|
2000
|
|
|
Filosofo katedradun zegamarrarentzat ez dago zalantzarik krisi batean gaudela. Historiaren arabera eraikitzen ditugu gure uste eta sinisteak, baina Jainko baten
|
beharra
du gaur egungo gizakiak ere, Jainko horri beste izen batzuk ematen dizkiogun arren: Ilustrazioa, demokrazia...
|
|
|
Dena den, uste dut hizkuntzari kolorea eman beharrak mugiarazi gaituela denok, baina beldur naiz ez ote garen jarrera inmobilista berri batean eroriko. Erregistroz aberasten segitu
|
beharra
dugu, beste euskalkien ekarpenekin, hizkuntza mailak desderdintzen, gaztelerazko argotaren menpetik askatzen...
|
|
|
HEGOALDEAN gertatutako kale borroka kasuak Espainiako Entzutegi Nazionalak epaituko duela erabaki du auzitegi horretako Penaleko Bigarren Epaitegiak. Kale borrokarekin lotutako epaiketa bat medio, Iñigo Iruin abokatuak, kasu hauek lurralde auzitegietan epai zitezen eskatu zuen, terrorismo delituaren tipifikazioak erakunde baten
|
beharra
duelako eta kasu hauetan ez zegoela horrelakorik argudiatuz. Epaiaren arabera, ostera, era horretako delituak" ez dira terrorismoaren ohiko kontzeptuaren barruan sartzen baina biolentzia politikoaren bokazio eztabaidaezina dute".
|
|
|
Beno, Goñi hor dago, eta ni naiz momentu honetan demostratu
|
beharra
duena
|
|
|
Eta uste dugunez, aztertze lan sakonagoari eltzeko asmoa ere adierazten du norbaitek. (...) Gure indarraren bateratzea konkretatu
|
beharra
dugu sail bakoitzean. Gure artistek elkartzen ikasi beharra dute bakar-lanean betirako ito ez ditezen; eskolak, lantokiak, azalketak egiteko aretoak eta beste zenbait gauza elkarrekin eratu, bakoitzak bere eskolatxoa, bere lantokitxoa eta bere abartxoak gaindituaz.
|
|
|
(...) Gure indarraren bateratzea konkretatu beharra dugu sail bakoitzean. Gure artistek elkartzen ikasi
|
beharra
dute bakar-lanean betirako ito ez ditezen; eskolak, lantokiak, azalketak egiteko aretoak eta beste zenbait gauza elkarrekin eratu, bakoitzak bere eskolatxoa, bere lantokitxoa eta bere abartxoak gaindituaz. Ez dugu onartzen noski estilo bakar baten monopolioa, totalitarismoak kalterako ditugunez.
|
|
|
Euskal Herriak historikoki bizi izan duen bilakaera demografikoan gorakada eta behititze nabarmenak eman dira. Hasiera batean, baina, Euskal Herriaren lurraldetasuna ere aldakorra izan dela oroitarazi
|
beharra
dugu. Izan ere, Euskal Herria tikiagotu egin da eta aspaldiko abiapuntua den euskal zibilizazioa ezin dugu nola hala baztertu.
|
|
|
Marrazkilari hori ni ere banaiz. Liburu asko idazten nituen, ondo zihoakidan kontua, baina ez nengoen pozik, eta krisi horren aurrean norabide aldaketa baten
|
beharra
nuen.
|
|
|
Hala ere, esan
|
beharra
dut, Gaztelako lehen errege haiek eta gure probintzietako Batzar Nagusiak, hauek aspalditik zituzten foruak errespetatuz, elkarren artean aski ongi konpondu zirela. Baita ere 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean partaide izan zirela.
|
|
|
Azkenik, aditzera eman
|
beharra
dut, giza eskubideen alde oso erabilgarria den liburu bat badela, 1981ean Unescok argitaratua eta geroztik hamasei hizkuntzatara itzulia; euskaraz ere 1999an Bilboko Unesco Etxeak emana digu Leah Levin andere idazle ingelesak prestaturiko Giza eskubideak: galde erantzunak deritzana.
|
|
|
Bakeari buruz hitz asko egiten da, baina lortu ote genezake hizkuntza txikiagoak ukatuz? Egiazki, bakerik nahi baldin badugu, guztiok elkar errespetatu
|
beharra
dugu, naturalezak eman diguna bizirik iraunarazteko eskubidea emanaz eta laguntzak eskainiz. Eta horretarako legezkoena da epaitegietan bakoitzak bere burua ondoen defendatu ahal izateko egokien zaion hizkuntzaz baliatzea.
|
|
|
Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu
|
beharra
duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
|
Orokorki, denok gara Europaren osagarri, hemen ez da inor sobera eta arrazoia ez dago gehiengoen edo indarraren baitan, elkar errespetatzean eta errespetaraztean baizik. Horretarako, egia hori aurrera eramango bada, hizkuntza gutxituetako biztanleek zuhur jokatu
|
beharra
dute.
|
|
|
Nondik nora bideratu
|
beharra
dugun eredurik ere ez zaigu falta. Nik zuzen ezagutu ditudanen artean, adibidez, hor dugu Suitza konfederatuaren Konstituzioa, hor txekiarrek txekera gutxituarentzat hautatu zuten jokaera, hor Tirol Hegoaldean hizkuntza gutxituaren babespena eta abar.
|
|
|
1 artikulua. Gizon emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu
|
beharra
dute.
|
|
|
Eta arestian aipatu dudanak, honen 247 eta 265 orrialdeetan dioena du lekuko. Une honetan, esan
|
beharra
dut, Euskararen ostarteak inprimategian zela lortu nuela aipatzen dudan liburu hau eta gehigarrizko zati bat denboraz igorri nuela inprimategira, baina zoritxarrez, argitaratzailearen axolagabetasunagatik, kanpoan gelditu zela.
|
|
|
aipatu. Madre, ren ordez, edo gurasoengandik ikasitako. Jaungoikoa? aldarrikatu. Dios, en ordez, zigorrik larriena leporatu
|
beharra
zuen, eraztuna eskuratu ez ezik, eskolako mutilik ankerrenak galtzak jaitsi eta maisuaren mahaian ipurdiz gora jartzen baitzuen, maisuak idizilez zigortzeko. Horren beldurrak behartzen zituen haurrak gazteleraz egitera eta gurasoak, haurrok eskolatuak izango baziren, euskara baztertu eta gazteleraz ahalegintzera.
|
|
|
ONUren Giza Eskubideen lehen Artikuluak argi eta garbi dio: . Gizon emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu
|
beharra
dute?.
|
|
|
ONUk, Unescok eta bereziki Erret Dekretu horrek eskaintzen dizkiguten ahalmenez ondo baliaturik, zuhurki jokatu
|
beharra
dugu gure Hegoaldeko herriaren aurrean eta, premiazko deritzagunean, politikariei betearaztea eskatu (Horretarako ikus: Euskera, XXIV, 1978, 131 orrialdeak).
|
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez Euskal Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili
|
beharra
dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat hartuz, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko talde politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
|
Herri bat baino gehiago da egoera horretan bizi dena, hots, besteek ezarritakomugak hertsiegi dituena, bere bere propioak gura dituena, besteak beste bera izateko, besteen artean burua zutik egon ahal izateko baino ez bada ere. Herri bat bainogehiago da munduan bere mapa identitario ezaguturik ez duena eta besteekinposatutako mapa ikasi
|
beharra
duena.
|
|
|
Askatasuna eta identitatea batera behar diren kontzeptuak dira; elkarren
|
beharra
dute. Ohartu besterik ez,, burujabetza?
|
|
|
ezin balia zezaketen teknika klasikoa, gerraksorrarazitako eri kopuru handiak tratatzeko. Baina armadek soldadu
|
beharra
zuten, eta tratamendu ahalik eta laburrenak eta masiboenak behar zituzten izan.
|
|
|
Leturiak, bere egozentrismotik, konbertitu? (existentzialki!) eta besteen, bere
|
beharra
dutenen, zerbitzuan saiatzeaerabakitzen du. Eta hemen, tupustean, honekintxe egiten duzu topo:
|
|
|
– Abstrakzio mailari buruz, eta Piaget-en adibidearekin jarraituz, ezagutza motaerrepresentazionalek hizkuntzaren
|
beharra
dute, ezagutzen diren errealitateakespresatzeko, gordetzeko, partekatzeko, adosteko, etab. Ezagutza ez errepresentazioanalaren barruan ere, ezagutzen diren deiturak hizkuntzaren bitartezazaleratzen dira, deitura linguistikoa bera gauzaren ezaugarri bat gehiago moduanhartuz. Agian horregatik, orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzengramatikak, adibidez, abstrakzio maila ezberdineko estrukturez daude osatuta.
|
|
|
Hedabidearen eta iturriaren artean sinbiosia egon ohi delako gertatzen da hori. Iturriek eta hedabideek elkarren
|
beharra
dute. Elkarrekiko dependentzian daude.
|
|
|
Batzuetan gobernuek arautzeko joera agertu dute, irrati lokalen sarearen helburuak eta edukiak bideratu nahirik. Horrela, esaterako, estatuaren dirua jasotzeko, programazioa zaindu
|
beharra
dute Holandan. 1992an onetsi zen araudiaren arabera, programazioaren %50 informazio, kultura edo hezkuntza alorrekoa izan behar da.
|
|
|
Beraz, monopolio informatiboa nagusi izan zen garai honetan Hego Euskal Herrian. Ondo informaturik egon nahi zutenek Radio Paris (gaztelaniazko notiziak), Mosku Irratia, BBC edo Radio Pirenaica sintonizatu
|
beharra
zuten.
|
|
|
Bera bezala,
|
beharra
zuen norbait izango zen neska hura, bestela ezin da ulertu hain dudarik gabe baiezkoa ematea. Ez zen munduko politena, baina Txema ere ez.
|
|
|
Berak ere ez zekien zergatik sartu zuen hainbeste arropa, sukaldeko tresna, eta, batez ere, ze imajinaziok bultzatuta sartu zituen argazki kamera eta bost karrete hogeita hamaseiko. Onartu
|
beharra
zuen: lurralde hark ez zuen inola ere liluratu.
|
|
|
Ez nuen horrelakorik espero eta barkatzeko esan nion, banindoala. Baina lurretik altxatu eta eskuarekin ezezko keinu bat egin zidan, ez zuela inporta adierazteko, edo bera zela joan
|
beharra
zuena esateko, ez dakit.
|
|
|
Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu. Egunerokotasun horri aurre egiteko
|
beharra
nuela esan nizun, Bitakora.
|
|
|
Hautsa kentzen diot noizean behin gela horri, baina beste ukitu handirik ez diot egin; momentuz bere horretan utziko dugu, baina denbora baten buruan zerbait egingo dugu bertako gauzekin. Saldu edo,
|
beharra
dutenei eman edo... zerbait bai behintzat.
|
|
|
Eta hitz egin ere nahikoa eta aukeran, baina horrek ez zuela Txemaren eguneroko tristura lausotuko, ezpada alderantziz, zeren pena hori eragiten zioten oroipenak izan baitziren hizpide garagardoz betetako arratsaldean, eta modu horretan Eiderren irudia berritu eta berpiztu baino ez zutela egiten. Esana zion Jabiri, eta honek ulertu ziur aski, baina Txema zen berbetan jo eta dale ibiltzeko
|
beharra
zuena. Ahaztu nahian gogoratu beharra, alegia.
|
|
|
...ere, derradan ezen esperientza hartarik ere ez nintzela esku hutsik jalgi, zeren, logika guztien arabera iguriki zitekeen bezala, kolpe haren eraginaz, kolpetik ikasi bainuen ikasi beharrekoa, lezione bakar ezin emankorrago hartan, eta deliberatu nuela, handik harat, ezen zuhurra izan behar nuela, azeriak bezala, zeinak, badu ere bere biloa erakusten, ez baitu bere asmorik biluzten, eta entseiatu
|
beharra
nuela, halatan, baldin inguruko giroa ez banuen aldeko, mihiaren bridatzerat eta arrazoinbide eta ateraldi bitxi haien ezkutatzerat eta disimulatzerat.
|
|
|
Tartean, Axularren Gero zegoen, zeina astean behin diktatzen baitzigun eta diktatua errezitarazten, euskaraz ongi mintzatzen eta ongi skribatzen ikas genezan. Izan ere, jaun Marcelek biziki maite zuen euskara, eta sinetsirik zegoen ezen handikiek eta nobleek ere baliatu
|
beharra
zutela, euskaldunon lengoaiak aitzina egin zezan, mosen Bernat Etxeparek igorririkako mezuaren ildotik: Euskara, jalgi hadi plazarat... jalgi hadi mundurat.
|
|
|
—Ongi hitz egin gogo duenak isilik egoiten jakin
|
beharra
du... zeren eta, bertzela uste badezakegu ere, isiltasuna ez da hitzaren ausentzia edo hitzaren ukoa, baina lehen hitza eta argia den hitza —hitzen hitza, alegia—, bertze hitzen beharrik ez duena, iturburuan argia delako eta bere argi horrekin guztia argitzen duelako eta guztia esplikatzen, esplikazionerik eman gabe...
|
|
|
—Ni ere banoa —erran nizun, jantziz gero, ene ahalkeari eta ene beldurrari ihesbidea eta itzurbidea ediren nahirik— Egoitzarat joan
|
beharra
dut, zeren bazkalordua baita.
|
|
|
—Orthezerat itzuli ondoren, ene lagun protestant batek, zeinari Jacques de Bela baitzeritzan, gutun bat skribatu zidan, non jakinarazi baitzidan ezen berak ere gutun bat jaso zuela eta kontuz ibili
|
beharra
nuela, zeren baitzirudien, gutunak zioenaren arabera, ezen bizkondearen aldeko jende batzuk goganbehartsu zeudela nitaz, Mathalasen buruaren kontu hura zela kausa: " espainiarraz" goganbehartsu zeudela, alegia, zeren frantsesentzat espainiar bainintzen, are espainiarrago gauzak okertzen hasi zirenean —eta, behakoa iluntzen zenuela, zeure etorkizunaren berri bazeneki bezala, erantsi zenuen—:
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu
|
beharra
dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik bat aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
Eta han ez zitzaizkidan Fortunaz mintzatu, baina Probidentziaz. Bai, badakit ezen solasaldi hura ulermolde zabalago batean hartu
|
beharra
nuela, eta enea zela hobena, ez zurea, baina jakin badakizu ezen gizon bakoitzak buruan duela bere gartzela, eta nik neure buruari Iruñako kolejioan ipini nizkion burdinak ez ziren nolanahikoak. Eta buruan preso nuen usoa —libertatearen usoa— ezin zitekeen buruko kaiola hartarik jalgi, ez hegalda.
|
|
|
Zeren paretaren kontra adarka dabilen aharia kementsua eta ezin adoretsuagoa izanen da, baina nehola ere ez burutsua eta argia. Eta bertzeen buruetarat eta bertzeen baitarat argia eraman nahi duenak edo eraman nahiko lukeenak argi ibili
|
beharra
du edo ibili luke, eta argiago erabili bere burua. Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia.
|
|
|
Aitona Nikolasek zerbaitekin ihardets ziezaiokeen aitaren ezkutuko mehatxuari, baina nola erdi ahiturik baitzegoen orduko, erreuma hezurrik tipienetan ere jaun eta nagusi, eta nola ohartzen baitzen ezen jauregi hark gure aitaren
|
beharra
zuela, zuhaitzak lurrarena bezainbertze, zutik iraunen bazuen, hala, isilik egoitea deliberatu zuen hartaraz gero.
|
|
|
Baina erran
|
beharra
dut ezen, hatsarrean bederen, haserre ediren nuela osaba Joanikot... hain haserre, non ez baitzion kasurik ere egin eskuan nekarkion presentari: sugegorri bat; izan ere, goiz erdian osabaren dorretxeko studiorat nindoala —zeren, jakin zuenetik ezen aitona Nikolasek testamentean urroztarren dorretxea esleitzen ziola, hango goi solairuko gela prestatu baitzuen bere eginbeharretarako; eta zeren, bisitan genituen handikiak jauregian geratzen zirelarik, dorretxerat egin baikenuen osaba Joanikotek, Mattinek eta hirurok, haiei leku egiteko—; haren studiorat nindoala, bada, dorretxetik ez oso urrun, or baten zaunkak aditu nituen, zeinak baitziren Arkimedesenak, osabak Akilesen ondotik izan zuen orarenak; eta Arkimedesenganat hurbiltzean, oharturik ezen sugegorri batekin ari zela, lurrean bizpahiru urratserat zegoen makila bat jaso, txakurra baztertu, eta lauzpabortz kolpez akabatu nuen narrastia; eta eskuan hartu, eta osabarenganat egin nuen, disekzioren bat edo egiteko asmotan, zeren osabak atsegin izaiten baitzuen jakitea eta guri erakustea zer nolakoak ziren animaliak barrendik eta zer organo zeuzkaten —hemen bihotza, hor gibela, han giltzurrunak—, lupa bat eskuan.
|
|
|
Haatik, Pedrok anitzez ere zaharragoa zirudien, osabari ez bezala orduak eta urteak neurrigabeki juntatu eta pilatu balitzaizkio bezala, eta horrek bietan bat erakusten zuen: edo bizitzak tratu gordinagoa eta gogorragoa eman zion Pedrori, edo Pedrok berak deliberatu zuen ezen bizkor bizi
|
beharra
zuela, denborari aitzina harturik, bizitzari, halatan, urinik eta zukurik apetitosenak atera ahal izaiteko, baita lurrinik usaintsuenak ere; edo izan zitezkeen bi posibilitateak batera ere, zeren egiaz baitzegoen Pedro zaharturik eta zabarturik, bere ile zuri harekin, zuria baina lohia eta zikina, ahotik hatsa eta kiratsa zeriola.
|
|
|
—Osaba jauregian zain daukat, eta harat joan
|
beharra
dut...
|
|
|
Eta, ai, nola igartzen nuen, bertzalde, ezen Elbiraganako amorioak anaiaganako herra eta aiherra areagotzen zidala, baita anaiaganako herrak Elbiraganako amorioa ere...! Zeren halakoak baitira, zinez, sentimenduak, elkarren aurkakoak, bai, baina elkarren
|
beharra
dutenak, batak bertzea baitu bazka eta alhapide.
|
|
|
noiz heure buruaren jabe...?", alferrik. Harik eta, erromesaldi honi lotu aitzin —hogeita bortz urte bete nituenean doi—, neure buruari zin egin nion arte, guztiz serios, ezen entseiatu
|
beharra
nuela neure urguiluaren jabe izaiterat, neure zentzuen, eta neure buruaren. Zeren, zure osabak erran duen bezala...
|
|
|
Eta, hitz haien aitzinean, guztiz sentitu nuen ezen amaren desiretarat plegatu eta apez izan behar nuela, edo hartarat entseiatu
|
beharra
nuela, hain ziren haren hitzak justuak eta egokiak... Eta, ai, nola sentitu nuen, halaber, ezen Jainkoaren probidentziak gidatzen zituela gure pausoak!, zeren eta amak ni behar baininduen, eta ni joan nintzaion; nik hura behar nuen, eta hura etorri zitzaidan.
|
|
|
—Etenik gabe meditatu
|
beharra
duzu, zeren meditazionea baita kontenplaziorako bide eta bizitza spiritualaren harroin —esortatzen ninduen aita Bar to lomek.
|
|
|
—Ongi da. Datorren hilean, dakizun bezala, berriro atera
|
beharra
dut, bertze bizpahiru hilabeterako, eta, handik aitzina, gabonetan edo, mintzatuko gara —eta, isilune baten ondotik, aitak, bere boza eztitzen zuela, erran zuen—: Baina Joanikot Maddalenez orduko gogaiturik egonen da, benturaz, nola haur bat bere jostailuaz...
|
|
|
JAUN André: skribatu dizkizudan orriokin fardel bat egiterat nindoan zuri igortzeko, baina bertze orri bat bete
|
beharra
dut: hauxe bai azkena, zin degizut!
|
|
|
Eta, hargatik, Joxe Aberasturik ez zuen indiar gorrien paradisu hartan deus ere sinesten, eta egun osoan maradizinoka eta biraoka ibiltzen zitzaigun, hark Potosirat joan nahi zuenez gero, edo, bertzenaz, etxalderen baterat, non bere ezpata erabil baitzezakeen, baten zerbitzuan, bertze bortz zaldun haiek bezala... edo haiek baino hobeki, zeren segur baitzegoen ezen haiek baino ezpatari trebeago, bitoreago eta entreguago zela, nola erakutsi baitzuen ezpata joko hartan, Lorenzo Cortés zeritzan zaldunaren kontra, begien herts ireki batean hil zuenean. Ordea, Joxek bazekien ezen oihan hartarik ateratzeko indiarren
|
beharra
zuela, eta bazekien, halaber, ezen hauek ez zeudela hartarako prest, ez bederen leku segur baterat iritsi eta leku hartan denbora bat eman arte, indiar horien eta gizon zurien pertsegitze eta akometatze perilosetarik urrun.
|
|
|
Eta justifikazino baten bila abiatu zen, hartaraz gero, zeren sinesten zuena sinetsi nahi baitzuen eta sinetsi
|
beharra
baitzuen, are gehiago zirkunstantzia haietan, usterik ezen paradisu hura noiznahi den fina zitekeela eta akaba... zeren eta Gorukik aipatu zigùn mehatxu hura baikenuen, bertzalde, bi tokitatik iristen ahal zitzaiguna, indiar gorrien aurkako borrokan indiar horiak eta gizon zuriak bat eginik zeudenez gero; eta gizon zurien artean jaun Santiago de Tapioles y Vi llarrín nuen nik gogoan, zeren, jau... " Eta, halarik ere, jakizue ezen, ihes eginen bazenute ere, guztia alferrikakoa litzaizuekeela, zeren jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen osabetarik bat inkisidorea izan baitzen, eta ene nagusia haren eskolakoa da, eta ez luke, halatan, zuek atrapatu arte etsiko..." Eta bazegoen, finean, bertze mehatxu bat ere, zeren armadako arduradunak ere gure xerka ibil baitzitezkeen, bi soldadu haiek akabatu ondoren...
|
|
|
Eta, denbora ahalik eta hobekien eramaiteko eta burua ez galtzeko, neure bizitzan pentsatzen nuen eta neure bizitzako gertakiak oroitzen nituen, baita munta tipienekoak ere, nola mamian hala azalean, xehetasunari xehetasuna eransten niola... zeren, zentzuen eta adimenduaren ez galtzeko, haien zaindu eta begiratu
|
beharra
bainuen. Eta, hain hertsiki lotzen nintzen, bertzalde, eserzizio haiei, non segur bainago ezen orduko lanaren fruitu direla liburuan barrena skribatu dizkizudan hainbat eta hainbat gauza.
|
|
|
Eta nik banekien, bertzalde, ezen almirant D’Estréesen manuen aiduru zegoela Alain Coup d’Œil... eta banekien, halatan, ezen, neure asmoen aitzinatzeko, bizkor ibili
|
beharra
nuela, kortsario buruak manu haiek errezibitu baino lehen, zeren noiznahi den irits baitzitekeen almirant frantsesaren mandatari edo mezulariren bat manu haiekin, eta zeren manu haiek La Crique tik ateratzerat obliga baitzitzaketen Alain Coup d’Œil eta bere kortsarioak, auskalo zer bertze batailarat eta auskalo norat... Eta, hala, Alain Coup d’Œil ekin hilabete eta erdi edo neramala, galdetu nion ea ba ote zekien nola sortu zen xake jokoa, eta hark ezetz ihardetsi zidan, eta nik asmatzailearen eta erregeren arteko historia kontatu nion.
|
|
|
Zeren, egia bada ere han desterruan burua altxatzen ari ginela, baratxegi ari gintuan aitaren asmoetarako eta, behin batean, harako erran hura egotzi zidaan, nehoiz ere ahantzi ezinen dudana: " Amets batek uzten ez bahau, guztia arriskatu
|
beharra
duk ametsaren alde", eta etxeko artadiak bekoz beko genituela, erabaki zian: " Burdina duk hemen etorkizuna, ez lurra!" Eta, etxeko ondasunak bertze molde hartan erabiltzen eta enplegatzen zituela, Laiotzako ola erosi zian.
|
|
|
Galileo aipatu dizut, jaun André, eta hemen geldialdi bat egin
|
beharra
dut, zeren, erran berri dizudanaren arabera, osaba Joanikotek ere, bere Digneko maisuak bezala, gizon ezin handiagotzat baitzuen Pisako jakintsu Erromak pertsegitua, baita etsenplutzat eta jarraibidetzat ere, halako moldez, non erran bailiteke ezen Galileoren liburuen artean ediren zuela osabak bere arimaren hatsa eta goi arnasa.
|
|
|
Eta katolikoa zen... Eta katolikoen eta protestanten arteko auzian alde baterat edo bertzerat hautatu
|
beharra
zuen, hautu hertsi batez —egun bezala, ondikotz, jaun André—, zalantzari lekurik eman gabe, zeren eta halakoak baitziren denborak eta halakoa zen egin beharreko hautua.
|
|
|
—Nik ere ez diat mirakuluetan sinesten, baina libertatearen mirakuluan bai... Eta hik ere sinetsi
|
beharra
duk...!
|
|
|
Zeren, nork daki gaztetan hartu hinduen su hark hartuko ez ote hauen egunen batean berriro, eta mudaraziko ez ote duen hire pintura goiti beheiti...? Eta ezin etsi duk, hasi baino lehen... eta heure bide hori ere bilatu
|
beharra
duk, nahiz eta, bertzetik, ene anaiaren gustuko pintura ere egin behar izanen duan... Baina hik ere aurkituko duk heure erdibidea, eta, handik aitzina, auskalo...
|
|
|
Izan ere, Kristo gizon guztien salbatzerat etorri zen, eta, horregatik, pobre jaio bazen ere, aberatsena ere bada pobreena bezainbat, errege magoena eta artzainena, gurea eta haiena. Baina mundu honetan bakoitzak bere maila eta bere gradua du, eta bakoitzak bere mailatik adoratu
|
beharra
du Jainkoa: aberatsek beren aberastasunetik eta pobreek beren pobretasunetik...
|
|
|
—Nor zara zu, Elizako autoritatearen kontra horrela aritzeko? Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu
|
beharra
duela. Ohitura hori ez bazenu, ordea, gauzak bidetik eta bere lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki etorriko osabarenetik zentzatzea.
|
|
|
Kontatu dizut ezen Pedro Huizi Ubarneko dama zaharraren semea zela eta dama gaztearen lehengusua, baina ez dizut kontatu ezen, aitari tigrearena gertatu ondoren, etxetik atera ere gabe egon zirela bi emaztekiak, dama eta damatxoa, leihoak hertsirik, itzalpean denbora batez, aitaren ondikozko erabakiaren ondorez kulpant senti zitezkeelako... eta amaren beldur zirelako ere bai, beharbada. Edo, erran nuke ezen leiho guztiak hertsirik zituztela, bat izan ezik, zeren eta Pedrok harat eraman baitzuen bere studio berria, eta zeren argiaren
|
beharra
baitzuen ongi trabailatzeko. Baina estatu hartan Pedro ez zen gogara sentitzen...
|
|
|
Kanporat jalgi, guarnizinoaren txabolarat hurbildu, eta han ere kapitaina ikusi nuen, bertze guardiak bezala, hango aulki bakarrerat loturik, ahoa eta bisai buruak ere estalirik. Eta, kapitaina zegoen bezala utzirik, bururatu zitzaidan ezen jauregirantz abiatu
|
beharra
nuela...
|
|
|
Hondarrean, gainerako lagunei gaztigatzera deliberatu nintzen. Alde batera, mina partekatu
|
beharra
nuen. Bertzera, litekeen litekeena zen Ttipiren heriotzaren albistea oraino haien belarrietara ailegatu ez izana.
|
|
|
—Honaino duk zartakoa —esplikatu zuen, zerbait zuritu
|
beharra
balu bezala— Ipurmazela erdia harrapatu dik.
|
|
|
—Denbora luzea daramazue hemen eta egurastu
|
beharra
duzue. Ez zaizue inportik zauden zaudetenean abiatzen bagara, ezta?
|
|
|
Albistearekin gaizkitua, Karmelo egun batetik bestera desagertu zen eta herrian zabaldu ere egin zen ETArekin zerikusia izan zezakeela. Dabidek, bestalde, sos batzuk aurreratuak zituen, uda partean Gernikako taberna batean egiten zuen lanari esker, eta Karmelok norabait alde egiteko
|
beharra
zuela eta, utzi egin zizkion. Eta Karmelo Montpellier-era joan, joan zen, eta ez zen gehiago itzuli.
|
|
|
Hara, Dabid, nik barkatu behar bazaitut, barkatu egiten zaitut, baina onartu beharra daukagu gure harremana" impasse" handi batean dagoela. Beharbada zure harreman berri horren
|
beharra
genuen non geunden argi ikusteko adierazi diot, eta nire hitzetan Teresaren hitzen oihartzuna antzeman dut. Ez dakit.
|
|
|
Gizonek harriturik hartzen ninduten, altxatzen ninduten eta kontu ba  tzuk ere egiten zizkidaten, eta ni, falta zitzaidan aitatasun dosia jasorik, pozarren itzultzen nintzen amarengana. " Barkatu, baina aitaren
|
beharra
du ume honek, aitaren beharra", aitortzen omen zuen orduan amak eta esaten dut nik ere orain, bestela egunotan ez baitzitzaidan haur denborako ametsa berriro errepikatuko: ni, eskola atarian semearen zain dagoen aita naiz; halako batean, txirrinak jo, eta haurrak tarrapataka irten dira; gutxi asko, haur bakoitzak badaki nor eta non daukan zain; nire semea ere irten da eta nik besoak zabaldu ditut haurra besoetan hartzeko; baina nireak, ametsetako nire semeak alegia, beste aita baten besoetara jo du!
|
|
|
Mapa hori bidailagunen ahotan egon da ibiltzen hasi garenean (Preteritok, esate baterako, adierazi du Manhattanen bakarrik Afrika osoan baino telefono linea gehiago dagoela). Baina mapa hori ez dut orriotara ekarri nahi izan munduaren egoeraz hitz egiteko (hori egiten nuen Dabidekin, batez ere" luxuzko ertzain" egin aurretik), neure buruaz hitz egin
|
beharra
dudalako baizik: Dabidek ni ilunpetara zigortu ninduen egiaz tiro egin zidan egunean, baina Karmeloren deia en  tzun eta gero, beharbada bera sentituko da ilun baino ilunago.
|
|
|
Zuk egiten duzun hizkuntza hori, jende euskalduna, euskara hori zurekin batera galtzen ari da: ez du ardura, zure antzera, hark ere galdu
|
beharra
duelako; beraz, hil ezazu bera lehenbailehen eta ehortz ezazu ohorez; mintza zaitez espainieraz! 2
|
|
|
Informazio bolumen hauen mugimenduari begira, ezinezkoa zaigu guztiari unitate bakar batean heltzea, beharrezkoa da bereziki prestatutako profesionalak egotea, informazio kopuru izugarri horren barruan aise mugitzeko. Profesionalen
|
beharra
dugu behar dugun hori eskuratzeko bideak erakutsiko dizkigulako, denbora aurrezteko, zarata kentzeko eta behar dugun hori zehazki eta behar dugun momentuan jasotzeko. Laburtuz, informazioa erraz eta azkar eskuratzea beharrezkoa dugu; honek eskura ditugun errekurtsoen probetxua eta razionalizazioa suposatzen du, hau da, egun ditugun aurrekontuekin giza errekutso, errekurtso ekonomiko eta teknologikoak ongi erabiltzea da.
|
|
|
Tutoreak du pertsona eta ondasunen ardura; familiak bere baitan hautatu behar du hori, behar beharrezkoa baita zinezko gogoa, pertsonaren ondasunak gorde eta heziketa eta osasuna jagoteko, ohore eta atxikimendu osoz. Ezin, beraz, arrazoirik eta formarik gabe eskualdatu bere artapean dagoen ondarea; tentuaz administratu eta fideltasunaz kudeatu
|
beharra
du; kontularia da, administratzailea bezainbestekoa; bere jokabidearen erantzulea; kaltea ere ezin sortu, horren konponketa gauzatu gabe. Horra hor tutoretza guztien teoria.
|
|
|
Dirua balio guztien zeinua da; onura edo fruituak ematen dituen oro eskuratzen du. Zergatik, bada, zeinu baten
|
beharra
duenak, horren erabilera ordaindu ez, premiazko dituen objektu guztien erabilera ordaindu duen modu berberean. Beste gauzen antzera, dirua dohainez, mailegutan, akuran edo salerosian eman daiteke.
|
|
|
hipoteka erregistro legeen benetako jatorria fiskala da, egintza zibiletan parte hartzea edo erregistroaren legearena den bezalaxe. Fiskoak elkartasun egokia gauza dezake legeriarekin eta beraren interesetara ekarri ordena eta gobernu zuzena; edozelan ere, arreta handiarekin jokatu
|
beharra
dugu; betiere, adi egon behar batuketa horietan, legeriaren edo ordena eta gobernu zuzenaren asmoa beheratua izan ez dadin ogasunaren pean. Erregistroa, kasurako, bada ogasun zein herritarren onura eskuratzeko moduko erakundea:
|
|
|
Dirua balio guztien zeinua da; onura edo fruituak ematen dituen oro eskuratzen du. Zergatik, bada, zeinu baten
|
beharra
duenak, horren erabilera ordaindu ez, premiazko dituen objektu guztien erabilera ordaindu duen modu berberean?
|
|
|
kontzeptu behaezinekiko mesfidantza errepresentatzen zuen —’espazio absolutu’, ‘aldiberekotasun absolutu’ eta beste hainbat nozio metafisiko—, eta programa ezin hobea zen zientzian ‘gertakari enuntziatuen’ eta ‘konbentzio’ edo ‘hautazko definizioen’ artean bereizteko. Haatik, erlatibitatearen teoriak ez zien azken hitzik eman Zirkuluko tesiei, batez ere eragina elkarrenganakoa izan zelako eta batak bestearen
|
beharra
zuelako. Erlazio honetaz adituek diotenez," ez dago itxaropen posiblerik ez erlatibitatearen teoriaren garapena ezta XX. mendeko positibismoa ere ulertzeko, beren arteko eraginaren deskribapen zehatza emanez ez bada" 15 Horregatik da garrantzitsua Zirkuluko ideiak bere garaiko zientziarekin nola lotzen ziren ikustea.
|
|
|
Honetaz gain, bi egile (Rhees eta Von Wright) Wittgensteinen ordeinu betearazleak dira. Gomendagarria da, eguneratzeko
|
beharra
duen arren.
|
|
|
Isilune baten ondoren, joan
|
beharra
zuela adierazi zigun. Besarkatu eta musu eman zidan ezpainetan.
|
|
|
Ez nengoen ziur. Lauaxetaren
|
beharra
nuela jabetu nintzen. Uste nuen baino askoz ere beldur handiagoa nion bakarrik geratzeari.
|
|
|
horixe gauza seguru bakarra. Orain hik,
|
beharra
baduk, hura atzematea behintzat, gatxa ikusten diat... Anaiarekin hitz eginda, igual...
|
|
2001
|
|
|
Nire amak beti egin izan du lana etxetik kanpo, baina ez progresista zelako. Ezkondu zenean heredatu zituen bere suhia eta izeba bat, eta lana egin
|
beharra
zuelako irteten zen etxetik. Ni etxekoandre naiz, baina kanpoan ere lan egiten dut.
|
|
|
Galzorian dago nahi eta nahi ez, eta ez ideologiaz: batetik, etxe gehienetan soldata bakarra ez da nahikoa, eta nahi ez badute ere, emakumeek etxetik kanpo ere lan egin
|
beharra
dute. Gainera, aparailu berriek etxeko lana erraztu eta azkartu dute eta bestalde, gaur ez ditugu sei seme alaba izaten.
|
|
|
27 urterekin bigarren mailako ligan nengoen, eta lehen mailara igotzeko bai Sestao eta bai Eibar talde zailak dira. Athleticek bertatik oso jokalari gutxi fitxatzen ditu, eta horretarako gaztea izan
|
beharra
duzu. Banekien 27 urterekin ez nindutela Athleticetik deituko.
|
|
|
Tamainaren ezberdintasunagatik, sindikatu bakoitzaren zereginagatik... " kontua da, ELA eta LABek elkarrekin hartzen zituzten erabakien bidetik jo
|
beharra
genuela ezinbestean, aldaketa oso txikiekin". Errealitate horrek" bere ezaugarriak lausotzearen arazoa eragin dio" EILASi.
|
|
|
EAEk 2001 urterako duen behin behineko kupoa 173.749 milioi pezetakoa da, eta Nafarroak ere, une honetan haren kopuru zehatza ezagutzen ez badugu ere, 2000 urtekoa baino ekarpen handiagoa egin du. Nolanahi ere, esan
|
beharra
dugu Nafarroak 2000 urtean Espainiako Estatuari egindako ekarpena 1999 urtean baino 2.016 milioi pezeta gutxiagokoa izan zela.
|
|
|
Eskulan merkearen
|
beharra
dugu, baina prest al gaude langile berri horiei herrian leku bat egiteko. Patera baino garraio eraginkorragoak eman, lotarako lekua, zer jana...
|
|
|
Sorreratik antzerki garaikidearen iturritik edan duen konpainiak Berpizkunde garaian idatzitako testuei heldu nahi izan die gainera. " Taldeak benetako
|
beharra
zuen antzez espazio itxietan lan egiteko. Azken finean areto ikuskizunak egiteko sortu genuen, nahiz eta arrazoi ezberdinengatik, eta pausoz pauso lan egin nahi izan dugulako, orain arte beste motako lanetan aritzea egokitu zaigun", dio taldeko zuzendari Kepa Ibarrak.
|
|
|
Bost hilabetez eduki gaituzte lanean, 200 kilometro orduko abiaduran. Bi egun soilik izan genituen orkestrarekin entseatzeko, beraz, nork bere aldetik egindako lan guztia bi egunetan uztartu
|
beharra
genuen! Baina gustura aritu gara abentura honetan.
|
|
|
M. ARAMENDI. Bin Laden edo halako talde bat Al Kaeda izan den uste morala badago, baina prozedura juridikoek eskatzen duten egiazko frogarik ez dago, edo oraindik behintzat ez da halakoen berririk eman. Ez dut uste egileek beraiek izan zirela gorde
|
beharra
dutenik. Edozein eratan, ikuspegi politiko informatzailetik garrantzitsua dena, Al Kaeda edo halakoen izaera aztertzea da.
|
|
|
Kolonialismoaren garaia da, Europak, industralizazioaren bidez, irten beharrean ikusten du bere burua. Industriak tentsioak sortzen ditu, lehengaien
|
beharra
dute fabrikek, merkatu berriak bilatu behar dituzte, eta inbertsiorako lurralde berrien lana eskatzen du. Arrazoi hauengatik Afrika eta Asia ezagutzeko, eta kolonizatzeko ahaleginak egiten dira.
|
|
|
Marinel zaharrak dira exilioan bizi diren antiheroiak, bizitzara bultzaturik daude, eta bizi
|
beharra
dute fatum garrantzizkoa:
|
|
|
Adibidez, hiri batera iristen garenean eta panel batek trafiko pilaketak non dauden aditzera eman eta ordezko ibilbide bat proposatzea, edo bihurgune batera sartzean seinale batek abiadura handian goazela antzeman eta kartel argitsu baten bidez abiadura jaitsi
|
beharra
dugula ohartaraztea.
|
|
|
Zorra ordaindu
|
beharra
duenez eta presazkoena horixe denez, aurrekontu orokorren %80 edo %100ekoa baino zor handiagoa duten herrialde horietan Estatuak ezin du herriarentzat lan egin.
|
|
|
Duela berrogei urte, ni jaio nintzenean, jendeak energia gehiago gastatzen zuen eta sendoago jan
|
beharra
zuen.
|
|
|
Biktimak borreroaren
|
beharra
duen bitartean ez du sekula haren aurkako lekukotzarik egingo eta hori ulertzea kosta egiten zaio Espainia zein Marokoko poliziari.
|
|
|
Neurriak hartu
|
beharra
dugu.
|
|
|
(Ordularia begiratuz eta moztuz) Itzela, bai... Agustin barkatu, agurtu
|
beharra
dugu, Matilde zain dut etxean...
|