|
2009
|
|
|
izan ohi dira. Hala ere, batzuetan jendearen joera estetikoak
|
jakitea
ez dago gaizki.
|
|
|
Bulegoaren izena bilatzen nahikoa denbora eman genuen Toki aurkitu arte. Toki izenak leku
|
jakin
bati egiten dio erreferentzia. Arkitekturak toki eta une zehatz baterako balio duela iruditzen zaigu.
|
|
|
Klaseak ematen hasi nintzen Jon Begiristain irakasleak bultzatuta. Oraindik ez
|
dakit
horretarako balio dudanetz. Beldurra ematen dit ikasleei arkitekturarekiko grina ganoraz ez helaraztea.
|
|
|
Bai, Donostiako Artelekuko eraberritzean laguntzeko egon nintzen Miguel Garai, Santos Barea eta Fernando Moraren bulegoan, Irune Sacristanekin batera. Alde horretatik, Miguel gehiago behar ditugu eskolan, bai, arkitekturaren inguruko teoria bat bazuen eta hura energiaz helarazten
|
bazekien
.
|
|
|
Bada, ez
|
dakit
. Ez dakit zer nolako irudia duten gutaz.
|
|
|
Bada, ez dakit. Ez
|
dakit
zer nolako irudia duten gutaz. Argi dagoena da gazteok dinamika berriak sartu genituzkeela eskolan.
|
|
|
Beno, lan honi buruz ari bazara, zehazki, Madrid Procesos beka lan prozesuetan oinarritutako deialdi bat zen, eta gure hasierako lanarekin oso ondo moldatu zen, ez baikeneukan, hasierako pausoetan, helmuga
|
jakinik
. Agian gure lan egiteko moduak eragindako ondorio bat da, oso intuitiboak baikara.
|
|
|
Kartel hori Gure Artea lehiaketarako aurkeztu genuen, eta barnean sartzeko aukeratu gintuzten. Ibilbide artistikoa baloratzen zen, eta horrek pixka bat harritu gintuen, ez
|
dakit
–
|
|
|
Jendearekiko harremana goraipatuko nuke ere; zure mobidez ezer ez dakien enpresa bateko arduradun bati tramex xafla bakarra eskatu, eta pertsona horrek zure proiektuarekin hartzen duen konpromisoa ikustea, ez
|
dakit
–oso aberasgarria izan zen.
|
|
|
«Ez
|
dakit
zure erantzunak zure kideekin aldez aurretik kontsultatu dituzun ala ez, hain urruti edukita, kar kar?». Leihoaz beste aldera, sortzen ari diren euri putzuek Errege Katolikoen kaleko eraikinen isla dardaratsua azaltzen dute.
|
|
|
Negua ate joka badaukagu ere, hiriko tabernak jendez eta house musikaz lepo daude. Atoma kolektiboko partaide den Martin Ferran arkitekturako ikasleak Artzain Onaren itzalpean dagoen taberna batean elkartzeko burutazioa izan du; eseri orduko, 2008ko Gure Artea erakusketarako sailkatuta izan zela
|
jakin ondoren
prest genituen galderak bota dizkiogu.
|
|
|
Estudio txikietan enkarguak ezagunen eskutik jasotzen dira, edota informazio pribilegiatuaren banatzaile lortzaile anitzen bidez. Bestelako bidea lehiaketak prestatzea da. Lehiaketetan ez dago ordutegirik, ez dago asteko egunik, ez
|
dakizu
maiatzaren 1a jaieguna denik ere. Lehiaketak izan daitezke inbertsio paregabea edota alderantziz, denbora/ diru/ osasun galera ikaragarria pairatzeko modu eraginkorrena.
|
|
|
Ez
|
dakigu
zehazki nola deitu;, makroestudio?,, arkitekturitza?, edo, besterik gabe, datorrena?. Idom ingeniaritzaren sail xume bat izaten hasi bazen, gaur egun 400 behargin inguruko egitura bihurtu da.
|
|
|
Idom ingeniaritzaren sail xume bat izaten hasi bazen, gaur egun 400 behargin inguruko egitura bihurtu da. Guk ez
|
dakigu
horrenbeste kalitatea eta kantitatea lortzeko gakoa non den, agian ingeniaritza batek eman dezakeen oinarria izan daiteke, edota beste edozer. San Mames estadio berria, edota Marqués de Riscal upeltegietan antzeman daiteke beste kategoria batean jokatzen dela, starsystemeko arauak erabiliz; joko horretan jokalariak arkitektoak, mota guztietako ingeniariak, teknikariak eta project managerrak dira.
|
|
|
Eskalaz benetan jabetzeko, Building Design aldizkariak aurten argitaratu duen munduko 100 arkitektura estudio hoberenen zerrendara jotzea besterik ez dugu (edo 100 arkitekturitza hoberenak, nork
|
jakin
). ACXTk 42 postua lortu egin du, munduan gehien eraikitzen dutenen artean kokatuz.
|
|
|
Baina gauzatze proiektua bertan marraztu, kalkulatu eta zenbatu egin da. Dena den, ez dugu pauso bat bera ere eman Gehryk
|
jakin gabe
, eta alderantziz. Produktuaren kalitatea absolutua da.
|
|
|
–Beste modu batean ulertzen ditut arkitekturitza horiek, ez zuk ulertzen dituzun moduan. Arkitektoa orkestrako zuzendaria da, eta agian orkestra osatzen duten 50 instrumentuetatik bi edo hiru jotzen
|
badaki
ere, ezin da harago joan. Beti aukeratu duzu, garapen edo kontzeptu arkitektoaren artean aukeratu?.
|
|
|
Faktore horiek direla bide, arriskuek pakete oso atomizatuak eta, espazioari dagokionez, oso zabalduak izatea zehaztu dute, eta ondorioz, krisiak ez dio Estatu Batuetako sistemari soilik eragin. Gainera, zenbateraino hedatuak diren edo nork dituen
|
jakitea
oso zaila den neurrian (inork ez du onartu nahi izan bera ukitua zegoenik, horrek bere gaineko berehalako konfiantza galera zekarrelako, eta hortaz zorpetzeko gaitasun eskasagoa eta zorrok ordaintzeko presio handiagoa), konfiantza galera orokorra suertatu zen eta harekin likidezia eskasia. Sorgin gurpila alderantzikatu egin da:
|
|
|
Elkargoa bezalako bezero batekin lan egitea interesgarria izan da oso.
|
Badakigu
arkitekto lanetan jarduteko Elkargoan izena ematea derrigorrezkoa dela. Aurrekontuarekin oso zorrotzak izan dira, beroni euro bakar bat gehitzea onartu gabe,. Art Povera?
|
|
|
edo Beck en abestiren bat bezala. Ez
|
dakit
zein neurritan hau gure mintzaira arkitektonikoan itzultzen den, eta seguru asko honetaz hitz egitea praktikatik teoria ateratzea izango litzateke, eta ez gara hau egitearen oso lagun, baina dudarik gabe, musika prozesuaren osotasunean ageri da.
|
|
|
RULOT ek bere lana
|
dakien
, eta ateratzen zaion, modu bakarrean egiten du. Ez dago misterio gehiagorik.
|
|
|
Beste garaiekin dagoen desberdintasun nabarmenena da asko garela, eta arkitekturaren munduan beste bide batzuk aurkitu ditugu. RULOT gertuko etorkizunean?, zaila da esatea, espero dut laurok elkarrekin jarraitzea, zoriontsu eta, estudioan diogun bezala, sudurra dakarten betaurrekoak ez ditzagun jarri behar, baina, zeinek
|
daki
.
|
|
2010
|
|
|
–Zaila zen orduko eraikitzaileei beren, betiko? eraikitzeko modua,
|
zekiten
bakarra, egokiena ez zela azaltzea, eta haiek konbentzitzea. Batez ere, sistema berriak askoz ere garestiagoak zirelako?, gogoratzen dute.
|
|
|
Orduan, etxebizitza publikoak egiterakoan, dirua zertan gastatu erabakia, arkitektoaren esku zegoen hein handi batean. ?
|
Bazenekien
etxebizitza bat eraikitzeko metro karratuak zenbat balio zuen. Zure esku zegoen diru kopuru horren banaketa?, diote.
|
|
|
Horregatik, fatxada aireztatua erabiltzearen erabakia, eta hortaz, fatxadan diru portzentaje handia gastatzearena, ondo hausnartutako erabakia zen.
|
Bazekiten
barruko akaberetako diru portzentaje txikiagoa izango zela, eta hortaz, material merkeagoak erabili zituztela barrualdean, baina, gerora, bertan biziko direnek edukiko dute aukera akabera horiek aldatzeko? , pentsatu zuten.
|
|
|
Itxitura bertikaletan, fatxada aireztatua aplikatu da goitik beheraaltuera osoan. Horrek,
|
dakigunez
, lodiera konstantea duen isolamendu jarraitua jartzea ahalbidetzen du. Higrotermiari dagokionez, itxitura osatzen duten elementuek, alde batetik, tarteetako kondentsazioak ekiditeko, eta bestetik, isolamenduaren eraginkortasuna ahalbidetzeko, baldintza optimoak betetzen dituzte.
|
|
|
Hau J. N. Habraken ek garatu zuen eredua da, eta biztanle ezberdinen tzat aproposa den proposamen berdin baten moldakortasu nean datza. Arazoa, ordea, eraikuntza teknika moldakortasun hori denboran zehar mantentzeko gai izango ote den
|
jakitea
da, biztanle berri batzuek konpartimentazioa traba askorik gabe aldatzea posible izateko.
|
|
|
Zygmunt Bauman en gizarte likidoaren teorian oinarrituz, arkitektura likido bat defendatzen dugu. Gure bizitza zein zutabetan oinarrituko den ez
|
dakigun
denboran bizi gara, are gehiago, hobe zutabe handi eta sakonak ez izatea ziurrenik hemendik gutxira beste leku batera eta jende ezberdinarekin aldatu gara eta. Hobe zutabe desmuntagarri, txiki
|
|
|
Horrek guztiak bere biztanlea bezain aldakorra izan behar den etxe inguru baten beharra begi bistan jartzen du, bai erabil tzaile beraren aldaketak edo erabiltzaile ezberdinen desioak jaso aha izango dituena. Etxebizitzak denboran zehar alda kortasun bat eskatzen du ez
|
baitakigu
etorkizun hurbilak zer
|
|
|
dakarkigun, ez
|
dakigu
nola eta norekin bizi nahi izango dugun.
|
|
2012
|
|
|
tzen zen energia totala 1, 08· 1020 jouletan zenbakitu zuen. Hala ere,
|
jakin
bazekien gizakiak diseinaturiko makinen e, zientzia eskasa zela oso: % 4koa, Fullerren arabera.
|
|
|
tzen zen energia totala 1, 08· 1020 jouletan zenbakitu zuen. Hala ere, jakin
|
bazekien
gizakiak diseinaturiko makinen e, zientzia eskasa zela oso: % 4koa, Fullerren arabera.
|
|
|
Kalte hauek ekiditea edo gutxienez gutxitzea beharrezkoa izango da, errekurtsoen agortzeak etorkizuneko hazkundea kolokan jar baitezake. Beste era batera esanda, ez
|
dakigu
noiz arte jarraitu dugun orain arteko etengabeko hazkundea. Ingurumena gero eta gehiago zaintzeko eraikuntza teknika berriak erabili dira, eraikinen bizitzaren zikloa era egokiagoan ixteko eta zergatik ez, eragindako kalteak gutxinaka konpontzen joateko.
|
|
|
Euskal Hiria, izan ere, okerreko bidetik eramandako marka instituzional bat izan delako; orain aldiz, guztion artean bere lekuan kokatu behar dugu. Eta,
|
dakigun bezala
, hiria ez da inorren jabetza: guztiok kabida dugun espazio anitza da.
|
|
|
Beste ekarpen garrantzitsu bat, eta kritikoa era berean, gorputzaren beste zentzumenen erabilera eta beharrean datza.
|
Jakin
badakigu gizarte okularzentrista batean bizi garela, eta begirada dela balio gehien duen zentzumena. Hiria kontrolatzen da kameren bitartez, arauak ezartzen dira seinaleen bidez?
|
|
|
Pilota jokoak bi mende baino gehiagoko historia duela dio gunean, zer jokotaz hitz egiten ari garen ba al
|
dakigu
–Joko zuzenak ez al dira, bada, euskal pilotaren aitzindariak?
|
|
|
Energiak merke izateari uzten dion momentuan, galiziarrak izango dira lurra jotzen lehenak. Ez dute
|
jakingo
nola bizi, dira mugitu.
|
|
|
|
Badakizu
zer gertatzen den. Teknologiak itsutu egiten zaitu baldin eta teknologiara modu sutsuegian hurbiltzen bazara.
|
|
|
Logika berberari jarraituz, hiri er= uan zuhaitz bat, lorategi txiki bat edota hiri ortu bat jarriz, berau «berdetzeari» ekiten diogu. Baina ba al
|
dakigu
berdetasunak atzetik zer duen. Gure talde gogameneko zelai eta bas oak nekazaritza, abeltzaintza edo basogintza ustiapenen emaitzak dira.
|
|
|
Tradizioak berreskuratzeko, horma hori botatzea proposatu zen tailerrean. Herrian galdetuz gero, gutxi ziren atzealde hartan kale bat eta are gutxiago iturri bat zeudela
|
zekitenak
, hortaz, batetik historia (iturriaren existentzia) eta bestetik ohitura (handik pasatzekoa) zatitxo bana bereganatuko zuten biztanleek.
|
|
|
Egia da, Gasteiz inguratzen duten Salburua, Armentia, Olarizu eta Zabalganako basoak eta Zadorra ingurunea babesteari eta hauen inguruan korridore bat sortzeari esker indartu dela naturarekiko lotura eta hobetu dela hiriaren bizi kalitatea. Esan dezagun ere, hiritik gertu dugun ingurune natural hau gaur arte iritsi izana, batez ere, mendeetan zehar babesten
|
jakin
duten gure arbasoei zor diegula. Ahaztu gabe, azken bi hamarkadetan golf zelaiak, urbanizazioak, merkataritza guneak eta espekulazioa mehatxu errealak gertu gertu izan ditugula, eta zorionez gizarte presioek eta ingurumen teknikarien jarrera irmoak inguru hau zapuztea ekidin dutela.
|
|
2013
|
|
|
Do It Yourself filosofiaren taldean zuzenki sar ezin daitekeen adibidea bada ere, erosle bakoitzaren beharretara egokitutako diseinuak modu azkarrean eraikitzeko teknika honek jauzi handia dakar ohiko eraikuntza metodoekiko. Are gehiago, ezagutza tekniko
|
jakin
batzuk dituenak posible izango luke etxea bere behar eta nahien arabera diseinatu, 20 orduren buruan eraikia izateko.
|
|
|
Ezer gutxi
|
dakigu
eraikin hauek diseinatu zituzten arkitektoei buruz edo bainuetxeen inguruan aurkitu dezakegun paisaiari buruz, hiria sortzeko duten gaitasunari edo inguruko arkitekturan izan duten eraginari buruz.
|
|
|
Eredu bat behin betiko ontzat eman eta haren izaera eztabaidatzen ez denean, eredu hori hila dago. Bartzelonak bere hirigintza eredua marka gisa ongi saltzen
|
jakin
du, baina edukiari dagokionez, bide azpiegitura garrantzitsuak hirian ongi txertatu daitezkeelako usteaz haratago ez da ikasgai handirik.
|
|
|
Galdera ona iruditzen zait ustiapen ekonomikoarena. Ez
|
dakit
zer preziotan dagoen gaur egun aipatzen duzun taxisistema hori, baina zerbait orekatua eta popularra luke izan. Kontuz ibili litzateke?
|
|
|
Eta azkenik, honaino esandakoa hirigintzara trasladatuz gero, etorkizunean hirigintzak duen erronka nagusia hazkunde garaiei soilik erantzuna eman beharrean, ekonomiaren ahulaldiei ere erantzun egoki eta konsziente bat ematen
|
jakitea
izango da. Helburua epe luzerako biziraupena izango da, hazkunde gehiegizko garaiak eta hiri nahiz eskualdeen gainbeherakada ekidinez.
|
|
|
Industria nagusi izan den hirietako periferietan, erdigunean bertan edota ur fronterik erabilgarri eta produktiboenetan Iraultza industrialaren garaitik ezartzen joan ziren egitura zaharren fabrika eta estruktura arkitektonikoak, euren funtzioak aldatuz mantentzeko eta zaharberritzeko joera erlatiboa, hiri postmodernoaren paradigman nahiko berria izan daitekeela adierazten digu François Choayk; «ondarearen berrasmatzea» hitzekin definitu duen terminora jotzen badugu. Ezen, kulturaren asimilazio sistemek, neurriz eta testuinguruz erabat kanpo daudenean, paradoxa moduan bada ere kontserbatu nahi duten esentzia historiko oro suntsitzen amaituko dute, interpretazio finko eta
|
jakin
batzuen menpean izozturik gelditu arte.
|
|
|
Hauen artean ibai zabal batzuen bazterretako paisaia kulturalek eta industriaren ekomuseoek bereganatu zuten sona nabarmena. Paisaiaren kontserbazioa kultura historiko
|
jakin
baten lekukotasuna oroitzen zuten monumentuekin erlazio zuzen edo zeharkakoan euskarritzen zen, desagerturiko bizibidearen presentziaren testigantza material gisa zutik jarriz paisaia tipologia espezifiko batzuk jorratzen zituztenak. Urteak pasatua hala, ostera, eredu horiek agortze bidean daudela sumatzen hasiak gara, besteak beste Alemaniako Renania Westfalia, Emscher eta Ruhr ibaien erregio industrialetatik tarteka marteka datozkigun notiziei erreparatuz bederen.
|
|
|
1985eko abenduko arratsalde, malenkoniatsu? hartan (21) Fullaondok eskutitz bidez jakinarazi zion lehiaketaren irabazlea zein zen eta eskerrak eman zizkion bere ondoan egoten utzi ziolako, baina eskultoreak
|
bazekien
Donostiarentzat hortxe amaitzen zela, atzera bueltarik gabe, paisaia berria berrasmatzeko unea. Jada ez zegoen denborarik.
|
|
2014
|
|
|
Horrek ez du esan nahi ortogonalki irudikatutako arkitekturaren garapena paraleloki eman ez zaionik, haren irudikapena bi dimentsiotan zaila dela baizik. Arkitektoak
|
badaki
zer eraiki nahi duen, baina oinen irudikatzea zaila da eta, noski, formaren kontrol geometrikorik ez badago, eraikitzea ere nekeza izango da. Ortogonalki pentsatu, irudikatu eta eraikitako arkitekturarekin batera bizi dira Moneok aipatzen dituen «geometria ahaztuak».
|
|
|
Gorputzak, berez, ez ikustea erabaki dezake baina ez entzutea ez. Horren erabileraz
|
bazekiten
naziek eta estrategia militarretatik jaiotako Muzak1 kontzeptua bereganatu duen sistema kapitalistak, dentistaren kontsulta nerbiosoetatik hasi eta espazio publikoetaraino, guztion ordena lasaitu bat induzitzeko asmotan era guztietako euskarrietan igorritako fondoko musikak erabiltzean agerian geratzen dena. Edozein eraikinetan ibilbideak gidatzeko korridoreak diseinatzen ditugun zorroztasunarekin eraikitzen dira ukigaiak ez diren soinu eremuen kale tarteak (Orquesta del Caos, 2005).
|
|
|
K.a. bosgarren mendean Ictinus edo Kalicratesarkitektoek eraikinak burutzeko xehetasunak hainbat modutan ematen bazituzten ere, eraikin horiek oso tipologia konbentzional batetik zeuden eratorriak, eta, hortaz, orokortasuna jada ezaguna zuten proiektuez hitz egin beharra dugu. Testuinguru horretan, sortzen ziren behar grafikoak syngraphai zeritzoten xehetasun dokumentuetan biltzen ziren, pieza
|
jakinen
dimentsioak barnean zituztelarik; erlaitz baten dimentsioak edo irudi eskultoriko baten xehetasunak paradeigma deituriko maketa batez egiten ziren, eta anagrapheus, edo txantiloi, baten bitartez. Hortaz, proiektuaren nondik norakoak obran gauzatzen ziren modu ia osoan.
|
|
|
Teknika berriek eraikin zaharretan mantenurako interbentzioak egiteko eskaintzen dituzten baliabideak eta ondorioak arras interesgarriak dira arkitektura munduko profesionalentzat (Pardo San Gil, 2006). Puntu honetatik abiatuta, garapen teknologikoek zaharberritze prozesuetan dakartzaten onurak gertutik
|
jakin
nahian azterketa lana hasi zen.
|
|
|
Enkargua jaso eta, proiektua eta helburua finkatu ondoren, hasiko dira datu bilketa eta neurrira egokitutako metodo araketa. Salbuespenak salbu, fisikoki guk geuk har ditzakegu neurriak, baina horretarako zein neurri behar ditugun
|
jakitea
ezinbestekoa dugu. Beraz, makinaren ahaleginak eta gure nahiak bat egiteko modua bilatzean, asistentzia beharra sortuko da.
|
|
|
Arkitekto batentzat ezezagunak ziren jakintza asko zeuden hemen: CNC fresatzeko makinaren abiadura, lan egiteko norabidea, fresaren tamaina etab. horiek denak soilik esperientziadun profesionalak
|
jakin
ditzake, eta horretarako ezinbestekoa da gaian jantzia den norbaitek bere aburua adieraztea.
|
|
|
Hortaz, prozesua kooperatiboa da, eta parte hartzaile guztiak prozesuan inplikatu behar dira. Ordenagailuaren aurrean lan egiten duenak ezagutu behar du makinak nola lan egiten duen eta prozesu osoa nola gauzatuko den; makinarekin lan egiten duenak, aldiz,
|
jakin
behar du zein den prozesuaren ibilbidea eta bilatzen den emaitza. Materiala, denbora eta gure makinaren higatzea aurrezteko ahalmena esperientzia duen norbait aholkulari modura gertu edukitzean datza.
|
|
|
Ardura tekniko gehiago hartzen ditu fisikoki arkitektoak eta proiektu ardura gehiago teknikariak. Automatizazioak ez ditu lanpostuak akabatzen, baina egia da formakuntza pluralagoa behar dela dena ongi irteteko, lehen dena eskuz egiten zuenak orain bere esparrutik at dauden ezagutzak
|
jakin
behar ditu, eta alderantziz.
|
|
|
Eskubideak loratzen ari ziren garaia izanik langileentzako bizitokiak sortu behar, herri bat sortu behar. Hala, bizitokiaz aparte Victorio Luzuriagak hainbat zuzkidura sortu zituen; ez
|
dakit
Elizak berak sortuko zituen ekonomatua, jangela, eta abar, baina esan daiteke garai haietan, Antxo fabrika erraldoi bat izanik, Victorio zuela jaun eta jabe guztiahalduna.
|
|
|
Luzuriaga eta beste fabrikak eraisteak utzitako espazio libreak eraikitzeko erabili dira. Horiexek ziren Antxoko gabeziak zuzentzeko azken aukeretako bat, baina bertan bizi diren antxotarren bizi egoera egokitzea baino hobe omen antxotar berriak sortzea, ez
|
dakit
nik bada.
|
|
|
Horiek guztiak gure instituzioetako ordezkarien konplizitate lotsatuarekin,
|
jakin
baitakite beraiek egin luketena egiten ari garela, neurri batean bederen, baina antxotarrak ez gara kexatzen garen horietakoak. Gure alde daude, gure alde egin ez arren.
|
|
|
Horiek guztiak gure instituzioetako ordezkarien konplizitate lotsatuarekin, jakin
|
baitakite
beraiek egin luketena egiten ari garela, neurri batean bederen, baina antxotarrak ez gara kexatzen garen horietakoak. Gure alde daude, gure alde egin ez arren.
|
|
|
Dick Hebdigek 70eko hamarkadan aipatu bezala, subkultura talde kultural bat bezala uler dezakegu, zeinek kultura nagusiari kontra egiten dion edo osagarri bihurtzen zaion, irizpide estetiko, politiko edo sexual
|
jakin
batzukpartekatzearen arabera. Subkulturaren definizio horrekin talde edo" tribu" en helburua kultura hegemonikoarekin ezberdintasuna modu argi batean adieraztea bazen ere, egun Sarah Thornton2 ek dio subkulturek bilatzen dutena estilistikoki desberdintzea dela, merkatuarentzat oso interesgarriak diren kontsumo talde bihurtuz.
|
|
2015
|
|
|
Mende batean, XVI. mendetik aztarnak utzi dituen jokoaren lagin xumeena ere ahazteraino. Ikus eta aurki daitezke gure lurraldean iraganeko jokoak utzitako arrastoak, baina zailagoa da gizarteak gogoan izatea, edo okerragoa dena, zer diren
|
jakitea
ere. Blé jokoaren ikuskizun profesionala asmatu zutenek ez zuten imajinatuko gure lurraldeko hirigintzan eta kulturan sortuko zuten pitzadura, pilota jokoari dagokionez.
|
|
|
Ongizatea defendatzen duen gizarte osasuntsu batean lehenengo espazio motak lehentasuna eta nagusitasuna izan balu ere, bigarren espazio moten beharra ere nahiko argi dago. Berez, merkatu sistema ekonomikoak nagusitasuna duen gure gizartean bi gune mota horiek modu orekatu batean elkarrekin bizitzen
|
jakin
behar dute, ekonomiaren esparruan ere erakunde publikoak eta enpresa pribatuak era osagarrian elkarbizitzan dauden bezala. Ondorioz, alde batetik espazio publikoak beharrezkoak diren bezala pribatuek eskaintzen ez dutena eskaini ahal izateko, bestetik pribatuak ere ezinbestekoak direla argi dago publikoek eskaintzen ez dituzten ondasun eta zerbitzuak ahalbidetzeko gizarteak ere beharrezkoak dituelako (Saunders, 2014).
|
|
|
Hor mami asko dago, eta gertatzen zaigu ez
|
dakigula
parte hartzen, gizarte bezala eskarmentu bat behar dugu. Gainera, paisaiaren arloan sortzen den dilema etiko bat existitzen da:
|
|
|
Alderdi positibotik begiratzen, eta ezabatu behar dena soilik identifikatu beharrean, kontserbatu nahi den hori lantzen ere bai, eta kontserbatu nahi den hori benetan zer den aztertzen, zer da lasaitasuna? Hori nola
|
jakiten
da. Pertsonei galdetuta.
|
|
|
Zergatik maite ditugu gure haurtzaroko argazkiak? Nor garen
|
jakiteko
keinuak behar ditugulako. Zentzu horretan ulertu behar dira afektibitateok, egunero ikusi behar ditugulako aldaezinak diren elementuak, horrek segurtasun bat ematen digulako garenaren inguruan, gure jatorriaren inguruan, baita, agian, etorkizunaren inguruan ere.
|
|
|
Horiek guztiek, azkar edo geldo, badute komunean zerbait: deszifra daiteke subjektuak egingo duen espazioaren erabilera (paisaiaren kontsumoa) hainbat aldagairen menpeko formula matematikoen bidez. Semaforo, abagune, geltoki, atsedenaldi eta beste hainbat eragileren araberako logika arrazional
|
jakin
bati jarraituko diote, hau da, zentzuzkoak, eta, hortaz, igargarriak, izango dira subjektuaren ibilbideak.
|
|
|
Eskuekin begiratzen dute. Ez
|
dakizkite
oraindik gauzen izenak, baina badakite zerk ziztatzen duen eta zerk busti; gogorra dena biguna denarekin alderatuko dute, lauak eta zimurtsuak bereizi, malguak eta zurrunak antzeman. Labur esateko, materialtasunak sumatu eta bereiziko dituzte.
|
|
|
Eskuekin begiratzen dute. Ez dakizkite oraindik gauzen izenak, baina
|
badakite
zerk ziztatzen duen eta zerk busti; gogorra dena biguna denarekin alderatuko dute, lauak eta zimurtsuak bereizi, malguak eta zurrunak antzeman. Labur esateko, materialtasunak sumatu eta bereiziko dituzte.
|
|
|
Dinamismo hori aintzat hartuta kontraesana badirudi ere, oraindik hurbilekoa ulertzeko premia ase gabe izan bitartean, ez dute urrunekoarekiko
|
jakin
minik adieraziko. Izan ere, ezagutzeko grina heltzekoa baino handiagoa da beraiengan (ez dituztelako oraindik helburuak ikasi, beharbada).
|
|
|
Baserri paisaien ezagutza, horiekiko errespetua eta
|
jakin
mina, eta berauen balioez jabetzea bizitza osoan zeharreko ikaskuntzarako ekimenetan eta hezkuntzan txertatu, haurtzarotik hasita lurraldearen eta gizartearen zati hain garrantzitsua den landa eremua aintzat hartua izan dadin.
|
|
|
Ez dira, ez, helburu makalak. Itxuraz, biztanleen «segurtasuna» gauza zinez sakratua da (beldurra hor dabilenean,
|
badakigu
, erligioso egiten gara), eta «zoriona», aldiz, kategoria askoz ere profanoagoa antzematen da, «subjektiboa» baita, diotenez, neurtzeko zaila, nahiz eta Estatu Batuetako Independentzia Adierazpenak (1776) hiritarrak zoriontsu bizi ahal izateko eskubidea jasotzen zuen funtsezko printzipio sakratu gisa1 Gainera, establishment orori ez zaio komeni denok zoriona gureganatzea, horretan baitute negozioa jarria:
|
|
|
Lekua («Ort») ez da existitzen Eskultura edo Arkitektura baino lehen, horiek ez dira «lekuan» eraikitzen, Lekua ekoitzi («Hervorbringen») egiten baitute.
|
Dakigunez
, Heideggerrek basoko zuhaiztian hutsune, tarte edo abagune bat egitea, moztea, proposatu zuen, izakiak habitat hori bizi dezan: «Räumen»(*) eta «Lichtung»(**) kontzeptuak erabiltzen ditu Heideggerrek, liberaturiko espazio horiek ulertzeko:
|
|
|
Hiriaren ulermen taxonomiko orokor baterako, honako hiru eskema topografiko eratu ditugu: lehenbiziko biek «Sakratua/ Profanoa» parea marrazten dute (analizatuko ditugun bi ereduen grafiko gisa), eta hirugarrenak «Publikoa/ Pribatua» alorra gehitzen du geometria bertikal baten besoan, aurkibide gurutzatu perpendikularrean,
|
jakin arren
bikote bakoitzak, fenomenologikoki, batak bestearen lekua har dezakeela (kasuistika amaigabea da, baina koordenatu zehatz batzuk zirriborroan, izaera sakratua goi partetik etorri da betidanik, zeru aldetik; aldiz, profanoaren ekosistema naturalak lurrean izan ohi ditu erroak), goia/ behea eta ezkerra/ eskuina dimentsioak elkarrekin trukatuz (paperean, grafikoak bi dimentsio ditu, baina espazio fi... Esaten ari garenaren lurzoruan oinak jartze alde, neuk bizi izan ditudan bi esperientzia aipatuko ditut:
|
|
|
zeremonia liturgiko sakratu baten magalean fedea praktikatzea gauza Publikoa izateaz gain, Pribatua eta pertsonala ere bada, eta asko kostatzen zitzaigun apaizak aldaretik igortzen zizkigun hitzetan kontzentratzea (sinestea) eskumako paretaren barrualdean geundenoi, harresi horren kanpoan dagoena pilota frontoiaren ezker pareta delako, bere baitan. Eta alderantziz, frontoian jokatzen genuenean, madarikazioen artean, paretaren bestaldeko eliza barruan jendea errezatzen ari zela
|
jakiteak
–organoa ere primeran entzuten zen, horrelako kezka moral bat sorrarazten zigun, antagonismo etiko bat, eta denbora espazioa osotasunaren dislokazio estetiko bat ere bai... azkenean, bazirudien, kontrakoak izanik ere, jarduera batek besteari zentzua ematen ziola:
|
|
|
Bestetik, herritarrok paisaiari dagokionez ingurune duinetan bizitzea aldarrikatzeari ekin diogu. Gizarte interesa paisaian, gero eta handiagoa da, baina batek
|
daki
zergatik; agian zorua ugari egon arren, lurra gero eta eskasagoa dela ohartu garelako. Agian egunero portland azpian 1,23 hektarea lur itotzeaz nekatuta gaudelako.
|
|
|
Agian egunero portland azpian 1,23 hektarea lur itotzeaz nekatuta gaudelako. Agian eko aurrizkiaren moda faltsua dagoelako, eta ez
|
dakigu
, eta ez dugu adosten zer den paisaia. Dena den, gauza bat argi dago, Roberto Gambino ren hitzetan, «Paisaia ez da salbatzen, Herria salbatu ezean» (Gambino, 2002:
|
|
|
Gainera, zeintzuk izango diren etorkizuneko belaunaldien beharrizanak erabaki ez ezik, aurreikus ditzakegu ere. Baina egun
|
dakigunez
, herri garatuetan dauzkagun ustezko beharrizanak mundu guztira hedatuko balira, hazkunde maila mundu guztira hedatuko balitz, ez litzateke ziurtatuko datozen belaunaldien bizimodua.
|
|
2016
|
|
|
– Sare sorkuntzan lan egiten dute
|
jakinik
pertsonek, interesak, akzioak eta balioak partekatzen dituzten heinean, identifikatzen diren kausa, momentu eta agertoki zehatzetan parte hartzen dutela.
|
|
|
Are gehiago, kultura kontzeptua «zentzu komun»ezko erreminta bezala erabiltzen da, Gramsci k teorizatu zuen erara. Ikuspuntu horren arabera, kategoria diskurtsibo
|
jakin
bat (Kultura gure kasuan) eztabaida ezin daitekeen ideia bihurtzen da, kontsentsuzko ideia. Beraz, adostasun horri kritika egiterik ez dago, gizarte osoa bat ideia horren onuraz eta egokitasunaz.
|
|
|
1956ko Hiri Antolamendu Plan Orokorrak zenbait lerrokatze xedatu zituen, baita periferian kokatu ziren langile nukleo berrien eraiketa ere. ...eni arkitektoak Zaramaga auzoaren Plan Partziala diseinatu zuen, gerora Blein Plana izenez ezagutu izan dena 1 Bertan, Mugimendu Modernoaren eta nazionalkatolizismoaren arteko nahasketa berezia topatzen dugu: open planningaren aldeko planteamenduak nagusitzen dira, zona berdeak eta bloke irekiak ezarriz, eta, bestalde, ordena moral katolikoa finkatzeko zerbitzuak ezartzen dira, antolaketa espazial
|
jakin
baten arabera (auzoaren erdi erdian eliza, eskola katolikoak, ezkongabeentzako egoitza...). Eta, horrez gain, edo hobeto esanda, horrekin batera, klase sozialen araberako banaketa espazial zorrotza zehaztu egin zen (2 irudia:
|
|
|
Helburua ez da pilota jokoak desagerraraztea, baizik eta maskulinitatearekin hain lotuta ez dauden joko eta ekintzak sustatzea eta futbolari esleitutako boterea gutxitzea, adibidez, zelaia mugatzen duten marrak lausotu edo desagerraraziz. Ederki
|
dakigu
bi jertsek ere porteriaren funtzioa bete dezaketela, edo zelaia klarionarekin marraztuz horren tamaina eta kokapena negoziatua eta aldakorra izan daitekeela.
|
|
|
Hasieratik aldaketa bortitzari ekin beharrean, neurrira datozen aldaketa txikiak eta probak eginez sortu eta une oro birmolda daitekeen egitasmo kolektiboa izan behar du, probak eginez eta esperimentatuz, modu, egitura eta azpiegitura baliagarriak finkatzen joateko. Adibidez, herritar guztiek
|
badakite
eguneko une jakin batzuetan haur eta gazteak joan etorrian ibiliko direla, dendariek, erretiratuek, guztiek har dezakete parte herritar txikienen zaintzan.
|
|
|
Sen hau azaleratzeko eta lantzeko, esan denez, atxikipen sena intentsitate baxuaz izatearekin batera, ikastolako espazioan egitura eta material aproposak behar dira: adin bakoitzaren arabera arlo motorra garatzeko egiturak eta arretari eusteko objektuak, material erakargarriak,
|
jakin
mina piztuko dutenak, era guztietakoak (ahalik eta plastiko gutxien) haurrak berak era autonomoan erabili ahal dituenak, betiere erronka maila graduatu batekin arrakasta lortzeko. Horrela, ikastolaren espazioak eta denbora erritmoak berebiziko garrantzia hartzen dute.
|
|
|
Ihes egiteko sena eta beldurra 9 hilabeterekin pizten da eta gurasoen faltan irakaslea da portu segurua. Irakaslea topagune bihurtuko da eta espazio konkretu baten inguruan proposatuko ditu jolas batzuk, era berean umeak beldur direnean eta irakaslearen beharra dutenean nora joan
|
jakiteko
erabiliko da. Baina, haurrak sen hau intentsitate altuaz bizi badu, hasieran behinik behin, komeni da aita edo ama hurbil izatea eta ikastolak, horregatik, «gurasotxokoa» eduki behar du.
|
|
|
LEGO piezekin jolastu izan duenak
|
badaki
etxe bat teilatutik hasi behar duela, teilatuak emango dio etxeari bere forma eta tamaina. Espresioa, gaztelaniaz, zentzugabekoa denaren adibide gisa erabiltzen da eta hala ere jolasean zentzugabekotasunak badu pisu garrantzitsua.
|
|
|
Aldaketak egitera behartua, aurrekontua agortzera doala konturatuko balitz bezala, eraikinari piezak kentzen ibili du umeak, eta dorre bat izango zena, adibidez, batek
|
daki
nola jarraituko duen, etengabeko eboluzio batean.
|
|
|
Proportzioak, eskalak, formak, angeluak, espazioak eta euskarriak era berean ikasten dira, klaserik gabe, bakarrik saiakera errorearen bitartez: eraikuntza jausten bada, bagaude irakatsiak, eta hurrengorako zerk huts egin duen
|
badakigu
. Jolasak ez du arriskurik, eraikuntzaren gainbeherak ez du panpina benetan zauritzen.
|
|
|
Nola pentsatu eta ekoitzi erreminta grafiko komun baina kultura ezberdinetakoen bidez? Nola landu igorgarriak diren dokumentuak haiek azaltzeko bertan egongo ez garela
|
jakinik
–Prozesu hori guztia konbentzio arkitektonikoak onartzen dituen dokumentu batean nola gauzatu?
|
|
2017
|
|
|
«ideol ogiko» eta «e rlijioso h e zituak», je nde
|
jakin
batentzako neurrian neurriko habia pilaketak eta abarrak. «Subu rbi< m ingurumari «subu rbanoa» ere izan daiteke, metropoli petoa baino zertxobait haratagokoa, «koroa metropolitarren» zi r kuluetan datzana.
|
|
|
«Moskuko auzo» horietako populazioak ere aldaketak jasan ditu, eta oraintsu arte klase beharginaren borroka, botere hartze eta harrotasun kolektibo baten antzeko zer edo zer igar zitekeen, sektore batzuetan behintzat. Beste alderdian, eskuinaldean burgesia industrialak bizitokiak antolatu zituela
|
jakin
badakigu. Udakoak bezainbat «neguko h iriak» (Neguri) diseinatu eta altxatu zituzten euren moldeekin eta euren fabriketatik aurrez aurre, baina atmosfera arras garbiagoetan, bertan etengabe gelditzeko asmoz edo; halako hilezkortasun amestuan, gizarteko diru du n aberatsak euren oskolean sartzen direnean bezalaxe.
|
|
|
Ohi denez, urteak iragan ahala kasik den dena norabide berantiarrean erori da (arrazoiak arrazoi), beharbada super portuko salbuespenarekin, eta kutsadura uretatik zein fabriketako tximinietatik gutxituz joan den heinean, lurrazalean kontzentratu dela dirudi («lindane» poltsak, zakarkeriak, etab.). Edozelan ere, espazio horiek bizi izan ditugunontzat kearekiko irudimen «erromantikoak» badirauela gogora genezake. Berau, hautsa bezala
|
badakigu
inbaditzailea dena, «edozein txokotan azaltzen dela eta hura garbitzeko saiakerak lekualdatze bat baino ez direla». Hortik haren izaera «higuingarria» ondoriozta badaiteke ere, «konnotazioa bestelakoa da eta memoriarekin, oroimenarekin duen lotura gailentzen da» (Uriarte, 2012:
|
|
|
Toki lekuek eta espaziook dinamika posibilista eta ez determinista batekin ernaltzen dira, non eta nola, espazioen xehetasun batzuez kontzientzia hartzeak edota mantentzeak komunitate elkarrekintza bezalaxe ez duen haiekin erlazionaturiko praktiken erreprodukzioa seguruago egiten (Urrejola, 2005). Bide berean zorionekoa izango litzateke
|
jakitea
nork eragiten dituen espazio horietan baliostasun esplizitu eta dominaziozko ikusmoldeak, eta gizartean duen eraginkortasun zehatza. Horrelaxe, testuinguru postmodernoan barik «transmodernoan» kasurako
|
|
|
Euskal Hiria metropolizazio prozesuan dagoela islatzen dute gaur gure lurralde zatiek distopia baten errepresentazio errepikagarri bezala. Eta metropolietan,
|
dakigunez
, denborak, abiadurak eta ekonomiak ematen dizkiote forma eta mugak paisaia berriari (Soja, 2000), Bilbok ongi dakien kontsumo iruditeria berri eta inpostatu baten eraiketaren bitartez. Atzerabiderik gabeko (eta atzerako begiradarik gabeko) azal hutsalez eraikitako bizi euskarri
|
|
|
Gaur egun, arazo hori kontingentziatzat hartzeari utzi diogu,
|
badakigulako
eraso sexistak ez dituztela lux urritasunak edo ezkutalekuek sortzen. Eta eskerrak ez dugula hiriko txoko bakoitza fokoz josi?
|
|
|
Komunitatetatik komunetarainoko bide hori egin ondoren, eta oraindik ere aldatzeko gauza asko geratzen diren arren,
|
badakigu
ezer ez dela ukiezina. Maskulinitatearen, zutik pixa egitearen eta emakumezkoa atzetik garbitzera etortzearen sinbolo hori, komuneko tapa, kendu dugu.
|
|
|
Labur, Möbius zer zen azaldu nion, eta irribarre batekin zera esaten amaitu zuen: «Ba ez dut ongi ulertzen eta ez
|
dakit
zergatik, baina arrazoiren batengatik, gustatzen zait, oso erakargarria iruditzen zait».
|
|
|
Gauzak guk sortu edo egiten ditugunean lortzen delako finean prozesuaren ulermen eta ikasketa sakonena, Richard Sennett ek The Craftsman (Senett, 2009) maker espirituaren gidaliburuan dioen bezala «ezin duzulako ardoa nola egiten den, ardoa edanez soilik ulertu». Kontsumo produktu bakoitzaren inplikazioa kontsumitzaile soil bezala ulertzeko kapaz ez garen moduan, produktuak beharrezkoak diren, zer material erabiliz eta soberan utziz egiten diren edo naturarekiko jasangarriak diren
|
jakiteko
ditugun bideak mugatuak dira ere. Beraz, eta gure inguruan dauden egitura, eraikin, objektu eta diseinuak ulertzea garrantzitsua dela baiezkotzat ematen badugu, hobe dugu agian ahalik eta azkarren hiritar parametrikoaren jantzia jarri eta gure trebeziak, ezjakintasunak eta ikasteko grina laborategi, makerspace eta antzeko gune gertukoenetara hurbiltzea.
|
|
|
Arkitekturaz norbere begiek kontatzen diotena edo gehixeagorik ez
|
dakigunontzat
zaila gerta dakiguke Schumacher-ek defendaturiko parametrizismoa tendentzia, mugimendu edo paradigma berria den epaitzea. Horrela, zaila da ere berez terminologikoki parametrizismo hitzak edo kontzeptuak bere baitan parametrikotasunak edo tresna eta modu parametrikoan sortzeak baino zerbait gehiago esan nahi duen, balitekeelako agian zismo horrek gehiegikerietarako joera bat aditzera eman nahi izatea, edo bestela, askotan errepikatzen den zerbaiti izena emateko modu sinplea besterik ez izatea.
|