|
2008
|
|
|
|
Euskara
batua
|
|
|
Bateratzera egin dute euskalkiek azken 40 urteotan,
|
euskara
batua sortzearekin batera. Gaur egun bost euskalki bereiztu ditu Zuazok, XIX. mendean Louis Lucien Bonapartek zortzi ikusi zituen lekuan.
|
|
|
Jakina. Hor ikusten dugu orain,
|
euskara
batua egin zenetik, eskolara sartu zenetik... 40 urte hauetan hizkuntza asko berdindu da.
|
|
|
Bai. Baina
|
euskara
batua sortu zen modua eta garaia... Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen euskara batuaren alde, euskara bera bizi zedin.
|
|
|
Baina euskara batua sortu zen modua eta garaia... Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen
|
euskara
batuaren alde, euskara bera bizi zedin. Baina, gero, denbora pasatuta, ondorioak ikusten dituzunean, konturatzen zara euskara batu hori ez zela ondo gizarteratu, ez zirela kontuan hartu eremu euskaldunak eta erdaldunak.
|
|
|
Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen euskara batuaren alde, euskara bera bizi zedin. Baina, gero, denbora pasatuta, ondorioak ikusten dituzunean, konturatzen zara
|
euskara
batu hori ez zela ondo gizarteratu, ez zirela kontuan hartu eremu euskaldunak eta erdaldunak. Horrek, denborarekin, ondorio txarrak utzi ditu.
|
|
|
|
Euskara
batua agertu izana da, duda barik, aldaketa nagusia. Bestalde, euskararen normalizazioan egindako urratsak.
|
|
|
Uste dut euskalkia eta
|
euskara
batua oso lotuta daudela. Euskara indartsu badago, euskalkia ere indartsu dago.
|
|
|
Euskara indartsu badago, euskalkia ere indartsu dago. Euskalkia galtzen den tokian gaztelania edo frantsesa nagusitzen dira, ez
|
euskara
batua. Esaterako, Urdiainen (Nafarroa) euskara galtzen ari da, baina nagusitzen dena gaztelania da, ez batua.
|
|
|
Pentsaezina da Gasteizen, Bilbon edo Santurtzin euskalkia erakustea. Hor
|
euskara
batutik abiatu behar da. Baina batua ez da zertan berdina izan Baionan eta Bilbon.
|
|
2009
|
|
|
Normaltasun pixka bat izan dugunean konturatu gara Antonioren lanaz. Garai hartan
|
euskara
batuaren beharra zegoen, euskara guztientzako tresna bihurtzeko beharra, eta indar asko horretan joan ziren. Bertsolaritza berpiztu zenean ere, eskolak sortu ziren eta beste adar bat zabaldu.
|
|
|
Ez da antzematen, baina garrantzitsua da, Alberdania argitaletxeko editore Inazio Mujika Iraolaren arabera, idazleak Jantzi beltz bi liburuan eginiko ekarpena: Bizkaieraren aportazioa egiten dio
|
euskara
batuari.
|
|
|
Agertutako hitz guztiak modernoak dira.
|
Euskara
batua ematen du, baina h rik gabe esan zuen. Hizkuntzak, baina, aldatu egiten dira, ez dugu gure gurasoek hitz egiten zuten bezala hitz egiten.
|
|
|
Horien gidaritzapean euskara ikasten diharduten hiru kanpotar egongo dira. Horregatik, aurtengo leloa
|
Eskuarak
batzen gaitu izango da, nolabait baztandarrentzat euskarak egunerokoan duen garrantzia adierazteko Baztandarren Biltzarrean. Horren haritik, kanpotarrei gertutasuna eskaini nahi diete Baztandarrek.
|
|
|
Hala nahi izan ez arren, Eneco k rekin erregistratu nuen, uste bainuen
|
euskara
batuarekin batera ezin zitekeela bestela egin; baina beti nahi izan nuen Henrike Knorrek biok gara Herriaren Lagunak lagun ziezadan. Denborak aurrera egin ahala, bikiek 3 urte bete zituzten, eta ikastetxean hizkiak irakasten hasi zitzaizkien; beraz, iritsi zen aldaketarako garaia.
|
|
|
erretzen duen tabako beltza, jaka amerikarra eta uneko egoera latzak aurpegian marraztutako keinu arduratua. Abegikor, sorterriko hizkerak, abartutako
|
euskara
batuan mintzo da.
|
|
|
Eneko Aierbe.
|
Euskarak
Batzen elkartearen izenean.
|
|
|
Mirari txiki bat izan zen gizarte hautsi hartan. Baina
|
euskarak
batu egin gintuen, eta trena abiatu egin zen, makinista gutxi batzuekin eta bagoiak jendez beteta: Egunkaria Sortzeneko 75 gizon emakume horietan euskalgintza sozialaren gorputza eta arima zegoen.
|
|
|
Nahiz beste muturretik esaten duten euskara banatzailea dela, justu kontrakoa da, gu batzen gaituena da. Euskaldunak badaki oso ondo
|
euskarak
batu egiten gaituela, euskarak egiten gaituela euskaldun, ezta. Egunkaria euskara da; euskara da bihotza eta Euskal Herria da gorputza, eta bihotzean jo zuten, euskaran.
|
|
2010
|
|
|
Eta egin ez delako, egin ezin delako antolatu zuen Huhezik Euskal Kulturgintzaren Transmisioa ikastaroa. Nola kontatuko diogu gaur hamar urte dauzkan gazte bati zer izan zen eta nola bizi izan zuten
|
euskara
batuaren sorrera. Nola kontatuko diogu zer izan zen Ez dok Amairu?
|
|
2011
|
|
|
EHEk antolatuta, omenaldia egingo diote gaur Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi-ri (Donostia, 1929).
|
Euskara
batuaren akuilu, EHEren sortzaile, idazle, politikari, euskaltzale nekaezin. Pozik dago EHEren ekimenagatik, eta eskertzen dio.
|
|
|
h ak, adibidez? Eta, hizkuntza artifiziala bazen ere, hala sortu zen
|
euskara
batua, bizkaiera kanpoan utzita.Bizkaiera baztertu izanak kritika ugari eragin ditu. Zer deritzozu. Egia da, baina oso zaila zen gauzak beste era batera egitea.
|
|
|
Gu geu ere galdu egiten gara bermeotar batek hitz egiten duenean, eta hori guri gertatzen bazaigu, maila teoriko bat landuta daukagunoi?, zer esanik ez jendeari. Ez da posible, zoritxarrez, zeren nik ere nahiago nuen bizkaiera.Mitxelenak zuen tesiekin bat egin ez balu,
|
euskara
batuak ez zuen aurrera egingo, ezta. Guk bultzatu genuen, baina Mitxelenak jarri zion zigilua. Gu 1964an Baionan elkartu ginen.
|
|
|
nik badakít, espainolaren sí, lo sé horren eraginez.Hainbat elkarrizketa eta iritzi artikulutan Euskaltzaindiari leporatu izan diozu horren erru parte bat.Ez dira ausartzen gaiari heltzeko. Nahiko istilu izan zituen
|
euskara
batua egiteko prozesuan, idazkera eta horrelako kontuei buruz. Azentuei buruz oso zaila da, euskalki batetik bestera gauzak aldatzen direlako.
|
|
|
Are gehiago, Euskaltzaindiak euskara baturako «behar dut» hobesten badu ere, erabilera biak onartzen ditu 113 gomendioan. Argi utz dezagun
|
euskara
batua ez dela euskara zuzen bakarra, askok pentsatzen duten bezala.
|
|
|
Iaz bertaratutakoek erakutsitako interesa dela-eta antolatu du topaketa elkarteak, bigarren urtez. Antzerkia eta ahozkotasuna izenburupean, lau gonbidatuk itzulpengintzari,
|
euskara
batua eta euskalkiei, testu dramatikoen lanketari eta literaturaren joerari buruz gogoeta egingo dute. Hik Hasiren topaketen barruan antolatu dute mahai ingurua, baina interesa duen edozeinentzat irekia da.
|
|
|
«Ikusi dugu taldetik kanpoko norbaitek luzaroagoan esku hartu lukeela taldearen ohituretan eragin ahal izateko; gazteen harremanetan barneratuta egon behar luke».Zenbakiek diotenaz gain, hizkuntza moldeez ere ondorioak atera ditu Soziolinguistika Klusterrak. Izan ere, nerabeek
|
euskara
batua eta guztiz zuzena erabiltzen dutela ikusi du. Gaztelaniaz, aldiz, hizkera informala, lagunartekoa eta arauetatik kanpokoa darabilte, oro har.
|
|
2013
|
|
|
Lehen aldiz, euskaldun gazte gehienen gurasoak erdaldunak dira. Lehen aldiz,
|
euskara
batua dugu, eta, aurreneko aldiz, gazte gehienak euskaraz ari dira ikasten». Euskararen historian inoiz gertatu ez direnak jazotzen ari direnez, hizkuntzan eta erabileran «aldaketa handiak» datozela uste du.
|
|
|
Arestiren argitasuna azpimarratu zuen hark.
|
Euskara
batuaren alde egindako lana, nagusiki. «Bere garaiko jendeak ikusten ez zituen gauzak ikusteko gaitasuna izan zuen».
|
|
|
Baina Aresti izan zuen abiapuntu. «Aresti ez da soilik heroiko bat, baizik eta baita
|
euskara
batuaren bultzatzaile nagusietariko bat ere». Eta hor lorpen nagusia:
|
|
2014
|
|
|
Juaristi hunkitu egiten omen zen Iparraldean bezala Nafarroan eta Bizkaian askotan jaso duten andere frantsaren zorigaitzaren kopla xume eta gogor horiekin, Europako tradizioan usu agertutako amaginarreba gaiztoaren bariazio xarmangarria; hunkitu, partidurik gabeko poeta komunistaren poema sozial guztiekin baino gehiago. Gozatua hartzen omen zuen herri poesiarekin, herri hizkerarekin, eta gorrotatu egiten zuen Arestik berak bultzatutako
|
euskara
batua, «laborategiko mordoilo motel eta geza, kolore barikoa, latza eta mortua». Milia Lasturkoaren ereserkietan, Beotibarreko kantuan, Bereterretxeren kantorean, Urtsuakoan?
|
|
|
Alde horretatik nahiko berdinak dira, baina gero, hizkuntza aldetik, guk ere izaten ditugu gure barne eztabaidak. Esaterako,
|
euskara
batua erabili edo herrialde bakoitzaren nortasuna kalera atera eta kaleko hizkeran hitz egin behar dugun. Horretan eztabaida handiagoak izaten ditugu umore zentzuan baino.
|
|
|
Eta berezi egingo du horrek ere pastorala.
|
Euskara
batuan idatzi du testua Bordak, zuberotarrez mantendutako zati bakan batzuk salbu. Axiarik dioenez, ordea, arizale bakoitzak bere egin ditu gero hitzak.
|
|
|
«Enbor bereko adarrak dira; desberdintasunak eta elkarguneak dituzte». Gogoratu du, bestalde, badirela orain dela bostehun urte
|
euskara
batuago zegoela dioten ahotsak. «Teoriek diote azken mendeetan joan direla euskalkiak elkarrengandik bereiziz, urrunduz».
|
|
2015
|
|
|
Aitzitik, autoritate guztia ukatu zioten erakundeari, egia Aranak aurkitu zuela iritzita.Oldean joan ziren hortik aurrera Aranaren ideien aurkako neurriak. 1959an,
|
euskara
batua sortzeko eztabaidan, gerra aurreko garbizalekeria suntsitu zuen akademiak, Koldo Mitxelenaren egitasmoz. Lur jota geratu ziren Aranaren eredu linguistikoaren zaleak; zinez kolpe gordina izan zen.
|
|
|
Larrek lan egin zuen horiek euskaratzeko. Eta baita
|
euskara
batua sartzeko ere. Irakurle anitzek ez zuten begi onez ikusi euskara batua, anitzentzat «euskara espainoldua» zelakoan.
|
|
|
Eta baita euskara batua sartzeko ere. Irakurle anitzek ez zuten begi onez ikusi
|
euskara
batua, anitzentzat «euskara espainoldua» zelakoan. Halakorik ez zitzaiokeen lepora Herria ri, Larreren eredua zelako euskara batuaren gramatika arauak errespetatzea, baina nafar lapurtera, lapurtera eta zubereraren lexikoa erabiltzea.
|
|
|
Irakurle anitzek ez zuten begi onez ikusi euskara batua, anitzentzat «euskara espainoldua» zelakoan. Halakorik ez zitzaiokeen lepora Herria ri, Larreren eredua zelako
|
euskara
batuaren gramatika arauak errespetatzea, baina nafar lapurtera, lapurtera eta zubereraren lexikoa erabiltzea. Ez zuen amore eman, eta berrogei urte geroago harro zegoen, jendeak ez zuelako gehiago halako kexarik izaten.Hain zuzen, euskarak bi zutabe behar ditu, Larreren iritziz:
|
|
|
Ez zuen amore eman, eta berrogei urte geroago harro zegoen, jendeak ez zuelako gehiago halako kexarik izaten.Hain zuzen, euskarak bi zutabe behar ditu, Larreren iritziz: «herri euskara» edo euskalkiak, aberastasun iturri gisa; eta
|
euskara
batua, arauemaile gisa. Euskaltzain baigorriarraren testuak irakurriz ulertzen da oreka horrek nola funtzionatzen duen, eta euskara batuaren arauak zein lagungarriak diren euskaraz zuzen idazteko, baita euskalkitik abiatuta ere.
|
|
|
«herri euskara» edo euskalkiak, aberastasun iturri gisa; eta euskara batua, arauemaile gisa. Euskaltzain baigorriarraren testuak irakurriz ulertzen da oreka horrek nola funtzionatzen duen, eta
|
euskara
batuaren arauak zein lagungarriak diren euskaraz zuzen idazteko, baita euskalkitik abiatuta ere. Edo bestela errateko:
|
|
|
zein zaila den euskalkian zuzen idaztea, Euskaltzaindiaren arauetan oinarritu gabe. Larreren artikuluekin ohartzen da
|
euskara
batuan idatz daitekeela, Ipar Euskal Herriko herritar batentzat arrotz izan gabe. Eta Herria ren arbasoen testuetan ageri da, XIX. mende bukaerako nafar lapurtera zein hurbil zegoen gaur egungo euskara batutik.Batua arbuiatzen dutenek, maiz, euskara bera dute arbuiatzen.
|
|
|
Haizeak nahi duen lekura eramanen zaitu». Emile Larrek bazekien, bai, euskarak balio duela, eta balio handia duela; eta
|
euskara
batuak balio handia ematen diola ere argi zuen.
|
|
|
Zenbait hilabetez aritu zen zeregin horretan. Ez dago jakiterik liburuaren zein bertsio erabili zuen itzulpenerako; baina Elizabete Manterola liburuaren editoreak itzulpeneko hitzaurrean jakinarazi duenez, badirudi Oxford Unibertsitateak 1911n argitaraturiko The Complete Works of William Shakespeare with a General Introduction by Algernon Charles Swinburne izan zela.Euskara batuaren beharraAmetzagak argi zuen
|
euskara
batzeko beharra zegoela, eta egiteko horretan aritu zen urte luzez, itzulpenen bidez, batik bat. Euskara batuaren beharraz kontziente izatearekin batera, oso argi zuen euskara batuak gipuzkera izan behar zuela oinarri eta, era berean, beste euskalkietako hitzak erabili behar zituela.
|
|
|
Ez dago jakiterik liburuaren zein bertsio erabili zuen itzulpenerako; baina Elizabete Manterola liburuaren editoreak itzulpeneko hitzaurrean jakinarazi duenez, badirudi Oxford Unibertsitateak 1911n argitaraturiko The Complete Works of William Shakespeare with a General Introduction by Algernon Charles Swinburne izan zela.Euskara batuaren beharraAmetzagak argi zuen euskara batzeko beharra zegoela, eta egiteko horretan aritu zen urte luzez, itzulpenen bidez, batik bat.
|
Euskara
batuaren beharraz kontziente izatearekin batera, oso argi zuen euskara batuak gipuzkera izan behar zuela oinarri eta, era berean, beste euskalkietako hitzak erabili behar zituela. Horregatik, nahiz eta bera bizkaitar hiztuna izan, gipuzkerara itzuli zituen liburuak.
|
|
|
Ez dago jakiterik liburuaren zein bertsio erabili zuen itzulpenerako; baina Elizabete Manterola liburuaren editoreak itzulpeneko hitzaurrean jakinarazi duenez, badirudi Oxford Unibertsitateak 1911n argitaraturiko The Complete Works of William Shakespeare with a General Introduction by Algernon Charles Swinburne izan zela.Euskara batuaren beharraAmetzagak argi zuen euskara batzeko beharra zegoela, eta egiteko horretan aritu zen urte luzez, itzulpenen bidez, batik bat. Euskara batuaren beharraz kontziente izatearekin batera, oso argi zuen
|
euskara
batuak gipuzkera izan behar zuela oinarri eta, era berean, beste euskalkietako hitzak erabili behar zituela. Horregatik, nahiz eta bera bizkaitar hiztuna izan, gipuzkerara itzuli zituen liburuak.
|
|
2016
|
|
|
Hori dela-eta zerbait egin nahian sortu du www.euskalkiak.eus webgunea.Hainbat gauza daude webgunean: egungo euskalkiak, haien sorlekuak,
|
euskara
batua... Nola egin duzu bilketa hori. Urte askotako lana da.
|
|
|
Eta euskalkia galtzean galtzen da euskara bera. Kontua ez da euskalkia galtzean
|
euskara
batua nagusitzen dela.Euskara batuarekin bakarrik euskara ez da gai bizirik irauteko. Euskara batua beharrezkoa da. Ikusi dugu sortu zenetik zer gauza onak ekarri dituen.
|
|
|
Eta euskalkia galtzean galtzen da euskara bera. Kontua ez da euskalkia galtzean euskara batua nagusitzen dela.Euskara batuarekin bakarrik euskara ez da gai bizirik irauteko?
|
Euskara
batua beharrezkoa da. Ikusi dugu sortu zenetik zer gauza onak ekarri dituen.
|
|
|
Ikusi dugu sortu zenetik zer gauza onak ekarri dituen. Baina
|
euskara
batua hizkuntzaren zati bat da; euskaldun guztiok elkartzen garenean batak besteari erraz ulertzeko da. Baina hizkuntza ez da bakarrik hori.
|
|
|
Eta, kasu horietan, gure euskalkia ateratzen zaigu. Jendeari kentzen badiogu euskalki hori eta
|
euskara
batua sartzen badiogu, gertatzen da gertatzen ari dena: euskara eskolako hizkuntzarekin lotzen duela jendeak, ingelesa balitz bezala.
|
|
|
euskara eskolako hizkuntzarekin lotzen duela jendeak, ingelesa balitz bezala. Eta ez dute erabiltzen.Zer egin daiteke hori saihesteko?
|
Euskara
batua ezin dugu egun batetik bestera sartu, eta ezin da modu berean sartu eremu erdaldunetan eta eremu euskaldunetan. Egunen batean denok ezagutu behar dugu, baina ezin dugu umeak lau urte dituenetik hasi hori irakasten.
|
|
|
Egunen batean denok ezagutu behar dugu, baina ezin dugu umeak lau urte dituenetik hasi hori irakasten. Herri euskaldunetan hoberena izango litzateke bertako euskalkitik abiatzea, eta, askotan, eskolak moztu egiten du aukera hori.Gazteen artean euskara baturako joera bat ari da nagusitzen. Askotan,
|
euskara
batuaren izenean, oso euskara arraroa egiten da. Nik duda egiten dut euskara ote den ere.
|
|
|
Zer aldatu da ordutik hona. XVI eta XVII. mendeetan euskalkiak batuago zeuden, eta, denboraren joanean, alde horiek handitu egin dira. Behin 1960az geroztik, atzera berriro elkartzeko dinamikan sartu dira;
|
euskara
batua sortu delako, eta euskarak esparru batzuk irabazi dituelako: eskola, hedabideak, administrazioa...
|
|
|
Zuk beste modu batera sailkatu dituzu.Aldaketa nabarmenena da [Louis Lucien] Bonapartek zortzi euskalki ikusi zituela eta nik bost. Azken 50 urteotan, bilakaera konbergente bat daramagu euskaldunok, eta batasun horren ardatza Gipuzkoa da.Ez duzu uste
|
euskara
batua Gipuzkoan oinarritzeak euskalkiei kalte egin dienik. Berez ez lieke egin behar, eta, egin badie, garaiz gaude gauzak aldatzeko. Buruan sartu behar duguna da bai euskara batua eta bai euskalkiak beharrezkoak ditugula; eta euskara batuak dituela eginkizun batzuk, eta euskalkiak dituela beste batzuk.
|
|
|
Azken 50 urteotan, bilakaera konbergente bat daramagu euskaldunok, eta batasun horren ardatza Gipuzkoa da.Ez duzu uste euskara batua Gipuzkoan oinarritzeak euskalkiei kalte egin dienik. Berez ez lieke egin behar, eta, egin badie, garaiz gaude gauzak aldatzeko. Buruan sartu behar duguna da bai
|
euskara
batua eta bai euskalkiak beharrezkoak ditugula; eta euskara batuak dituela eginkizun batzuk, eta euskalkiak dituela beste batzuk. Zein da hobea?
|
|
|
Azken 50 urteotan, bilakaera konbergente bat daramagu euskaldunok, eta batasun horren ardatza Gipuzkoa da.Ez duzu uste euskara batua Gipuzkoan oinarritzeak euskalkiei kalte egin dienik. Berez ez lieke egin behar, eta, egin badie, garaiz gaude gauzak aldatzeko. Buruan sartu behar duguna da bai euskara batua eta bai euskalkiak beharrezkoak ditugula; eta
|
euskara
batuak dituela eginkizun batzuk, eta euskalkiak dituela beste batzuk. Zein da hobea?
|
|
|
Hizkuntza batek zenbat eta hizkera gehiago eduki, hiztuna erosoago egongo da. Jendeak uste du
|
euskara
batu bakar bat edukitzea aberastasuna dela. Ez, hori pobrezia da.
|
|
|
Gaztelaniaren adibidea hartzen badugu, Espainian egiten dena, Mexikon egiten dena eta Txilen egiten dena, ez dira berdinak. Euskal Herrian ezberdintasun nabarmena daukagu Bizkaitik Zuberoara, eta ez gara arduratzen
|
euskara
batu hori leku bakoitzera egokitzen.
|
|
|
ez al dira konturatzen ez dela nahikoa «amaren tititik hartutako euskara».Orokorrean botatakoa iruditzen zait larria. Gaur egun ez da oso ohikoa baina, garai batean,
|
euskara
batuaren kontra erabiltzen zen: «euskaldun berri» horrek...
|
|
|
Beste kontu batean, ahoskatze huts dezente egon zen, eta horiek nabari agertzen dute aktore ugaritako gaur egungo pastoraletan arizale asko erdaldunak direla, edo euskaldunak izanda ere irakurketa ez dutela menperatzen. Ildo horretatik beti, nahiko tamalgarria izan zen pastoraleko liburu salgunean, baita beste lekuetan ere, euskaradun oso gutxi zegoela eta hala zirenak ere
|
euskara
batuarekiko erabat mugatuta zeudela. Hortaz, pastoralak gaur egun daukan arrakasta handiaren itzalgune nabariena eta penagarriena da euskararen jakintza edo erabilpenaren eskasia gero eta agerikoagoa dela.
|
|
|
«Emaitza Hikea datu basean dago orain, edonoren esku. Izan ere, Hikea datu base lexiko eta terminologikoa edonork kontsulta dezake EITBren webgunean».Euskalkien erabileraren inguruan Larrinagak esan du ETBko sukaldaritza saioetako aurkezleak natural natural mintzatu direla azkeneko urteetan
|
euskara
batuan. «Eta gonbidatuek euren aukerako euskara erabiltzen dute beti, inolako mugarik jarri gabe».
|
|
2017
|
|
|
Emakume talde bat ere osatu zen, Margarita Murgizuren etxean. Maistra izandakoa zen Margarita, gerra denboran haurrekin Belgikan ibilitakoa.Euskara batuaren auzia nola bizi izan zenuten?
|
Euskara
batu behar zela ez genuen dudarik, hizkuntza bat denendako ulergarri izan zedin. Arantzazukoa baino lehen, bilera egin zen Ermuan, 1968an?
|
|
|
Kanpoan, Pragako inbasioa, Frantziako Maiatza? Sekulakoa izan zen urte hori, eta, tartean,
|
euskara
batuaren urtea ere izan zen. Idazleen bilkura izan zen Ermuan.
|
|
|
Gero, onartu zuen, eta kitto. Ondoren etorri zen Arantzazukoa, eta, ostean, beste bilera bat Eibarren, ikaragarria, Euskal Herriko idazle pila etorri zen, eta zin ere egin zuten,
|
euskara
batua aurrera aterako zutela eta hau eta hura.Gabriel Arestiren proposamena, zina.Bai, bada! Gizon beroa zen Aresti, beroa!
|
|
|
Hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasmentan urratsak eginez ari zen
|
euskara
batua. Hari bultzada emateko asmotan, zenbait ekimen bazterretan.
|
|
|
1971n atera zen, baina urte bi lehenago edo hasiko ginen.
|
Euskara
batuaren aldeko argitalpen bat, esan zidan Juanitok, eta huraxe asmatu zuen. Euskara batuaren aldeko lana, baina batuaren kontrakoak ere azaltzen diren lana.
|
|
|
Euskara batuaren aldeko argitalpen bat, esan zidan Juanitok, eta huraxe asmatu zuen.
|
Euskara
batuaren aldeko lana, baina batuaren kontrakoak ere azaltzen diren lana. Alfabetatzeko material eta irakurgai gisa egin genuen.
|
|
2018
|
|
|
Horregatik, guziaren gainetik ulergarritasuna gailendu zen Arabako euskalkia birsortzean.Ez da hori filmean aditzen den hizkera bakarra, baina. Herritarrek filmerako sortutako euskalkia darabilte, baina instituzioek,
|
euskara
batua, diputazioak eta deabruek?. «Anakronikoa da, baina lizentzia hartu genuen.
|
|
|
«Ez da hiztegia ondoan irakur litekeen liburu bat. Film bat da, ongi pasatzeko, eta momentuan ulertu behar da erraten dutena».Aipatu bi filmen kasuetan,
|
euskara
batuaren gainean eraiki dituzte desagerturik dauden euskalki batzuk. Baina hizkuntza ez da zurruna, eta moldatu liteke.
|
|
|
Sormenerako lanabesa da euskara, eta interbenitu behar dugu». Orain ere,
|
euskara
batutik abiatuta beste hizkera bat darabil Urmenetak Basolatik berri onik ez komikiko solasaldietan. Joseba Larratxerekin batera sortu duen istorio hori Orbaizetako olan (Nafarroa) gertatzen da, XVII. mende inguruan, eta, garai hartan girotzeko, hizkuntza ere erabili dute.Klasikoen laguntzazZinema eta komikiak aipatuz gero, ezin eleberriak alde batera utzi.
|
|
|
Anjel Lertxundik horixe egin zuen Otto Pette eleberrian. «Guztiz asmatua da,
|
euskara
batua oinarri hartuta. Erronka zen sinetsaraztea hori posible zela garai horretan», azaldu du.
|
|
|
Girotze lana izan da. Euskalki horren kutsua eman diote
|
euskara
batuari, «errealistagoa» izan dadin.Gorka Lazkano filologoa arduratu da horretaz. Gaztelerazko gidoia euskarara itzuli zuen hark; lehenbizi hizkuntza estandarrera, eta, ondoren, euskalkiaren trazak eman zizkion.
|
|
|
Saiatu naiz zuberera osatu bat egiten. Frogatu dugu
|
euskara
batua ulertzeko modu anitz badela. Gauza anitz ditugu Zuberoatik ikasteko.Orain errazago zabaldu liteke Xahoren figura Euskal Herri osora. Hori izan da gure asmoa, Xaho ulertaraztea Euskal Herri osoan.
|
|
|
Ariketa hau egin dugu: nola idatziko luke Xahok
|
euskara
batuan. Hegoaldean ezagutzen da Xaho. Batere ez. Beharbada, Aitorren kondaira ezagutzen da; hortik harago, nik esanen nuke ez dela ezagutzen.Zer ekarriko luke Hegoaldean ere ezagutarazteak. Azken batean, Xahok bere garaian oso ideia garbia zuen Euskal Herriaz.
|
|
|
errepresioaren tresna gisa.Idazkerari dagokionez, aipagarria da Salterainek erabiltzen dituen hizkuntza eta hizkeren aberastasuna. Hainbat elkarrizketa eta gogoeta bere horretan ematen ditu, izan garaiko gazteleraz, euskalki desberdinetan edo latinez, azken honetan testuen transkripzioak, batez ere?, eta bestelakoan
|
euskara
batua darabil gehienbat, garaiari eta inguruari dagokien lexiko berezituz jantzia.Eleberrian barneratzea kostatu zaidan arren, pertsonaien, lekuaren eta garaiaren aurkezpen patxadatsuari tramaren geldotasuna gehitzen zaio?, atalez atal errime egiten du aurrera istorioak. Zalantza izan dut pasarte batzuetan hainbat xehetasun ematea ezinbestekoa ote zen, data, datu eta bestelako informazio konkretuak, istorioa historian kokatzen dutenak?
|
|
|
legediaren, administrazioaren eta politikagintzaren baliabide nagusia itzulpena izateak, munduko onena izanda ere, bizipozik gabeko hizkuntza bat, arrotza, desitxuratua? barreiatzen du bazterretan.Hainbat jendek, tartean eskolatik eta unibertsitatetik pasatutako gazte askok, kode ilun hori, erregistro triste total hori dauka
|
euskara
batutzat, hizkera kanonikotzat. Eta artifiziala egiten zaio, xinxangrea, hezur mamirik gabea.Kaleko kalaka.Zakilixutek, kaleko joeren usnari amorratuak, galdetzen zuen Gure esku dago ekimeneko giza katearen ostean:
|
|
|
1968ko Arantzazuko Euskaltzaleen Biltzarretik abiatuz, hainbat gai izan dituzte hizpide:
|
euskara
batuaren eztabaida, kulturaren transmisioa, zentsura, Ez Dok Amairu taldea, Lur argitaletxea, Zeruko Argia aldizkaria... «Oso solasaldi interesgarria da, erakusten duelako orduko gazteek nola ikusi zituzten Euskaltzaindiaren eta euskara batuaren orduko gorabeherak», adierazi du zuzendariak.
|
|
|
euskara batuaren eztabaida, kulturaren transmisioa, zentsura, Ez Dok Amairu taldea, Lur argitaletxea, Zeruko Argia aldizkaria... «Oso solasaldi interesgarria da, erakusten duelako orduko gazteek nola ikusi zituzten Euskaltzaindiaren eta
|
euskara
batuaren orduko gorabeherak», adierazi du zuzendariak. Era berean, Kepa Altonagak, Nora Arbelbidek eta Juan Luis Zabalak euskararen inguruan eztabaidatu dute.Literatur sorkuntzarik ere bada aldizkarian:
|
|
2020
|
|
|
65 galdera, test erakoak: lexikoa, morfosintaxia, ahozko hizkuntza,
|
euskara
batua eta testu baten ulermena. Gutxienez 46 erantzun behar ziren zuzen.
|
|
|
Jabetzen gara ezin dugula euskañola erabili umorea egiteko arma bakar gisa. Programa gidatzen duen esatariak
|
euskara
batua erabili behar du, hori da araua. Periferian daudenek euskalkiak erabil ditzakete, eta euskañola ere hor sartzen da.
|
|
|
Zinkunegik azaldu du marrazkilari eta animatzaile multzo handi batek jardun duela proiektuan lanean; tartean, Jose Angel Lopetegik, Iñaki Holgadok, Patxi Pelaezek eta Aitor Etxebestek. Poncek adierazi du «euskararen aldeko ekarpen txiki bat» egin nahi izan dutela pelikularekin; eta filmak
|
euskara
batua duela oinarri, baina hainbat euskalkirekin aberastu nahi izan dutela, Lur eta Ametsen abenturak gertatzen diren Euskal Herriko eremu geografiko ezberdinetakoak. Pertsonaia guztiei hainbat lagunen artean jarri diete ahotsa.
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntza grafikoarekin bezainbat, euskararekin egindako lanketak ere liburuari balio erantsi bat eman diola aipatu dute editoreak eta idazleak. Campistronen kasuan, adierazi du
|
euskara
batuan aurrez idazten aritu gabea zela eta zuzenketen joan etorriak «idazten ikasteko» balio izan diola. Eta Mendizabalek, berriz, behe nafarreraren eta estandarraren arteko uztarketa azpimarratu du:
|
|
|
Hizkuntza bera izango da diferentzien adierazle nabarmenetako bat, eta hari egin dio azpimarra egileak; hizkuntzaz ari denean, zehazki euskaraz ari dela argituta. «Diglosia bat sortuko da hara doazenen eta han daudenen artean; hemendik doazenak
|
euskara
batuan egiten dute, baina hango hizkuntza beste estadio batean dago, niretzat behintzat, aurreratuago».
|
|
|
Euskararen alde eginiko ekarpenen artetik, erakunde euskaltzaletan izandako parte hartzea eta hizkuntzaren zapalkuntzaren aurka eginiko salaketak nabarmendu zituen Anautek, eta baita
|
euskara
batuarekiko hasieratik izan zuen konpromisoa ere. Halaber, euskal filologoak gogoratu zuen Torrealdaik, BERRIAri hil aurretik eskainitako elkarrizketa batean, euskararen normalizazioan «elkarlanean urrats sendoak» ematen jarraitzeko enkargua utzi ziola euskalgintzari, eta hura omentzeko modu onena enkargu hori betetzea dela esanez amaitu zuen Anautek bere hitzaldia.
|
|
2022
|
|
|
Etxean ez zioten irakatsi euskara, baina bere kabuz ikasi zuen.
|
Euskara
batuaren sorrerarako ere lan garrantzitsua egin zuen, Federico Krutwigekin eta Koldo Mitxelenarekin batera. Euskaltzain urgazlea izan zen 1957tik aurrera, eta Euskaltzaindiko Ahoskera Batzordeko kidea 1993tik aurrera.
|
|
|
«Gure literatura garaikidea sortzen da gure koinearekin batera,
|
euskara
batuarekin batera. Horrek badauzka zurruntasunerako aukera batzuk, baina zabaltzen ditu esperimentalismorako aukera guztiak.
|
|
|
Gipuzkoarren artean, zein bera baino euskaltzaleagorik?
|
Euskara
Batuaren aita pontekoa, Euskal Herrian Euskaraz mugimenduaren sortzailea, gramatikan, fonologian eta soziolinguistikoan aditua, literatura garaikidearen aitzindaria, idazle eta sortzaile nabarmenetakoa. Saritarako hautagai hoberik ez zegoen.
|
|
|
Euskararen normatibizazioa: Duela lau urte,
|
euskara
batuaren 50 urteurrenaren harira, akademiak biltzarra egin zuen Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa), euskara batuaren oinarriak jarri ziren leku berean. Biltzar hartan izan ziren 49 adituk esandakoak jaso dituzte liburuan.
|
|
|
Euskararen normatibizazioa: Duela lau urte, euskara batuaren 50 urteurrenaren harira, akademiak biltzarra egin zuen Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa),
|
euskara
batuaren oinarriak jarri ziren leku berean. Biltzar hartan izan ziren 49 adituk esandakoak jaso dituzte liburuan.
|
|
|
|
Euskara
batuak «bere funtzioa bete» duela adierazi du Urrutiak. Hala ere, hizkuntzarena «eten bako prozesua» dela ohartarazi du, eta oraindik badagoela «zer egin».
|
|
|
Ezin da Euskal Herria ulertu bere ekarpen izugarria kontuan hartu gabe:
|
euskara
batuaren arima da, nobelagintza berritzailea, artikulista luzea, fonologian katedraduna, idazle oparoa eta abar.
|
|
|
Gaur ekitaldian izan da Etxegoien, eta atzo BERRIAri azaldu zion ez dela izango
|
euskara
batuan Segurolak baino hobeto idazten duenik, baina aldi berean «herri hizkeraren defentsa» egiten zuela. Idazkera eta prosa ederra zituela gogorarazi zuen Inazio Mujika Iraola editore eta idazleak.
|
|
|
Jose Ramon Etxebarria (Gernika Lumo, Bizkaia, 1948) hasiera hasieratik egon da UEUren egitasmoari loturik, eta hiru mugarri aipatzen ditu: Baionako Euskal Idazkaritza (1964),
|
euskara
batuaren oinarriak finkatu zituen Arantzazuko bilkura (1968) eta UEUren sorrera. «Ni gazte gazterik igo nintzen trenera, baina trena beste batzuek abiarazi zuten; tren txikia zen hasieran, eta, poliki poliki, honaino iritsi gara».
|
|
|
Lasa: «Internetekin eta, aisialdiko hizkuntza gaztelania izaten da askotan, eta liburuetako
|
euskara
batua artifiziala egiten zaigu». Alkainek ere aipatu du euskara «zikintzeko» beharra, kaleko hizkerarekin parekatzekoa.
|
|
|
Iñaki Galdos Irazabal kexu da egunkari honetako maiatzaren 24ko iritzi artikuluan, Euskara aurrera manifestazio eta ekimenaren ordezkari bat, ETBk elkarrizketatuta, bere euskalkian aritu zelako eta ez
|
euskara
batuan. Galdosek dio ETB edo Gaztea Irratia ez direla euskalkietan hitz egiteko lekuak, eta Euskal Herri osorako diren medio hauetan honela aritzea kritikatu egiten du.
|
|
|
Euskal telebista edo irratiei dagokienez, uste dut ezin dutela euskalkian hitz egiten duena baztertu (horixe bakarrik falta zaigu!). Euskal telebista zein irratiek Euskal Herriaren agertoki eta lekuko izan behar dute, eta lan egin behar dute ez bakarrik
|
euskara
batua ezagutarazten, baita ere Euskal Herriko euskara ezberdin ederrak ezagutarazten, euskaldun guztiei lekua eginez.
|
|
|
Eta argi gera dadila ni ez naizela
|
euskara
batuaren aurkakoa. Egunkari honen irakurlea eta harpideduna naiz, eta uste dut euskara batuak mesede handia egin digula.
|
|
|
Eta argi gera dadila ni ez naizela euskara batuaren aurkakoa. Egunkari honen irakurlea eta harpideduna naiz, eta uste dut
|
euskara
batuak mesede handia egin digula. Baina sarritan euskara batuaren izenean euskarak galdu egiten du eta euskara galdu egiten da (oztopo eta debekuekin hasten bagara, zer esanik ez!).
|
|
|
Egunkari honen irakurlea eta harpideduna naiz, eta uste dut euskara batuak mesede handia egin digula. Baina sarritan
|
euskara
batuaren izenean euskarak galdu egiten du eta euskara galdu egiten da (oztopo eta debekuekin hasten bagara, zer esanik ez!).
|
|
|
Oroimenean iltzatuta geratu zait ETB1eko Barre librea programan, beste partaide batzuek ez moduan, Onintza Enbeitak txistea
|
euskara
batuan kontatu zuenekoa, bere berezko ahoskera, intonazio, musikaltasun eta soinu guztiak galduta, gatz eta piper guztia galduta. Atsekabea sentitu nuen.
|