|
2000
|
|
|
Telebista komertzialek ezin dezaketena egin, alegia. Baina ez bakarrik euskal gaiak jorratzeko, beste makina bat gai ere hor
|
egonik
, natura, historia edo antropologia direla. Goi mailako bi profesional ditu gainera, Mirentxu Purroy «Mundo. hoy» saioko arduraduna (ikus ARGIAko 1743 alea) eta Koldo San Sebastian, ETBrentzat 300 dokumentaletik gora egin dituena.
|
|
|
" Nik profesionalak atzerrira joaten jarraitzea espero dut, denontzat onuragarria baita. Arazoa ez da kanpora joate hutsa, baizik eta zure zonaldean beharra
|
egonik
azpiegitura sortzeko ausardia ez dagoelako alde egin behar izatea".
|
|
|
Parisen hori da beharrezkoa. Metroko aho batetik hurbil
|
egonik
, berdin da erdian edo kanpoan izan, ez da distantziarik.
|
|
|
Emititzen hasia zen" Antivicio" telesaila ere" izoztu" egin dute uda pasa arte. Kontraprogramazioa galarazia
|
egonik
gainera, ezin du tiradizoko filmik eskaini.
|
|
|
Atentatuak hasi ahala, egoera politikoa oso zaila bilakatu da eraberritze prozesu batean diharduen EA bezalako alderdi batentzat. Esaterako, Gasteizko Gobernuan
|
egonik
aurrera eraman nahi genuen hainbat ekimen eramaten eragozten digu indarkeriak berriz ere. Alegia, indarkeriaren arazoari irtenbide eman nahian betebehar eta denbora gehiegi eskaintzen dio gaurko zeregin politikoak.
|
|
|
Leiendazko denbora eta tokiak dira, fabularen edo narrazio fantastikoen koordenadetan kokatzen dituelarik: " denbora eta lekua, beste bi ezaugarrirekin zorretan
|
egonik
, legendazkoak direla, hau da ez denbora eta ez lekua direla, egileak sortuak eta historiatik kronologiatik lekoratuak baitira." (9 or.)
|
|
|
...diciónengrafíavascamodernadelasObrascompletasdeFr.BartolomédeStaTeresa.OCD, unodelosclásicosdelaliteratura vasca? 447.Lanhandihonekezzuenargirikikusi.Karmengo artxiboangordetzen deneskuizkribuak452orriditu, nahikoestuidatziaketaFraiBartolomekargitaratutakolaueuskalliburuak, hurabizizelaargitaratutakogaztelaniazkoidazkilaburrak (Plauto Bascongado?, etaAnti Plauto?), etagaraihartanargitaratugabe
|
egonik
, geroago1992anargitaratu zirenApuntaciones deritzona. Inprimategirako prest prestzegoenlanakzortziorrikoeranskinbatduazkenean; horidazlanetan aipaturikdaudenizenenaurkibidea, etaBibliakoaipamenugarietaelizautoreen bestehainbatdatoz.
|
|
|
Ingurumari zabal eta korapilatsu horretan
|
egonik
, lerro hauetan bi gogoetabereizi nahi ditugu ondoko gaiei buruz:
|
|
|
Deschenez i (1989) jarraituz, hauxe da gutxiengo egoeran dagoen taldea:, estatu bateko herritar taldea, estatuan kopuru aldetik gutxiengoa dena eta aginteanez dagoena, ezaugarri linguistiko, etniko edo erlijioso desberdina duen populazioaren gehiengotik bereiziz, eta biziberritzeko borondate kolektiboarekin taldekideenelkarren artean loturik
|
egonik
, gehiengoarekin de facto eta de jure berdintasuna nahiduena?. Gutxiengoan dagoen taldea, beraz, ez da taldekide kopuru urria soilik, estatus eta botere urritasuna dituena ere baizik.
|
|
|
Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea). Hirugarrenerlazioa, estatua kultur talde desberdinen kokagunea denean agertuko litzateke, baina talde horietariko batzuk bakarrik
|
egonik
estatuaren mugen barnean (1C irudia; e.b., Zelanda Berria, Maori & Pakhearen taldeekin). Laugarren konfigurazioak estatu baten mugen barneko konzentrazio handia islatzen du, baina kopuru aldetik ezdira nagusiak, eta beste estatuetan ere agertzen dira (1D irudia; e.b., KurdoakIraqen, Turkian eta Iranen).
|
|
|
Alde bateanegonik, norbera harrapatuta dago, alde horretan egoteko joera duelako. Erdialdeanedo zero puntuan
|
egonik
alde biak ikusteko gai da, eta oreka lortzeko moduandago. Gerora konturatu nintzen Lao Tze k gauza bera erakusten zuela?. 4
|
|
|
Egun zenbaitez gutartean
|
egonik
, B.A.B. horretarantz lekutu zen Txillardegi etahor gaindi kokatu, familia Donostiatik erakarriz. Ene aldetik, ezkondu egin nintzen1961eko udan, eta laster gurutzatzen ginen bi familiak elkar gonbidatuz, baita Madariagatarrak, Benito Del Valletarrak, eta laster etorriko ziren Eneko Irigarai, XabierElosegi, eta abar...
|
|
|
Nire honek, zerbait izatekotan, oinezko euskaldun baten testigantza izan nahi luke. Izan ere, euskalduna (berria) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta
|
egonik
, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan. Nik topo nola egin dudan kontatu nahi nuke, nire kasuan bezalaxe beste askorenean ere, zeu izan zarelako bidean behin eta berrizagertu izan den erreferentzia.
|
|
|
Erreferentzia argia dutehauek. Nahinon
|
egonik
ere erraz kokatzen diren haize motak dira, erreferentzia beraizaten dutelako beti.
|
|
|
Azken orduko informazioaren jasotzaile izateak lan franko dakarkie irratilariei. Irratiek ongi zaindu behar dituzte informazio zerbitzuak, albisteen biltze lanetan eraginkor izanak eta orain eta gero hurbilaren aiduru
|
egonik
. Atal honetan, horiei buruz, hots, informazio emaileez eta informazio zerbitzuek erabiltzen dituzten informazio iturriez arituko gara.
|
|
|
Hala ere, Estatu mailan emititzen duten kateen estrategia programatikoetan oinarritzen da, berritasunik eskaini gabe. Soinu lokalik ia ia ez du, edozein herrialdetan
|
egonik
ere berdin dirudielarik. Edukiek ez dute sustrai lokalik.
|
|
|
50eko hamarkadatik hona karrantzarrak behi esnearen produkzioan zentratu dira; 1950 eta 1960 urteen bitartean azaldutako esne enpresek jokabide hau bultzatu zuten. Esne bilketa ongi antolatuta, prezioak nahikoa egonkor
|
egonik
eta eskaera finkoa izanik, ekoizpenak gora egin zuen, sektorea indartuz.
|
|
|
Hobasbawn ek Estatuaren gobernuarekin harreman zuzena duela dio; hau da, harreman erregularra sortzen da Estatu nazioarekin, honek dituen ordezkarien bidez (postaria, polizia, eskolako irakaslea, soldaduak?), identifikazio zentrogunea, leialtasunarena barne? nazioan
|
egonik
. Eta nazioak komunitate, herri edota kolektibitate sentimenduarekin egiten du bat, partehartze komuna edota batasun zentzua emango dioten ezaugarriak eta bereizgarriak ezarriz; hots,, dar el salto de comunidad existencial al de, comunidad imaginada?
|
|
|
Hitz batean esanda, Frantziako balizko historiaren irakaskuntzak, arestian erabilitako hitzak kasu honetara egokituz, frantses nortasuna eskaintzen du, Frantziako historia identitate frantsesaren isla litzateke eta nazioaren (Frantzia) eta herritarren (herritar frantsesen) arteko lotura ezarriko luke (Breully k aipatzen duen autorreferentziazko sinbolismoa), talde nortasuna nazioaren inguruan indartuz80 Antzeko zerbait esan genezake geografiaren irakaskuntzari buruz; Iraultza frantsesak lurraldea nazioaren gorputz modura hartu zuen eta lurraldea batzeaz baino lurralde berri baten produkzioaz hitz egin genuke; Korinman ek eta Ronain ek dioten moduan, frantsesei frantses kontzientzia eman baino areago, iraultzaileek, forjan un espacio de representación que coagula en el topónimo Francia? 81 Hau da,, l' Hexagone? Estatu Nazioaren Frantziaren nortasun elementua, talde identitatearen errepresentazio bilakatu zen, honen guztiaren oinarrian Estatuaren mugen zilegitasuna indartzeko helburua
|
egonik
. Beraz, geografiaren irakaskuntzak ere zeregin garrantzitsua beteko zuen ideologia nazionala sustatzeko momentuan:
|
|
|
Hain zuzen, esan berri dugun hau, oinarrizko irakaskuntzari buruz hitz egiterakoan azpimarratu genuke bereziki. Ordura arte, mendeetan zehar izandako senide pobrea izan zen oinarrizko irakaskuntza, eta boterean egondako taldeek ez zioten ia jaramonik egiten, horien interesgunea unibertsitatera mugatuta
|
egonik
. XIX. mendean, ikusteko aukera izan dugun bezala, zeharo aldatu zen oinarrizko eskolari buruzko ikuspegia; Ruiz Berrio k202 dioenez, nortasunik gabeko erakunde galdua izatetik (maila horretako irakasleekin gertatzen zen moduan), testuinguru politiko, sozial eta ekonomiko berrian (Estatu Nazioaren eraikitze prozesua kokatzen zen testuinguruan, alegia) helburu nagusienetarikoa izatera pasatu zen.
|
|
|
Aurrera eginez, arduren lurralde banaketaren ildotik, eskola publiko eta eskola pribatuen arteko bereizketa azpimarratu litzateke. Lehenengoak diru publikoaz finantziatutakoak izango ziren; zehatzagoak izateko, oraintsu azaldu dugun bezala, eskola horiek udalek ordaindu behar zituzten (udal aurrekontuetan nahitaezko gastuen barnean
|
egonik
), nahiz eta Estatuak gastuei aurre egiteko moduan ez zeuden herriei laguntza emateko ardura hartu (97 art.). Bestalde, Estatuak bostehun baino biztanle gehiago zituzten herrientzat oinarrizko eskolak izateko agindua ezarri zuen (102 art) 211; eta probintzietako hiriburuetan, baldin hamar mila baino biztanle gehiago bazituzten, gutxienez goi mailako eskola bat egon behar zen (104 art.).
|
|
|
Bidaia hartan aurrera segitzea maiz planteatu bazuen, areago infernurako ate bihur zitekeen amildegiaren aurrean
|
egonik
. Bidaian aurrera segitzeak egia ezagutzea inplikatzen zuen, eta horrek min gehiago jasotzea, eta horrek oroimenaren gurpilari indartsuago eragitea, eta horrek gorrotatzea, eta inoiz ez onartzea Eider hilda zegoela zeren beti izango baitzuen tokitxo bat Txemaren buruan, sargori, beti sargori...
|
|
|
Gisa horretan, bertzalde, erran zaharrak ez bezala, zeinak baitio: " Lan lasterra, lan alferra", sosegu onean
|
egonik
hobeki deliberatu ahal izanen duzue deliberatu beharreko guztia, baita behatzaren mutilatzeko prest dagokeen gizonaren auzia ere... zeren indiarrek arima izan baitezakete, bai, baina ez balute bezala bizi dira: erran nahi baita ezen haien behatzak deus guti balio duela, eta bertze norbaiten behatza genukeela, halatan.
|
|
|
Denbora hartan, aldiz, frantsesak zebiltzan inguru haietan nagusi... Eta frantsesak, orduan, nola, geunden egoeran
|
egonik
—mastak eta belak estatu negargarri hartan, eta bolbora ere urak galdurik—, ez baikenuen zer eginik, berehala nagusitu zitzaizkigun, gure galeoiko kapitainak bandera zuria mastaratzen zuela, itsas lapurren lehen kanoi hotsa entzun bezain fite.
|
|
|
Zeren egia bada ere, alde batetik, ezen amorosia erotasuna dela, ez ote dit amorosiak ere erakutsi bihotzaren egia, numeroetarik harat eta froga orotarik harat, eta ez ote du, halatan, bihotzaren egiak bere lengoaia propiala, eta ez ote da poesia lengoaia hori...? Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean
|
egonik
izarretaraino bainaramate. Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari:
|
|
|
Atarian atezaina ezagutu nuen, bertze bi hiru emazteki gehiagorekin tturttur. Larunbatarekin eta halako tenorean ez zuen zertaz hor
|
egonik
. Hilotz usainak erakarria zuen, inola ere, zaborrontzi irauliak hegal usoak bezala.
|
|
|
Neronek ere iragaitzez baizik ez nuen han ikusten neure burua. Zuzenbidez Alde Zaharreko bizilagun bilakatzeko saiorik ere egin gabea nintzen Herriko Etxean, kanpotarren kondena jasatera behartua
|
egonik
ere: autoa Zabalguneko nire etxe inguruetan utzi behar izaten nuen, bizitegi berritik ordu laurden batera, Udalak hiritarrak torturatzeko modu berria asmatu baitzuen bizkitartean, auzo bakoitzeko aparkatze noiznahikoa bertakoei mugatuz.
|
|
|
Zorioneko nengoen; bozgorailuek, konektatu gabe
|
egonik
ere, aldean zuten kablea. Gelako bertze muturrera garraiatu behar izan nuen trasteria guztia, ez baitzen entxuferik bazter horretan.
|
|
|
Munduratu ninduenari bizi osoan solasik ez emateko zina uste dut egin nuela orduan. Zorionez, hitza aise jaten dutenetarik naiz, batik bat amarekikoak
|
egonik
kolokan. Ahoan bilorik ez dut, neure edipoa erdizka baizik ez dudala gainditu aitortzeko.
|
|
|
Hori dela eta, Euskal Autonomia Erkidegoko udalei eta, udal bat baino gehiagoz osatuta
|
egonik
, nortasun juridiko propioa duten entitateei dirulaguntzak ematen zaizkie, Liburutegi Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegi publikoetako liburu multzoa berritu edota handitu dezaten. Dirulaguntza horiek honako liburu hauek erosteko izango dira:
|
|
|
Russellen ontologismo sasirrazionalistaren arduren artean zegoen, esate baterako. Zientzi proposizio ororen izatea ezin genezake eskuratu Russellek uste bezala, ‘egia enpiriko absolutu’ batera joz eta kontuan hartu barik hizkuntza, subjektuaren eta komunitatearen menpe
|
egonik
, egia horren osagaia dela, errealitatearen parte, azken finean. Eta hizkuntzak, hain zuzen ere, zientzia egokiro ezagutzeko arbuiatu ezin ditugun aldaketa historiko eta soziologikoak jasotzen ditu:
|
|
|
Hemen berkokatu nahian gabiltzan erantzun tradizionalak Vienako Zirkuluaren tesi nagusia egiaztagarritasunarena izan zela ulertu zuen —egokiro—, hau izanik joera antimetafisikoak defendatzen lagundu ziona. Horrela, esperientziarekin egiazta ezin zitezkeen enuntziatuak, esperientziari zegozkien beste terminoetara itzuliak izateko aukera zeukaten, era honetan, murriztapena eman eta gero, egiaztagarritasunaren froga pasatzeko moduan
|
egonik
. Beraz, jite fenomenalistako murriztapena baino ez zen behar.
|
|
|
Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean. Jendearentzat errazagoa zen, langabezian
|
egonik
ere, hirietan eskean bizimodua ateratzea, berriz nekazaritzara itzultzea baino. Esango nuke, Espainiarentzat Amerikara iristea eta han zegoena ustiatzea bezalatsu izan zela Venezuelarentzat petrolioa aurkitzea.
|
|
|
Lau moduluetako lagunak, denok ordu beretan eta batera ateak modu hartan kolpatuz, egundoko durundia eta zarata ateratzen genuen. Ziega barruan
|
egonik
eta atea jotzen ari zinela hain izugarria iruditzen ez bazitzaizun ere, kanpoan egonda, galerian edo behean, jasanezina bihurtzen zen, edozein erotzekoa. Behin batean, txabolotik kanpo, dutxatik bueltan harrapatu ninduen ate jotze saioak.
|
|
|
Dagoen lekuan dagoela, aulkian eserita edo ohean etzanda, oreka galarazten dio sindromearen larrialdiak. Oka hasten omen da, izerditan, inon ezin
|
egonik
. Aulkian eserita badago, erori egiten da larrialdiak emanez gero...
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan
|
egonik
, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
Alde batera, barran zirenen builek galarazi egiten zioten. Bestera berriz, nahiz hiru lagunengandik hurbilxko
|
egonik
haien hitz gehienak aditu, doi doia zertatik zertara ari ziren ezin zuen asmatu. Ari ziren eta oso gauza konkretuez, bai denboran bai espazioan biziki gertukoak, hainbat izen aipatuz, hala toki izenak (haietarik bat edo beste hala ere Xani ezaguna zitzaion) nola lagun izenak, Xani gogora inoren bisaia edo arrasto zehatzik ekartzen ez ziotenak.
|
|
2001
|
|
|
n Hortaz, eta gurean itzultzaile bikainak
|
egonik
, inolako lotsarik gabe itzuli ditzazkegu gure lanak beste ezein hizkuntzetara. Ez da
|
|
|
Kezkaturik
|
egonik
, nolabait ere poztekoa litzateke guzti honek produkzio arauak gaur egungo nekazal mundura egokituko balitu. Bestalde, komunikabideek albisteak aurkezten dituzten modua dela-eta, beldur naiz ez ote den kaleko jendearengan baserrikoen aurkako erizpena zabaltzen ari.
|
|
|
EHk, bestalde," benetako izaera alternatiboa" izango duen energia eolikoaren alde
|
egonik
, Plan horren aurkako jarrera erakutsi du, ez delako energia kutsatzailearen ordezko energia gisa aurkezten, baizik eta haren gehigarri gisa. Horregatik, gizarte mugimenduen eta eragindako herrien partaidetza eskatu du, eta, aldi berean, Euskal Herrirako Plan Energetiko Nazionalaren premia aldarrikatzen du.
|
|
|
Euskal Herrian sindikatu abertzaleek iritzi ezberdinak azaldudituzte. ELAk nolabaiteko atxikimendua eman zion UGTk egindako greba orokorrerako deialdiari eta, aldiz, LAB sindikatuak, erreforma honen aurka
|
egonik
, nahiago du erreformaren aurkako mugimendua Euskal Herritik bertatik planteatzea, helburu nagusi gisa lan harremanetarako euskal esparrua aldarrikatuz.
|
|
|
Gertatzen dena zera da, nahiz eta Zestoatik oso hurbil egon, koba bera Debako udalerrian kokatua dagoela (Deba herria oso urruti
|
egonik
), eta bi udalak, bakoitza bere aldetik, pinturak (beti ere kopiak, inoiz ez orijinalak) turistikoki ustiatzeko proiektutan ari dira; ikusiko dugu zer gertatzen den.
|
|
|
Euskararen lekua eztabaidatzerakoan, hobeto ikusten ditu gailegoa, portugesaren ondoan
|
egonik
, eta katalana," danieraren edo suedieraren pare. Galesa, eskoziera, irlandera larri daude eta bretoiera egoera horretatik irten ezik urte gutxira eutanasia gauzatu egingo da".
|
|
|
Horrela gertatzen da Burgoseko Garoñako zentral nuklearrarekin, eta horixe da hain zuzen ere Euskal Herritik hurbilen dagoena. Dagoeneko zaharkitua
|
egonik
ere, luzatu egin zaio ustiapenerako baimena. Abuztu bete betean, Espainiako Segurtasun Nuklearrerako Kontseiluko lehendakari Maria Teresa Estevanek jendaurrean defendatu zuen zentral nuklear berriak eraikitzea eta gaur egun jardunean ari direnen ustiapenerako baimena luzatzea, eta, besteak beste, Zoritakoari hamar urte gehiagorako baimena ematearen alde agertu zen.
|
|
|
Handik urtebetera Golkoko guda gertatu zen, eta orduan ere informazioaren erabilera interesatua egin zuten potentziek. Albisteen monopolioa eta haiek hedatzeko bideen jabetza beren esku
|
egonik
, ondo moldatu zuten Mendebaldeko herrialdeetako iritzi publikoa erasoak justifikatzeko eta sarraskiak ezkutatzeko garaian.
|
|
|
Dena dela, Bal en teoria onartuta ere, uste dugu agian terminologiaren aldetik zenbait aldaketa lagungarri gerta lekizkigukeela. Gainera, narratzaileari eta fokalizatzaileari dagozkien ezaugarriak hain loturik
|
egonik
(pertsona gramatikalaren aldaketak fokalizatzaile aldaketa sortzen duela gehienetan da), bien arteko terminologiak bateratzeari bidezkoa deritzogu. Hau onartuz, Genette k" Ahotsa" ren kapituluan proposatzen duen terminologia fokalizazioaren alderdirako erabiltzea interesgarria iruditu zaigu, bi instantzien arteko lotura azpimarratzen duelako.
|
|
|
Guztiarekin ere, konpromisoak, lehen esan bezala, ez zuen garaian irakurterraz eta euskararen onerako gerta zitezkeen nobelen argitalpena ekarri. Konpromisoa euskaraz idaztearekin soilik lotuta
|
egonik
, ordura artean indarrean zeuden modaz pasatako eredu literario zaharkituak baztertu zituzten. Hurrengo etenaldia Pott() bandakoek egin zuten.
|
|
|
Bai: didaktika berria ari da sortzen, psikologia eta hizkuntzalaritzaren (etasoziologiaren) jakinaren gainean
|
egonik
, autonomoa izan nahi duena. Horrekguztiak argi erakusten digu nola ulertu HEOK dokumentua.
|
|
|
Historian zein kondairan gai mitikoa bihurtu den Karlomagnoren erregetza, biikuspegi nagusitatik ikertu da, gakoa kronologia izaeran
|
egonik
, bereziki. lehen pausoetan une garrantzitsua dela denek onartu arren, batzuen ustezhorixe da benetan Antzinaro Berantiarra bukatu eta Goi Erdi Aroa hasten denmomentua(, apurketazale, en ustez, Marc Bloch aitzindaritik hasita, Louis Halphen, Henri Pirenne, Georges Duby, Guy Bois, Pierre Bonnassie ren aldetik).
|
|
|
Baina urriagoa da hizkuntza etapsikologia sozial edo psikosoziolinguistika arloan dagoena. Nahitaez aukeratubeharrean
|
egonik
, azken hiru hamarkadetako() argitalpen garrantzitsubatzuk erabiliko dira, ondoren azpimarratuko diren ideiak azaltzean; hau da, 70.hamarkadako krisialdiaren ondorengo psikologia soziala.
|
|
|
82 miliardo dolar gehi 1983tik 1987ra bereganatutako zorpetze berriaren gaineko inflazio tasa). Dena den, 100 miliardo dolar horiek (beraien zorpetze osoaren stockari dagozkionak, berriki eskuratutako zorra barnean
|
egonik
) ordaindu eta gero, zailtasunean dauden herrialdeek 82 miliardo dolarreko balio nominaleko zor berria besterik ez dute jasaten, ordainduriko kopurua ez baitago zorpean. Ondorioz, beraien zor berriaren zama 82 miliardo dolarrekoa da errealki, hau da, 82 miliardo dolarrak konstanteak dira (inflazioak gutxituak izan gabe), zeren dolar horien depreziazioa inflazio tasaren barruan dagoen zama baita.
|
|
|
Interesgarria da konturatzea ezen, ekonomia nazional konkretu batean, i koegoiliarrari zordundua
|
egonik
, h egoiliarrak kanpoko errenta baten onura eduki dezakeela soilik, bere kabuz inolako errenta positiborik irabazi ezin duelako, zentzu zehatzean. Gauzak oso bestelakoak dira H herrialdearentzat I herrialdearekiko erlazioan; argi dago, izatez, ezen herrialde bakoitzak bere etxeko harremanen barruan eraturikoa barneko errenta batetik ateratzen duela lehendabizi onura.
|
|
|
Hauxe da kanpo zor bikoitzaren zioa, eta horixe da, halaber, kanpo departamentuak herrialdearen kanpo zorraren zerbitzu korrontearen kopuru baliokidea irabaztearen zioa, bigarren ordainketarako oztopoa izanik. Izatez, logikaren arabera, beren egoiliarren zorpetzearen gainean nazioak ezin direla zordunduak izan frogaturik egonda, badirudi ezen, gaur egungo nazioarteko ordainketen ez sistemaren menpean
|
egonik
, herrialdeek beren garapen ekonomikoa erabat baldintzaten duten gehiegizko kanpo zorra metatu dutela. Beste hitzez esanda, zorpeko herrialdeek etengabeko galera sufritzen dute, beren zama bikoizten duen sistema baten azpian beren zorra zerbitzatu behar dutenean.
|
|
|
Dena dela, guztiz orokorra den ideia emango dugu, badaezpada ere. Masa espektroskopia, konposatu organiko batek ionizazioa jaso ondoren ematen dituen ioien bananketan oinarritzen da, bananketa hori ioien masa/ karga erlazioaren menpean
|
egonik
. Ioi bakoitzak sortzen dituen seinale elektrikoak era egokian erregistratzen dira eta seinale horiek, guztiz bereizgarria eta identifikagarria den konposatu organiko horren masa espektroa osatzen dute.
|
|
|
Perfumegintzan joan den mendeko laurogeita hamarreko hamarkadan jaio da (1993), bost perfume batera kaleratu ondoren: Bulgari pour Homme, Bulgari pour Femme, Extrême, Black eta Petits et mamans, azken hirurak unisex deiturikoen multzoan sailkatuta
|
egonik
. Perfumeetan, te eta ka
|
|
|
Iazko munduko fakturazioa 2,4 bilioi pezeta inguruan ibili zen; Espainian 100.000 milioi pezeta inguruan kalkulatu da. Beraz, usain berrien sorreran barik, perfumegintza marketingean oinarritutako azoka dela esan daiteke, bertan ametsak, asmoak eta abar salgai
|
egonik
. Merkatu horretan esentzia olioen salneurri batzuk aipatuko ditugu, zertan ari garen argitzeko asmoz.
|
|
|
Ez dago ezer esaterik, gutxi dugu honezkero gehitzeko eta barkatuko didazu, lagun, baina gaurkoan uste dut soberan daudela hitzok, egia esateko, arrotzak nabari baititut. Gaurdaino eraiki dugun jakintza gorena hobetu ezinean
|
egonik
, hau zikintzeko beldur izango balira bezala.
|
|
|
Inoiz ez zaio matematika gehiegi gustatu, baina zerbait egin beharra dago. Bere adinarekin eta langabezian
|
egonik
ezin du txorakerietan ibili.
|
|
|
Behean, kalean, minutuek aurrera egin ahala, jendea ugarituz doa, inolako ordenik gabe multzokatuz. ...er batean, poliziaren, anbulantzien, suhiltzaileen sirena hots mingarriak entzuten ditu, bertaratzen eta bertaratzen; eta geroago, ordu erdi bat geroxeago edo, polizien eta suhiltzaileen aginduei jarraituz, txaloz lagundurik, jendetza izugarriak lelo moduan errepikatzen duen esaldi bat entzuteko parada du, gero eta ozenago beregana aireratzen dena; eta, entzun uste duena ezin sinetsirik baina ziur
|
egonik
entzun duena ongi entzun duela, beherantz begira  tzen du burua poliki poliki mugiturik, eta han, berak nahi lukeen moduan koltxoi erraldoi bat ikusi ordez, hutsune handi xamar bat sumatzen du, behean eta bere pare parean, hain zuzen, eta klarionez margoturik, zirkulu gorri perfektu baten barnean, gorpu baten silueta izan litekeena, hanka besoak zabal zabal eginda, beltzez.
|
|
|
Franco hil osteko urteetan, bestetik, Espainiako eskuinak diktaduran eginikoen ordainak kitatu behar izan ditu hainbat alorretan, eta hizkuntza periferikoena da horietako bat. Euskara, gailego eta katalanaren ofizialtasun partzialak eta berpizkundea onartu ditu, ideologikoki guztiz kontra
|
egonik
ere, eten politikoa ez eta trantsizioa gerta zedin. Ezker estatalistak —gurean behintzat, Kataluniako egoera beste bat baita—, oro har, auzi honen inguruan eskuinaren iritzi berekoa denez, hizkuntza eta kultura periferikoaren loraldia onartu du tolerantzia eta aniztasunaren izenean.
|
|
|
Baina munduan guk aurkitu ditzakegun errealitate motak edozein direla ere, errealitate oro bi osagairen ondorio da. Batetik, pentsalari edo gizakiek asmatu ez duten muin jakin bat, itxuragabea, mugagabea, sortzailea, etengabe irakiten
|
egonik
bere baitatik errealitate berriak sortuz gainezka egiteko joera duena; mugagabea da, bai handirantz (infiniturantz) bai txikirantz (infinitesimorantz). Baina honek, beste gabe, ez du mundua den gisakoa azaltzen, ezin izango baititugu udareondo eta sagarrondo bat bereiztu, gizon eta emakumea ezberdindu, edo hegaztia eta narrastia.
|
|
|
Norbaitek beste olerkari baten pasarteren bat abesten duen bakoitzean, loak hartzen zaitu eta ez dakizu zer esan; baina norbaitek olerkari haren kantu bat abestu orduko, esnatu eta zure bihotza pozez saltoka hasten da, esateko gauza asko dituzularik. Izan ere, Homerori buruz diozuna ez baita teknika edo arteren batek erakutsia, dohain jainkotiar bati esker eta jainkoren batek hartua
|
egonik
esandakoa baizik.
|
|
|
Ideiek pentsamenduari norabidea ematen diote, adigaien aniztasunaren barne batasun bat proiektatzen dute, azken objektu batzuk sortu gabe. Hauek baleude bezala jokatu behar dugu besterik gabe (onarpen problematikoa, ez apodiktikoa), jakinaren gainean
|
egonik
inoiz beren existentzia ez dela argituko. Gainera, objektua lortzea balio erregulatzailearekin kontraesanean dago, zeren, objektua lortuko balitz, pentsamenduaren dinamismoa bukatuko bailitzateke, bere helburua lortu ondoren.
|
|
|
Baina gogoaren azterketara helduz —gure gaia—, gure gogoak maitagogo izateari eusten dio piztuta dagoen artean, kanpotik ezarritako baldintza okerren eta ilunpe gaindiezinen azpian ere. Epai ustelaren ondoren kartzelan
|
egonik
ere bai. Kartzela barruko harremanetan ere maita ala ez maita dago.
|
|
|
Gogoz kultuago egitea, ezagutariago. Eta hautariago egitea, ahalik eta barruko eta kanpoko lokarrietatik askeago
|
egonik
, hautatzeko argiago eta kementsuago egitea da.
|
|
|
Emakumea irriz ari zen. Ez duk jokaldi makala, zioen, ni askatzeko Kolko Mitxoletaren askapena eskatu, ni aske
|
egonik
eta Mitxoleta preso dudala, kontrolpean.
|
|
2002
|
|
|
Ez zekiena egiten eta ezagutzen ez zuena ezagutzen saiatzen zen gizona zela zioen Eduardo Txillidak bere buruaz. Egiten zituen obra guztiek, bukatuta
|
egonik
ere, erantzun gabeko itaun ugari omen zituzten euren baitan.
|
|
|
Argentinaren kanpo zorraren gorakada Videla jeneralak estatu kolpea eman ondoren ezarri zuen terrore erregimenarekin hasi zen. Aurreko urteetan ere zorrak gorakada handia ezagutua zuen, Mendebalde osoa krisian
|
egonik
, han soberan zegoen dirua Argentina bezalako herrietan inbertitzeko irrikitan zebilen eta. Baina Videlak kolpea eman 1976an eta ondorengo 7 urteetan %350 igo zen argentinarren kanpo zorra, 9.700 milioi dolarretatik 45.000 milioietaraino.
|
|
|
Par. Beraz, berdin denez, ahantzegabe izanen da, ahantzeko egiten duenaz alderantziko heinean
|
egonik
. Osterantzean, ez othe hain zuzen ere berdinga, ahantzeko bilhakatzen duena?
|
|
|
Par. Alta, batak bere buruaz ukhipena behar ba du, beraren ondoan egoitea noraezeko du, bera dagoen lekhuaren alboan
|
egonik
.
|
|
|
Zazpi urthe
|
egonik
joan behar izan zen," Ez" eta" ba" doidoia zielarik zuzen".
|
|
|
Euzkeltzale talde txiki ta ezerez antzekuari ¿ zer dala ta lan osuak eta ederrak eskatu, norberak ele ori ezagutu be ezpa" dau egiten? Ta ezagututera biartuta dagon lez
|
egonik
–...
|
|
|
Gizon totonuaren basetxea hantxe, hur hurrean, aldapan goratxuago
|
egonik
, eta lehengusu lehengusinakaz beti auzoan bertan bizi izanik, zelanik ez eben sekula be ez txoririk, ez erbirik... ikusi edo susmau?
|
|
|
Jardueraren jaitsiera bereziki gogorra izan zen gure lurraldean. Inbertsiotradizionaleko oinarrizko industriaren sektoreetan, industria mekanikoan, garraio elementuetako industrian eta itsas jardueran espezializaturik
|
egonik
–guztiakmunduko eskariek bereziki behera egindako sektoreak?, euskal ekonomiakkrisialdi bereziki gogorra jasan behar izan zuen. Nolanahi ere, herrialde bakoitzaren espezializazio erlatiboaren ondorioz, krisialdiak eragin ezberdinak erakutsizituen.
|
|
|
Industria horiek, lehentasunezko sektoreetan
|
egonik
eta, beraz, inputen horniduretan dirulaguntzak jasotzeko aukera edukita ere, zailtasunak aurkitu bazituzten, argi dago sektore estrategikoetan ez zeuden industriek zailtasun handiagoakizan zituztela.
|
|
|
Garrantzi handiagoa izan zuten Adur aldeko burdinolek: Landetako lurraldean
|
egonik
ere, eragin handia izan zuten Baionako aldean.1881ean ezarri ziren, eta lingoteak, altzairua eta ijetziak ekoizten zituzten; ikatzaIngalaterratik inportatzen zuten eta burdin minerala, berriz, Bizkaitik. Haiengarrantziaz ohartarazteko, esan behar da 1900ean Bizkaiko labe garaiek baino bialdi eta erdiz gutxiago produzitzen zutela.
|
|
|
Amaitze aldera, aipa dezagun Erribera Beherean Tutera (27.602 biztanle) dugula eskualde buru goren, bigarren mailan Korella (6.686) eta Zentroniko (5.589)
|
egonik
. Nekazaritza jarduerekin batera (laborantza mediterranearra:
|
|
|
Kostaldeak populazioaren %66, 5 biltzen du (174.520 biztanle), partehandiena (112.403 biztanle) Baiona Angelu Biarritz (BAB) eskualde txikiankokatuta
|
egonik
.
|
|
|
Nafarroan, aldiz, zerbitzuetako dinamikaren ahultasuna nabari da. Izan ere, zerbitzuek enpleguari egindako ekarpena %40tik hurbil
|
egonik
, 1976an (Bizkaiko ehunekoaren parean kasik) hogeita bost urte eta gero ekarpen horrek doi doi lortzen baitu enplegu osoaren erdia izatea. Bestalde, zerbitzuen barne dinamikaren ikuspegitik Nafarroa hurbilagodago Arabako eredutik, eta aldendu egiten da Bizkaiko zein Gipuzkoako eredutik.Hemen ere, zerbitzuetako dinamikotasuna gehiago lotzen zaio sare publikoarenhedapenari eta industriagintza berriari.
|
|
|
Zerga egitura oso antzekoa da lau herrialdeetan, eta desberdintasun nagusiazeharkako zergaren pisuari zegokion 1998ra arte. Nafarroan, hain zuzen, zeharkako zergen garrantzia handiagoa izan da EAEn baino (%49, 9koa eta %44, 6koa, hurrenez hurren), lehenengo postuan Balio Erantsiaren gaineko Zerga
|
egonik
. Aldiz, zerga zuzenen garrantzia handiagoa izan da EAEn, bereziki Pertsona Fisikoenerrentaren gaineko zergarena, eta finantza eragiketek ere oso pisu nabarmena izandute, batez ere zorraren ondorioz lorturiko sarrerak; azken horiek 1998ko sarreraguztien %6, 1 izan ziren EAEn, eta Nafarroan %1, 6 besterik ez.
|
|
|
Txirotasun koiunturalaren barnean, egoera larrian (elikagai, jantzi eta antzekoen gastuei aurre egin ezinik) familien%4, 6 zeuden 1996an, eta %5, 5 2000 urtean. Bestalde, txirotasun koiunturalarenbarnean ongizate gabeziadunak (oinarrizko gastuei aurre egiteko eran
|
egonik
gizartearen batez besteko ongizate mailara iritsi ezin direnak) %31, 6 ziren 1996an, eta%28, 8 2000 urtean.
|
|
|
Lan eskaintza osatzen duten gizabanakoak, lan egiteko prest
|
egonik
beren lan indarra saltzeko prest daudenak dira. Lan eskaintzaren kopuru eta ezaugarriak, maila handi batean?
|
|
|
Hego Euskal Herria 1993ra arte Espainiako barne merkatuan eta ondoren Europako Batasuneko merkatuan integratuta
|
egonik
, bertako kanpo merkataritzarenirizpideak bi esparru zabalago horietan hartutako merkataritza politiken araberakoak izan dira. Espainiako merkataritza politikari dagokionez, 1950eko hamarkadako bukaera arte babesgintza zen merkataritza irizpide nagusia.
|
|
|
UnibertsitateenKalitatea Ebaluatzeko Plan Nazionala 1998/ 99 urteetan egin ondoren, lan horrijarraitutasuna eman behar zitzaiola ikusi zuten. Hobekuntza jarraitua bultzatzekotresna ugari
|
egonik
, Donostiako Erizaintza Eskolak UNE EN ISO 9001: 1994aukeratzea erabaki zuen.
|
|
|
Izan ere, tamainaz eskola txikia da, irakasle, ikasle etalangileen kopuruaren aldetik. Bestetik, Gipuzkoan kokatuta
|
egonik
, aldez aurretikkontratatuta zeuden askok euskaraz badakite. Horrek guztiak komunikazio horizontal guztiaren %50a gutxi gorabehera euskaraz izatera bultzatu du.
|
|
|
Ikasleak, irakasleak, irakasgaiak eta çkintzak arloka aztertzen baditugu, berriz, helburu orokorrak kontuan hartuta, eta ikasleengan mugatuz, esango genukelanbide gaikuntza sendo bat ematea hartu genuela helburu nagusitzat. Gizarteankokatuta
|
egonik
, gaikuntza hori emateaz gain, ikasleak euskaran trebeki prestatzeanahi dugu, hau da, bi hizkuntzetan prestakuntza berdina lortzea, ez gaztelaniazbakarrik, baizik eta euskaraz ere maila berean. Eta ez hizkuntzan bakarrik, gaietanere euskara erabiltzeko trebakuntza berbera edukitzea baizik.
|
|
|
ikastola mugimendua. Oztopo legalak gaindituz, sarri definitu gabeko egoera alegaletan aritzera behartuta
|
egonik
herritarrenekimen pribatutik abiatuz, finantzamendurako herritarren diru-laguntzan oinarrituz, eta lan militantean oinarrituriko kalitatezko lanean fmkatuz, hasieran bederen?, ikastola mugimenduak praktikan lortu du herritarren eta erakunde ofizialen onespena, unibertsitatera iritsi arteko egitura sendoa gauzatuz. Nolanahi den, eta gauregun benetako errealitatea izan arren, ez ditugu ahantzi behar tartean egitura horideusezteko eginiko saioak, beti ere euskal hezkuntza sistema propioa eratzearenaurka azaldutako alderdi politikoen eskutik eginikoak, saio horien puntu gorenaikastolak banan banan, eskola publiko/ pribatu?
|
|
|
Zer esanik ez, hierarkiaren piramidearen goi aldean erabakigune guztiakEspainiar Estatuaren menpe
|
egonik
, Euskal Herrirako Unibertsitate nazionalasortzeko ekimen guztiak jaio aurretik hildako proiektuak dira, bai unibertsitatepublikoetan zein pribatuetan, nahiz eta gobernuarekiko autonomiarik eza are nabarmenagoa den unibertsitate publikoen kasuan. Azken batean, funtzionarizazioaren zama gobernu espainiarraren kontrol erabatekoaren arazoarekin baitagolotuta, beti ere aldiko gobemuaren interesen menpeko politika bideratzeko.
|
|
|
ez sozialean kokatzea litzateke, besterik gabe. Kultur sortzaileak, ordea, gizarte bateko kideak izan ohi dira, gizartekoharreman eta talde sozialetan inplikaturik daude, eta, gainera, kultur arloko agentegisa dihardute, bertan ere elkarrekin erlazionaturik
|
egonik
bilbe formal zein informal desberdinen bitartez. Gizarte bateko kultur sortzaileek partekatzen dituztenelementu komunen eraginagatik, maila soziala, kapital kulturala, tradizio intelektualak, harremanak, etab.?
|
|
|
Modu honetan, hauxe ondorioztatzen du pertsona arrunt batek: . Arrazakeriaren jatorria etorkinen heltzean
|
egonik
, bortizkeria arrazista migrazio mugimenduen ondorioa da. Beraz, etorkinen iritsiera kontrolatu eta ekidin beharra dago?.
|
|
|
Modernitatearen printzipioekin kontraesanean
|
egonik
, modernizazio prozesuen ondorioz gatazkatsu bilakatzen hasi dira aipatutako egoerak. Berdintasun formala erreal bilakatzeko ahalegin guztiek familiaren oinarri guztiekin topo egiten dute.
|
|
|
Arrazionaltasun ekonomikoak baldintzatu dituen mundua ikusteko bi eredu nagusiak kritikatuko ditu, hau da, sozialismo zientifikoa eta ekoizpenerako eredu kapitalista. Lehenengoa gaindituta
|
egonik
, azken horri aurre egitea da gaur egungo erronka nagusia. Azken batean, bitartekoak teknifikatuta, eta egunerokotasuna baldintzatzen duten erabakiak profesionalizatuta eta industrializatuta dauden eredua baztertu nahiko da.
|
|
|
Arrazionaltasunaren euskarriak birmoldatu behar diren honetan norbanakoa bera da arazoa, eztabaiden ardatza da (erakundeak eztabaidagai izateagatik). Erakundeak auzitan
|
egonik
, horiek definitu duten gizakia ere badago auzitan.
|
|
|
Bestalde, arrisku modu berriak interpretazio kausaletan oinarrituta
|
egonik
, arriskuaren ezagutza duten zientifikoen eta antizientifikoen jarduera garrantzitsua da. Arriskuak definizioaren araberakoak izanik, ikertzaileek jarduera soziopolitiko garbi bat jokatzen dute.
|
|
|
Alegia, jazoera horienganako azken hitza norbanakoen esku
|
egonik
, eta ez gizakiaz gaindiko inoren esku (Jainkoa, Izadia, Historia, Estatua), gizartearen biziraupena errealitateari aurre egitearen araberakoa izango da. Gizakiaren ardura horrek errealitatea izendatzeak duen garrantzia sendotzen du.
|
|
|
Nire jarrera hori atalaren bigarren zatian jorratzen dudan gaiarekin sendotu nezake. Indibiduoa, komunitatea eta, azken finean, nortasuna aldaketa kulturalak baldintzatuta
|
egonik
, gure bizitza eraikitzen doan prozesu modura ulertu dugu. Orain arte, besteak beste, familia nahiz lanbidea egitura egonkorrak eta gure bizitza antolatzeko eta segurtatzeko forma finkoak izan badira, azken urteetako bilakaerak egoera kualitatibo berria sortu digu.
|
|
|
Gauzak horrela, etorkinen iritsiera, ezinbestean, hazkorra izango denez, nortasun kolektiboa naturala baino etengabe eraikitzen den ideia dela azpimarratuz, hiritarren kultur bizikidetza bermatuko duen irakurketa berriak nahitaezkoak dira. Emakumeen kasuan gertatu bezala, etorkinen kasuan ere argudio biologikoak gaindituta
|
egonik
, balio kulturaletan egongo da gakoa).
|
|
|
Marko teorikoaren eta praktikoaren artean erreprozitatea
|
egonik
, intelektualek pulpituetatik botatakoak garrantzi handiegia du, orain arte analista sozialek egin
|
|
|
garbi izatea ezinbestekoa da. Gehiegitan errepikatu du 2001 M aurretik eta ostean UPV/EHUko Politika eta Administrazio Zientzietako katedradun eta departamendu buruak Weimar Errepublikaren azken garaietan bizi garela, harrituta
|
egonik
gizarte zibiletik ETArenganako erantzun biolentorik jaio ez delako oraindik(?). Ikus:
|
|
|
Zientzia eta teknika, zuzenbidea, politika, ekonomia eta kultura krisian daude. Ez dira orain arte bezala, ordena bermatuta
|
egonik
, erakundeetatik at emandako gatazkak. Eredua bera da auzitan dagoena.
|