|
2000
|
|
|
Lehen premisa hauxe dukegu: Zuberoa euskaldun biziko bada zirt edo zart egin
|
behar
du euskarak.
|
|
|
Gurasoak Iruñekoak dira. Nik zortzi bederatzi urte edukiko nituen, eta buruan sartu zitzaien etxean denok ikasi
|
behar
genuela euskaraz. Orduan hasi ginen euskara ikasten apaiz batekin.
|
|
|
Eta benetako abertzaleek hobe dute lehenik beraiek zuzen bete besteei eskatzen dietena. Izan ere, abertzalearen lehen eginkizuna izan
|
behar
luke euskara ikastea. Horregatik, gure politikari abertzeleei gogoraraz diezaiegun fedea ekintzaz bete behar dela.
|
|
2001
|
|
|
Apaizek, bere aburuz, mezatan" euskerari lehentasun edo preferentzia" eman zioketen. Eta ikastolari lagundu," eskola aldetik preparatuak direlako, bestalde herriaren aurrean zerbait errepresentatibidade edo ordezgaritza dutelako, edo, nola-nahi dela ere, horretarako kontzientziatuak baldin badira, egokien litzatekeen horiexek izan
|
behar
dute euskera aldaz goran eta zuzper aldi batetan jarri behar dutenek: giroa sortuaz, ikastola indartuaz, gurasoak kontzientziatuaz, Gipuzkoan den Ikastola Elkarteari ere eskaria eginaz, noski, hitzaldi edo nolabaiteko laguntza lor dezaten hiri horretakoek".
|
|
|
Euskal Herria euskalduntzeko helburuaren alde lan egin
|
behar
duen euskara irakaslearentzat asko dira jokamolde komunikatiboak eskaintzen dizkion abantailak.Bigarren hizkuntzen irakaskuntzan aritzen diren irakasleen kezka nagusia, ikasleakikasten ari diren hizkuntza erabateko zuzentasunez eskuratzea da, eta, gainera, ahalik eta denbora eperik laburrenean. Gure kasuan, ordea, bigarren kezka nagusibat ageri da, ikas prozesuaren amaieran euskara erabiltzen duen euskalduna lortunahi dugulako.
|
|
|
Ingurune hurbilak garrantzi handia du, ikaslea bertan bizi baita; eta hizkuntzak ez dio aldatuko ingurunea osatzen dutenekin duen harremana. Ingurune horretarako
|
behar
du euskara, eta bertan erabiliko du; edo bertan eragingo du, erabiliahal izateko.
|
|
|
Bistan da hemen Karmelo Etxegarairentzat eta hitz hori orduan erabili zuten guztientzat euskaraz dakiena dela euskaldun. Hemen dugun kontua da nola deitu
|
behar
ditugun euskaraz ez dakiten, baina Euskal Herriko seme alde batetik edo bestetik diren erdaldunak.
|
|
|
orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea]. Berak dioenez foruak nork bereak ditu eta tokian tokikoak dira, eta berak esaten du Bizkaiko foruak, gainerakoak hor konpon,
|
behar
lukeela euskaraz egon eta norbaitek saiatu behar lukeela euskaraz jartzen. Aita Zabalak  bazuen segur aski egiteko presakakoagorik eta aurrean bidaltzen du aski itxuratxarki erantzun batean Ulibarri eta Ulibarriren asmo hori; ez zuen ikusten zer arraiotarako behar zuen Bizkaiko foruak euskaraz jarria egon.
|
|
|
orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea]. Berak dioenez foruak nork bereak ditu eta tokian tokikoak dira, eta berak esaten du Bizkaiko foruak, gainerakoak hor konpon, behar lukeela euskaraz egon eta norbaitek saiatu
|
behar
lukeela euskaraz jartzen. Aita Zabalak  bazuen segur aski egiteko presakakoagorik eta aurrean bidaltzen du aski itxuratxarki erantzun batean Ulibarri eta Ulibarriren asmo hori; ez zuen ikusten zer arraiotarako behar zuen Bizkaiko foruak euskaraz jarria egon.
|
|
|
Beldurrik gabe eta erdi egiak, erdi gezurrak bazter batean utzita mintzatzen hasi
|
behar
dugu euskarari buruz ere. Euskararen etorkizunaz ditugun itxaropenak argi eta garbi azaldu behar dizkiogu elkarri.
|
|
|
Euskararekiko kontuak ere garbiro egin beharrean aurkitzen gara. Zertarako nahi eta
|
behar
dugu euskara. Gure mundukoa ez den oroigarri xahar kuttun bat eduki genezakeen moduan edukitzeko?
|
|
|
Irakurle trebatuarentzat(" el lector ejercitado") erraza denak, nekagarria izan behar, nahitaez, haur trebe gaiarentzat, hots, irakurtzen ikasi behar duenarentzat. Ikastoletako haurrek irakurtzen eta idazten ikasi
|
behar
baitute euskaraz, ez mintzatzen, bai baitakite mintzatzen gehienetan gurasoei eskerrak. Eta la letra con sangre entra delako hura, ez dut euskal ordainik ezagutzen?
|
|
|
Hauxe gehituko nuke, haatik: gaztelaniaz txukun antzean idatzi nahi dutenek ez dute sekula categorÃa hitza adiera horretan erabiltzen, eta ez dut ikusten zergatik hartu
|
behar
duen euskarak erdal gaiztoaren kutsurik. Aristotelesen, Kanten eta besteren kategorien beharrean gara; hor aipa  tzen direnen premian, ez erdaraz eta ez euskaraz, ni, behintzat, ez.
|
|
|
Biziraupena
|
behar
du euskarak. Horrek esparru desberdinen jorraketa eskatzen du.
|
|
|
ukanen ditu haurren jostagailu, potret batzu pollitak. Ait’ama familiakoak, ezar barna gogoan, zuen haurreri
|
behar
duzuela eskuara irakatsi. Atchiki behar dugu gure mintzaira eder paregabea, atchiki ere gure ohidura guziak.
|
|
|
Jakina, kanpoko eraso gordin eta burugabe horien aurrean, ez da komeni gure mixeriak aipatzerik, non eta ez den euskaraz eta Jakin bezalako aldizkari baten aitorleku isilpekoan. Erasooi dagokienez, berriz, nik uste dut intrantsigenteago izan
|
behar
genukeela euskara ideologia jakin batekin identifikatu nahi dutenekin. Ho rtik gora zer egin dezakegun ez dakit nik, zenbaiti euskara guztion ondare dela ulertarazteko, hori ulertu baino nahiago baitute, antza, euskara ideologia jakin batekin lotuta dagoela diotenei sinetsi, eta lasai bizi.
|
|
|
Ados, herria zer den ere ofizialtzeke dagoen gauza da. Baina arestia aldera esan dudan bezala, zuzenbide positiboaren beharraz jabetu
|
behar
dugu euskararen normalkuntza erreala, benetan, lortu nahi badugu.°
|
|
2002
|
|
|
Horretarako, andereñoakaurkitu behar ziren, eta euskal irakasleak izan zitezen, Andereñoen Erresidentziaireki zen 1964 urtean Donostian. Euskal Herriak
|
behar
zuen euskarazko irakaskuntzan aritzeko irakasleak prestatzeko asmoarekin sortu zen. Orduan Irakasle Eskolatik ateratzen ziren andereñoek ez zuten gaitasunik euskaraz irakasteko.Aldi berean, Goierrin ere beste esperientzia bat izan zen irakasleak euskararenirakaskuntzan prestatzeko.
|
|
|
Euskara da euskarazko unibertsitatearen barrutia, eta arrunt logikoa da barrutihori zerbitzatzeko izan
|
behar
duela euskarazko unibertsitateak. Barruti horretansortzen diren galderak, premiak eta helburuak dira euskarazko unibertsitateakbereziki erantzun beharrekoak, galdera unibertsalak ahantzi gabe, jakina.
|
|
|
Juan Mari Torrealdaik idatzitako El libro negro del euskera liburuan jasotzen denez, irrati arduradunek ordezkaritza espainiarrean zehaztu
|
behar
zuten euskarazko irratsaioen zerrenda, eta baimenduak zirenak soilik eman ahal ziren euskal hizkuntzan. Publizitatea eta arrakasta handia zuten disko eskainiak hortik kanpo geratzen ziren19 Idazleak azaltzen duenez, euskara «denboraz kanpoko» irratsaioetan soilik erabil zitekeen; hau da, kulturaletan, literatura edo historiari buruzkoetan, eta erabat debekaturik zegoen gaurkotasunarekin zerikusia zuten edukietan, publizitarioak izan arren (Torrealdai, 1998:
|
|
|
nafar ikasle euskaldunak erakartzen ditugu hola. Unibertsitateak normaltzat hartu
|
behar
luke euskara maila guztietan erabiltzea, eta luzera begira, dituen muga guztiak dituela, epe luzean horri behatu lioke.
|
|
|
Ez da gauza ona, euskararen etorkizunerako ez da gauza ona, esan nahi dut, nahiz batzuen orainerako ezin aproposagoa izan. Euskarak normalizazio bidetik sartu behar baldin badu noizbait, eta sartuko ahal da egunen batean!, gizartean normalean erabiltzen ditugun prozedura berberak erabili
|
behar
ditugu euskararekin ere. Bizitzan aurkituko duzu maizki prozedurak ilunak izaten direla, orekarik gabekoak, eta horrek sulfuratuko zaitu, eta norabaiteratu.
|
|
|
Ez dut uste nik hemen nire burua zuritu
|
behar
dudanik euskara kontuetan, ezta errespetua, lausengua edo balakua eskatu behar ere. Baina uste dut Euskaltzaindiak errespetu hori eta gehiago ere merezi duela, zinezko euskaltzaleen aldetik segurik.
|
|
|
Hartara, garabidean jarri
|
behar
dugu euskara, eta hauek dira Rubioren gomendioak: lokailu erlatiboak erabiltzen hasi behar dugu beldurrik gabe, eta hauekin batera liburuan berean berak erabiltzen dituen" ezi (ez)"," zeren (eta)"," ezen", etab. bezalako lotura hitzak Beraz, ikusten denez, hau ez litzateke proposamen berria izango, gure idazle guztiek erabili izan dituztelako holako egiturak.
|
|
|
Horixe da egoera, errealitate gordina. Euskal Unibertsitatea, euskaraz jardungo duen unibertsitate egitura alegia,
|
behar
du euskarak etorkizuna bermatu nahi badu. Egungo elebitasun eredua adabakia da, beharrezko adabakia segur aski, baina praka zaharrak bota eta berriak nola lortu planifikatu behar dugu.
|
|
2003
|
|
|
Bigarren galdera bat: «Zer aldatu
|
behar
dugu euskararen iraupena behin betiko bermatzeko. Izan ere abiadura motel horretan jarraituz gero, euskara luzaroan egongo da hilzorian».
|
|
|
Euskarazko hezkuntzaren garapenak eta hizkuntzaren beraren etorkizunaren inguruko kezkek ordura arte gutxitan planteatutako gai bat azaleratu zuten: zein toki izan
|
behar
zuen euskarak unibertsitatean. Gerra aurrean, Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, unibertsitatearen zereginen artean, lehenengo mailako tokia izan behar zuten euskarak eta euskal kulturaren azterketak eta babesak.
|
|
|
zein toki izan behar zuen euskarak unibertsitatean. Gerra aurrean, Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, unibertsitatearen zereginen artean, lehenengo mailako tokia izan
|
behar
zuten euskarak eta euskal kulturaren azterketak eta babesak. Lehenengo mailako irakaskuntza euskaraz azaldu behar zelakoan ere bazeuden.
|
|
|
Beraz, Uztarriak
|
behar
du euskarazko egunkari berria. Eta aurrera begira elkarlanean gauzatzeko proiektuetarako ere bai.
|
|
|
" Guk gurasoak eta gure seme alabak euskarazko egunkaria laguntzera deitu nahi ditugu. Gure seme alaben heziketarako erabiltzen den tresna bat izan
|
behar
baitu euskarazko egunkari berriak".
|
|
|
Hurbileko egunkariei begira hasita Diario Vascok adibidez bi bandentzat idazten du eta biekin asmatzen. Ikusi
|
beharra
dugu euskaraz hori nola lor genezakeen. Argi dago Zabalik ek ere ez duela euskaraz asmatu.
|
|
|
Hedabideetan gauza izan
|
behar
dugu euskaraz sortzeko, ekoitzi eta sozializatzeko. " Gaur egun, gizarte zientzietan ikusten da pentsamendua lokalismoan oinarritzen dela(...).
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko administrazioek konpromiso argiagoa erakutsi lukete euskararekiko, zeren egungo banaketa juridikoak eta administratiboak arriskuan jartzen baitute euskararen aldeko politika sustatzaile arrakastatsuak abian jartzea. Gauzak horrela, XXI. mendeari begira, bai mundu administratiboa, bai akademikoa eta bai soziala bere egin
|
behar
ditu euskarak, bizirik irautekotan.
|
|
|
Sektoreari dagokionean, lehenengo eta behin, txapela kendu
|
behar
dut euskara irakasleen aurrean. Zinez uste dut beren eskuzabaltasuna txalogarria dela, eta zailtasun guztien aurrean tinko jokatzeak duen meritua azpimarratu behar da.
|
|
|
Euskara edo beste edozein hizkuntza ikastea norbanakoaren ikuspegitik antzerako izan badaiteke ere, sozialki arras desberd inak dira. Alderdi sozial horrek bereizi
|
behar
ditu euskararen eta beste edozein hizkuntzaren ikaskuntza prozesuak. Kalitatearen garaiotan esango genuke euskararen abantaila diferentziala hori dela.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar badugu ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu
|
behar
dugula euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
2004
|
|
|
Orduan konturatu nintzen, kaletarrok ez bezala, gaztelaniaren erdal eraginik ez dutela ia baserritarrek. Nik bederatzi urte egin nituen Euskal Herritik kanpo, eta itzuli nintzenean pentsatu nuen," zer egin
|
behar
dut euskara ongi ikasteko. Baserrietara jo".
|
|
|
Adibidez, joan den astean izanen zen pastorala eta hori gauza ona da, itxura ona ematen du. Baina guhaurrek badakigu pastoralaren arizaleek
|
behar
dutela euskara ikasi. Mintzatzen dira euskaraz baina mintzatu gabe, testua ikasten dute ulertu gabe zer dioten.
|
|
|
Ikur gisara diraute, oraindik ere. «Nork aztertzen ditu antziñako izkribatzalleak?» galdetzen zuen eta geroago esaten" Osakuntza andia
|
bear
du euskerak gaurko bizikeran gai izateko".
|
|
|
Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes egin behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan. Ahaleginak egin
|
behar
ditu euskararen auzia joko politikotik ateratzen, batetik, eta, bestetik, hizkuntzaren auzian euskal gizartean egon daitezkeen errealitate eta sentikortasun desberdinen artean zubiak eta adostasunak eraiki behar ditu?. 190
|
|
|
Euskararen munduak, inoiz baino gehiago, abegi onekoa behar luke, kontu handia egin behar lioke erosoa izateari; eztabaidarako erosoa, adibidez. Ateak eta leihoak zabalik
|
behar
ditu euskararen etxeak, edonork erabili ahal izan dezan. Espainolek, adibidez.
|
|
|
Legeak eta bitartekoak beharrezkoak dira, eta horiek ere falta zaizkigu hemen, baina bagenitu ere, ez litzateke aski. Jendeak, herritarrek
|
behar
dute euskarari eusteko borondate irmoa. Hizkuntza bat hitzegin nahi ez duen herriari ez dago bortxaz mintzarazterik eta ikastarazterik?. 234
|
|
|
Ordain demokratikoan, maila berean inposatu eta ahalbidetuko da euskal herritarrek euskara jakitea. Erdarak ofizialak badira, hala
|
behar
du euskarak Euskal Herri osoan, honen ezagutza ziurtatuz arrazoizko epe batean, diskriminazio positibo neurriak tarteko, mendetako inposizioen ordain. Hori ez da abertzaletasuna.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria ren hamargarren urteurrenean Joan Mari Torrealdaik irakurri zuen agiritik honako puntu hau ekarri nahi nuke hona: . Komunikazio esparru aski bat osatu
|
behar
du euskarak eta berdin euskal nazio nortasunak. Komunikabideak dira gaur egun hizkuntza nahiz kultura baten adierazpiderik behinenak.
|
|
|
Horra beste interpretazio bat, halakoxe espirituz jantzia, nahiz eta mirari itxaropenak kritikatu, Jose M. Zeberioren aldetik: . Mirari faltsuetan erori gabe, euskal hiritarrek jakin
|
behar
dute euskararen normalkuntzak belaunaldi bat baino gehiagoren lan eskerga duela bere aurrean marko politiko honetan edo beste edozeinetan. Jakin behar dute baita ere, ez dagoela erabateko harreman zuzenik hizkuntza normalkuntzaren eta marko politikoaren artean.
|
|
|
–Euskarak hizkuntza estimatu behar du izan Euskal Herrian. Halaber, gizartea zuzentzen dabiltzanek ere baliatu
|
behar
dute euskara; baserrian eta Interneten, euskara eremu guztietan gailentzea ezinbestekoa da. Unibertsitateak soilik berma dezake euskaldunok halako hizkuntza atxikitzea?. 349
|
|
|
Guretzat dudarik ez da: Euskal Herrian lehentasuna
|
behar
du euskarak, gurea delako, bi erdarek zapaldurik, galtzeko mehatxupean dago gainera. , baitezpadakoa zaio lehentasuna?.
|
|
|
Aipatu bezala, euskara ezagutzeko" eskubidea eta betebeharra" Ibarretxe Planan sartzeko beharra azpimarratru dute. " Horrek euskal herritarren ordenamendu juridikoan jasota gelditu
|
behar
du euskararen normalizazio osoa lortu nahi bada; hori egin ezean ez da posible izango aurrerapauso serioak ematea normalizazioaren bidean. Herritarrek beren osotasunean hizkuntzaren ezagutza dutenean aukera errealak izango ditugu hizkuntz eskubideak urra ez daitezen", azaldu du.
|
|
|
Osakuntza aundia
|
bear
du euskerak gaurko bizikeran gai izateko. Egia esan, eta euskeraren sufijatzeari eskerrak, berritze ederra egin diteke euskera beretik irten gabe, ta au egin bear da al denetan.
|
|
|
Au ondo dago, dudarik gabe. Bañan onela sentitzen dutenak, ez oi dira egite gizonak; eta egite gizonak
|
bear
ditu euskerak bere orretan.
|
|
|
Nire ustez Jakin ek, Berria k edota Argia-k garbi ikusi dutena da zinema euskaraz egiteko euskaraz bizi den mundu oso bat beharrezkoa dela, ez hiztun solteak bakarrik, ez publiko potentzialak eta neurgarriak, hutsik; mundu sinboliko eta erreferentziazko oso bat
|
behar
du euskarak, zinema egiteko bezala, bizirik irauteko. Aldi berean, irudiak behar ditu euskarak egungo mundua euskaraz bizi daitekeela sinesgarri egiteko.
|
|
|
Nire ustez Jakin ek, Berria k edota Argia-k garbi ikusi dutena da zinema euskaraz egiteko euskaraz bizi den mundu oso bat beharrezkoa dela, ez hiztun solteak bakarrik, ez publiko potentzialak eta neurgarriak, hutsik; mundu sinboliko eta erreferentziazko oso bat behar du euskarak, zinema egiteko bezala, bizirik irauteko. Aldi berean, irudiak
|
behar
ditu euskarak egungo mundua euskaraz bizi daitekeela sinesgarri egiteko. Euskararen lurraldetasuna ez da hutsik fisikoa.
|
|
|
Euskararen lurraldetasuna ez da hutsik fisikoa. Irudien erresuma zabalean, imajinarioan, irabazi (konkistatu)
|
behar
du euskarak lekua. Geure burua euskaldun bezala proiektatzearekin lotuta dago euskaraz bizitzearen proiektua.
|
|
|
Berarentzat euskara, euskara literarioa, plazera zen lehenik eta behin, eta ondo erakusten zuen bazterrik bazter Jean Pierre Arbelbidek antigoalean esandakoa: "
|
behar
dugu eskuara atxiki, begiratu galtzerat utzi gabe, eta ahal badugu oraino azkartu eta hedatu. Dugun orok gure ahala egin gure herritarrei hemengo mintzaira maita arazteko eta arrotzei ere ahalik eta hobekien ezagutarazteko".
|
|
2005
|
|
|
Animua eta indar berezi bat ematen du lanean segitzeko. Guk behar dugu eta jendeak ere
|
behar
du euskararen aldeko olatu hori sortzea. Eta bestetik dudarik gabe, AEK k, gaur egun, oraindik, tristea da hau hola esan beharra baina, Korrikatik jasotzen du biziraupenerako behar duen diru minimoa.
|
|
|
Erabaki horiek izan
|
behar
dute euskarak behar dituen neurri politikoak hartzeko eta horrek bi gauza esan nahi du: 1) hizkuntz neurriak euskararen estatusa, ereduen sistema gainditzeko erabakia, modu horretakoak alegia, eta 2) euskarak garatzeko behar beharrezkoa duen marko politiko berri baten aldeko neurriak, burujabetza prozesu bat alegia.
|
|
|
Hiri honetan dagoen lengoaia komun bakarra euskara da, bi aldeen berezko hizkuntza euskara da. Bi aldeetan sustatu
|
behar
dugu euskara, baita hemen frantsesa eta han gaztelania ere. Ingelesa gero eta indartsuagoa izan arren, guk bertako hizkuntzak zaindu genituzke lehenik.
|
|
|
Hor gero eta presentzia handiagoz egoteaz gainera, egote horri etekin kulturalak eta etekin ekonomikoak ateratzen jakin behar dugu. Baliabide ekonomikoak
|
behar
ditu euskarak, baina, aldi berean, gero eta gaiago da euskara aurrez egindako inbertsioak itzultzeko. Teknologia berriek eta Internetek bide horretan jarri behar dute, Internet, beste gauza askoren artean, bai baita merkatua ere.
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu litzateke, ordea: alderdi batzuetan eredu berdintsuak
|
behar
dituzte euskararen erabilera horiek, baina beste alderdi batzuetan estilo desberdinak izan dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
|
Ipar Euskal Herriak datorren igandean() 21 urratsa eman
|
behar
du euskararen bidean. Zazpi Euskal Herrietatik milaka euskaltzale elkartuko dira Senpereko aintziran Seaskak antolatutako 21 Herri Urratsean.
|
|
|
Denon konpromisoa". " Herritar soilari, norbanakoari euskararekiko konpromisoa euskara ikasteko konpromisoa kasu honetan eskatzeko garaia da; norbanakoak ere bere lekutik urratsak eman
|
behar
ditu euskararen normalizazioaren bidean", gaineratu du.
|
|
|
Orain hogei edo hogeita bi urte Sarrionandiak Na rrazioakargitaratu zuenean gu bezalako idazlegaientzat flash bat izan zen, lurrikara bat. Hunkipen estetiko handia sortu zigun eta liburu hark esan zigun guri nondik joan
|
behar
genuen euskaraz literatura egiteko. Neguko zirkua irakurri ahala, behin eta berriz etorri zait burura garai hura, pentsatzen dudalako liburu honek markatzen duela erreferentzia garbi bat; alegia, euskal prosa literarioa nora doanmarkatzen duen liburua da.
|
|
2006
|
|
|
Eta alderdi politikoetan gehiengoa ez da horretan. Hala ere,
|
behar
dugu euskara salbatu, gauden egoeratik abiatuz, eta ez asmatutako egoera batetik abiatuta. Horretarako behar dugu iraun, zeren biziki urrats politiko inportantea izan baita Frantzian diren erakunde guztiak elkarrekin batzea, lekuko hizkuntza baten alde politika abiatzeko.
|
|
|
Helburua ez da euskara salbatzea, erabiltzea baizik. Demostratu
|
behar
dugu euskarak merezi duela, eta hori ez da dirutan bakarrik neurtzen.
|
|
|
Egin den azkenetakoa da (euskaraz egin den bakarra eta behin eta berriro erabili dena), hobetu
|
beharra
duen arren euskara aldetik (ez bakarrik izendegia arautu delako azken urteotan, erdara ageri duelako ere bai eta koherentzia aldetik zenbait herriren izenak euskaratzean) eta ematen duen informazioaren zehaztasunaren aldetik (hala nola, falta diren hiribilduak jarriz, aurkitu eta zehaztu diren hiri gutunak jarriz, bereiziz hiribilduenak ez diren foruak, Euskaltzaindiaren izendegiko erabakiak apli...
|
|
2007
|
|
|
Haurrek ereduan euskara formala ikasten dute, baina ez kalean jolasteko
|
behar
duten euskara, euskara informala, komunikatiboa. Ahozko euskararen, edo euskara komunikatiboaren, garapen eskasaren ondorioz, haur euskaldun askok eta askok adierazkortasun bila erdarara jotzen dute.
|
|
|
Koldo Mitxelenaren ustean, bizirik iraute horrek zerikusi estua eduki
|
behar
du euskara egituraz beste hizkuntzetatik guztiz diferentea izatearekin; beste jatorri batekoa izatearekin, hau da, auzo hizkuntzekin etorkiz zerikusirik ez edukitzearekin. Hala ere, iberiera eta etrusko hizkuntzak ere guztiz galdu ziren erromatarren hedatzearekin, hizkuntzok latinarekin loturarik ez zutenak izan arren.
|
|
|
a) Gaztelaniazko promover, fomentar, estimular, impulsar eta favorecer kontzeptuek euren parekoak
|
behar
dituzte euskaraz ere. Horregatik, euskaraz modu honetara eman dira horiek:
|
|
|
a) Gaztelaniazko discapacidad, minusvalía, incapacidad, invalidez, ineptitud eta disminución kontzeptuek euren parekoak
|
behar
dituzte euskaraz ere. Horregatik, euskaraz modu honetara eman dira horiek:
|
|
|
Euskara estandarra, nkatzeari dagokionez, argi ikusi bazuten ere idatzizko testuek zeregin garrantzitsua zutela, arazoa sortu zen erabaki orduko nork moldatu
|
behar
zuen euskara berri hori.
|
|
|
Alderdi espainolistek horixe egiten dute egunero egunero. Bainaalderdi politiko abertzale batek zer egin
|
behar
du euskara ez politizatzeko. Agianalderdi politikarik ez egin hizkuntza alorrean?
|
|
|
Hortik hasi behar du normalizazioak, udaletik bertatik, hortaz, normalizazio zerbitzuak antolatu behar dira horretarako aukera dagoen udal guztietan.3 Mankomunitateko euskara batzordean ezarritako ordezkaritza sistema egokitu beharra dago, bidenabar, batzar orokorrerako ezarritako irizpideei jarraiki.4 Altsasuko udalean jardun behar luke Sakanako mankomunitateko euskara normalkuntzako teknikari batek astean bi edo hiru egunez gutxienez. Hori egin ezean, kanpotik ezinezkoa baita lan eraginkorrik gauzatzea.5 Udal arlo guztietarako hizkuntzen erabilerarako irizpideak (egingarriak eta progresiboak) zehaztu beharra dago, hala nola aplikazioaren jarraipena egin ere.6 Altsasuko aisialdi eta kultur eskaintzaren jarraipen zuzena egin
|
behar
dute euskara zerbitzuko teknikariek (besteak beste, eskualde osoari eragiten diolako Iortiako kultur programazioak) eta eskaintza horretan hizkuntzen erabilera orekatua bermatzeko neurriak aplikatu.Batez ere, hizkuntza politika berriaren diseinuan herriko eragile guztien iritzia hartu da aintzat, eta eragile gehienek aurrera eramateko moduko neurriak eta epeak proposatu; bestela oso testu eder et... Orain arteko eskarmentuaz badugu zer ikasi guztiok ere.
|
|
|
Kontseiluak eragin arlo zabala du, eremu guztietan eragin
|
behar
baitugu euskararen normalizazioaren alde. Halere, oraindik bidea dago ibiltzeko euskararen garapen osorako falta dena kontuan hartzen badugu.
|
|
|
Horregatik, lan mundua euskalduntzea estrategikoa da hizkuntza normalizazioan. Bultzada eta ahalegin bereziaz gainera, lankidetza
|
behar
du euskarak esparru zabal horretan garapen osoa izan dezan.
|
|
|
1 Euskararen normalizazioaren ikuspuntutik funtsezkoa da belaunaldi berriak erabat euskalduntzea. Zeregin horretan Hezkuntza Sistemak berebiziko ahalegina egin
|
behar
du euskararentzat guztiz lorgarria den B2 europar helburua ikasle guztiek berengana dezaten, eta ahalegin hori Euskal Herriko geografia zatitzen duten gune administratibo guztietan egin behar da, gainera.
|
|
|
kontua da, aurrekoa oinarritzat eta erreferentziatzat hartuta ere, euskal hezkuntzak ezin duela ahaztu egungo euskaldunen egoera diglosiko glotofagikoa —ez bakarrik funtzionala—, zeinaren arabera euskal hiritar askok ez dakien euskaraz baina euskal hiztun orok erdaraz ere dakien. Euskal hezkuntzak, horrenbestez, aipatutako egoera eleanitza hartu eta onartu behar du abiatu aurretik, baina ezin du berori behin betiko egoera bezala ontzat eman; egiaz, bere gain hartu
|
behar
du euskararen normalizazioaren inguruan egiteko duenaren erantzukizuna. Horren arabera, beraz, euskal hezkuntzak badu zereginik erdal elebakarrak elebiduntzerakoan —elebitasun indibidualaren maila igoz bakarrik lor daiteke egiazko elebitasun soziala—, eta, jakina, horretarako ezinbestekoa dirudi euskararen aldeko diskriminazio positiboa.
|
|
2008
|
|
|
Oihartzabalen berbetan: " Udaletan euskaraz egitea posible da eta badira euskara teknikariak, baina edozein gauza egin behar dutelarik galdetzen dute ea nola idatzi
|
behar
duten euskaraz. Euskara batua Iparraldeko terminologiari egokitu beharra dago, ezberdina baita administrazioaren antolaketa osoa".
|
|
|
Eta galderaren inguruan honakoa: batez ere herri ertain eta handietan zer
|
behar
ditugu euskara elkarte erraldoiak, ekimen piloarekin, egitura sendoekin, jende piloarekin edo ekimenak sendotu ahala autonomiaren bidea hartuko dutenak. Arrasaten, AEDren baitan jarraitu beharrean, ekimenak indartu ahala, bakoitzak bere bidea hartu zuen.
|
|
|
Egin/ eragin. Zenbateraino sortu
|
behar
dituzte euskara elkarteek euskarazko guneak eta zenbateraino eragin behar dute lehendik dauden guneak euskalduntzeko. Kultur eskaintza.
|
|
|
Bere irizpideen eta beharren arabera funtzionatzen dakiena da beregaina. Beregaintasun propioa diseinatu
|
behar
dute euskarazko hedabideek, erdal/ elebidun diren hedabideen imanetik aske ibiltzeko.
|
|
|
Aurrera egin, arrakasta erdietsi eta goragoko maila komunikatiboetara heltzeko, bere lantegi erabat propioa
|
behar
du euskarak; ez beste inoren tailer atal atxikia.
|
|
|
Horrekin guztiarekin esan nahi baita ezen ildo propioa bilatu
|
behar
duela euskarazko hedabideen sektoreak, ibili gabe beti erdal medioek zer esan eta zer egin.
|
|
|
Tropel propioa
|
behar
dute euskararen txirrindulariek.
|
|
|
8 Teknologia berrietan inbertitu
|
behar
dute euskarazko hedabideek. Indartsuago izateko, ekoizpen aukerak askotarikoak izateko, jende gehiagorengana heltzeko, errentagarritasun enpresariala eta profesionala ugaritzeko.
|
|
|
Bide horretan, informazio orokorra eta espezialdua uztartzen ikasi
|
behar
du euskarak. Era berean, bere jendea, bere komunitatea entretenitzen ikasi behar du euskarak.
|
|
|
Bide horretan, informazio orokorra eta espezialdua uztartzen ikasi behar du euskarak. Era berean, bere jendea, bere komunitatea entretenitzen ikasi
|
behar
du euskarak.
|
|
|
Bide horretan, informazio orokorra eta espezialdua uztartzen ikasi
|
behar
du euskarak. Era berean, bere jendea, bere komunitatea entretenitzen ikasi behar du euskarak.
|
|
|
Bide horretan, informazio orokorra eta espezialdua uztartzen ikasi behar du euskarak. Era berean, bere jendea, bere komunitatea entretenitzen ikasi
|
behar
du euskarak. Duintasunez, jakina.
|
|
|
Delako, societal? adjektibo hori nola esan
|
behar
genuke euskaraz. Eman ditzagun, batzuk emate aldera, itzulpen ereduok:
|
|
|
Garai hartan latinak ematen digu, beraz, euskararen topografia, baina, baita erromantzearen topografia ere (esan bezala, enego> azaltzen da, enecoren> ordez, hila rri batean eta horrek erromanizatze prozesu martxan zegoela esan nahi du). Bestalde, gogoan eduki
|
behar
dugu euskara hizkuntza bat bezala ailegatu dela gaur arte; erda ra, edo erromantzea, ordea, hizkuntza bat baino gehiago bezala: euskara harreman estuetan izan da erromantze desberdinekin, eta horrek, nahi eta ez, eragin desberdina inprimatu zuen euskararen mamian:
|
|
|
Zalantzarik gabe, euskara normalduko bada, iritzi horiek zeharo baztertu behar dira. Euskaldun guztiak eta bakoitzak beretzat> eta> etxekotzat> izan
|
behar
du Euskara Batua. Egunero darabilena baino jasoagoa, eta bere inguruko adiskideekin darabilena baino zabalagoa, baina, azken batean, berea.
|
|
|
Lekuko, hemen eman ditudan hauek. Holakoekin beztitu
|
behar
genuke euskara, baina
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, unibertsitatearen zereginen artean, lehenengo mailako tokia izan
|
behar
zuten euskarak eta euskal kulturaren azterketak eta babesak. Lehenengo mailako irakaskuntzan euskaraz azaldu behar zelakoan ere bazeuden.
|
|
|
Euskara batuko eta euskalkietako adierazpideek, idatzizkoek nahiz hitzezkoek, elkarren aberasgarri izan behar dute: zehatzago esanda, euskalkietako formek berezko bide izan
|
behar
dute euskara batuko formetara heltzeko. Besteak beste, hiztegian, sintaxian eta esapideen arloan, euskara batua eta euskalkiak ukipenean daude, bi errealitate horiek bizi biziak direla.
|
|
|
«Frantziako Kongresuan errepublikako hizkuntza gutxituak besteak beste, euskara ondare gisa onartu izanak ondorio praktikoak izan behar ditu, ondare izateak ezin duelako esan hildako ondarea izan behar duenik, hizkuntza batek bizia baitu, egunero erabiltzen delako. Neurria ona eta sinbolikoa da, baina etorkizuna bermatzeko ofizialtasuna
|
behar
du euskarak. Erabakiak giro berria sortuko du Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan, eta, euskara suspertzeko, gauzak denen artean egin dira, ez inoren kontra».
|
|
|
Argi izan behar dugu arauek ez dutela gure hizkuntza paisaia aldatuko, euskal enpresek euskararekiko duten jarrera aldatzen ez badute eta euren produktuak euskaraz iragartzeko erabakia hartzen ez badute. Nahiz eta onartu behar den, kasu askotan, euskal merkatua txikiegia dela euskarazko publizitate kanpaina erraldoiak egiteko, nire ustez, enpresek jakin
|
behar
dute euskarazko publizitatearekin euskaldunagoak eta bertokoagoak agertzen direla, eta, ondorioz, erakargarriago bihurtzen direla kontsumitzaile eta erabiltzaile euskaldunentzat. Euskarazko publizitatearekin, markaren izen ona hedatu dezakete eta gehiago saldu.
|
|
|
Kezka nagusi hori eginiko iruzkin eta gogoetetan bildu ez ezik, pertsonaien jardunetan ere islatu egiten da. Honela, Mikel Zabalegi Carrefour ean gora eta behera doala (36 or.), bere buruari agindu behar dio, bere burua behartu
|
behar
du euskaraz hitz egitera, bestela, gaztelerak egiten diolako ihes. Identitate diglosikoaren adibide garbia dugu hori.
|
|
|
Euskarari inoiz bideratu ez zaizkion baliabideak xahutzen dira gaur egun ingelesaren onerako. Bere garaian, gutxieneko ikasle kopuru bat egon
|
behar
zuen euskarazko klase bat martxan jartzeko. Muga hori ez zaio ingelesari ezartzen; berdin da, atzerriko ikasleak erakarri behar omen dira.
|
|
2009
|
|
|
Baina kezka izan dut behar hainbateko segida ez ote datorren, ikusten dira batzuk, baina erreleboa behar da. Pentsa daiteke gaur egun 20 urte inguru dituzten gazteek ondo hornituta
|
behar
dutela euskara, literatura eta prestakuntza aldetik. Lehen begiratuan ematen du errazagoa behar duela orain idazle izateak, baina badaude kontrako faktoreak, eta esango nuke orain lehen baino zailagoa dela idazle izatea.
|
|
|
Foru lurralde hau hiru hizkuntza eremutan zatitu zenean, Nafar herritarrei eskubide ezberdinak aitortu zitzaizkien eta Euskara Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. Horri loturik ere ulertu
|
behar
ditugu euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarreren datuak Nafarroako hiru hizkuntza eremuetan (Ikusi irudia).
|