|
2001
|
|
|
Izan ere, mugatua eta ezaguna dahizkuntza, eta horrek ziurtasuna ematen dio irakasleari, hizkuntzaren ezagutzahandiak ikaslearen eta irakaslearen arteko rolen desberdintasunen sakontzea sortzenduelako. Ikasleek
|
hizkuntzari buruz
galde dezaketen guztirako galdera zuzen etaazkarra izateak ziurtasun eta harrotasunez betetzen du irakaslea. Gainera, porrotaikaslearen aldean gelditzen da, irakaslea orojakilea delako.
|
|
|
Hasiera-mailan esan dugun bezala, oraingoan testuen aniztasuna apur bat handiagoaizango den arren, ikasleek eredu ugari, erraz eta ondo aurkeztutakoak jaso behardituzte oraindik ere. Testuetan
|
hizkuntzari buruz
behar duten informazioa lortzekobidea eskaini beharko diegu; eta ekoizteko orduan, testuinguru erosoa sortu, eskatuko zaien ahalegina ondo neurtu eta behar bezainbesteko laguntza eskainibeharko diegu.
|
|
|
Arana Goiriren eragina,
|
hizkuntzari buruz
ere bai, ez dut nik batere gutietsiko. Damurik," sasoi hartako jelkideek" nola idazten zuten ongi ez badakit ere, Kintanak baino hobeki dakit, halabeharrez eta merezimendurik gabe.
|
|
|
Gogoan zuena ez zen hizkuntza eta hizkuntzaren gorabeherak, hizkuntzaren inguruan egina zegoen eta egiten ari zen ikerlana baizik, filologia eta hizkuntzalaritzaren aldetik hain justu, bi hitz hauek orduan (Urkixoren ingurunean batik bat) edo hitz horiek aditzera ematen dituzten gogoetak aski ongi bereizten ez ziren arren. Ordukoez eta etorkizunekoez ere mintzatu zen, ezinbestean,
|
hizkuntzari buruz
, garai hartako eztabaida latzen oihartzuna Oñatira zekarrelarik. Ez genuke, nik uste, gehiegi irri eta barre egin behar azaltzen ziren iritzi-arrazoiez, beste horrenbeste egingo baitute guk ahotan darabiltzagunez 65 urte barru.
|
|
2002
|
|
|
Gorka Elordieta hizkuntzalaria, EHUn espainiar filologiako irakasle ikertzailea eta LEHIAko (Lengoaiarako Euskal Herriko Ikergune Aniztuna) kidea da. LEHIA
|
hizkuntzari buruz
Euskal Herrian ari direnak biltzen dituen gune birtuala da, EHUko irakasle eta bekadunek, Deustuko Unibertsitatekoek, eta Baionako CNRSeko (Centre National de la Recherche Scientifique) zenbait kidek osatzen duten ikergunea. Duela sei urte sortu zen, eta urtero hainbat mintegi eta ikerketa antolatu dituzte.
|
|
|
J. Lions autoreak lehenago eta M. A. K. Halliday ikerlariak pixka bat beranduago giza komunikazioaren oinarria den
|
hizkuntzari buruz
hitz egitean, komunikazioaren zeregin, eginkizun edo funtzio ideatiboa deitutakoaz, kognitiboa, azken finean, egiten dute berba:
|
|
|
Honen azpian dagoena da batzuek uste dutela hizkuntzaren araugintzan horretarako prestakuntza berezia dutenak eta prestakuntzarik ez dutenak maila berean daudela. Jakina; garai batean holako zerbait gerta zitekeen, ez baitzen unibertsitatean inolako ikasketarik
|
hizkuntzari buruz
. Baina, zorionez, eta zorionez diot, honetan gauzak gainetik behera aldatu dira eta gaur egun jende anitz dago ongi prestatua Euskaltzainditik kanpo.
|
|
|
2.1 Hona hemen, hitzez hitz, InternetenLausannekoUnibertsitatetik irakats
|
hizkuntzari buruz
guk egindako galderak jaso zuen erantzuna: " La langue d’enseignement est le français.
|
|
2003
|
|
|
Ohikoa izaten jarraitzen du alderdi zein sindikatu horietako batzuen egoitzetara deitu eta telefono hartzaileak gazteleraz hitz egitera behartzea, baita ikastola batzuetan ere. Zer esanik ez lan
|
hizkuntzari buruz
, herri mugimendu abertzaleetan, hainbat ikastoletan, Euskara Zerbitzuko funtzionario askoren artean gaztelania da lan hizkuntza, edo euska-ñol kontzientza zuritzailea batzuetan, aurrerakoi itxura negargarrikoa gehienetan.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza nagusiaren ezarpen-indarra erabatekoa delarik, posible ote da hizkuntza zokoratuaren familia-politika autonomorik ezartzea
|
hizkuntzari buruz
–Etxe barruko hizkuntza-jokaerak zein gradutaraino bereiz ditzakegu hura inguratzen duten hizkuntza-erabileraren korronteetatik?
|
|
|
Arauak era errekurtsibo batean ematen dira, eta formulak designatzeko metahizkuntza baten sinboloak erabiltzen dira. Metahizkuntza
|
hizkuntzari buruz
hitz egiteko erabiltzcn den hizkuntza bat da etanormaiean aurrenekoa baino aberatsagoa izaten da.
|
|
|
Albert Dauzat hizkuntzalariak, nahiz-eta
|
hizkuntzari buruz
frantses aitakeria ezagun horren seme izan, hunela aitortzen du kidetasun huni buruz mintzo dalarik: " Gure garaiean naziotasunaren ezagugarririk agiriena billakatu da hizkuntza.
|
|
2005
|
|
|
Muntaia ideologikoa falta zitzaien. Prentsa katalanean rock taldeek
|
hizkuntzari buruz
zuten iritzia aztertu genuen eta talde horiek esaten zuten modernoena zela izaerak eskatzen zioten hizkuntzan abestea. Izaerak eskatutakoa ordea, ekoiztetxeak agindutakoa izaten zen.
|
|
|
Beronen lana kazeta-aleetan barreiaturik azaldu arren, beronen lanaz harrezkero egin diren antologietan, eta batez ere azkenengoan (2004) dastatuz gero, euskal literaturako idazle handitzat jo behar da ezinbestean, eta horrezaz gain idazle-eskola baten gidaritzat ere bai. Euskarari buruz eta
|
hizkuntzari buruz
arreta handia hartu zuen: hizkuntza ulerterraza eta garbia nahi zuen, hitz jator, esaera zahar eta esapidez gantzatua, ahozko hizkeran oinarritua, jendearengana eroso heltzeko modukoa, adierazkorra baina bizia eta jostalaria.
|
|
|
Baina hala ka joera finkoak bere lanetan ageri dira: lehendabizirik,
|
hizkuntzari buruz
zehaztapenak egiten ditu, erabili behar dituen kategoria eta kontzeptuen erre latibotasuna azpimarratuz. Bigarrenez, kezka epistemologikoa planteatzen du, baina berehala filosofo grekoen garaian, delako kezken berri bazegoela igertzen saiatzen zen.47] OSEBA AGIRREAZKUENAGAOndoren bere diskonformitatea adieraziko du, nahietaezko abiapuntua balitz bezala.
|
|
|
Bestalde ez dago esaterik elebitasuna eliteei bakarrik zegokien fenomenoa zenik, Euskal Herriaren muga kidetasunak (zeltiberiar, iberiar eta galiar herriekin), nabarmenki eragingo zuelako populazio osoan oro har. Hala ere momentu guztietan zonalde mugatu bati buruz ari gara, hau da, Ebroren iparraldeaz, eta ez Iberiar Penintsularen lurralde osoan mintzo zen
|
hizkuntzari buruz
.
|
|
|
Aipatutako Humboldten" oharra", hemen, 1 liburukian, 139 -144 orrialdeetan aurkitzen dugu. Humboldten lehen bi argitalpen linguistikoak euskal
|
hizkuntzari buruz
izatearen inguruan, ikus Flitner & Giel, in Humboldt, WfB V 459.
|
|
|
Fr. Crammerrek itzuli zuen alemanieratik frantsesera. Humboldtek 1801ean euskal
|
hizkuntzari buruz
idatzitako oharra itzulpen honetan argitaratu zen. Liburuaren bertsio originalak, bestela, Reise von Amsterdam uber Madrid und Cadiz nach Genua in den Jahren 1797 und 1798 Nebst einem Anhange uber das Reisen in Spanien izenburua zuen eta Berlinen argitaratu zen 1799an].
|
|
|
Gure liburuska honen helburua, beti ere, ez zen Humboldten euskal ikerketen berri ematea, baizik eta berak hezkuntzari eta
|
hizkuntzari buruz
landutakoa elkarreraginean aztertzea eta aurkeztea. Bertan aipatu ditugun hitzei orokorrean gainbegirada bat botatzea nahikoa da, hala ere, horietako askok bi euskal testu hauekin lotura zuzena dutela ikusteko.
|
|
|
Hemendik aurrera irakurleak badaki euskal
|
hizkuntzari buruz
, berau hitz egiten duen herria ezaugarritzeko erabil daitekeen guztia. Unea da orain hau bera hizkuntza bezala deskribatzeko eta, honetarako xehetasunez arduratzen den diskurtso lehor bat ezinbestekoa denez, zilegi bekit hizkuntz-ikerketa hutsetan interesik ez dutenei agur esatea.
|
|
|
Kontuak kontu," gizakia" du beti aztergai, bere izate errealean ezagutu eta bere izate posiblean ulertu nahi duen gizakia, eta zeregin honetan geroz eta garbiago ikusten du" hizkuntza" garrantzitsua dela oso, bai gizakiaren osaketarako bai beronen formaziorako. Gure idazlanaren helburua, azken finean, Wilhelm von Humboldtek hezkuntzari eta
|
hizkuntzari buruz
esandakoa ordenatzea eta argitzea izan da, hori bai, kontuan hartuz bere" giza-teoria" eta bere" hizkuntz-teoria" erabat lotuta daudela eta elkarrekin aztertu beharrekoak direla.
|
|
|
Egia da, bestela, Humboldtek ez duela inoiz euskal monografia hori hasieran irudikatutako forman bukatu baina, gorago aipatutako ikerketek erakusten duten bezala, ukaezina da ere horretarako pentsatuak zituen atal guztiak, gehiago edo gutxiago, landu dituela. Idazlan honen helburua, beti ere, ez da autore honek euskal herriari eta euskal
|
hizkuntzari buruz
esandakoa aztertzea8 eta, honengatik, gai hau behin edo behin eta zeharka bakarrik aipatuko dugu ondorengo orrialdeetan.
|
|
|
" Grundzuge des allgemeinen Sprachtypus" (1824-1826): hizkuntz-tipo orokorrari buruzko testu honen balioa, batez ere, aurreratzen dituen oinarrizko gai eta formulazioetan dago, ze bertan hitzez hitz aurkitzen ditugu Kawi
|
hizkuntzari buruz
beranduago bere obran agertuko diren ideietako asko70.
|
|
2006
|
|
|
Hori egia bada ere ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldetan
|
hizkuntzari buruz
galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
" Ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende bat baino gehiago Zentsu eta Udal erroldatan
|
hizkuntzari buruz
galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
Euskara eta
|
hizkuntzari buruz
. Hizketan semearekin.
|
|
2007
|
|
|
886 HEIDEGGER, M., Artelanaren jatorria eta beste, Klasikoak, Bilbo 2004, 179, 184 Gero
|
hizkuntzari buruz
ere gizakiaren hiru zation paralelismo bat irakurtzen da: –Soinu egitura eta grafismoa hitzaren gorputz bezala pentsatzen ditugu, doinua eta erritmoa arima bezala, eta esanahiari dagokiona hizkuntzaren espiritu bezala.
|
|
|
Hizkuntza karaktere bezala kontsideratu behar baldin bada, hots, autokausalitate, autokreazio bezala historian, orduan, hizkuntzak gauzka?, kreatzen gaitu?, ez dugu geuk elegiten, baizik hizkuntzak hitz egiten gaitu? Fichte-k dauzka, batzuek nazionalismo itsuaren probatzat gustura ailegatzen dituzten hala-moduzko esaldiak (Humboldt gaztearen estreinako gogoetak
|
hizkuntzari buruz
haren jarraigoan eginak izan direna, probatua da) 56. Askoz gehiago da gizakia hizkuntzak eratua, hizkuntza gizakiek eratua baino? 57. Zinez mintzo dena ez da gizakia, baizik eta giza natura da harengan dena mintzatzen eta bere kideari iragartzen.
|
|
|
Karaktere nazionala edozeintsuk aipatzen badu, zer esan gura du espezifikoki
|
hizkuntzari buruz
–Aiurria, berez, eta nahi bada, edozein agerpenek daukan berekitasun marka edo ezaugarria da, hala zaldi edo zakur batek adibidez40 Baina Teofrasto-ren Karaktereak ezkero41, nortasun tipo moral baten adierazgarritzat erabiltzen da (beharbada karakterea psikologiaren objektutzat emango genuke guk ere gaur, baina tradizionala karaktereen ikertzailetzat La Bruyère eta moralistak kontsideratzea izan da).
|
|
|
Museoak Bulletin> du> Musée> Basque> bihilabetekaria kaleratu zuen 1925ean. Museoaren ondareen berri ematearekin batera, jakitunek zehaztasunak agertu zituzten arkitektura, pintura, ohitura zaharrak, antzerkia eta
|
hizkuntzari buruz
, betiere Euskal Herrian kokaturik.
|
|
|
Euskal Museoak Bulletin> du> Musée> Basque> bihilabetekaria kaleratu zuen 1925ean. Museoaren ondareen berri ematearekin batera, jakitunek zehaztasunak agertzen zituzten arkitektura, pintura, ohitura zaharrak, antzerkia eta
|
hizkuntzari buruz
, betiere Euskal Herrian kokaturik. Erabilitako hizkuntzari dagokionez, artikulu guztiak frantsesez izan ziren idatziak.
|
|
|
izenburutu du Leitzmann argitaratzaileak (1903 ss.), bere iritzian Humboldt-en «hizkuntzaren zerizanagaz enplegatzen den izkribu goiztiarrena» (1795/ 96), autoreak inedito utzia. 16 tesitan biltzen du Humboldt gazteak bere pentsamendua
|
hizkuntzari buruz
. Espezialisten esanean, tesiok Fichte-ren argitan eginiko Herder-en irakurketari zor zaizkion anotazio/ gogoeta pertsonalak izan litezke182 Hasteko, nahikoa erakusten dute (M. Helfer-ek erakusten du!), autore horiengan bilatu behar ditugula Humboldt-en pentsamenduaren lehen iturriak.
|
|
|
Azpimarratzenago dena da Alderdi Komunistaren jarrera guztiz positiboa nazio-arazoetan1185, eta bereziki komunisten interesa, teoriko nahiz praktikoa,
|
hizkuntzari buruz
eta hizkuntza gutxituen alde. Marx, Engels, Lenin, Stalin-en ekarpen omenak hizkuntza eta pentsamenduaren arloan goraipatzen dira. Alderdiko erretorika orduan ohikoa? 1186, eta:
|
|
|
«Ideiari darraikio hitza; ez alderantziz»1174 Hori berariazko aitorpena da pentsamenduaren printzipiozko lehentasunarena, autonomiarena?
|
hizkuntzari buruz
buru: lehenbizi (hizkuntzarik gabe) pentsamenak pentsatutakoari, gero hizkuntzak izena ematen dio.
|
|
|
«Aktibitate intelektuala, guztiz izpirituala, guztiz barnekoa eta nolabait aztarnarik utzi gabe iragaten dena, hizketaldiko hotsean kanpotar eta sentsuentzat hautemangarri bihurtzen da», hau da, hizkuntzak berriro pentsamendu autonomoki osatu baten zeinu agergarri soila ematen du. (Esan ere noizbehinka esaten da
|
hizkuntzari buruz
, pentsamenduaren erreminta dela? «Werkzeug»216; eta pentsamenduaren lehenagokotasuna espresuki baietsia dago harekiko) 217 Ordea, Humboldt-ek konklusio honetara ekartzen ditu aurreko bi esaldiak, biak silogismo baten premisa handia eta txikia izan balitu bezala:
|
|
|
Karaktere nazionala edozeintsuk aipatzen badu ere, zer esan gura du espezifikoki
|
hizkuntzari buruz
eta konkretuki Humboldt-engan. Aiurria, berez, eta nahi bada, edozein agerpenek daukan berekitasun-marka edo ezaugarria da, hala zaldi edo zakur batek, adibidez769 Baina Teofrasto-ren Karaktereak ezkero770, nortasun tipo moral baten adierazgarritzat erabiltzen da (beharbada gaur psikologikoa esango genuke, baina tradizionala, La Bruyère eta moralistak kontsideratzea da).
|
|
|
ez dugu geuk hitz egiten, baizik eta hizkuntzak hitz egiten gaitu? Fichte-k dauzka, batzuek nazionalismo itsuaren probatzat gustura ailegatzen dituzten hala moduzko esaldiak (Humboldt gaztearen estreinako gogoetak
|
hizkuntzari buruz
haren jarraigoan eginak izan direna, probatua da) 785 «Askoz gehiago da gizakia hizkuntzak eratua, hizkuntza gizakiek eratua baino»786.
|
|
|
Ikasturte honetan hiru
|
hizkuntzari buruz
duzuen iritzia aztertuko duzue
|
|
|
Ikasturte honetan hiru
|
hizkuntzari buruz
duzuen iritzia aztertuko duzue.
|
|
|
Horretarako interesgarria iruditzen zaigu, lehenik, Humboldten lekukotza jasotzea, hain zuzen, 1800 urte inguruan Euskal Herrira birritan etorri zen pentsalari ospetsu horrek euskal nazioari eta
|
hizkuntzari buruz
etengabe hitz egiten baitu bere idazlanetan200 Esan dezagun, hasteko, Humboldtentzat" nazioa" eta" hizkuntz komunitatea" ia sinonimoak direla, eta bereziki horregatik —bakarrik ez bada ere— euskaldun guztiak nazio baten eta beraren kide bezala atzematen dituela.
|
|
2008
|
|
|
1991\. urteaz geroztik bost urtez behin egin den Euskal Herriko inkesta soziolinguistikoan, inkestatuei galdetu zaie gurasoengandik jaso duten lehen hizkuntzari buruz. Azken inkestan berriz, inkestatuek beren seme-alabei transmititu dioten
|
hizkuntzari buruz
galdetu zaie. Beraz, gutxi gorabehera azken ehun urteotan, eta bereziki azken hamar urteotan, Euskal Herrian euskara nola transmititu den jakiteko modua dago.
|
|
|
a) zer taldebizindar duen haietako bakoitzak, kapituluaren lehenengo atalean azaldutakoari jarraiki; b) hizkuntza-gutxiengo bakoitzak bere inguruneko hizkuntza-gehiengo menderatzaileekin dituen harremanak gidatzen dituzten hizkuntza-legeen premisa ideologikoak; eta c) zenbateraino mobilizatzen den komunitate bakoitza kultura-autonomiaren inguruan, kapitulu honetako 2 atalean azaldutakoari jarraiki. 4a irudian, 1999 urtean Bilbon, Euskal Herrian, gutxiengoen
|
hizkuntzari buruz
egindako hitzaldi batean ordezkapena izan zuten hizkuntza-gutxiengoen egoera aztertuko dugu labur-labur. (Bourhis, 1999).
|
|
|
Xehetasun hutsala iritziko dio agian irakurleak egitera noanari, baina ez nago erabat ados horretan. Izan ere, ustezko xehetasun zirtzil horretan bertan igartzen baitut
|
hizkuntzari buruz
daukagun kontzeptuaren okerra eta makurra. Zera dio, besteak beste, lehendabiziko esaldiak:
|
|
|
azterketak luzeak eta sakonak izaten ziren eta, ohar interesgarri asko aurki daiteke
|
hizkuntzari buruz
adibidez, hizkuntza literioaren eztabaida baitzen orduan betebetean. Hor daude lekuko Jean Etxepare-ren asteroko kronikan irakurtzen ahal ziren aipamen mamitsuak9, Lizardirenak10 edo Lauaxetarenak11 Bainan, gehienek ez zuten literaturaren historiari buruz ikuspegi oro-korrik ematen.
|
|
|
mamia, teknikak eta hizkuntza. Mamiari buruzko kritika onak egiten dira batzuetan; baina, esaterako,
|
hizkuntzari buruz
ez dira kritikak egiten. Beti esaten dut idaztea dela biolina jotzea bezala.
|
|
2009
|
|
|
Historia zein zientzia, filosofia zein
|
hizkuntzari buruz
hitz egiten duen programa txalotu dio kritikak eta 700.000 entzule erakartzen ditu astebururo: arrakastaren erakusgarri.
|
|
|
Makinen
|
hizkuntzari buruz
hizketan. Adituen solasa
|
|
|
Hala ere, beharra ez da Euskal Herrikoa bakarrik; ahozkotasuna aztertzeko beharra mundu osokoa da. Orain arte idatzizko hizkuntzari begiratu izan zaio, baina
|
hizkuntzari buruz
XX. mendean hasitako ikuspegi berriak jada hasi ziren egoera soziolinguistikoari eta antzeko aldagaiei garrantzia ematen. Ziurrenik, ikus-entzunezkoek eraginda hartu zuen indarra ahozko komunikazioak.
|
|
2010
|
|
|
...ekin lotzen dute indar gehiagorekin euskara, baita ere Espainia, gaztelania edo Euskadi bezalako edukiekin ere. komunikabide ekonomikoei buruz berriz esan behar da euskara gehienbat Espainiarekin edo nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure
|
hizkuntzari buruz
egin duten legedia edo hizkuntza hau normalizatzeko erabilitako diruak dira gehien aipatzen diren jokabide edo bitartekoak euskararen eztabaidan. nabarmena da baita ere, hizkuntzari eginiko erasoak edo hizkuntzaren inguruko eskaera edo errebindikazioek hartzen duten nagusitasuna euskararen eztabaidan. hizkuntza dela eta batzuen eta besteen eskubideak defenditzeko elkarte edo gizataldeen aipamena ... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
|
Ikerketari buruzko foroetan askotan mintzatu gara ikerlari euskaldunak gure
|
hizkuntzari buruz
eta, bizi-zientzietako alorrean, ia onartuta dago ikerketako emaitzen argitalpenak ingelesez egin behar ditugula, hizkuntza hau delako, momentuz, mundu mailan ikerlarien arteko" lingua franca" eta ez dagoelako gai berezietarako irakurle euskaldunen masa kritikorik. Baina horrek ez du esan nahi euskara zientifiko jasoa eta espezializatua garatu behar ez dugunik eta, horretarako, orain arte baino dibulgazio lan gehiago egin behar ditugu.
|
|
|
Euskararen Legeak dio langile guztiek euskaraz jarduteko eskubidea dutela. Rafael Bengoak, ordea, ez dauka aurreikuspen bat ere euskaldunen lan-
|
hizkuntzari buruz
, ezta unitate batean langile gehienak euskaldunak badira ere.
|
|
|
Harrez gero, beti saiatu naiz, gutxi asko, lantxo batzuk egiten, baina beti norabide horretan. Euskal Herria liburua egin genuenean, hor kapitulu batzuk hizkuntzari buruzkoak badaude, neure artikulu luze bat ere bai, euskal idazleek
|
hizkuntzari buruz
zer pentsatzen zuten esplikatuz. Horrela iristen naiz Euskal Hitz erakusketara ere.
|
|
|
Reclus frantses inperialismoaren teorialariak luze idatzi zuen
|
hizkuntzari buruz
herri identitate bezala-frankofonia kontzeptua berak asmatua da-. Bere ideiak esaldi honetan laburbiltzen dira:
|
|
|
Paul Zumthorrek,
|
hizkuntzari buruz
, leiho irekiaren metafora eratzen badu, Wilhem von Humboldtek prismaren metafora erabili zuen. Irudi honen arabera, hizkuntzen mundua hainbat koloretan banaturiko argia bezalakoa litzateke.
|
|
2011
|
|
|
Funtsezkoa da hori. Norberaren
|
hizkuntzari buruz
pentsatzeak ez du esan nahi komunikazio unibertsalari uko egiten diogunik, ez eta alderantziz ere. paradigma horrek XXI. mendeko gizakiaren modernotasunera garamatza. pentsa dezakegu horrek zalantzan jartzen duela gizakiok dikotomien bidez pentsatzeko dugun joera; hau da, gauza baten alde bagaude beste gauza baten aurka egon behar dugula pentsatzeko dugun joera. gauza bat" edo" beste ba...
|
|
|
Norberaren
|
hizkuntzari buruz
pentsatzeak ez du esan nahi komunikazio unibertsalari uko egiten diogunik, ez eta alderantziz ere. da. Arrazoibide horrek eragina izan dezake erakundeetan:
|
|
|
"... gizartean konflikto asko dago eta hor
|
hizkuntzari buruz
, politikari buruz, badaude arazo juridiko garrantzi handikoak". gatazkan fokalizatutako ikuspegi horren aurrean, berriz, etorkizun partekatuan fokalizatutako ikuspegia legoke. Beste kide baten esanetan, euskal herriko tradizio soziolinguistikoa nagusiki kataluniatik etorritako pentsamenduan oinarritua egon da, bereziki 80 hamarkadaren loraldian, eta horrek izan ditu alde onak baina baita hipotekak ere:
|
|
|
Hala ere, Riosek ez du zalantzarik
|
hizkuntzari buruz
: Neandertalek transmisio kultural konplexua zuten, adibidez, harria lantzeko tekniketan.
|
|
|
–Jende gazteen artean gero eta gutxiago erabiltzen da galiziera, nahiz eta
|
hizkuntzari buruz
gehien dakien belaunaldia den?. Mauricio Castro, Alexandre Perez,. Espainierari lotuta jarraitzen badu, galegoak ez du inolako etorkizunik?, Egunkaria, 1997-04-01.
|
|
|
Hizkuntz sumisioarekin eta dimisioarekin zerikusi zuzena du aurreiritzien eta estereotipoen makurkeriak. Ondo dakigunez, nork bere
|
hizkuntzari buruz
daukan iritzi ezkorra, gogo-iluntasuna, norberaren mintzaira alboratzeko zorian dauden hiztunen jarreraren erakusgarri da. Horrelakoetan, egokiagoa litzateke beharbada autogorrotoa edo hizkuntz leialtasunik eza bezalako terminoak erabiltzea hiztunaren soslaia irudikatzeko.
|
|
|
Kolonizazioak kolonizazio, bada oraindik adorerik: . Ikertzaileek bildutako datuen arabera, komunitateko kideek beren
|
hizkuntzari buruz
duten iritzia positiboa da, oro har, eta, gainera, identitatezko, afektuzko eta harrotasunezko sentipenak erakusten dituzte beti?. Askoren artean, Hizkuntzen mundua.
|
|
|
Hau da, belaunaldi berriak hizkuntza-planteamendu berriak zekartzan, bai ikuspegi linguistikotik, bai soziolinguistikatik ere. Aurreko adibidearekin jarraituz Mitxelenak Txillardegiren
|
hizkuntzari buruz
zera zioen:
|
|
2012
|
|
|
Hori dela eta, litekeena da hizkuntza gutxitu bateko gaitasunen neurketa oso adierazle ahula izatea hizkuntzak komunikazio-bide gisa duen indarra neurtzeko. Era berean, badakigu ingurune sozial eta politikoak baldintzatu egiten dituela hiztunak,
|
hizkuntzari buruz
dituzten ezagutzak adierazteko orduan, bai eta erabilera kalkulatzeko orduan ere (Bourhis eta Sachdev 1984). Egia da era guztietako portaerekin gertatzen dela hori, baina hizkuntza gutxituen erabilera adieraztean distortsioa handiagoa izan daiteke, nik eskala desbideratuaren fenomenoa deritzodanaren ondorioz.
|
|
|
• Neurketa behaketa bidez egiten denez, inkestetan ez bezala, neurtzaileak ez die sekula galderarik egin behar elkarrizketan parte hartzen duten hiztunei, ez erabiltzen duten
|
hizkuntzari buruz
ezta beren ezaugarriei buruz ere.
|
|
|
Such a language is often viewed as a very specific gift, a marker of identity and a specific responsibility vis-à-vis future generations" (Fishman, 1991). Baieztapen horrek edozein
|
hizkuntzari buruz
hitz egiteko balio du, baina are gehiago B hizkuntzaz hitz egiteko, gutxiengoaren hizkuntza delako hain zuzen ere. Jokalari elebidunak jakitun dira B gutxiengoaren hizkuntza dela eta, horrenbestez, arriskuan dagoela, eta uste dute B desagertzen ez uzteko bide bakarra erabiltzea dela; hori dela eta, ahal dutenean, nahiago
|
|
|
Jakinen 186 zenbakian diskurtso analisiaren gaia aipatu genuen, eta adibide bat eman genuen diskurtso ekonomizista euskararen aldeko diskurtsoari nola gailentzen ari zaion ikusteko. Euskalgintzak adi egon behar du
|
hizkuntzari buruz
gizartean zabaltzen den diskurtsoa ezagutzeko, diskurtso hori nondik datorren ikusteko eta ikuspuntu etiko eta leial batetik datorren ikusteko. Azken ikerketen emaitzen argitan, autore batzuek diote euskalgintzak bere diskurtsoa aldatu behar duela.
|
|
|
Eta
|
hizkuntzari buruz
, zer. Janari, sexu eta janzkerarekin batera ziur aski Gandhiren identitatearen elementu garrantzitsuenetakoa da.
|
|
|
Beste nagusiaren eragina zein faloaren ezaugarri funtsezko hau (bere" separatasuna" nolabait esateko) areago argitze aldera, nire emaztearekin izan nuen elkarrizketa datorkit gogora. Pierre Bourdieuk70
|
hizkuntzari buruz
zioenarekin hasi nintzen: hizkuntzaren indarra ez datza ondo hitz egitean, hizkuntzari boterea kanpotik eransten zaio.
|
|
2013
|
|
|
Horri erantzuteko ekoizpen ekonomikoak arte ekoizpeneko elementuak zenbateraino irentsi dituen aztertzea komeni da. Paolo Virnori irakurri dizkiot honen inguruko gogoetak, bereziki
|
hizkuntzari buruz
jardutean. Ekoizpen ekonomikoa gero eta berritsuagoa bihurtu dela dio.
|
|
|
— kaqchikel hizkuntzaren ezagutzaren diagnosia egitea, ikasleena zein irakasleena; baita kaqchikel hizkuntza eta kultura irakasteko irakasleen prestakuntza pedagogikoarena eta
|
hizkuntzari buruz
dituzten sinesmenena ere;
|
|
|
Lehenik, euskaldun zaharrak, lehenago aipatu hiru herrietan. Gero, euskaraz hitz egiten ez duten pertsona batzuk, baina
|
hizkuntzari buruz
informatuak direnak elkarrizketatu dira. Azkenik, kolegioetako ikasle batzuk elkarrizketatu dira, 11 -13 urte artekoak.
|
|
|
Hiru herrietan, euskaraz hitz egiten ez duen pertsona bati galdetu zaio zer pentsatzen duen euskara batuari buruz. Pertsona hauek, nahiz eta euskaraz hitz egiten ez jakin,
|
hizkuntzari buruz
informazio pixka bat jakin behar izan dute.
|
|
|
1922 -24 bitartean Tiburcio Ispizua zanak ikerketa lan batzuk egin ebazan. Bedian egon zan abade, eta Jose Miguel Barandiaran zanak asmautako metodologiari jarraituta, hiru artikulu argitaratu zituan Anuario de Eusko Folklore aldizkarian, heriotzako ohikuneak, herri egutegia eta ume-
|
hizkuntzari buruz
.
|
|
|
Erlatibismoa (errakuntzarik gabeko desadostasun gisa ulertuta) 3 ez dator bat moralaren praktikarekin eta historiarekin. Beste hainbeste esango nuke
|
hizkuntzari buruz
. Horregatik, saiatu naiz justifikatzen zentzuzkoak iruditzen zaizkidan ebidentzia, arrazoi eta argudioek ez dutela, Prinzen aurka, zertan ekarri erlatibismoa.
|
|
|
Guztiarekin,
|
hizkuntzari buruz
idazten den guztian edo oro har intelektual funtzioa onartzen dutenek dioten guztian, ideia organikoak daude nahiko eskas. Akademia, elkarrizketak, debatea, saio-liburu onak, boutadeak, zutabeak, kritika, hiperkritika eta ohiko erritu intelektualak ez dira falta, gurea bezalako gizarteei dagokien moduan.
|
|
2014
|
|
|
Gobernua bera dugu euskararen kontra. Gure
|
hizkuntzari buruz
jarrera epela duten herritarrengana ere ailegatu behar dugu, ordea", erran du Epalzak.
|
|
|
Gurekin dantzan ikasten ari ziren haurren emanaldiak egiten hasi ginenean, pentsatu nuen: " Zer pentsatu behar dute umeek
|
hizkuntzari buruz
–". Eta aurkezpenak euskaraz egitea erabaki nuen.
|
|
|
–Horrela, bada, nazio modernoen eratzen ikuspuntu etnografikoak ez du ezer balio izan? 1802 Hizkuntzari buruz beste hainbeste esan behar da: . Arrazaz esan berri dugunak
|
hizkuntzari buruz
ere balio du? 1803 Hori gertakari historiko ukaezina da, Renanek seguru asko badakiena Frantzian bezain gutxi Alemanian inork ezjakiten duela; baina berak probetxuz alegatu ahal uste duena, berak asmatua duen, germanismo, aren aurka.
|
|
|
Ohartxo bat
|
hizkuntzari buruz
ere. Naziotasunaren osagarri objektiboen artean hizkuntzak estatus berezia dauka, geroxeago ikusiko dugunez?, eta zuzenez esan daiteke, hizkuntza bakarrik dela haren [nazioaren] ezaugarri egiazko bakarra?, dio Lazarusek Boeckhen hitzak beretuz1502;, hizkuntza da batasun nazionalerako elementu objektibo garrantzizkoena? 1503. Hala eta guztiz ere(?), ezeztatu egiten dugu, berak, eta berak soilik guztiz, nazionalitatearen esentzia adierazi ahal duela eta nazioaren mugak zedarritu.
|
|
|
Jar dezagun baieztapen hori Cameronek formulatutako hizkuntz ideologiaren diskurtso bikoitzaren argitan. Hau da, ordezka dezagun zentzu zurrunean
|
hizkuntzari buruz
dioena arautu nahi den horrekin, eta horrelako zerbait irakurriko dugu: " Gotzone emakumea Gotzon gizonaren eratorria da".
|
|
|
Meza Santuak eta Kristau Ikasbideak markatzen duen bidea. d) Pedagogiaren arloan batasuna urratzea, bereziki gure lana dela uste dugu. Hala ere, nola eta zer mailatan batasun hori egin, gurasoekin eta gure
|
hizkuntzari buruz
ikasia den jendearekin kontatzeke ez genuke aurrera eraman nahi.
|
|
2015
|
|
|
Nasa herriko hizkuntza sustatzaileek familiekin ere egin dute lan. Etxez etxe joan dira
|
hizkuntzari buruz
berba egitera eta transmisioan egon den etenari buruz kontzientzia piztera. Sentsibilizazio lanari esker, heldu ugarik hizkuntza berreskuratzeko pausoa eman du.
|
|
|
Aztertutako aldagaiak. Zentsuetan
|
hizkuntzari buruz
lantzen diren hiru aldagaien inguruko udalerrikako datu guztiak aztertu ditugu: hizkuntza gaitasuna, lehen hizkuntza (edo ama-hizkuntza) eta etxeko erabilera.
|
|
|
Zentsuetan
|
hizkuntzari buruz
lantzen diren hiru aldagaien inguruko udalerrikako datu guztiak aztertu ditugu: hizkuntza gaitasuna, lehen hizkuntza (edo ama-hizkuntza) eta etxeko erabilera.
|
|
|
Horixe izan zen aldizkariko historian argitaratu zuten espainierazko artikulu bakarra. Intentzio ironikoa zuen testuak, jakina, neurri batean
|
hizkuntzari buruz
ari baitzen, edo zehazkiago, hizkuntza hautuari buruz. Mario Onaindiak El Paísen egindako adierazpen batzuen harira idatzi zuten, zeinetan" abertzale" terminoa erabiltzen zuen tonu mespretxuzkoan.
|
|
|
Dirudienez, 1950ean, Euskaltzaindian irakurritako txosten batean aurkeztu zuen lehenengoz bere iritzia: Euskararen idatzi
|
hizkuntzari buruz
saio argitaragabean. Besteak beste, hauxe irakur dezakegu bertan (3 or.):
|
|
|
Krutwig, Federiko. 1950. Euskararen idatzi
|
hizkuntzari buruz
–[Txosten argitaragabea.
|
|
|
Bistan denez, ohartuki zein oharkabean, Garmendiak ez zeukan euskararen hizkuntza-komunitate osoa gogoan nuestro país horretaz aritzean, bestela biren lekuan hiru
|
hizkuntzari buruz
jardungo zuelako gutxienez. Urte batzuk geroago, El Correo egunkariak Garmendiak gai honi buruz eginiko beste adierazpen batzuk jaso zituen: 7
|
|
|
Bada alderik Inkesta eta Maparen artean: batetik, batak Euskal Herri osoa zeukan ikergai, eta besteak EAE baino ez; bestetik, Inkestak Euskal Herri osoa ikertzeko lagin bat baliatu zuen bitartean, EAEko II. Mapa Soziolinguistikoak unibertso osoa hartu zuen aintzat (hots, EAEko biztanle guzti-guztiei egindako erroldan
|
hizkuntzari buruz
eskatutako datuak).
|
|
|
GAIA: Argentinan, ezezagutza handia dago indigenei eta haien
|
hizkuntzari buruz
.
|
|
|
Ikusten genuen ere subjektibotasunerakoaukera ekidin beharra zegoela. Beti da subjektibo samarra
|
hizkuntzari buruz
ari garenean, ezindugu esan objektibo objektiboki, puntuazioa hau da?, gorabeheratsua izan daiteke, baina ahaliketa gehien definitu behar genuen atributu bakoitza, 4 puntu jartzen genionean, horren definizioakzehatza izan behar zuen. Orduan, horretan ere ariketa egin dugu, hori definitzen.
|
|
|
Hirugarrenik, hizkuntzaren alde lanean ari diren elkarte txikiak daude. Batzuk heldu gutxi batzuei klaseak ematen eta itzulpenak egiten, beste batzuk filosofia indigenarekin batera
|
hizkuntzari buruz
kontzientziatzen, bat edo beste irratiak edo aldizkariak egiten, bakarren bat interneten hizkuntza bultzatzen. Elkarte txiki horiek gutxi dira, beren artean atomizatuta daude, eta posizio desberdinak dituzte mugimendu indigena versus gobernua zatiketan.
|
|
|
Kafea, platano eta bananoak, yuka, artoa, babarrunak aparte, frutak, ganadua. Batzuetan iruditzen zait beren ekonomia eta lurrari buruz galdera gehiago egiten dizkiedala
|
hizkuntzari buruz
baino. Gero koska batean eseri gara, eta ustekabean hantxe gertatu da lan-bilera interesgarriena.
|
|
2016
|
|
|
Bi autore horiek hainbat adibide eman dute frogatzeko, batzuetan pertsonek esaten dutela hizkuntza bat ez dakitela benetan badakitenean eta erabili ere erabiltzen dutenean. Jokabide horren arrazoiak asko izan daitezke; pertsona horiek beren
|
hizkuntzari buruz
dituzten jarrerengatik eta autogorrotoagatik gertatu ohi dira maiz horrelakoak. Modu horretan," zer egiten duzu x egoeran?" galdetzen bazait erantzungo dudana ez da benetan" zer egiten dudan" baizik eta" zer uste dudan egiten dudala" edo/ eta" zer gustatuko litzaidakeen egitea", edo, are gehiago, ikertzailearen presentziagatik (Labov-ek aztertu zuen behatzailearen paradigmaren eraginez)" gizarteak zer eskatuko lidakeen egitea?" edo zehazkiago (telefonoz ez bada egiten inkesta baizik zuzenean)" behatzaile honek, dituen ezaugarriekin, zer nolako erantzuna gogoko izango du?", azken kasu honetan partez enpatiak bultzaturik.
|
|
|
Ez naiz defendatzen ari
|
hizkuntzari buruz
hitz egin behar ez denik, liburuen inguruko elkarrizketetan, ezta gutxiago ere: hizkuntza literaturaren osagarri funtsezkoa da.
|
|
|
GAIA: Argentinan, ezezagutza handia dago indigenei eta haien
|
hizkuntzari buruz
.
|
|
|
-Bada hiru gauza erratekotan, errango nuke... picon punch (edari euskal-amerikar alkohol grado askoduna), bildots-saiheskiak... eta zerbait Espainia eta Frantziari buruz, baina arazoekin deus zehazteko. Batzuk egingo lukete, baina askori kokatzea kostatuko litzaieke, eta
|
hizkuntzari buruz
, ez lirateke gutxi izango euskara espainola eta frantsesaren nahasketa dela errango luketenak. Euskaldunak ezagunak bai, baina sakontasunean, ezagutza horren kalitatea eskasa dela errango nuke.
|
|
2017
|
|
|
1980ko hamarkadaren erdialdean hasi nuen; nire hasierako interesa erabat akademikoa izan zen, pipil
|
hizkuntzari buruz
egin bainuen gradu amaierako tesia; hizkuntzaren oinarrizko gramatika osatu nuen. Orduan, 200 inguru pertsonak hitz egiten zuten.
|
|
|
Gure haur eskolaren bidez, halere, guraso horiek hizkuntzaren bultzatzaile bilakatzen dira, beren seme-alabak eramaten dituztelako, hizkuntza ikas dezaten. Hasi dugu, gainera, guraso horiekin lan egiteko programa bat, haurrek ikasten duten bitartean, haiek ere oinarrizko ezagutzak jaso ditzaten
|
hizkuntzari buruz
.
|
|
|
...rrantzia azaltzeko eta irlanderaren aberastasuna azaltzeko ingelesdunei hots hizkuntza ezin hitz egin dezakeen jendeari edo hura irakurri edo ulertzeko aukerarik ez duen jendeari// garrantzitsua da/ erakundeetan modu aktiboan parte hartzeari dagokionez nik ez dut hain interes handirik alde horretako gauzetan baina gustu handiz emango nuke denbora idazten hitzaldiak emateko alegia Irlandako jendeak
|
hizkuntzari buruz
gehiago jakitearen alde nire aletxoa jartzeko/ pozik egingo nuke baina ez nintzateke manifestazioei edo horrelako gauzei begira egongo (G1, 126).
|