|
2009
|
|
|
Migel Goiaingeruari bedratzi urrena (1956), Meza saindua (1958) eta Bederatzi urren beharrezkoenak eta eliz otoitz batzuk (1958). Horietaz gain, Urte guziko homiliak izeneko bilduma ere prestatu zuen, liburu mardul
|
batean
argitaratzeko asmoz, baina garai hartan atera zen ordenatik eta argitaratu gabe gelditu zen.
|
|
|
Eta nola ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an bere jaioterri Tolosak eskaini zion Herriko seme kuttun izendapena. Etorriko ahal dira halakoren
|
batean
Gipuzkoaren izeneko saria, Koldo Mitxelena Kulturunea eta Euskaltzainburua aspalditik egosten ari diren omena, eta abar.
|
|
|
Idatzia ere badu nola izan zen. Nola puska
|
batean
oso zalantzan egon zen: erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi.
|
|
|
Oporrak bukatu ziranean, ilundu eta gero, gu antxe geunden zai, autobusak mutiko karraio noiz etorriko. Iritxi ziran, bada, eta alakoren
|
batean
, emandako enkarguaz ni erabat aaztuta nengoala, oiu bat etorri zitzaidan autobus aietako leio batetik nere belarrietara: Ekarri ditut.
|
|
|
Besterik gabe, erderaz regla de tres esaten dana egin nuan: baserri
|
batean
au baldin bada, Euskal Erri guzian zer izango ote da?
|
|
|
332 liburu, Auspoa sailekoak: 310 ohikoak eta 22 sail nagusikoak; eta beste 29 ale, Biblioteca de Narrativa popular sailekoak; guztira, beraz, 361 (Erdarazko hauek 1993tik aurrera argitaratuz joan dira eta, azken
|
batean
, Auspoaren erdal adartzat jo ditzakegu. Urte batzuk itxaron behar izan dute, Azkoitiko mutiko haren ekarri ditut hura dela bitarteko.)
|
|
|
Eta, hori gutxi balitz bezala, herri prosazko 71 obra argitaratu ditu ondoren, 76 liburukitan: berak idazten jarritako herri idazleek onduak gehienak; guztira 33 idazle.Azken
|
batean
, ordea:
|
|
|
Martxoaren 16an, 2008ko Resurrecion Maria Azkue Literatur sariak banatu ziren, Euskaltzaindiaren egoitzan, Akademiak eta Bilbao Bizkaia Kutxak antolatutako ekitaldi
|
batean
.
|
|
|
Haren karrera akademikoa nahikoa bitxia izan zen: aita gazterik hil zitzaiolarik, lanari ekin behar izan zion beti ikasketak ordaindu ahal izateko; hortaz, neurri handi
|
batean
autodidakta xamarra izan zen eta inoiz ez zuen lortu postu finko bat unibertsitatean. Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa.
|
|
|
Alfred Morel Fatio() hispanista frantses handiaren ikasle, jarraitzaile eta ordezkoa izan zen Collége de France n maisuaren azken urteotan(); kadira horretan eman zituen gaztelaniazko klaseekin batera euskarazkoak, berau izanik ziur aski unibertsitate
|
batean
euskarari buruzko klaseak eman zituen lehena. Halaber, Baionako Societé des Sciences, Lettres et Arts eko kidea, RIEVeko kolaboratzaile arrunta eta Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean (Gernika, 1922) partaide izan zen.
|
|
|
Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza bere programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri baino sarriagotan hizkuntzaz kanpoko interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte
|
batean
gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak. Zinez gauza konplexua da hizkuntza.
|
|
|
Dohain asko ditu liburu honek. Besteak beste, ikerketa akademiko guztiz zehatz eta argia da baina, bestetik, uko egiten dio akademizismo antzu eta urrun
|
batean
babesteari; aitzitik, gertakarien deskribapenarekin batera iritzi garbiak eskaintzen ditu, beti ontzat eman ezin direnak, baina bai gehien gehienetan, iruzkigile apal honen ustez. Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu.
|
|
|
Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu. Adibidez, lehen kapitulua kontzeptuak eta terminologoa argitzeko ahalegin eskerga bat da, egindako aukerak azalduz eta hizkuntza ugari aipatzen den testuinguru
|
batean
kokatuz; berak bakarrik liburuaren irakurketa justifikatuko luke.
|
|
|
Euskaldun zaharrek, biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu dela aitortzen du Peillenek. Bai, dio, hiztegi horren osagai asko animista giro
|
batean
sortuak dira, horregatik lurbiraz eta kosmosaz antzinako artzain eta menditar ikuspegia ematen digute hala nola ura, lurra, sua, haizea eta zurra, baita eguzkia eta ilargia ere.
|
|
|
Duela bi urte argitaratu zuen Euskaltzaindiak, Jon Casenaveren eskutik, Pierre Lhanderen euskarazko nobela bakarra, Yolanda, aurrez frantsesez argitaratutakoaren euskarazko egokipena, egileak berak egina (Euskaltzainak bilduma, 3 zenbakia). Jakina denez, ez da Lhanderen nobela bakarra, ezta ezagunena ere, baina ildo
|
batean
kokatzen da ziur aski haren lan arrakastatsuena izan zenarekin, Mirentxu.
|
|
|
Gaur bezalako egun
|
batean
, 1919ko irailaren 21ean, Euskaltzaindia sortu zen. Gaur betetzen dira, beraz, 90 urte Euskaltzaindia jaio zela.
|
|
|
90 urte bete ditu Akademiak berrikitan. Joan Mari Torrealdaik eta Imanol Muruak egindako liburu egokian dugu Juanjo Zearreta, euskaltzain eta langileekin batera, irudi dotore
|
batean
. Hura zen Akademiaren jagolea, hura zen gure erakundearen oroegilea.
|
|
|
Isilean, ekinean... halaxe erakutsi zigun guztioi, halaxe ikasi dugu gazteagoek berarengandik. Juanjo joan zaigu, auto istripu latz eta lehor
|
batean
. Etxekoak ere ukituak izan dira.
|
|
|
Hori dela-eta, nik neuk ere izan dut, inoiz edo beste, internetez baliatuz ikerketa txiki bati ekiteko asmoa. Ekin diot, baina lehen hurbilpen
|
batean
ez du eskaintzen Lacombek emandako berrietatik harantzagoko ezer: aristokrata frantses bat hizkuntza eta ohitura exotikoekin zaletua, huntaz eta hartaz zale mailan lan ugari egin eta argitaratu zituena, elkarte zientifiko askotan parte hartuz.
|
|
|
Uztapide bat
|
batean
|
|
2010
|
|
|
Gaur egungo perspektibatik bitxia da garai hartan euskara aldezteko erabiltzen ziren arrazoia irakurtzea, badu muntarik horrelako ariketak egitea, neurri handi
|
batean
guztiz konbentzionalak izan arren (ez da sinestekoa ordurako Mitxelena batek, adibidez, horietan sinesten zuenik) ondo laburbiltzen dutelako orduko giroa eta euskaltzain askoren (Etxaide, adibidez) mundu ikuskera. Baina bada zerbait aipagarriagoa.
|
|
|
Olabideren Biblia, jakina denez, inoiz ez zen oso erabilia izan herri kristauaren mailan, agintari zibil eta erlijiosoek dudarik gabe jarriko zioketen zailtasunez gain bazirelako, ziur aski, beste batzuk, Mitxelenak Egan aldizkarian egin zion erreseina luze eta ezagun
|
batean
(1959, 85 94or. ) ederki azaltzen dituenak, arazoen alderdi guztiak baitira kontuan hartu beharrekoak.
|
|
|
oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat. Hortik Amerikara egin zituen bi bisitetan tribu horretako kideekin izandako bizipenak eta haien kontakizuna, Mary Eggermont Molenaarrek artikulu
|
batean
(eta orain komentatzeko astirik ez dugun liburu berezi batean, Montana 1911 a professor and his wife among the Blackfeet, 2005) hain ederki berpiztua. Eta abar.
|
|
|
oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat. Hortik Amerikara egin zituen bi bisitetan tribu horretako kideekin izandako bizipenak eta haien kontakizuna, Mary Eggermont Molenaarrek artikulu batean (eta orain komentatzeko astirik ez dugun liburu berezi
|
batean
, Montana 1911 a professor and his wife among the Blackfeet, 2005) hain ederki berpiztua. Eta abar.
|
|
|
Arrisku hauek ez gaituzte trabatu behar dozier honetan aitzinatzen eta, partaidetzan lurralde elkargoekin, beharrezko neurri guztiak hartzen, gure herriko eskualde hizkuntzen onarpenerako eta aitzinamendurako. Ondorioz, Gobernua gogetan dago, elkar aditze izpiritu
|
batean
, nola inplikatuak diren ministeritzekin, hala lurralde elkargoekin, hizkuntzen erakunde publikoekin eta eragile guztiekin, zein den jokamolde egokiena eginbehar hau aitzinarazteko.
|
|
|
Konstituzioa ez ote da lege gorena? Bigarren arrazoia zen testu bakar
|
batean
biltzea, han eta hemen barreiatuak diren oraingo neurriak: euskalde hizkuntzak aipu dira eskolaren legean, hedabideenean...
|
|
|
Ez da dena goaitatu behar botere publikoetarik: Frantzia eskualde hizkuntzen etorkizuna neurri handi
|
batean
hiztunen nahiaren gain dago.
|
|
|
Martxoaren 9an, 2009ko Resurrecion Maria Azkue Literatura sariak banatu ziren, Euskaltzaindiaren egoitzan, Akademiak eta Bilbao Bizkaia Kutxak antolatutako ekitaldi
|
batean
.
|
|
|
2010ko maiatzaren 8an, Larreko Administrazio Batzarrak antolatuta, Larreko biztanleek euskararekiko konpromisoa hartu zuten, ekitaldi hunkigarri
|
batean
.
|
|
|
Azkenean, Larreko bidegurutze ikusgarri
|
batean
, Lazarragaren oroitarria Benigno Arcauz Errasti Larreko kontzejuburuak eta Arabako Kultura diputatua den Lorena Lopez de Lacallek oroitarria agerian utzi zuten eta Arcauz jaunak eta Larreko lau umek larreatarrek izenpetutako euskerarekiko konpromisoa irakurri zuten, eta aluminiozko zilindro baten barruan agiria bildu eta estelaren ondoan lurperatu zuten biharko eguneko testigantzaz.
|
|
|
Egunotan Bilbon kulturgune berria inauguratu da. Diotenez, behialako udal biltegi zaharra, sasoi
|
batean
eraitsi eta suntsitzekoa omen zena, orain eraberritu, birmoldatu eta hiritar erabilera askotarako egokitu da. Prentsak eta ikus entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da.
|
|
|
Liburuak Burundako eta, azken
|
batean
, Sakanako euskara dakar plazara. Bi atal nagusi ditu:
|
|
2011
|
|
|
lehen saria: Ametsa beste amets
|
batean
, Maialen Uriarte; bigarren saria: Hiru urte, Garazi Alegria; hirugarren saria:
|
|
|
Esan bezala, hurrengo pausua Leioako leku izenak liburua argitaratzea izango da. Aurrerantzean, euskarri digitalean ere kaleratuko dira ikerketaren emaitzak, CD
|
batean
bilduko direlarik.
|
|
|
Irabazleek 300 euro jasoko dituzte, bigarren postuan sailkatu direnek 240 eta hirugarren egin dutenek 180 euro. Bestalde, lan saritu guztiak argitaratuko dira, liburu
|
batean
. Epaimahaikoen erabakiak 2012ko otsailaren 28a baino lehen iragarriko dira.
|
|
|
Hala, Sagrario Alemanen hitzetan, aurtengo Jagon Jardunaldien protagonista euskal lurralde bat da, Araba, bertan euskarak suspertze handia izan duelako azken 40 urte hauetan. Azaldu duenez,. Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz eta herri ekimeneko taldeekin
|
batean
antolatu dugu aurtengo jardunaldia. Arabatik Arabara.
|
|
|
Arratsaldean, berriz, Arabako hainbat herri erakundetako ordezkariek euskararen sustapenerako planez hitz egingo dute mahai inguru
|
batean
. Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak azalduko dira.
|
|
|
Lehen hizkuntzak lotura zuzena du erraztasunarekin, eta honek erabilerarekin. Erabileran eragiten duten gako nagusiak azaldu eta gero, eremu
|
batean
eta bestean erabilera zertan den aztertuz bukatu du saioa.
|
|
|
Zer egin behar da aurrera egiteko? Katalunian egindako ikerketa
|
batean
oinarritu da, hainbat puntu planteatzeko: berreskuratu hitza beharrean, irabazi erabili; Sakrifizio barik, ahalegina aipatu; Integrazio hitza baztertu, agian, eta adopTatu erabili...
|
|
|
Bestalde, goizean, Erlea 5 kazetariei aurkeztuko zaie, prentsaurreko
|
batean
. Goizeko 11:30ean izango da, leku berean, hots, BBK Aretoan (Bilboko Kale Nagusia, 19).
|
|
2012
|
|
|
Mondragoiko kalezaiñaren bertsoak (Auspoa 312) egin eta plazaratzeko puntuan zegoela alde egin zenuen liburua ikusi gabe; eta hura argitaratu ondoren beste ale batzuk ere erantsi dizkiogu bildumari: Uztapide bat
|
batean
(Nikolas Aldai Pello Esnal, Auspoa 313); Leengo egunak gogoan (Uztapide A.Zavala, Auspoa 314), Ondorengoak jakin dezaten (Kruz Azkarate Joxemari Iriondo, Auspoa 315), Naizen apurra (Patxi Iraola Rufino Iraola, Auspoa 316), 2008ko nere egunkaria (T. Garmendia, Auspoa 317), Biotzetik senti dedana (Albizu anaiak, Auspoa 318), Basarri II. Jarritako bertsoak (Joxemari Iriondo.
|
|
|
Izan ere, hizkuntzaren erabileran dena ez da arau gramatikala betetzea. Behin arau gramatikalak betez gero, eremu handi
|
batean
aurkitzen da hizkuntza erabiltzailea. Honek egokien iritzitako erabakiak hartuko ditu, askatasunez eta erantzukizunez jokatuz.
|
|
|
2010ean, Euskaltzaindiak XV. Jagon Jardunaldiak egin zituen, Gazteak, aisialdia eta euskara gaiaren inguruan, eta, besteren artean, Baxokek eta Coyosek parte hartu zuten, Gazteak, aisialdia eta euskara Ipar Euskal Herrian hitzaldiarekin. Orain, ikerketaren emaitza osoa liburu
|
batean
publikatu da. Lanaren xede nagusia hauxe izan da:
|
|
|
Baina Ikastolak ezin ahaztu, ezin ahaztu bizitako ordu zoragarriak, nahiz hainbat garratzak izan. Notiziak, bat
|
batean
, irudi mordo bat ekarri ditu niregana. Eta irudi horietan Karmele ere han zegoen.
|
|
|
Inoiz gaineratu du aldaketak badu logika. Garai
|
batean
Zuhatzu izeneko baserri bi ziren, baina Zuatzuarruekoaren aurrean beste bat eraikitzean berri hura bihurtu zen aurrekoa eta lehendik aurrekoa zena erdikoa. Beraz, holako adibide ugari bildu dira liburuan.
|
|
|
Azken hamar urteko epea hartuz gero, erabilera trabatu egin dela esan behar da. Geldiune
|
batean
dago.
|
|
|
164 arauan Ipar Afrikako toponimia jaso zen, Ekialde Hurbileko toponimiarekin batera. Hala egin zen arabieraren eremu osoa arau bakar
|
batean
ematearren. Oraingoan, berriz, Afrikako gainerako lurraldeetako leku izen nagusiak bildu dira:
|
|
|
Beste arau
|
batean
(168 araua) Afrika kolonialeko toponimia jaso da. XIX. eta XX. mendeetan Europako estatu boteretsuen mendeko lurraldeak izendatzeko erabili ziren leku izenak bildu dira arauan.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu
|
batean
edo CD ROM batean. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu batean edo CD ROM
|
batean
. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.
|
|
|
Izan ere, berak dioenez: . Bilbon bizi nintzen, hemengo apopilo etxe
|
batean
. Etxe horretako ugazaba andrea Zeanurikoa zen(...) halako batean magnetofoi bat erosi nuen eta, probatzearren edo, esan nion andre horri, alegia, zerbait kanta zezala(...) halako kanta arrunten bat edo ezagunen bat kantatuko zidala espero nuen; eta horra hor non andre hori hasi zen Obabatxue, Obabatxue sehaska kanta kantatzen.?
|
|
|
–Bilbon bizi nintzen, hemengo apopilo etxe batean. Etxe horretako ugazaba andrea Zeanurikoa zen(...) halako
|
batean
magnetofoi bat erosi nuen eta, probatzearren edo, esan nion andre horri, alegia, zerbait kanta zezala(...) halako kanta arrunten bat edo ezagunen bat kantatuko zidala espero nuen; eta horra hor non andre hori hasi zen Obabatxue, Obabatxue sehaska kanta kantatzen.. Liburua berriz Euskal Herritik urrun, Eskoziaren ekialdeko kostan dagoen St.
|
|
|
Arau berri
|
batean
bildu ditu Euskaltzaindiak Amerika osoko leku izen nagusien euskarazko izendapenak
|
|
2013
|
|
|
Tesi horren helburua hau da: Koldo Mitxelenak bere diskurtsoa modu komunikagarri
|
batean
atontzeko darabiltzan zenbait diskurtso baliabide edo estrategia aztertzea: –egitura parentetikoak?, edota zenbait autorek, intziso?
|
|
|
Bai Andres Urrutiak, baita Iosu Zabalak ere, poza agertu dute bi erakundeen arteko hitzarmenetik ateratzen ari diren emaitzak ikusita. Hala, Urrutiak egun
|
batean
hitzarmen hutsa izan zena, fruitu ematen hasia dago jada, eta horien artean, ageri agerian, euskaralari eta irakasle gazteen labealdi berriak plazaratzea esan du. Eta Iosu Zabalak aipatu du emandako fruitua oparoa izan dela, bide berriak bilatu ditugu, Mondragon Unibertsitateko bi doktore tesi argitaratu dira Euskaltzaindiaren Iker bilduman; horrez gain, gure irakasleei zuzendutako ikastaroa ere antolatu dugu, eta badira beste hainbat egitasmo, bi erakundeentzat ez ezik, euskal gizarte osorako ere mesedegarriak izango direnak.
|
|
|
Halaber aditz trinko edo sintetiko deritzenen irakur zailtasunak ere. Hiztegia deritzan atze eranskin
|
batean
zerrendaturik datoz ilun gerta daitezkeen hitz guztiak.
|
|
|
Martxoaren 13an, 2012ko Resurrecion Maria Azkue Literatura sariak banatu ziren, Euskaltzaindiaren egoitzan, Akademiak eta Bilbao Bizkaia Kutxak antolatutako ekitaldi
|
batean
.
|
|
|
Nola ez dut ba gogoratuko 2012ko apirilaren 2an idatzi nuen hura? . Ez dakit zergatik, baina lorik egin ezinda nengoela, halako
|
batean
, sms-a nire mobilean. –Aita hil da?
|
|
|
Euskaltzaindiarekin eskuzabaltasun handiz jokatu zuen Joakinek, Sendoako bere artxiboan zituen bertsolari zaharren milaka argazki bere esku jarri zituen duela urte batzuk, edo eta Auspoa sail osoa Koldo Mitxelenarekin
|
batean
Interneten jartzeko baimena eman, A. Zavalarengandik hartu zuen erabilpen zuzenaren kontsigna beste baldintzarik gabe.
|
|
|
Obabakoak liburuak 25 urte bete ditu, eta urteurrena ospatzeko Bernardo Atxagaren lanaren edizio berri bana kaleratu dute Erein eta Alfaguara argitaletxeek, euskaraz eta gaztelaniaz, hurrenez hurren. Edizio biak atzo, ekainaren 18an, aurkeztu zituzten, Bilboko Arriaga Plazan jarritako karpa
|
batean
. Atxagarekin batera, hauek izan ziren aurkezpenean:
|
|
|
EKEk eta Euskaltzaindiak hizkuntza baliabideak ezagutarazteko lantegiak edota ikastaroak elkarrekin antolatuko dituzte, Euskal Kultur Erakundearen egoitzan edo ikastaro hauen hartzaileentzat egoki izan daitekeen beste toki
|
batean
.
|
|
|
Honela zioen: . Zer esan, eta neurri zabal
|
batean
zer esaten den, azaldu nahi litzateke, bada, hemen, eta ez zer esan behar litzatekeen. Irakurleari eman nahi zaizkio aukera egiteko behar lituzkeen lanabesak, hautaketan hasi behar badu?.
|
|
|
Elixabete Pérez Gazteluk zuzendaritzapean egindako tesi horren helburua hau da: Koldo Mitxelenak bere diskurtsoa modu komunikagarri
|
batean
atontzeko darabiltzan zenbait diskurtso baliabide edo estrategia aztertzea: –egitura parentetikoak?, edota zenbait autorek, intziso?
|
|
|
Bereziki aipagarria da Louis Lucien Bonaparte printzearen euskalki mapa guztiz ezagunaren bi ale erakutsiko direla batera; bata, horman eskegita egon dena beti, bestea, kiribilduta eta ondo gordeta egon den bitartean, inoiz erakutsi gabe. Benetan harrigarria da ikustea denboraren hariak
|
batean
eta bestean izan duen eragin desberdina. Jakingarria guztiz, gure uste apalean.
|
|
|
Eta Araban eta Ipar Euskal Herrian bezala, jardunaldi hauek prestatzeko, Euskaltzaindiak euskalgintzako taldeak ondoan izan dituela argi utzi du. . Euskaltzaindiak esan du aurrera ere hauekin
|
batean
ari nahiko luke, talde hauen lanik gabe hizkuntza normalizazioa erdiestea ezinezkoa baita. Jakina da, aspalditik, hizkuntza normalizazioan, instituzioen eta herritarren borondatea eta parte hartzea nahitaezkoa dela?.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu
|
batean
edo CD ROM batean. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu batean edo CD ROM
|
batean
. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.
|
|
2014
|
|
|
Euskaltzaindiaren Zuzendaritzak beste liburu bat egitea bultzatuko du, batzorde ahaldundu suntsikor baten bidez. Liburu horrek (izenburua Euskara Batuaren Eskuliburua izan dezakeena), hasierako fase
|
batean
, Euskaltzaindiak emanak dituen arauak, gomendioak eta irizpenak (morfologiakoak, sintaxikoak, ortografiakoak, onomastikakoak, hiztegikoak) era didaktiko eta dibulgatiboan jasoko lituzke.
|
|
|
2012ko udazkenean lan bidaia bat egin behar izan zuen Cuzcora, eta hori da lan honen abiapuntua, edota aitzakia: Nola bakarrik ibiltzen nintzen maiz kara hango karriken artean, Cuzcora egin nuen bidaiaren artekek hainbertze oroitzapen ekarri zizkidaten gogora, nire bizitza lanbrotuan zehar zinez edo ustez gertatuak, eta horiek guziak mantso mantso paper mutur
|
batean
paratzen hasi nintzen?.Esan zuenez, liburuan badira datu autobiografikoak, baina ez da autobiografia bat, inondik ere; liburuan egiazko historioak narratu ditut, fikzionatuz, historioak ia ia istorio bihurturik, baina ez da nobela bat; liburuan hausnarketak egiten ditut, han hemenka, baina ez da saiakera liburua; bidaiak ageri dira, baina ez da bidaia liburua ere. Puzzle bat da liburua.Gazte atera nintzen etxetik gaineratu zuen hamar urte baizik ez nituen, eta kolkoan sartu nituen, isil isilik, garai hartako historiak.
|
|
|
Bertan, 634 material euskaratuta daude eskura, eta material berria ere laster jarriko da, elkarteak sortzen duen heinean. Horrek guztiak sortzen duen corpusa glosario
|
batean
dago garatuta, hemen. Glosario horretan 8.894 kontzeptu, 18.041 termino eta 191.230 testu jasotzen dira.
|
|
|
Adiera berriak, zeinen arabera esanahia gaztelaniazko luna ascendente eta luna descendenterekin parekatu nahi baitira, funtsik eta oinarririk gabeak dira. Gure iritziz, adiera horiek hitzen interpretazio konposizional
|
batean
oinarritzen dira, jatorrizko esanahiak horiek direla baieztatuz eta gaur egun berrezarri behar liratekeela aldarrikatuz. Ikuspegi hori, gehienez ere, hipotesitzat plantea liteke; baina hori hala dela baieztatzen dutenek ez dute inolako frogarik eman egiaztatzeko.
|
|
|
Zuñiga amerindiar hizkuntzetako aditua da, eta lanean dihardu blackfooteran, Ipar Amerikako algonkinar hizkuntzetako
|
batean
, eta maputxeran, Txile eta Argentinako hizkuntza amerindiarrean. Hizkuntza horiezaz gain, mendebaldeko germaniar hizkuntzak ditu aztergai, hizkuntza erromanikoak, eta azkenik, euskara bera ere, gure artera ekarri duena.
|
|
|
Bamberg Unibertsitateko irakaslea da, eta 2002tik unibertsitate horretako hizkuntza erromanikoen katedraduna. Bi doktore tesi eginak ditu, eta horietako
|
batean
gaskoiak eta frantsesak euskaran izan duten eragina aztertu zuen.
|
|
|
Aritz Abaroa EHHA egitasmoko teknikariak gidatu ditu bisitariak, bi eratara: batetik, euskara eta Euskaltzaindiaren historiaz hitz egin die, mintzaldi
|
batean
; eta bestetik, egoitza Osoko bilkuren aretoa eta Azkue Biblioteka, besteak beste barrutik erakutsi die.
|
|
|
Txirulari harrigarria, bertsolaria, idazlea, abeslaria, kantu eta pastoral egilea zen. Berak egindako 107 kantu bildu zituen liburu
|
batean
. Horietatik ezagunenak, seguruenik, Agur Xiberua eta Oi ama Eskual Herria.
|
|
|
Hau ez da, ordea,, berak aitortzen duena? hanbat trebe bat
|
batean
berset egiten. Bainan baditu eginak kantu xoragarriak.
|
|
|
Aizpuruak azaldu duenez, hiru euskal herritarretik bat (1.019.823 pertsona) Euskal Herriko zazpi hiriburuetako
|
batean
bizi da. Hala ere, euskararen ezagutzari dagokionez, gure hiriburuak erdaldunak dira oro har.
|
|
|
–Hala ere, ehunekoei baino, kopuruei erreparatzen diegu, hiriburuetan euskaldun asko bizi direla ohartuko gara. Izan ere, euskaldun guztien laurdena, 220.600 lagun, Euskal Herriko hiribururen
|
batean
bizi da gaur egun?, esan du Aizpuruak.
|
|
|
Eduardo Apodakak azpimarratu duenaren arabera,, sortu zirenetik hiriak fluxuen kontzentrazioak izan dira. Garai
|
batean
, jendeak, baliabideak eta zerbitzuak biltzen ziren segurtasun eta ziurtasunen babespean. Gaur egun ere hala da.
|
|
|
Ideia baten inguruan egin du: , hizkuntza praktikak, hiri bizipenak bezala, bizigune eta fluxuetakoak dira, hau da, hizkuntza praktikak bi bizipen mota horiek buru izango lituzkeen continuum
|
batean
paratuko bagenitu, alde batean bizi komunitateei loturik dauden praktikak eta bestean, berriz, fluxuei loturikoak genituzke?.
|
|
|
Ideia baten inguruan egin du: , hizkuntza praktikak, hiri bizipenak bezala, bizigune eta fluxuetakoak dira, hau da, hizkuntza praktikak bi bizipen mota horiek buru izango lituzkeen continuum batean paratuko bagenitu, alde
|
batean
bizi komunitateei loturik dauden praktikak eta bestean, berriz, fluxuei loturikoak genituzke?.
|
|
|
bazegoen eta badago, egitura eskasia bat: ez dugu izan eta neurri
|
batean
ez dugu gizarte ereduak inposatzeko burgesia nazionalik; historikoki, inon egin ez den saiakera batean aritu gara. Ezagutza zenbaki oso eskasetatik hasita hizkuntzarako gizarte oso bat berreskuratu nahian; borroka ideologiko, basatia?
|
|
|
bazegoen eta badago, egitura eskasia bat: ez dugu izan eta neurri batean ez dugu gizarte ereduak inposatzeko burgesia nazionalik; historikoki, inon egin ez den saiakera
|
batean
aritu gara. Ezagutza zenbaki oso eskasetatik hasita hizkuntzarako gizarte oso bat berreskuratu nahian; borroka ideologiko, basatia?
|
|
|
Folkloreaz interesatzen dira batzuk, hiztegigintzaz besteak, besteak gramatikaz, besteak linguistikaz, besteak musikaz. Orain, guztia
|
batean
emanda, corpus gisa eraturik, eta interaktibotasunari esker, Azkueren obrak beste dimentsio bat hartuko du, eta ikertzaileei aztergune berriak sortuko dizkie. Digitalizazioari esker gaineratu du Azkueren ekoizpen intelektual kulturala gure esku geldituko da oso osorik eta inolako sekreturik gabe?.
|
|
|
Bi zenbaki argitaratu dira 2014an:
|
batean
2013 urteko Akademiaren lanak eta bizitza akademikoa bildu dira, eta bestean, aldiz, ikerketa lanak eta ekarpen teorikoak nahiz praktikoak jaso dira. Hala, bada, bi liburuki hauek aurkeztu dira:
|
|
|
Joan Martí i Castell ohorezko euskaltzainak azaldu duenez, Institut d' Estudis Catalans (IEC) 1907an sortu zen, Enric Prat de la Riba Kataluniako Mancomunitat eko presidentearen ekimenez. Hasiera
|
batean
, akademien Akademia Nazionala izaera eman nahi izan zioten. Sail bakarra zuela, Secció Històrico Arqueològica, abian jarri zen.
|
|
2015
|
|
|
Musikazalea zen, eta Araba Abesbatza sortzaileetariko bat izan zen. Koru horren kudeaketa ekonomikoa ere eraman zuen denbora
|
batean
.
|
|
|
Andres Urrutiak ere testuinguru zehatz
|
batean
kokatu ditu Peli Martin, Jose Antonio Retolaza eta Xabier Aranburu. Haiek esan du euskalgintza jakin bateko testigantza ematen digute.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu
|
batean
edo CD ROM batean. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.Gero, liburuarekin batera zabaltzen den CD ROMean kausituko ditu, batetik, paperezko argitalpenaren datuak, eta bestetik, sartu ahal izan ez zen bestelako informazio guztia ere, hizkuntzazkoa edo etnolinguistikoa.
|
|
|
Kontsulta hau nork bere etxean egin ahal du bi molde desberdinetan: liburu batean edo CD ROM
|
batean
. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat daukatela.Gero, liburuarekin batera zabaltzen den CD ROMean kausituko ditu, batetik, paperezko argitalpenaren datuak, eta bestetik, sartu ahal izan ez zen bestelako informazio guztia ere, hizkuntzazkoa edo etnolinguistikoa.
|
|
|
Orain, sistematikoki bildu dira Ekialdeko eta Antzinateko herrien izenak; herri horien euskarazko izenen tradizio zahar eta berria aztertu da, hainbat erdaratan nola idazten diren jaso da, herri izen horiek euskaraz adierazteko erabiltzen diren irizpideak zehaztu dira, eta, azkenik, zerrenda eleaniztun
|
batean
jaso dira. Hori guztia agertzen da argitara eman berri den Euskaltzaindiaren 174 arauan:
|
|
|
a) ongi berezi beharreko atal bi ditu hizkuntza plangintzak: beste hitz batuekin esanik, corpus eta status plangintza; b) corpus plangintzan jardutea alferlana da kasik, status plangintza koherente
|
batean
txertatzen ez bada; c) eskola ez da, eta ezin liteke izan, ahuldutako euskara sendo indarberritzeko motore. Hartarako lagungarri on (eta, hainbatean, ezinbesteko) izan liteke, baina tren osoa bere kabuz aurrera eramango duen lokomotorea ez; d) euskalgintza osoa giza arteko mintzajardunaren perspektiba sozialean txertatu behar da?.
|
|
|
Jende askoren ustez, Iparraldeko bertsolari gazteei bidea ireki zien, neurri handi
|
batean
. Herria astekarian lanean hasi zenean, bertsolari gazte askok horra bidaltzen zituzten euren lanak.
|
|
|
Biak ala biak Hegoaldetik Iparraldera gerraren ihesi joanak, eta maite maiteak lurralde honetako bertsozaleen artean. Xalbadorrekin
|
batean
hainbat bertso saiotan izanak bere garaian; eta 1946tik aurrera Teodoro Hernandorena zenak mugaren bestaldean antolatu zituen txapelketa askotan parte hartu zutenak, hasi Donibane Lohizunetik eta Baigorrira.
|
|
|
jaio zeneko giroa, apaiz izateko ikasketak, antzerkiarekin izan zuen lehen harremana: Bi urteko soldadugoa (1933) egin zuen Parisen, erizain titulua erdietsiz eta antzerki talde
|
batean
parte hartuz. Irri eta nigar komedia orduan idatzi zuen.Aurrera egin zuen Landartek eta kontatu zuen Larzabal Bigarren Mundu Gerrara joan zela.
|
|
|
Antton Luku antzerkigile eta antzezleak adierazi zuenez,, antzerki lanek leku berezia dute literaturan. Irakurri ez ezik, erraten dira ere, eta argia ikusten dutelarik publikatzen dituzten gorputzek beste lengoaia baitarabilte denbora berean, ez daitezke erraz epai taulagaina ahanzten bazaie.Lukuren hitzetan, Antzerki aretoan tenorez jinik ere ez dira behatzaile oro
|
batean
sartzen obran eta berankor horien biltzeko egilearen artea da hemen eta han saihets eta gibel ate batzuk irekirik uztea, sentsibilitate horiek guztiek publikoa deitzen duguna osa dezaten iluna eginen deneko".
|
|
|
Ikuspegi orokorrago batetik, hizkuntzaren estandarizazioa, eta hizkuntza estandarra (agian zehazkiago, aldaera estandarra) terminoak erabiliko genituzke. Baina kasu
|
batean
zein bestean nekez aurkituko dugu ahoskeraren aipamenik.
|
|
|
Kanpoko leku izenetatik abiatuta herritar izenak eta jatorri adjektiboak sortzeko irizpideak zehaztu ditu Euskaltzaindiak, eta gomendio
|
batean
argitaratu: 178 araua (Kanpoko leku izenei dagozkien herritar izenak eta jatorri adjektiboak sortzeko irizpideak.
|
|
|
Azkenik, kanpoko leku izenetatik abiatuta herritar izenak sortzeko irizpide zehatzak ematen dira taula
|
batean
.
|
|
|
Errenteriako hizkuntzalariaren hitz batzuk esan ditu: Hizkuntza ez da hor goian bi hegalez airean dabilen izpiritu mehea... baizik eta hemen behean, gizatalde
|
batean
, oinak landaturik dituen zer bizi eta sendo bat: gizartean bizi da, hiztunengan; hiztunak ditu jasaile, hiztunek bizi dute.
|