldin bada, ezin esango dugu euskal gizarte modernorik badenik, gizarte horren informazio iturri idatziak erdarazkoak direlako. Jakina, izan bada euskal prentsa idatzirik, baina lerro hauen irakurleak nik
|
baino
hobeki daki haren hedapena eta errotzea zenbaterainokoa den. Basterretxeak erdal prentsaren esparruan egin duen azterketak, berriz, begien bistan utzi digu euskal izaeraren eta izatearen bazterkeria eta arrazakeria.
|
|
|
Ez dirudi Oteizak halakorik izan zuenik. Berak jakingo du hori inork
|
baino
hobeki. Nolanahi ere, ez dira atzo goizekoak gizajende larria euskaldundu eta alfabetatzeko ahaleginak.
|
|
|
Horrek ez du esan nahiko noski, halabeharren halabeharrez edo, bi irizpideak osagarriak izan ezin direnik inoiz eta inon. Hala eta guztiz ere, ondo
|
baino
hobeki dakigu, egitez, munduko Estatu guztietan hizkuntza politikaren irizpide bat gailentzen dela. Balizko errotak gai honetan ere ez du irinik ematen.
|
|
|
Sabino ren ideologia politikoa aztertu da gehienbat, askotan, gaur egun «trasladuta» be re alderdirik okerrenak, orduan, Europan zehar korritzen zutenak parekatu gabe. Euskararekikoekin antzera gertatu da, baina, gai hau, nik
|
baino
hobeki, Agirre azkuenaga, Iztueta, Laka, Pellen eta Urrutiak, jorratuko dute.
|