|
2001
|
|
|
Kopuru hori igotzen doa eta bertakoak arabar sentitzen diren heinean, giro euskalduna sortzen eta indartzen ari da Argantzunen eta inguruan. Araba Euskarazko koordinatzaileak dioenez," hemengoek, arabartzat dute beraien burua eta euskara haien
|
hizkuntzatzat
hartzen dute".
|
|
|
Lehena, aldagai soziodemografiko eta soziolinguistikoek osatzen dutena (F3). Aldagai latente horretan hasiera batean sartutako aldagaiak subjektuen jaioterriaeta bizilekua, subjektuen lehen hizkuntza, gurasoen jaioterria eta gurasoen lehenhizkuntza izan ziren, baina LISREL programak proposaturiko aldaketen arabera, subjektuen jaioterria (X3) eta gurasoen lehen hizkuntza (X5) bakarrik mantentzendira. Hori logika baten barruan dago, izan ere, normalean gurasoek lehen
|
hizkuntzatzat
dutena transmititzen diete beren seme alabei; beraz, aldagai berbera errepikatzea bezala izango litzateke. Antzeko zerbait gertatzen da subjektuen jaioterriarekin eta bizilekuarekin ere, oro har, kasurik gehienetan jaioterria eta bizilekuaberberak dira, eta baita gurasoena ere, nahiz eta neurri txikiagoan izan.
|
|
|
Lagin orokorrari dagokionez, gurasoen jaioterriak bakarrik eragiten dusubjektuen orientazio motibazionalean; horrela, bi gurasoak Euskal Herritik kanpojaioak dituzten subjektuak dira orientazio instrumental indartsuena dutenak; 2) transmisio kanpainako populazioan ezaugarri horien eragina askozaz handiagoa daorientazio motibazionalean: a) lehen
|
hizkuntzatzat
euskara duten subjektuek irabazi pertsonal motako orientazio indartsuena dute, b) Euskal Herritik kanpo jaiotakosubjektuek eta elebidunen portzentaia %40 den guneetan jaiotakoek orientazio instrumental indartsuagoa dute, c) subjektuen bizilekuan elebidunen presentzia nabariagoa denean, orientazio instrumentala eta irabazi pertsonalekoa nabariagoak dituzte subjektu horiek, eta d) bi gurasoak Euska...
|
|
|
Lagin orokorrari dagokionez, gurasoen jaioterriak bakarrik eragiten dusubjektuen orientazio motibazionalean; horrela, bi gurasoak Euskal Herritik kanpojaioak dituzten subjektuak dira orientazio instrumental indartsuena dutenak; 2) transmisio kanpainako populazioan ezaugarri horien eragina askozaz handiagoa daorientazio motibazionalean: ...bjektuek eta elebidunen portzentaia %40 den guneetan jaiotakoek orientazio instrumental indartsuagoa dute, c) subjektuen bizilekuan elebidunen presentzia nabariagoa denean, orientazio instrumentala eta irabazi pertsonalekoa nabariagoak dituzte subjektu horiek, eta d) bi gurasoak Euskal Herrian jaioak direnean, irabazi pertsonal motako orientazio indartsuagoa da, eta gurasoetako batek edo bieklehen
|
hizkuntzatzat
euskara dutenean, mota bereko orientazio indartsuagoa dutesubjektuek.
|
|
|
Inork imajina dezake ingelesa, gaztelania edo frantsesa nagusitzen diren esparruetan hizkuntza horiek hiztunbe rririk ez erakartzea, bertako biztanleriak beste hizkuntza bat hautatzen duelako? Egindako ikerlanetan euskara bigarren mailako
|
hizkuntzatzat
jotzen dutela adierazten digute euskal gaztetxoek. Balorapen hori, alabaina, zeharo ulerg arria da helduen munduan eta gizarteko sektore gehienetan —ba ita aitzindari eta erakargarrienetan ere— gaztetxoekegunerozein (zeintzuk) hizkuntza ikusten duten kontuanha rtzen badugu.
|
|
|
Ikusiko dugu gero beste toki batean Osesek hizkuntz eskubidea ama hizkuntzarekin lotzen duela, eta euskara batua ez duela ama
|
hizkuntzatzat
hartzen. Normala da, ho rtaz, euskara eremu euskaldunetara eta euskaldun zaharren multzora mugatzea.
|
|
2002
|
|
|
Erraztasunari dagokionez, hau erabakigarria da. Euskara lehen
|
hizkuntzatzat
dutenak eta euskaraz errazago moldatzen diren hiztunak hiltzen ari dira, eta datozen euskaldunak, euskaldun berriak dira, hots, erdara da haien lehen hizkuntza eta harreman sare ia guztiz erdalduna dute. Horrek ere ez dio mesederik egiten erabilerari.
|
|
|
Ez gara horietan luzatuko, ez baitioteekarpen esanguratsurik egiten aipatutako lanetan esaten denari. Zernahi gisaz, etaazken hamarkadetan ikastolen mugimenduak berebiziko garrantzia izanda ere, gainerako eskola sareetan euskara eskola
|
hizkuntzatzat
hartu izanak, gaur egungoegoeraren azterketa holistikoagoak egitera bultzatu ditu ikertzaileak, eta ildo horretatik lan interesgarriak daude17.
|
|
|
Hori da askatasunik gabeko herri batean ozenki esan ezin den zerbait, faxismoaren zama beldurgarria gertutik ikusi dugunok ederki ikasi dugun bezala. Garai hartan euskara nahi genuen gure
|
hizkuntzatzat
. Ordea, euskara gure hizkuntza izanik ere, orain dela zenbait urte, eguneroko bizitzan, gure hizkuntzaz ezin baliaturik bizi ginen, norabaiteratuak batzuetan, hori da kontua.
|
|
|
Euskal Unibertsitateari buruz dugun ikuspuntua azaltzeari ekin baino lehen, beharrezkoa da zerbait argitzea, hau da, gure herriaren zatiketa politiko administratiboa hiru errealitate desberdinetan eta Euskal Herriko
|
hizkuntzatzat
euskara hartzeari buruzko borondate politiko ezberdinak.
|
|
2003
|
|
|
Platonek pertsona guztiek uler dezaketen
|
hizkuntzatzat
definitu zuen artea.
|
|
|
Pedro Pablo Astarloa() apaiz durangarra izan zen gure artean ideia horien sustatzaile eraginkorrena. Euskararen gorazarrea egitean aurreko apologistak baino haratago joan zen, gainera, haiek ez baitziren inoiz ausartu euskara gizateriaren lehenengo
|
hizkuntzatzat
aldarrikatzen (hebrearrari lehentasuna kentzen, alegia): " Paradisurako ihesa" abiarazten du, horrela, Tovar-en hitzetan (1980: 101).
|
|
|
" Paradisurako ihesa" abiarazten du, horrela, Tovar-en hitzetan (1980: 101). Sturm und Drang deituriko mugimendu erromantiko alemanaren eta Hamann eta Herder-en lanaren eraginpean, Astarloak euskara jatorri jatorrizko
|
hizkuntzatzat
jotzeaz gain, barnean mundu ikuskera, erlijioa eta espiritu nazionala daramatzala erakutsi zuen: euskarak agertzen du euskal Volkgeist edo berezko herri espiritu hori.
|
|
|
Légende cantabre (1843). Astarloaren erara, euskara jatorrizko
|
hizkuntzatzat
jo eta, era berean, lehenengo gizona, Aitor, euskaldunen patriarka mitikoa (Errok" Padre Universal" deitzen zuen hura, azken finean) eta jatorrizko euskal zibilizazioa irudikatu eta goratzen ditu. Xahoren antisemitismoak eraman zuen, batik bat, Tubalen mitoari halako ordezkoa asmatzera; izan ere, tubalismoak euskaldunak Bibliako herri hebrearrarekin erlaziona  tzen zituen, eta Aitor delako hori, aldiz, euskal endaren  berezko eta bertako Aita da; era horretara, gainera, euskaldunek ez lukete gainerako espainiarrekin lotura genetikorik.
|
|
|
Sistema millarista kritikatzen zuten muturreko ilustratuek âIbañez RenterÃa, Fausto Elhuyar edo ValentÃn Forondakâ, esaterako, ez zuten ia laguntzarik edo aldeko jarrerarik aurkitu Adiskideen Elkartean. Saiatu ere ez ziren asko saiatu diglosia zaharra gainditzen (Munibek euskara dezente landu bazuen ere), gaztelania goretsi baitzuten beraiek ere eliteen
|
hizkuntzatzat
; euskal hiztunak berriz ere analfabeto funtzional moduan geratu ziren. Larramendiri sinesten badiogu (1882: 282), bere garaiko (1754) gipuzkoarren hiru laurdenek ez zuten gaztelania uler  tzen, eta gainerako euskal probintzietan ere euskaraz baizik hitz egiten ez zutenen kopurua handia zela badakigu.
|
|
2004
|
|
|
Lehena, lortutako gaitasun maila ez zen nahikoa funtzionarioek bigarren hizkuntza lanean erabili ahal izateko. Bigarrena, funtzionario frankofonoek, ministerio askotako tradizio diglosikoari eutsiz, ingelesa hartu zuten lan
|
hizkuntzatzat
, lan saioetan beti ingelesez arituz. Eta hirugarrena, frankofonoak anglofonoak baino elebidunagoak ziren?. 373
|
|
|
Euskara babes juridiko minimoen azpitik dagoela egun, euskararen lurralde guztian ez baita ofiziala, eta horrek menpekotasunezko estatusa sendotu besterik ez du egiten. Baina ofiziala den lurraldeetan ere, lehentasunezko
|
hizkuntzatzat
ez da hartu, araubidea ez baita bide horretatik abiatu. (...) Zentzu horretan, ofizialtasunaren kontzeptu juridikoetatik haratago joz, eta ikuspegi pragmatikoari eutsiz, errealitate latza dakusagu egun Euskal Herrian, ofizialtasuna lurraldearen gune bakar batean dago aitortua, Nafarroa Garaiko Iparraldean eta Autonomia Erkidegoko hiru probintzietan, alegia, eta koofizialtasun hori egikaritzeko tresna eraginkorrik ez egoteaz gain, bere gainean izandako ezbaiak Auzitegi eta Epaitegi arrotzek ebazten dituzte, kasu gehienetan euskararen kalterako?. 280
|
|
|
–Euskara salbu gura dugu denok, baina horrek esan nahi du euskara derrigor gailendu behar zaiela gainerako hizkuntzei? Hortik ondorioztatu litzateke frantsesa eta gaztelania ez ditugula joko bertako
|
hizkuntzatzat
–Are gehiago, nola jokatu genuke orduan Euskal Herrian aspalditik erroturik dauden erdal kulturekin??.
|
|
|
Lehen ere ba zegoen, nahikundean bederen, hizkuntza jokabide bat. Napoleon’ek, esate baterako, Italia, Fraintziaren menpean jartzeko erabakia hartu zuenean, garbi ikusi zuen bere eginkizuna; eta Piamonte’tik hasita, ezari ezarian, hegoalderaiño frantsesera ipiñi nahi izan zuen Italia’ko hizkuntza ofizialtzat, erresuma
|
hizkuntzatzat
beraz.
|
|
|
Baiña bai beste hunek: Erroma’ko erresumak Lazio’ko mintzaira hartu zuen
|
hizkuntzatzat
, eta ez oskera edo unbriera. Hunek eman zion gaintasuna:
|
|
|
Komunistek, Lenin’en eragiñez (etnien problemak gutxik bezin ongi ulertu baitzituen Lenin’ek) ongi konpondu dute hau; eta puntu huntaz eredu dira (bai Yugoslabia’n eta bai URSS’en). URSS’eko hamasei errepubliketan, hamasei hizkuntza liferente eman dira lege
|
hizkuntzatzat
; eta Yugoslabia’n herrialde bakoitzak bere hizkuntza du, nahiz gehien gehienak serbieraz hitzegin jatorriz. Are gehiago:
|
|
2005
|
|
|
Katalanaren ezagutzak gora egin du, baina erabilera sozialaren alorrean balorazioak kontrajarriak dira. Batzuek diote gero eta katalan gehiago direla katalana ohiko hizkuntza dutenak, katalana bere
|
hizkuntzatzat
dutenak baino. Beste batzuek diote gehiago direla lehen katalan hiztunak zirenak eta orain gaztelania darabiltenak, berez gaztelania hiztunak izan eta katalana erabiltzen hasi direnak baino.
|
|
|
Datuak falta dira, niri behintzat falta zaizkit. Egia da inkestek esaten dutela hamar puntuko igoera dagoela, katalana bere
|
hizkuntzatzat
dutenen eta katalana ohiko bihurtu dutenen artean. Aurrerapen hori bikote mixtoetan ere hala gertatu dela dirudi, bikote hauen gehiengoak katalana erabiltzera jotzen du.
|
|
|
Eta frantsesak ez dira beharbada horretaz ohartzen. Egia da frantsesa literarioki prestigiodun
|
hizkuntzatzat
hartua dela, baina latina ere prestigiodun hizkuntza zen literarioki, beraz ez dakit sobera zein den frantsesaren etorkizuna.
|
|
|
Hala ere, ez dirudi arrisku horrek ardurarik ematen dietenik euskara bere
|
hizkuntzatzat
daukaten Euskal Herriko agintariei. Gauza jakina da Frantziaren menpeko lurraldeko agintariek euskararekiko daukaten iritzia.
|
|
|
Ez dut uste hori denik euskaldunek egin behar duten borroka. Eta nik uste dut zuek(...) haiekin egokitze ohoretsu batera iristen bazarete, haiek euskara bigarren
|
hizkuntzatzat
hartuta urrunago joango direla" (Fishman, 1999, 121 or.).
|
|
|
I. Euskara ahaidetzeko saiakerak nola egin izan diren esplikatzen da lehen atalean: euskara historiaurreko hizkuntza orokor kontsideratua izatetik, ahaide gabeko
|
hizkuntzatzat
hartzera igaro da. Euskarari egozten zaizkion ahaideen artean iberiera ez dela aparteko kasu bat erakutsi nahi izan dugu, beste hainbaten artean bat gehiago baino.
|
|
2006
|
|
|
sakelako, etxeko, zein lantokiko telefonoa euskaraz erabiltzea. Erantzungailua euskaraz jartzea, sakelakotik mezuak euskaraz bidaltzea, sakelako
|
hizkuntzatzat
euskara ezartzea, operadoreei euskaraz hitz egiteko eskatzea... Horietako ekintza batzuk norbanakoaren esku daude, baina Kontseiluak berak frogatu ahal izan duen moduan, telefoniaren munduak ez dio tarte handirik egin euskarari.
|
|
|
• Ama hizkuntzaren irakaskuntza atzerriko
|
hizkuntzatzat
ikasia, derrigorrezko edo hautazko gai gisa, bigarren mailako ohiko programaren barne.
|
|
2007
|
|
|
Hori lortu ahal izateko eta euskara herrian ezagutarazteko, hitzaldiak, lehiaketak, jokoak eta abar antolatzen dituzte. Modu interaktiboan, euskaldunek euskararekin gozatzeaz gain, euskaldun ez direnek euskara haien
|
hizkuntzatzat
onartzea lortu nahi dute. Gainera, euskaldun berrientzat errazagoa izango da hizkuntza barneratzea.
|
|
|
Zalantza igarokor batzuk gainditu ondoren (erlijioa tarteko: holandarrak protestanteak zirelako eta flandriarrak katolikoak), flandriarrek Holandako nederlandera normalizatu eta ofiziala hautatu zuten ardatz eta A
|
hizkuntzatzat
; eta Flandriako dialektoak B mailako hizkera gisa utzi zituzten.
|
|
|
Ondo gogoratu behar dugu batuaren asmoa hizkuntza idatzia eta jasoa zela besterik gabe. Baina hemen aipatuko ez ditugun arrazoi pragmatiko eta ideologiko batzuengatik, euskara batua hitz egiteko
|
hizkuntzatzat
eta benetako euskaratzat jo da. Ondorioz, nahasmen bat gertatu da errepertorioetan eta jendearen behar komunikatiboei ezin izan zaie erantzun.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, gogoan izan behar da lehen hizkuntza"... haurtzaroan 3 urtera arte ikasten dena dela..." 6 Kontzeptu hau, orain arte, inplizituki lotzen zitzaion familian ikasitako hizkuntzari. Gaur egun, ordea, haurrak gero eta lehenago eskolatzen direnez umeak, 3 urte bete aurretik, etxekoa ez den beste hizkuntza bat ikasteko aukera du eta, definizio horren arabera, hori ere lehen
|
hizkuntzatzat
hartu da. Oro har horrek ez du esan nahi ikasitako hizkuntza berriak" familiako" hizkuntza ordezten duenik, bi lehen hizkuntza dituzten haurrak gero eta gehiago direla baizik.
|
|
|
Haren diskurtsoa kritikoa da, hizkuntzaberdintasuna onartuz berdintasunari buruzko diskurtso guztiak bezala, baina baita dauden aukeren arteko berdintasunaren inguruan ere, hau da, ekologiaren babesaren ikuspegitik fokakumeak ehizatzea benetan debekatu badaiteke ere, ezin da, noski, L. J. Calvetek dioen bezala," jendeari hizkuntzaz aldatzea debekatu" (Calvet 2000: 55). kuntza horren erabilera publikorako gutxieneko aukerak, hizkuntza horrek gizarte presentzia eta oinarrizko ospea izango duela bermatuz; hortik aurrera, hiztunek edo hiztun izan daitezkeenek ziurtasun handiagoz eta jakinaren gainean bideratu ahal izango dituzte beren aukerak; orduan, hizkuntzak sinbolotzat edota kultura erreferentziatzat hartu lirateke, komunikazio
|
hizkuntzatzat
baino gehiago. Gero horrela ohartarazi zuten Kataluniako hizkuntza politikarekiko eragile kritiko batzuek (Bañeres & Roman� 1994:
|
|
|
Dena den, oro har onartutako gizarte balioek euskarari bigarren mailako hizkuntzaren kategoria (eta papera) ematen diotela esan daiteke; hau da, ez da nahitaezkoa egoera batzuetan edo beste batzuetan. Gaztelania, berriz, lehenengo
|
hizkuntzatzat
hartzen da eta hizkuntza hori erabiltzeak ez du aurreiritzirik sortzen ia ezein egoeratan. Eta horri zabalpen handieneko aurreiritzia dena erantsi behar zaio:
|
|
|
Jokabide eredu horien artean buru politikoak eta sozialak, irakasleak, gurasoak eta abar sartzen dira. Hizkuntza fideltasunaren eredu egokirik ez izatea oztopo larria da, gure ustez, hiztun berriek euskara komunikazio
|
hizkuntzatzat
har dezaten Beraz, ezinbestekoa deritzogu jendeak hizkuntza fideltasunari (eta, aldi berean, ongizateari) eusteko baliabideak izatea eta, horri esker, beste batzuentzat eredu izatea
|
|
|
Urteak dira komunikatzeko norbere hizkuntza erabili ordez gaztelania erabiltzea ezinbestekoa dela euskal gizartean mailaz igotzeko. Ikuspegi ofizialak (beti horrela garbi adierazten ez den arren) lehenengo mailako
|
hizkuntzatzat
hartzen du gaztelania, edozein erabilerarako baliagarritzat, hasi erregistro arruntenetik eta jasoetaraino arte; euskara, berriz, erregistro arruntetan eta familian soilik izango litzateke erabilgarria (diglosia). Ideia hori, gainera, nabarmen sendotu da hainbat modutan.
|
|
|
...ako zona erdaldunetan eredu batua ikasteko hainbeste ahalegin egin duten euskaldun berriei beren herriko albisteak, iseka nabariaz, dialektoz emanez; Euskaltzain batek euskara batuan esandako hitzak, edonork ulertzeko modukoak, ondoren Euskaldunon Egunkarian dialektoz eskaintzea, berak halaxe esanak balitu bezala; autobus publiko batzuetan irteera> barik, urteera> idaztea; euskalkiak
|
hizkuntzatzat
harturik, horiek normaltzeko arauak web orrian eskaintzea; unibertsitatera selektibitatea egitera dato zen ikasle batzuek, Eubako ikastetxe famatu batekoek, adibidez, euskara batua ez dakitelako aitzakiaz azterketak euskalkiz egitea, aspaldiko urteotan gertatzen ari denez. Biblia osoa euskaraz daukagunean, oraindik mezako liturgia, aita gurea barne, lurraldez lurradeko euskalkietan izatea, maiz hiztunen egiazko euskararekin bat etorri ez arren (Eibar, Oñati, Oiartzun, Hondarribia, Irun...).
|
|
|
Urdu da Pakistango hizkuntza nazionala, eta poetak Peshauarreko unibertsitatean ikasi zuen hizkuntza, pertsierarekin batera. Bai batak eta bai besteak ere tradizio poetiko handia dute Pakistanen, eta Farazek idatzizko
|
hizkuntzatzat
hartu zuen. «Urdu pasio handiz defenditu zuen beti» azpimarratu zuen Sehbaik.
|
|
|
EuskaraZ deus taxuzkorik esateko gauza ez direnek euskaraN atzematen dituzte egia puskak mamiturik, gizamunduaren jatorriari buruzko argi behin betikoa ez ezik. Ezin onetsi hizkuntza
|
hizkuntzatzat
. Ez dakite hizkuntza ez dela liburu sakratu bat; ez dela jainko galduaren bila ibiltzeko leku bat.
|
|
|
Lisboako tratatua onartzeko Frantziako konstituzioa aldatu behar zela eta, Frantziako tokiko hizkuntzen aldeko bi emendakin proposatu ziren, baina eztabaidarik ez zen egin eta aurrerago tratatuko omen dute gaia. Konstituzioaren 2 artikulua aldatu zenetik, alegia, frantsesa Estatuko
|
hizkuntzatzat
onartu zenetik 90eko hamarkadaren hasieran, ez da lortu hizkuntza gutxituak babesteko aipurik onartzea eta 2 artikulu hau dela-eta Euroituna ezin da berretsi.
|
|
|
Aplikaezina dudarik gabe, eta gainera ez du ematen hizkuntza historikoentzako lagungarririk izango lukeenik. Izan ere, okzitanieraren kasuan, adibidez, milioi eta erdi hiztun baino gehiago izan arren hizkuntza hori dakitenak, eremu zabal batean sakabanatuta daude, non gehiago diren beste 75 hizkuntza horietako bat jatorrizko
|
hizkuntzatzat
duten pertsonak. Gainera hizkuntza horien hiztunen trinkotasun soziologikoa eta soziolinguistikoa askotan indartsuagoa da okzitanieradunena baino.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, Konstituzioak gaztelania jakin beharra ezartzen du, inplizituki hizkuntza dela-eta ez diskriminatzeko printzipioa ere onartuz; eta aldi berean Estatutu batzuk, hala nola Euskadikoak, Kataluniakoak edo Valentziakoak, euskara eta katalana edo valentziera, hurrenez hurren, Erkidegoko berezko
|
hizkuntzatzat
onartzen dituzte.
|
|
|
Euskara baserritarren eta fraideen
|
hizkuntzatzat
hartzen zen garai haietan, artean ere, zu gazte injinerua, gizaseme dotorea, hirikoa eta euskal munduarekin konprometitua zinen, garai hartan gauza aparta. Euskal munduaren irudi zaharra hautsi eta berritzeko eragin handia izan zenuen.
|
|
|
Giza adimena izan du funtsezko ikergai; psikologiara biltzen du azken batean antropologia. Ahaidego sistemak, totemak, mitoak eta artea
|
hizkuntzatzat
ditu, zeinutzat. Lévi Straussek semiologia orokor bat bilatzen du, giza adimenaren nolakotasunaren berri emateko egokiena; aipatu jarduera horien guztien azpian, egituratzen dituen zeinu sistemaren bat datza, inkontzientea, egituragintza bera inkontzientea baita.
|
|
|
adostu dute biek,, bakoitzak bere eskumenetik?. Euskara bi erkidegoetako, kultura ondarea aberasten duen
|
hizkuntzatzat
–hartzen dutela diote.
|
|
|
nekez ukatuko dio euskarari ezaugarri hori Euskadi naziotzat onartzen duen inork. Baina euskararen erronka gaur ez da, gure iritzian bederen, nazio
|
hizkuntzatzat
onartzen den ala ez eztabaidatzea, nazioa osatzen duten nazionalen hizkuntza bizia izatera iristea baizik; hots, nazionalek ezagutzen eta erabiltzen duten hizkuntza izatera iristea. Nazionalak, bistan da herritarrei deitzen diegula nazionalak?
|
|
|
Euskararen erabileraren aldeko pausoa euskal hiztunen erantzukizuna da, lehenik eta behin. Izan ere, etxetik euskal hiztun direnek ohikotasunez eta lehentasunez erabiltzen ez badute, eta bigarren
|
hizkuntzatzat
ikasi dutenek gero eta modu naturalagoan bereganatzen ez badute, eta euskara tresna eroso eta baliagarria ez badute, eta, halaber, barne motorra ere bera ez badute, ezer gutxi aurreratuko du euskarak, nahiz eta erruz gehitu ezagutza indizea.
|
|
|
Egia da, abiapuntuan gaztelania izanik nagusi, hizkuntza aukeratzeko eskubidearen printzipioa honetan ere aplikatzeak euskararen erabilera bultzatzearen aldeko jarrera proaktiboa eskatzen diela herri administrazioei, eta hala egin lukete, hots, euskaraz jarduteko gai diren herritarrak gonbidatu lituzkete, behartu, inoiz ez? administrazioarekiko harreman
|
hizkuntzatzat
euskara aukeratzera.
|
|
|
Bistan da etxetik euskal hiztun direnentzako euskara hala izango ez balitz, nekez izango dela ia ezertarako ohiko hizkuntza bigarren hizkuntza gisa eskola edo euskaltegiaren bidez eskuratu dutenentzat. Lehen
|
hizkuntzatzat
dutenek eta harreman formaletan ez ezik harreman ez formaletan ere, edo harreman ez formaletan batez ere, erabilera hizkuntza euskara dutenek eta izan dezaketenek gizarteratu dezakete inork eta ezerk baino gehiago euskara.
|
|
|
(eta orain datoz" baina" gogaikarriak): eremu publikoan askoz gehiago erabiltzen da, bai, baina esparru afektibo pribatuan ez da horrenbeste hazi euskararen erabilera; gaurko elebidunek ez dute atzoko elebidunek baino gehiago erabiltzen euskara, eta esparru ez formaletako ez formalenean, familian alegia, gutxiago erabiltzen dute; euskara bigarren
|
hizkuntzatzat
ikasi duten askok esparru publikoan erabiltzen dute, bai, baina esparru pribatua gaztelaniarentzako gordetzen dute; ordea, lehen hizkuntza euskara duten eta esparru ez formal afektiboan nagusiki edo ia esklusiboki lehenago euskara erabiltzen zutenetariko askok gaztelaniari ere atea ireki diote azken urteetan.
|
|
|
Badakigu zer nolako zailtasunak dituzten lehen hizkuntza gaztelania dutenek euskara eguneroko jardun arrunteko
|
hizkuntzatzat
har dezaten. Horretan ezin da mirakulurik espero, harreman sare euskaldunak dituzten elebidun berrien kasuan izan ezik.
|
|
|
Etxetik euskal hiztun direnek ez badute euskara beren hizkuntza afektibo eta ohiko jarduera arrunteko lehen
|
hizkuntzatzat
gordetzen, nork bereganatuko du erabilera akademiko eta formaletatik harantzagoko, edo, hobeto esanda, honantzagoko, funtzioetarako euskara?
|
|
|
Egia da Espainiako Konstituzioak herritar guztiak behartzen dituela gaztelania ezagutzera. Egia horien ondoan, ordea, hain zaila ote zaigu ulertzea, hizkuntza bat, kasu honetan gaztelania, guztiek ezagutzeak ez duela esan nahi guztiek sentitzen dutenik beren
|
hizkuntzatzat
edo beren hizkuntza bakartzat edo beren lehen hizkuntzatzat. Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, hain zaila ote da ulertzea hizkuntzen bizikidetza, ez, alegia, nola halako koexistentzia hutsa?
|
|
|
Egia da Espainiako Konstituzioak herritar guztiak behartzen dituela gaztelania ezagutzera. Egia horien ondoan, ordea, hain zaila ote zaigu ulertzea, hizkuntza bat, kasu honetan gaztelania, guztiek ezagutzeak ez duela esan nahi guztiek sentitzen dutenik beren hizkuntzatzat edo beren hizkuntza bakartzat edo beren lehen
|
hizkuntzatzat
–Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, hain zaila ote da ulertzea hizkuntzen bizikidetza, ez, alegia, nola halako koexistentzia hutsa?
|
|
|
Oso garbi diogu, ordea: guztien hizkuntza izan dadin nahi dugu, ez bakarrik euskara maite dugulako, ez bakarrik barruak agintzen digulako; horregatik ere bai, ez dugu ezkutatuko, baina jakina da norberaren barru barruko
|
hizkuntzatzat
maitatzen jarraitzeko ez dela beharrezkoa denen erabilera hizkuntza izatea. Euskara ere guztien hizkuntza izan dadin nahi badugu da duda izpirik ez dugulako gizarte bizikidetzarako onena horixe dela.
|
|
|
Lana euskaraz egiteko bitartekoak ikaragarri ugaldu dira urteotan (hiztegiak, glosario terminologikoak, programa eta aplikazio informatikoak, besteak beste). Duela hogei urte ez bezala, langileen erdia baino gehiago gai da neurriren batean euskara lan
|
hizkuntzatzat
erabiltzeko, eta prestakuntza akademikoa osorik euskaraz jaso duten asko dira herri langileen artean. Ziur gaude hori guztia horrela dela.
|
|
|
Badakigu, larritasunez? gela barruko
|
hizkuntzatzat
dutela euskara, ingurune euskaldunenetan ere, gure haur eta gazte ugarik.
|
|
|
2 Adostasun sozial eta politiko sendoa behar da, besteak beste, hizkuntza indartsuan oraindik elebakar direnek hizkuntza bizikidea neurri batean ikasteko urratsa egin dezaten; elebidun nahiz eleaniztun izan arren, lehen
|
hizkuntzatzat
hizkuntza indartsua dutenek hizkuntza bizikideari berdinkidetasuna aitor diezaioten. Gizarteko adostasun zabalik ezean, nekez egin liteke bide hau.
|
|
|
1958an onarturiko Erromako Tratatuan dago Europar Batasunaren abiapuntua, eta baita hizkuntza araudiarena ere. Herrialde gutxi eta estatu hizkuntza gutxi ziren 1958ko hastapenetan, eta sinatzaileen estatu hizkuntza ofizial guztiak eman zituzten ofizialtzat eta laneko
|
hizkuntzatzat
. Gerora ohiturari eutsi zaio, ohitura arau bihurtu eta sendotzeraino.
|
|
|
Jada behar bezain argi ez balego, inork okerreko interpretaziorik egin ez dezan argitu dezagun ez eraginkortzat jotzen duguna zera dela," guztia itzuli beharra" edo hizkuntza ofizial guztiak nahitaez neurri berean lan
|
hizkuntzatzat
ere finkatzea. Beste hitzetan esanda, ezegoki ikusten duguna da Europako erakundeetan" hizkuntza ofiziala= erabateko lan hizkuntza" identifikazioa nahitaezkotzat ematea.
|
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, askotariko euskal sortzaileen ekarria euskara batuaren eraikuntzan: euskal idazleen sorkuntza, eta itzultzaileen, irakasleen, ikertzaileen, hedabideetako profesionalen eta beste hainbat esparrutan euskara lan
|
hizkuntzatzat
erabiltzen dutenen jarduna izan dira, Euskaltzaindiaren aitzindaritzaren gerizpean, euskara batuaren eraikuntzan gertatu den aurrerakada ahalbidetu dutenak.
|
|
2010
|
|
|
1 Hizkuntza edo hizkuntza aldaera bat nazio
|
hizkuntzatzat
hartzen denean, hizkuntza hori tokian tokikoa edo lokalaizatetik maila goreneko hizkuntza izatera igarotzen da. Kasu horietan, nazio hizkuntza bakarra neutraltzat balitz moduan agertzen da, eta, ondorioz, elebakartasuna bultzatzen da.
|
|
|
Amak ez daki euskaraz hitz egiten, baina aita eta bioi entzuteaz ohituta dagoenez, esan daiteke asko ulertzen duela. Nik euskara nire ama
|
hizkuntzatzat
hartzen dut, gaztelaniarekin batera. Baina lehenengoari garrantzi handiagoa ematen diot.
|
|
|
Hizkuntza politikarik onena gizartera egokien eta modurik hurbilenean egokitzen dena da. Horregatik, nire mapak ez dira inolako helburu, baizik eta gero hizkuntzen sustapenneurri egokienak aplikatzeko bitarteko egokiak izatea da asmoa, hizkuntza gizartean zenbateraino sartuta dagoen. az eta hizkuntzarekiko atxikipenaz edo berezko
|
hizkuntzatzat
jotzeaz. ez da soilik primus inter pares hizkuntzatzat jotzen dela. besterik gabe, beste hizkuntzen gainetik jartzen da, bai eta erroldan ere, eta ez da hari buruzko galderarik egiten. Soilik hala eskatzen duten lurraldeetan, hizkuntzaezagutzari buruzko galderak txerta daitezke, baina betiere hizkuntza erregionalei buruz, argi eta garbi beheragoko mailan jarrita; izan ere, inolaz ere ezin da gaztelania maila berean jarri, ezta formalki soilik izanda ere. beste behin ere, espainiako demolinguistikaren eta lehen munduko gainerako estatu guztietan aplikatzen denaren arteko aldea erabatekoa da. gainerako estatuetan, erroldan hizkuntzari buruzko galderak txertatzen direnean, gehiengoaren hizkuntza edo komunikazio hizkuntza hizkuntza bat gehiagotzat jotzen da, nahiz eta biztanleriaren ehuneko laurogeita hamarren berezko hizkuntza izan, adibidez. demolinguiSTiKa eTa geolinguiSTiKa:
|
|
|
Hizkuntza politikarik onena gizartera egokien eta modurik hurbilenean egokitzen dena da. Horregatik, nire mapak ez dira inolako helburu, baizik eta gero hizkuntzen sustapenneurri egokienak aplikatzeko bitarteko egokiak izatea da asmoa, hizkuntza gizartean zenbateraino sartuta dagoen. az eta hizkuntzarekiko atxikipenaz edo berezko hizkuntzatzat jotzeaz. ez da soilik primus inter pares
|
hizkuntzatzat
jotzen dela. besterik gabe, beste hizkuntzen gainetik jartzen da, bai eta erroldan ere, eta ez da hari buruzko galderarik egiten. Soilik hala eskatzen duten lurraldeetan, hizkuntzaezagutzari buruzko galderak txerta daitezke, baina betiere hizkuntza erregionalei buruz, argi eta garbi beheragoko mailan jarrita; izan ere, inolaz ere ezin da gaztelania maila berean jarri, ezta formalki soilik izanda ere. beste behin ere, espainiako demolinguistikaren eta lehen munduko gainerako estatu guztietan aplikatzen denaren arteko aldea erabatekoa da. gainerako estatuetan, erroldan hizkuntzari buruzko galderak txertatzen direnean, gehiengoaren hizkuntza edo komunikazio hizkuntza hizkuntza bat gehiagotzat jotzen da, nahiz eta biztanleriaren ehuneko laurogeita hamarren berezko hizkuntza izan, adibidez. demolinguiSTiKa eTa geolinguiSTiKa:
|
|
|
2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat: ...dizkiela. zoritxarrez, laugarren eskualde multzo batez ere hitz egin litzateke. ez dirudi nafarroa erdialdearen eta erriberaren zatirik handienak datorren urtean %10a lortzeko moduan ere egongo direnik. nafarroaren azken 25 urteetako hizkuntza politikaren emaitza ezin zen bestelakoa izan, eskualde horiek eremu ez euskaldunean utzi direnez gero. nafarroari dagokionez, lurralde osoan euskara berezko
|
hizkuntzatzat
joz eta probintzia osoan planifikazio bati ekinez soilik lor daiteke hegoaldearen hegoaldeko muturra euskararen rlSren gurdira igotzea. arabara begiratu besterik ez dago, horrela dela egiaztatzeko. gure zientzia gaztea da. Soziolinguistikak mende erdi baino ez du. eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. ez dut uste gehiegizkoa denik esatea arlo horretan diharduten guztiek hura eraikitzen laguntzen ari direla, gehiago edo gutxiago. guztiek egiten dugula zientzia, batzuetan akatsak eginez eta besteetan asmatuz. eta argi dago aurretik joateak eta erreferentzia puntu gehiegi ez izateak ez duela asko laguntzen. baina denborak arrazoia ematen digu, emeki emeki. hortxe dago gure lurraldeetako gazteria, gero eta eleaniztunagoa dena. egia da rlS aro mesianikoan sartzetik urrun dagoela (Joshua Fishmanen esapide egokia hizpide hartuta). baina haiengatik bada ere, gure etorkizunagatik, aurrera egin dugu. badakigu halakorik ez egiteak nora eramango gintuzkeen.z aipuaK
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak hiritarrei zinema euskaraz ikusteko aukera erraztu, zinema euskaraz eskatzen dutenentzat eskaintza nahikoa bermatzeko aukera bultzatu, eta euskara kultura eta gizarte erabilpeneko
|
hizkuntzatzat
sustatzeko asmoz aurkeztu du Zinema Euskaraz programa.Ekimen honen bidez, zinemaren balioak bultzatu eta euskara kulturaren alorreko komunikazio tresnatzat eta aisia eta alorreko normalizazio tresnatzat.
|
|
|
Hizkuntza plangintzek hizkuntzaren estatusa aldatzea lortu nahi dutenean, berez, gizarte arau horiek aldatu nahi dituzte, eta horretarako ezinbestekoa da jarreretan eragitea. Euskara baserritarren, umeen eta txakurren
|
hizkuntzatzat
hartzen bada gizarte batean eta hizkuntza hori erabilera formaletara hedatu nahi bada, hizkuntzari lotuta dauden jarrera eta irudikapen horiek aldatu behar dira.
|
|
|
Baina euskal hitz honek irakurlea harritu ez dezan, jakinarazten dut bidenabar, garai haietako Nafarroako erregeek Euskara erabili zutela berezko eta jatorrizko
|
hizkuntzatzat
; eta Errioxako alde hauetan hain zabaldurik zegoen, non ez den toki, mendi edo leku euskal izenik ez duenik, nahiz eta dagoeneko asko desitxuratu egin dira eta batzuk osoki bestelakatu".
|
|
|
Hau da, herri
|
hizkuntzatzat
onartzea, arbasoen hizkuntzatzat mitifikatzea, baina bizimodu modernoan erabilia izateko biderik gabe uztea.826 Horixe egin da Afrika Beltzean, non bertako hizkuntzak bazterturik frantsesa, ingelesa edo portugesa hizkuntza kolonialak hartu diren, independentziaren ondoren ere, hizkuntza ofizialtzat. Herri hizkuntzen bazterketaren aldekoek hiru argudio hauek erabiltzen dituzte bereziki:
|
|
|
Hau da, herri hizkuntzatzat onartzea, arbasoen
|
hizkuntzatzat
mitifikatzea, baina bizimodu modernoan erabilia izateko biderik gabe uztea.826 Horixe egin da Afrika Beltzean, non bertako hizkuntzak bazterturik frantsesa, ingelesa edo portugesa hizkuntza kolonialak hartu diren, independentziaren ondoren ere, hizkuntza ofizialtzat. Herri hizkuntzen bazterketaren aldekoek hiru argudio hauek erabiltzen dituzte bereziki:
|
|
|
Melillan, melillarren ehuneko 40k eta lehen hezkuntzako ikasleen ehuneko 60k amazigera badu ere ama
|
hizkuntzatzat
arren, hizkuntza arroztzat hartzen da. Melillako autonomiak amazigeraren alde egiten duena urria da oso praktikan.
|
|
|
antigoaleko Erromako Inperioak, VII. mendeko arabiar konkistatzaileek, XI. mendeko beduinoek, XV. mendean Al Andalusetik itzulitako errefuxiatuek. Islama zabaldu zen heinean, arabiera hartu zen erlijioaren, kultura ofizialaren eta idazkeraren
|
hizkuntzatzat
.
|
|
|
Horra paradoxa: ahozko hizkera omentzeko eta goresteko ere, idatzi egin behar.1033 Hizkuntza bera ere, Mendebaldean, gramatikaren eskutik heldu denean baizik ez da ezagutu, gramatikaren errepresentazioa izan duenean hartu da
|
hizkuntzatzat
bizimodu modernoan.
|
|
|
Amazigera estandar komunik ez da osatuko momentuz, artifizialegia litzatekeelako. Aldaera nagusiak
|
hizkuntzatzat
hartuko dira, bakoitzak bere gramatika eta bere norma izango du: takbailit, tamaxek, taxelhit, tamazight edo tarfit.
|
|
2011
|
|
|
«Testuingurua aldatu egin da. Lehen, euskaldun guztien lehen hizkuntza euskara zen; orain, berriz, euskaldun gehiago daude euskara bigarren
|
hizkuntzatzat
dutenak, lehenengotzat dutenak baino». Gainera, soslai aldaketa hori geografian ere antzematen dela uste du:
|
|
|
S. Aleman: Euskararen alde baldin badaude, bertako
|
hizkuntzatzat
badute, ez du aitzakia bakar batek ere balio ez egiteko horrelako hizkuntza politikarik. ETArena aitzakia besterik ez da.
|
|
|
• Prestigiroik gabeko hizkuntza: Gazteek, musikaren arloari dagokionez behintzat, gaztelaniaren aldean prestigio gutxiko
|
hizkuntzatzat
hartzen dute euskara. Indar gutxi duen hizkuntza da euskara.
|
|
|
Gazteek, musikaren arloari dagokionez behintzat, gaztelaniaren aldean prestigio gutxiko
|
hizkuntzatzat
hartzen dute euskara. Indar gutxi duen hizkuntza da euskara.
|
|
|
Behintzat, egoera normalizatuan egingo lukeena baino euskararen aldeko apustu askoz kontzienteagoa eta tinkoagoa egin du: gizartean gertatzen denaz ohartu, hausnartu eta norabidez aldatu, hau da,
|
hizkuntzatzat
euskara hartu. Beraz, hizkuntzaren normalizaziorako, haur izatetik gazte izatera pasatzen den garai honetan hizkuntza ohiturei eusteko bideak lantzeak izan luke lehentasuna.
|
|
|
Horrekin batera, hizkuntzari dagokionez, nahiz eta inaugurazio erakusketetan, hilabete hauetan antolatu diren jardunaldietan edota bozeramaileek esandakoetan aniztasunaren alde egin (aniztasun erlijiosoa edo hizkuntza aniztasuna espresuki aipatuz), gero hainbat zantzu ditugu ondorioztatzeko euskara, askoz jota, bigarren mailako
|
hizkuntzatzat
hartua dela bertan. Inaugurazio eguneko itzulpen automatiko faltatik hasita (frantsesa eta ingelesa bai egon zirela aukeran10), egunkarietan irakurritako kexekin segi (lau langilerekin saiatu eta inork euskaraz egin ez ziolako bere ezinegona adierazten zuen Deia egunkarian zutabegileak11), hurbileko bilbotarrek izandako esperientzia berdinarekin jarraitu eta eraikinaren gaztelerazko izendatze hutsarekin bukatu:
|
|
|
Guztiarekin ere, ordea, hizkuntza horiek beroriek ere, Txileko maputxeen mintzairarekin, mapudungun? batera, bertan behera utzitako
|
hizkuntzatzat
jo behar genituzke? .
|
|
|
–Behartutako elebitasuna salatu egin behar da, baita, zubi?
|
hizkuntzatzat
jotzen diren horien inposizioa ere. (?) Oinarrizko eskubidea da nork bere jatorrizko lurraldean elebakar bere nahia hori baldin bada, hizkuntza arrotzean bizitzera kondenatu gabe?.
|
|
|
–Hizkuntza horiek katalogatuta ez daudenez (623 hizkuntz komunitatez mintzo zaigu), gutxiengo etnolinguistikoen estatusa dute, eta horrek hizkuntz leialtasunarekiko jarrera negatiboa izatea eragiten du. Goiko klaseekin identifikatzeko beharrak, bestalde, ez du batere laguntzen herriak bere hizkuntza tradizionala ama
|
hizkuntzatzat
aitortzeko. Egia esan, tribuek beren hizkuntza tradizionalean hitz egiten dute etxe ingurunean, baina, hala ere, ez dute onartu nahi izaten beren hizkuntz jokabide hori?
|
|
|
egileek mordoilo exotikoa iruditu zitzaien hizkuntza batetik zenbait esaldi eta elkarrizketa erabili zituzten?. Morgue kaleko hilketak? istorioko lekukoek bizitako prozesuaren alderantzizko baten bidez, esango nuke nik, maien
|
hizkuntzatzat
hartuko zirelakoan.
|
|
|
Ingelesa, hala nola frantsesa eta portugesa, berezko
|
hizkuntzatzat
jo ziren bai nazio barruan, bai Afrikako nazioen eta beste kontinenteen artean bitartekotza literarioa eta are politikoa egiteko. Zenbait kasutan, Europako hizkuntza horiei Afrikako herriak batzeko gaitasuna ere aitortu zitzaien, estatu geografiko bereko afrikar hizkuntzen aniztasunak zekarren joera zatitzailearen aurrean.
|
|
|
Halaber, kontaketa hau egiterakoan, «bizirik dagoen hizkuntza» honela definitzen da Ethnologuen: hizkuntza hori lehen
|
hizkuntzatzat
daukan hiztun bat behintzat daukana. Beraz, ez dira hemen sartzen bigarren hizkuntza modura bakarrik erabiltzen diren hizkuntzak, alegia, «natiborik» batere ez duten hizkuntzak.
|
|
|
Zazpi funtzio horietatik beheko biak (familia funtzioa eta identitatea) jabekuntza naturalaren pean daude. Horrela, ez balego hizkuntza bat ama
|
hizkuntzatzat
duten subjekturik, ez lirateke funtzio horiek beteko. Aurreneko bi funtzioak, berriz, bigarren mailako ikastearen menpe daude, horretarako, hau da, nazioarteko hizkuntza izateko, beste hizkuntzetako hiztunen interes kulturala litzateke.
|
|
|
Txepetxen ustez, hizkuntza batek irautea nahi bada, nazio hizkuntza bakarraren funtzioa eskuratu behar du, gizarte batean hiztunek hizkuntza nazio mailan beharrezkoa denean hartzen baitute hizkuntza kultur
|
hizkuntzatzat
.
|
|
|
% 53,1 eta% 56, hurrenez hurren. Guraso gehienek euskara izan dute lehen
|
hizkuntzatzat
: aiten% 57,9k eta% 68,4k, hurrenez hurren, eta amen% 66,9k eta% 75ek, hurrenez hurren.
|
|
|
Emaitzetako baten arabera, amaren lehen hizkuntza aldagaiak eragin zuzena du seme alaben hiztegiaren ulermenean, eta hori horrela izan daiteke ama delako, gehienetan behintzat, haurraren lehen hilabeteetan denbora gehiago berarekin dagoena (kontuan izan hiztegiaren ulermena 15 hilabetera arteko haurrei baino ez zaiela begiratu, KGNZ Iean). Horri eransten bazaio lagineko amen% 75ek duela euskara lehen
|
hizkuntzatzat
, ulergarriagoa egiten da euskararen inputak era esanguratsuan eragitea zortzitik hamabortz hilabete bitarteko haurren hiztegiaren ulermenean.
|
|
|
Informazio eta Komunikazioaren Teknologiek (IKT) hizkuntzan duten eragina aztertu nahi izan zen. Pozgarria da udal batetik (edo beste edozein eragiletatik, egia esan) euskara hizkuntza ertainen artean kokatu izana, normalean gutxiengo
|
hizkuntzatzat
edota hizkuntza gutxitutzat jotzen baita euskara. Errealitatea ukatzea txarra da, txikiak bagara txikiak gara eta kito, baina ez bagara... ez gara.
|
|
|
" Inork ez zidan esan euskalduna izatea zein nekeza dan", idatzi zuen poetak eta kantatu zuen abeslariak. Baina nik, euskal kultur ondoeza honetan, ezagutzen ditut euskaldunak, batzuk behintzat, pentsamenduak sortzeko eta ideiak adierazteko
|
hizkuntzatzat
euskara hautatu dutenak; kultur esparruaren mugak, zerbitzuak, hedabide zein hezibideak, olgetarako nahiz aisialdirako joeretan, euskaraz liburuak idazten, marrazten eta argazkiak edo filmak egiten dituztenak.
|
|
2012
|
|
|
Jaurlaritzak, oro har, ez du euskara berezko hizkuntza moduan erabili, ez du euskaraz ezer sortu. Itzulpengintzarako
|
hizkuntzatzat
utzi du. Legebiltzarrean jorratu ditudan gaietan behintzat (osasuna, azpiegiturak, garraioak, etxebizitza, ingurumena, energia?) Jaurlaritzak aurkeztu dizkigun jatorrizko dokumentu guztiak gaztelaniaz landu izan dira, eta kasu hoberenetan euskarazko itzulpena eman izan digute (inoiz, gaztelaniazko dokumentuarekin batera; lantzean behin, gaztelaniazkoa aurkeztu eta aste batzuk beranduago, talde parlamentarioek eskatuta; eta kasu gehienetan, oraindik euskarazko alea itxaroten gaude).
|
|
|
handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan ez dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar: telebista, musika, lagunak, sexua... horren harira, euskarazko gazte hizkeraren absentzia izan daiteke beste arrazoietako bat; izan ere, ikasteko
|
hizkuntzatzat
daukate, gainera, etxean euskaraz egiten dutenek, gurasoekin eta gauza formalekin lotzen dute hizkuntza. euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte bat sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea).
|
|
|
Euskararen egoera historikoki oso zabalduta dago Barakaldon euskara XX. mende hasierako immigrazio tasa altuaren eraginez galdu zela, baina hori ez da guztiz horrela. historiari begirada bat ematen badiogu, konturatuko gara XIX. mende bukaeran antzinako Foru Sistema porrot egiteko zorian zegoenean, euskal herrian euskara ez zela sozialki estimatua; horregatik, burgesiak (Bizkaikoa batez ere) euskara baztertu zuen, gaztelaniari lehentasuna emanez. Garai hartan, erregimen zaharrak bizirik zirauen esparruetan mantentzen zen osasuntsu euskara, baina modernizazioaren ondorioz, baserritik kalera zihoan jendeak gaztelania hartu zuen harreman
|
hizkuntzatzat
. Gauzak horrela, hiri tankerako giroetan, euskarak ez zuen inolako funtziorik betetzen.
|
|
|
euskara haur hizkuntza bihurtu dugu? Euskara haurrekin soilik erabiltzeko
|
hizkuntzatzat
dugu. Zergatik familian zuzeneko transmisioa
|
|
|
Aurretik datorren joera dugu, baina ez atzera eta ez aurrera gauden puntura iritsita alarma pizteko garaia da. Hizkuntzaren ezagutza, euskara jakitea, hein batean erdietsi dugun lorpena da, baina bizitzako eremu jakin batzuetan soilik erabiltzeko
|
hizkuntzatzat
jotzen da askotan. Eta hori ez da hizkuntza bat erabilgarria izatea.
|
|
|
Hizkuntzaren ezagutza, euskara jakitea, hein batean erdietsi dugun lorpena da, baina bizitzako eremu jakin batzuetan soilik erabiltzeko
|
hizkuntzatzat
jotzen da askotan. Eta hori ez da hizkuntza bat erabilgarria izatea.
|