|
2001
|
|
|
Kolonialismoaren garaia da, Europak, industralizazioaren bidez, irten beharrean ikusten du bere burua. Industriak tentsioak sortzen ditu, lehengaien
|
beharra
dute fabrikek, merkatu berriak bilatu behar dituzte, eta inbertsiorako lurralde berrien lana eskatzen du. Arrazoi hauengatik Afrika eta Asia ezagutzeko, eta kolonizatzeko ahaleginak egiten dira.
|
|
|
Marinel zaharrak dira exilioan bizi diren antiheroiak, bizitzara bultzaturik daude, eta bizi
|
beharra
dute fatum garrantzizkoa:
|
|
2002
|
|
|
Hau guzti hau esan ondoren, gure lan honetan euskal eleberriak nahiz eleberri laburrak aztertzeko asmoa dugula esan
|
beharra
dugu. Ikusi den modura, bien arteko mugak eztabaidagarriak izanik ere, ipuinaren intentsitatea eta eleberriaren patxada bilatzen duten testuak, hots, eleberri laburrak nahiz eleberriak, izango ditugu aztergai. b) Euskal eleberrigintzaren sorrera eta garapena XX. mendearen lehen erdian.
|
|
2004
|
|
|
Dena dela, hitz egin
|
beharra
dut. Bai.
|
|
|
Bai. Irabazi egin dut postura (gero jakingo duzu zein den), eta ehun mahats aihen eta hogeita bost musker kolkoratu, ta hamar botila ardo indartsu sabeleratu ditudanez gero, hitz egin
|
beharra
dut, aurretik edo atzetik. Kantatu beharra ere bai.
|
|
|
Fumalari amorratua naiz, nire aita izan zenaren antzera, eta idazteari utzi ta zigarro bat, basamahats aihen bat, erre dut atseden pixka bat hartzeko ta erne egoteko. Izan ere, ordu askotan itzarrik egon
|
beharra
dut gaur. Zergaitik?
|
|
|
Oraintxe egingo dut alde dio bizartsuak. Baina zertxobait esan
|
beharra
dut oraindino. Hitz sinonimoen sariketa hau (nahiz ta ongarri izan, eta batasunbide bat) nahas mahas bat da, nahaste borraste izugarri bat, saltsa maltsa, triki traku...
|
|
2005
|
|
|
" Narrazio guztiak errealitatetik aterata daude, munduan barrena egindako bidaietan izan ditudan bizipenetatik. Urteetan zehar makina bat egoera bitxi, hunkigarri, arriskutsu, pozgarri nahiz tristetatik pasatu naiz eta, halaber, hamaika pertsona ezagutu ditut zerbait kontatzeko
|
beharra
zutenak, edo zerbait erakusteko gogoa, edo, nahiz eta nirekin hitzik ere ez trukatu, zerbait berezia adierazten zutenak euren begirada hutsaz. Pertsona eta egoera horiek ezagutu ditut eta liburu honetan egoera horiek berreskuratu egin ditut eta liburu honetan sartu.
|
|
|
UNICEFen arabera 2002 urtean 1,2 milioi haur desagertu da beren etxeetatik munduan, haurren trafikoaren eraginez, lanean edo putetxeetan aritzeko. Europa eta Ameriketako zibilizatuek jantzi eta oinetakoak merkeago pagatzeko, oporrak Tahitin pasatzekotan, denen
|
beharra
baitugu! 41
|
|
|
Jadanik ohart arazia dugun bezala ahal zituenak oro egin baititu beti, ikusi behartsu guziak beren miseriatik ateratzeko. Zoriontsu dira, Jainkoaren beharra senditzen dutenak, haren
|
beharra
badutela badakitenak, behar horri idekiak zaizkionak. Horra nolako behartsuetaz ari den.
|
|
|
Apez gazte nintzelarik ezagutu dut seminario ttipira ingles irakasle izendatu izan zen bat, bere klaseko azkenetarik izana inglesean, ikasle zelarik. Hark ere estatu graziaren
|
beharra
bazuen! Elizako buruzagien erabakiz, zenbat eta zenbat apez eta kargudun ez du Jainkoak lagundu behar izan, delako grazia horretaz Elizako historian barna, itxura guzien arabera ez baitziren batere, emana izan zitzaioten lanarentzat eginak.
|
|
|
Gure arbasoak aspalditik ohartu baitira, zahartzearekin gazteen
|
beharra
bazutela, haurrek aita amena baduten bezala ttipiak direlarik. Haurrak ziren (eta dira, mundu honetako jende gehienentzat) zahar arranda.
|
|
|
Jainkoaren
|
beharra
bazuten euria eta iguzkia eskatzeko, arbi landa jaten ari zituen harrak hiltzeko, eriak sendatzeko eta abar. Garai horiek ongi ezagutu dituen Jean Guitton filosofoak zioen ainitzentzat, lur honetako ontasunen banatzailea zela Jainkoa eta Richelieu kardinaleak Jainkoa otoizten zuela buruko mina ken ziezaion, baina ez bestela.182
|
|
|
Adiskideen amodioaren
|
beharra
badu guk bezala. Bakar batzu ezagutzen ditugu:
|
|
2007
|
|
|
Bigarren hurbilketa 2002ko udaberrian (Hego hemisferioko udaberrian, zehaztu
|
beharra
dugu) egin zen. Aspalditik genituen harreman profesionalak Albertok eta biok, Ameriketako euskaldunak direla eta.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, lan honetan azaleratu da euskal literaturaren irakaskuntzak hausnarketa sakonaren
|
beharra
duela; izan ere, arazoa ez da mugatzen urteko irakurgaietan dagoen irizpiderik ezera. Egungo literaturaren irakaskuntzan, metodologiak eta, batez ere, helburuak berritu egin behar dira, ikasleen behar eta ezaugarrietara egokituz.
|
|
2009
|
|
|
Ogia da familian gauza maitagarria, baina horrek
|
beharra
du azpian oinarria; idi gisa daramagu buruan buztarria, askatasuna da ogi eta gure neurria, inoiz garbi irekitzen bada horren iturria, betiko berdetuko da semaforo gorria.
|
|
2011
|
|
|
Esan
|
beharra
dugu, sarritan, itzulpenaren aipamena itzultzailearen izena ematean egiten dela, bi itzulpen arau horiek bat eginik, zelanbait:
|
|
|
Iaz plazaraturiko lanarekin legetxe, beka oinarriek epe estuegiak ez ote dituzten jartzen pentsa daiteke, arteari eta itzulpengintzak badu zer edo zer ertitik muga estuegiak jartzeak ondorio kaltegarriak izaten dituelako beti; halaxe jokatuta, azken batean, itzulpenik onena garaiz entregatzen dena izaten delako. Eta industriak (liburugintza halakotzat hartzen dute-eta) merkatu legeen eta epeen arabera jokatu
|
beharra
duen arren, onuragarriago gerta dakiguke denoi itzultzaileari, artisauari bere trebezia behar bezala ontzeko beta ematea.
|
|
|
Aitortu
|
beharra
dut euskal argitalpen mundua oso ezberdina dela, bestelako herrialdeetako argitalpen munduaren aldean. Beste tokietan best-sellerrak direnak nekez itzultzen dira euskarara eta, noizean behin, Khaled Hosseini bezalako idazle baten liburuak argitaratzen dira.
|
|
|
Oilobustiarena egin gabe, busti eginen naiz behingoagatik! Belaunetaraino bakarrik, hori ere esan
|
beharra
dut.
|
|
2013
|
|
|
Gehienetan, Bordaxarrekoak Altzara joaten ziren, han baitzuten auzogune hurbilen eta irisgarriena. Beharbada horregatik abiatzen ziren Zapiraindarrok Altzako eliza, taberna eta dendetara fedea, hornidurak edo bizitza soziala egin
|
beharra
zutenean.
|
|
|
udala, Falangeko herriko buruzagitza, kleroa, polizia, guardia zibila edo kolaborazionistak. Erakunde ofizialek pertsona susmagarrien jarrera politikoaz zein sozialaz informatu
|
beharra
zuten txostenen bidez. Eguneroko bizitzaren alderdi guztiak kontrolpean jarri nahiak errezelo eta akusatze giro itogarria sortu zuen gizartean, frankisten aldekoek ere hainbatetan pairatu izan zutena.
|
|
|
Lan autobiografikoak dira eta zahartzaroan idatziak. Salbado157 Ibidem. rrek idatzi
|
beharra
zuen, paperean jaso behar zuen ezagututako infernua, baina atzean utzi behar zuen denbora. Jorge Semprún idazleak ohartarazi zuen kontzentrazio esparrutik askatu bezain pronto ezin zuela idatzi, oroimenari tartea utzi behar zion.
|
|
2015
|
|
|
Euskarak ez du presentzia handirik literaturan, eta ondorioz, ez dago apenas tradiziorik alor horretan, esan nahi da, hizkuntza" birjin" bat dela, zeina idazleak ia" asmatu" egin
|
beharra
duen lanean jartzen den bakoitzean. Frantseseraz, esate baterako, zeinean hainbeste lerro izkribatu den, ezinezkoa litzateke, adibidez, adjetibo berri bat plazaratzea, edo testuratzea, hobeto esanda.
|
|
2017
|
|
|
"[...] Marrazkilari hori ni ere banaiz. Liburu asko idazten nituen, ondo zihoakidan kontua, baina ez nengoen pozik, eta krisi horren aurrean norabide aldaketa baten
|
beharra
nuen.// Benetako idazle bat bere zoroak bizi du, bere neurosiak, eta azkenean idazleak bere neurosia kontatzen du. " Carla" ko pertsonaiak ere eromenean bukatzen du:
|
|
2018
|
|
|
Beste zereginik ez zuenez eduki luzaroan, horregatik zuela harako joera harturik. Senarra kalezale amorratua zen, eta berak, nahi ta nahi ez etxean egon
|
beharra
zuen. Azkenerako jita hartuta zegoen, eta edozein momentutan joaten zen kristal ostetik begiratzera.
|
|
|
" Baina ezin dut gehiago! Ikusi
|
beharra
dut" esaten zuen bere kolkorako, indarrak hartu nahian, zeukan helburua burutzeko.
|
|
|
...; bateko, ustean inora ez doan huskeri txikikeri ezerezkeri batekin haragiaren gustu zikin eta zatarretan hondaturik bizibidea konpontzeko hartutako ordura arteko hankaz gorako ibilbidearekin guztiz zegoelako damuturik, eta besteko, garbi lizunduaraziz bizitza krakiatu eragin zion aldrebesko galbide oker aldikada hura, luzaroetan negartu zuela bere parajean ongi ulerturik baitzuen, bere gain hartu
|
beharra
zuen bekatuen ordain nekeen zamak izuturik zuelako.
|
|
2019
|
|
|
" Inoiz ahantziko ez ditudan egunak" (252) izan zirela aitortzen badigu ere, Barbarak bere familiak duen etxe batean egun horiek pasatzera gonbidatzen duenean bere gonbidapena onartzearen arrazoia Margarekin izandako eztabaidari egozten dio: " Margarekin izandako eztabaida, hitz egiteko erabili zuen modu zekena, aitzakia izan zen, onartu
|
beharra
dut[...]" (252). Ondoriozta genezake, beraz, senarrak bere buruari aitortzen diona baino sentimendu kontraesanezkoagoak eta sakonagoak dituela Barbararenganako.
|
|
|
55 Gizartean oso hedatuak dauden uste kritikoak adierazten ditu, hala nola, funtzionario publikoen alfer famaz diharduela: " bulego publikoetako giroa astuna egiten zaidanez funtzionarioei ere gauza bera gertatzen zaielakoan nago, kalera atera nintzen, ea inguruko tabernaren batean aurkitzen ote nuen" (78) edota" funtzionarioa izan arren, noizbait lanera itzuli
|
beharra
zuen noski" (81). aurretik telebistaren aurrean zegoenean hankak kristalezko mahai gainean jartzea debekatzen zion. Gaixotu ondoren, hori egiten bazuen, konturatu ere ez zela egiten iruditzen zaio, eta probokazio moduan askotan oinak kristalezko mahai gainean jartzen ditu:
|
|
|
1 Eskubidea: Gizon emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu
|
beharra
dute.
|
|
|
Prousten ideia hori geurera ekarriz, gehitu daiteke bi eleberrietako narratzaile/ protagonista nagusiei gauza bera gertatzen zaiela. Gertatukoa idazteko
|
beharra
dute eta Bihotz bi. Gerrako kronikakeko protagonistak dioen bezala:
|
|
|
" Etxeko tenperaturarik atseginena aurkitzen nuen han, baina ez nintzen horregatik bakarrik eseri, noski. Hango erditzalean, berak bezperan erantzitako jantzien artean, izara arteko goxotasunean nengoela iruditzen zitzaidan, eta esan
|
beharra
dut, egia ez esatekotan ez baitu gauzak kontatzen hastea merezi, usaindu egiten nituela jantzi intimoenak ere, eta ez niela jada haren usainik hartzen" (149).
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, sektore batzuetatik elkarrekin lan egiteko beharra eskatzen dute, hain justu ere, horren gabezia antzematen delako. Esaterako, argitaletxeen kasuan, ikastetxeekiko nahiz irakasleekiko lankidetza oinarri oinarrizkotzat jotzen dute, alde batetik, ikas materiala diseinatzerakoan ikastetxe eta gela barruko beharrak zeintzuk diren zuzenean ezagutzeko
|
beharra
dutelako, eta bestetik, ondoren doikuntzak eta egokitzapenak egin ahal izateko materialaren inplementaziotik sortzen den balorazioaren beharra ere badutelako (EIAE2, EIAE3): " Azken batean, irakasleentzako materiala da eta euren feedback a oso inportantea da.
|
|
|
" Egia esan, aitortu
|
beharra
dut askotan ikasleak bezala sentitzen naizela, hau da, literatura hitzak batzuetan nire amesgaizto propioak ekartzen dizkit burura. [...] Betidanik gustatu izan zait irakurtzea baina gogoan dut zein gutxi gustatzen zitzaidan Ikastolan hainbat irakurgai zehatz irakurtzera derrigortzen gintuztenekoa".
|
|
|
Aurreko atalean garatutako ideien haritik, dialogoaren bitartez, eta, modu berezian, xede didaktikoa duen elkarrizketaren bitartez gertatzen diren pertsonen arteko interakzioak ezagutzaren eta pentsamenduaren eraikuntzan funtsezkoak direla esan dugu aurreko atalean, baita heziketa literarioak horren
|
beharra
duela ere, halako estrategiak behar dituen heinean: galdera irekiak proposatzea, aurretik egin diren ekarpenak aintzat hartzea, aurkako ikuspegien eztabaida arrazoitzea, ekarpenen arteko lotura eta koordinazioa ziurtatzea, elkarrizketarekiko konpromiso metakognitibora eramatea ikasleak eta horien parte hartzea areagotzea (Howe eta besteak, 2019).
|
|
|
Baina literatura edo, oro har, kultura ezin da baliabide soilik izan, helburu ere izateko beharra, eta, zilegi bada, eskubidea ere baduelako. Egundo baino produkzio zabal, aberats eta kalitatezkoena duen honetan, euskal literaturak literatura gisa, liburugintzaz harago, adierazpide kultural eta artistiko gisa garatzen jarraitzeko
|
beharra
du, eta ez, haatik, gaitasun linguistikoa edota bestelako helburuak lortzeko bitarteko gisa. Eta, horrela balioestea komeni da, den horretan, zuen sakralizaziotik ihesi, baina euskal kulturan zuen zentraltasuna berreskuratuz, dagokion partean, bederen, eskaintza zabal batekin lehiatu behar duelako kontzientzia argitik.
|
|
|
Zentzu horretan, hezkuntzak aurrerapausoak eman dituen arren, kontserbadurismorako joera eta aldaketa
|
beharra
duen esparrua dela diote ikerketek, berrienek ere, ikasi zen moduan irakasteko joerak indar handiegia baitu oraindik orain. Hori bera, orobat, literaturaren irakaskuntzarekin ere gertatzen den zerbait dela ikusi izan dugu, izan ere, orain dela hiruzpalau hamarkada heziketa literariorako ezarri ziren printzipioek berritzaile eta eraldatzaile izaten jarraitzen dute.
|
|
|
Motibazio falta hori ikasleak ezagutu, entzun eta ulertzearekin lotuta dago, haiekiko enpatian sakontzearekin, hain zuzen ere. Ikasleek beren buruarengan sinesteko
|
beharra
dute, eskaintzen zaien konfiantzaren bidez derrigorrezko eskolaldian ahalduntzen joateko. Irakasleei dagokienez, oinarrian hiru dira antzeman diren arrazoiak edo faktoreak beren alderdi motibazionala azaltzeko:
|
|
|
Diziplinartekotasunaz eta metodologia aktiboen erabileraz ari garenean eskutik helduta joan ohi diren bi kontzeptu gisa ulertzeko joera dagoela adierazten du IE7 k. Esplikatzen duenaren arabera, logikoa bezain arrunta den zerbait da hori, oinarrian metodologia aktiboek diziplinartekotasunaren
|
beharra
dutelako. Hau da, diziplina desberdinen mobilizatzeak eta elkarlanak aktiba ditzakete horrelako metodologiak erronken ebazpena erdiesteko.
|
|
|
IE6 k aldarrikatzen duenaren arabera, ikasle guztiak arlo guztietan alfabetatu behar dira ikasle konpetentearen paradigmara igaro nahi izanez gero, modu horretan, edozer irakurri, interpretatu, ulertu eta komunikatzeko gai izan ahal izateko. Horrek guztiak, beraz, arestian aipatutako ikasgaien mugen erlatibizazioaren eta kooperazioaren
|
beharra
duela oroitarazten du IE7 k.
|
|
|
Ardiek klima aldaketari egiten dioten ekarpena saihesteko, edozein hausnarkarik bezala korrokaden bidez metanoa askatzeko
|
beharra
baitute, entzun berri dut genetikoki hautatuko dituztela gas gutxiago sortzen duten animaliak, eta haiek elikatzeko erabiltzen diren pentsuen osagaiak aldatuko dituztela. Kontua da ez dela ia kritikarik entzuten industrializatutako nekazaritza erraldoiak berotegi efektuko gasak isurtzearen aurka; nekazaritza mota horren bidez ekoizten da soja transgenikoa, merkaturatzen diren pentsu gehienen osagaietako bat.
|