|
2010
|
|
|
Kronika laburretan Ondarroako
|
egoera
agertzen dau. Augustin orduko Ondarroako bizitzaren ispilu bihurtzen da.
|
|
|
Beste hitzetan: fiskalak bat egin izan balu guardia zibilen eta DyJ eta AVT elkarteekin, nolako
|
egoera
psikikoan aurkituko ginateke gu orain?
|
|
|
Eta neuk holako zerbait erantzun nion: lehendabizi, auzipetuon arteko adiskidantzazko harremanak; bigarrenik, senide, adiskide eta lagunen gertutasuna eta berotasuna; hirugarrenik, bidegabekeriaren aurrean jende on asko dagoela, Euskal Herrian eta kanpoan,
|
egoera
irauli ezin bada, goxatzeko behinik behin prest dagoena; laugarrenik, bakoitzak bere mugak ezagutzeko aukera paregabea eta gu baino lehen antzeko egoeran aurkitu diren pertsonekin nolabaiteko solidaritza sentitzeko abagune zirragarria; eta azkenik, kristau izanik, Jesus gurutzbidean eta gurutzean iltzaturik izan nuen oso gogoan, baita hari jarraitzeko asmotan edota historian zehar mundu berria, z... jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da Harengandik eta haiengandik, jaso?
|
|
|
Eta neuk holako zerbait erantzun nion: lehendabizi, auzipetuon arteko adiskidantzazko harremanak; bigarrenik, senide, adiskide eta lagunen gertutasuna eta berotasuna; hirugarrenik, bidegabekeriaren aurrean jende on asko dagoela, Euskal Herrian eta kanpoan, egoera irauli ezin bada, goxatzeko behinik behin prest dagoena; laugarrenik, bakoitzak bere mugak ezagutzeko aukera paregabea eta gu baino lehen antzeko
|
egoeran
aurkitu diren pertsonekin nolabaiteko solidaritza sentitzeko abagune zirragarria; eta azkenik, kristau izanik, Jesus gurutzbidean eta gurutzean iltzaturik izan nuen oso gogoan, baita hari jarraitzeko asmotan edota historian zehar mundu berria, zuzenagoa eta gizatiarragoa egiteko ahaleginetan. Kristorenak, jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da Harengandik eta haiengandik, jaso?
|
|
|
nuen gogoan. Zorionez holakorik ez zitzaidan jazo, egun osoko
|
egoera
eta tratua infernukoak izan arren. Nire burua oso ongi prestatu nuen etor zitzaidakeenaren aurrean:
|
|
|
Nire prestakuntza ez zen izan, honetaz, zer galdetuko ote zidaten asmatzen saiatu eta ondoren nik zer erantzungo irudikatu e.a. Inola ere ez, alferrikako ahalegina iruditzen baitzitzaidan nondik jo zezaketen imajinatzen aritzea guztiz, misteriotsua? baitzen niretzat
|
egoera
hura eta egozten zitzaizkidan karguak! Otartekoak eta ekarri zuten guztia gogotik jan nuen, elikagaien bidez ere indarra hartu nahian edo.
|
|
|
Batzuetan irainak bota dituzte(? ¡ Mecaguen tu puta madre!? niri adibidez), besteetan mehatxuak(. Hoy tengo ganas de calentar a alguien!?), beti umiliazio
|
egoera
etengabea.
|
|
|
Bi
|
egoera
berri ezagutu nituen: 1/ batetik, ziegara etorri ziren bila, atea goxo goxo jo eta ireki, eta gora eraman ninduten betiko moduan (hitzik esateke, burumakur eta begiak itxita, nahi zuten lekuan utzi bitartean).
|
|
|
Nongoa zen, Galiziakoa, bere ama hizkuntza, herrienganako bere begirunea e.a. aipatu zizkidan. Oso tonu oneko elkarrizketa izan zen, begietara so eginez, normaltasunez
|
egoera
oso anormalean. Bera ere kristau izanik, gu bion zeregina pertsonei laguntzea zela bota zidan, bakoitzak bere erara:
|
|
|
2/ Bigarren
|
egoera
beranduago etorri zen. Berriz ere gorantza eraman ninduten eta oraingoan 2 polizia (g.z.?), hauek denak paisanoz jantzita ibiltzen baitziren egoitza hartan?
|
|
|
Hurrengo minutuetan argi handia piztu zitzaidan barruan: bidegabekeriazko
|
egoera
hura ezin nuen isilik pasatzen utzi! Beste inork ez zuen gu pasatako 5 eguneko infernutik pasa behar, ez eta egun bakar bat ere!
|
|
|
Eroaren eletzat har daitezke ene hitz hauek, baina ero baino guztiz ohardun naiz diodanaz. Jesusen Espirituaren arabera bizi eta eraman nahi dut
|
egoera
berri hau. Gai naizela uste dut, Bere bultzadaz.
|
|
|
Inkomunikaturik egondako 5 egunetan tratu txarrak eta torturak salatu genituen zenbait lagunok*. Ondoren espetxera bidali gintuzten 5 eta beste bat, Pello Zubiria, ospitalean utzi zuten
|
egoera
larrian. Eta besteak libre, bermea ordaindu ondoren.
|
|
|
Ba al dakizu, irakurle, nolako zirrara eragin zidan guardia zibilak artega ikusteak, fiskalak egiten zizkien zenbait itaunen aurrean? Inoiz ikusi al dute, galdetzen nion ene buruari
|
egoera
hartan, guardia zibilek euren burua urduri fiskalak egindako galderengatik?
|
|
|
Hipotesis batekin. Eta suposatu egiten dut ezen oparotasun materialean joera ekonomikoa birbanatzailea dela, redistributivoa, baina igarotzen baldin bagara
|
egoera
material urrietara, privaziozkoetara, orduan joera aldatu egiten da eta akumulativoa da, metatzailea (paradigmatikoa izango litzateke basamortuetan garatu den kultura orientala, akumulativoa, gerrazale ondorioz, eta patriarkala). Hipotesis horrekin nik historiaren filosofia bat egiten dut, eta herri indigenak ikusten ditut, aldaerak aldaera, inguru oparoetan, oso oparoetan, bizi izandakoak direla, eta joera birbanatzailea erakusten dutela euren antolamendu politikoetan, eta hori historikoa da, historiak estudiatu lukeen fenomenoa.
|
|
|
Zeren zabaldu baita planeta osora, indigenen kulturak geratu direlarik guztiz baztertuak. Agian erakusten dute bai
|
egoera
politiko birbanatzailea, baina bizi izan duten oparotasuna naturak eman die, eta ez da usuenean euren lanaren fruitu izan, eta badaiteke ezen alferrak izan direlako geratu izana gaur egun dauden moduan, guztiz minorizatuak eta gutxietsiak (beste hipotesis bat izan daiteke hau: oparotasunak historikoki alferkeria ekarri duela, eta alferkeriak atzeratzea dakarrela, relajatzeagatik).
|
|
|
Europa aipatzean Erdikoa eta Mendebalekoa dot gogoan. Sortaldekoa, lehen komunismo azpian izan zana, oso ezbardina da, baina han be Polonia-k eta Kroazia-k, esate baterako, eboluzino guztiz apartekoa izan dabe, hareen
|
egoerea
eta erristentzia lehenago be bereziak izan ziranez. Baina horregaitik, hain zuzen, Bielorrusia zein Ukraina, edo, gehiago oindino, Siberia eta Kazakistan bisitatzea hunkigarria izan zan niretzat, gizarte aldetik eta erlijino aldetik daben beharrizan gorriagaitik.
|
|
|
Eta beste hau esatea be zilegi bekit: Gure misiolarien egintzen ondorioak ikusiz, eta beste herri batzuen gaurko entusiasmua asmatuz, gure herriaren gaurko
|
egoerea
gogarte gai bihurtzen jatan. Ekonomi eta gizarte aurrerakuntza eta erosotasunak, alderdi batetik.
|
|
|
Karmel-ek: Eta zein izango litzateke
|
egoera
honi erantzuteko era?
|
|
|
|
Egoera
jakin batzuetan txandatu egiten dira hiztunak. Txanda horien egiturei deitzen zaie elkarreraginezko rutinak.
|
|
|
Honetan, Krashen ek learning, ikaskuntza eta acquisition, lorpena bereiztu ditu. Learning, arau gramatikalen ezagutza kontzientea litzateke; acquisition, aldiz, era naturalean eta
|
egoera
komunikatiboetan ematen dena.
|
|
|
Aurrean gazte bat zeukan gorbata jantzita; euskara jasoa zerabilen gazte hark; gaztearen aipamen kulturalak eta urrun ere urrun sentituko zituzkeen Txirrita zaharrak... Beraz, epaimahaian zegoen Aitzol abadea seinalatuz, bere
|
egoeraren
berri maisuki eman zien Poxpolin antzokira batutako bertsozaleei16:
|
|
|
Gazteen artean bazen bat harroxko agertzen zena, eta nabarmenkeriak egiteari uzten ez ziona.
|
Egoera
gainez egiten hasi zenean, Iñaki Eizmendi, Basarrigaztea, bertsotan zuzendu zitzaion gazte nabarmenari:
|
|
|
Zeren dirudienez elkartasuna ez baita nahikoa, gaur egungo sozialismoetan ikasi ahal izan den moduan, gogorik pizteko lanaren alde, gizakia kultura metatzailean oso zekena baita, eta hori ezin da egun batetik bestera aldatu. Eta galdera inportantea da ea nola demontre
|
egoera
oparoetan (demografian ere eragin daiteke, zeren gehiegi bagara gaitzagoa baita oparotasun kondizioak lortzea), nola demontre egoera oparoetan, non historikoki gizakia eskuzabala bihurtzen den, eta baita alfertu ere egiten den, mantentzea lanaren kultura bat, eta ez erortzea horrela eta bai aurrera egitea. Hori da nik lantxo honetan (sei artikulurekin osatua) lagatzen dudan interrogante handia.
|
|
|
Zeren dirudienez elkartasuna ez baita nahikoa, gaur egungo sozialismoetan ikasi ahal izan den moduan, gogorik pizteko lanaren alde, gizakia kultura metatzailean oso zekena baita, eta hori ezin da egun batetik bestera aldatu. Eta galdera inportantea da ea nola demontre egoera oparoetan (demografian ere eragin daiteke, zeren gehiegi bagara gaitzagoa baita oparotasun kondizioak lortzea), nola demontre
|
egoera
oparoetan, non historikoki gizakia eskuzabala bihurtzen den, eta baita alfertu ere egiten den, mantentzea lanaren kultura bat, eta ez erortzea horrela eta bai aurrera egitea. Hori da nik lantxo honetan (sei artikulurekin osatua) lagatzen dudan interrogante handia.
|
|
|
Azken 50 urteetan euskararen
|
egoera
aldatuz joan dela aipatu zuen Patxik. Euskal Herriko herri askotan gertatu izan den bezala, gazteek apenas jarraitu dute baserrietako bizimoduan herri eta hirietara zabalduz beren etorkizuna.
|
|
|
gaineratu zuen. Era berean?
|
Egoera
horrela, ez dugu nahikoa asmo onak edo gogo finak izatea. Euskaraz bizitzea ahalbideratuko digun gizartea behar dugu?
|
|
|
Oraingo
|
egoerari
begirada bat emanez gero, Aramaioko euskara sendotuta dagoela esan zuen.
|
|
|
–Nire umetako garaian, Aramaioko euskararen
|
egoera
gaurkoa ez bezalakoa zen. Batetik, populazioari begiratuz,, kalea?
|
|
|
Gerla Handia lehertzear zegoen, eta, antza denez, saioko gaiak nahiko gerra zaleak eta erasokorrak izan ziren.
|
Egoera
horretan, Matxinek bere bihotz kristau eta euskaldunari eman zion hitza; eta, hori dela-eta, deskalifikatua izan zen47 Hala ere, esan behar da, urte batzuk lehenago? 1910 urtearen bueltan?, lehenengo saria irabazi zuela Saran bertan48.
|
|
|
70Etxe xokotik kantari, 74 or. Bestalde, Aitzolek dioskunez, antzeko
|
egoera
bat suertatu zitzaion behin Matxini Sarako ostatu baten, jendea mezatatik irten eta gero. Antza, ostatuan zegoen batek komentario bat egin zuen esanez, berak ez zuela urik deusetan ibiltzen.
|
|
|
Oso kezkatuta bizi gara, inguruan ikusten dugun ardura falta dela eta. Egia esan, euskararen gizarteko erabilera ikusirik,
|
egoerak
samina eta sumina sortzen dizkigu barruan. Azken hilabete hauetan, esan bezala, hainbat idazlan irakurri ahal izan ditugu honetaz.
|
|
|
Era berean, eta hizkuntzen erabilera sozialari loturik, hizkuntza hegemonikoek ez dute euren abiada moteltzen; aitzitik, bizkortu eta bizkortu ari dira, eta gurearen tamainako hizkuntzek egunerokoa dute bizirik irauteko ahalegina egin beharra. Horiek hala, eta jakinik harremanak beti hizkuntzaren batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen
|
egoera
normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe. Euskarak funtzio guztiak berreskuratu behar ditu, euskarak ez baitu etorkizunik izango erabiltzen ez bada.
|
|
|
euskaraz bizi ahal izatea legez bermatzea eta euskararen ezagutza unibertsala lortzea. Inpase
|
egoeran
gaude. Ataka horretatik ateratzeko, zerbitzuen alorra eragin nahi duen Lehen Hitzetik zerbitzua euskaraz eragite ekintza jarri du abian kontseiluak, euskalgintzak abiatutako bideari eutsi eta are indar handiagoa eman nahirik(?) Euskaldun kontzientziatuok euskaraz bizitzeko jarrera geure egin eta indartuz gero, bizkortu dezakegu eragile sozial eta politikoek euskararekiko jokabidea aktiboak izatea?
|
|
|
Hizkuntza, batez ere ahozko jarduna izanik, eta ondorioz bere bizia eta indarra erabileran egonik, kezka handia sortzen digu zenbait
|
egoera
berrik, esaterako, gure ume eta gaztetxoek geroago eta denbora gehiago ordenagailu eta antzerako tresna, mutuen, aurrean egiteak, hizkuntza ezin delako hitz egin gabe bizi.
|
|
|
|
Egoera
horrela, ez dugu nahikoa asmo onak edo gogo finak izatea. Euskaraz bizitzea ahalbideratuko digun gizartea behar dugu.
|
|
|
Bizitzako hainbat unetan eta tokitan erda ra erabiltzera behartzen gaituzte. Ez da oraingo
|
egoera
larri hau aldatzeko benetako urratsik ematen. Txarrago oraindik, azken aldian, sarriegi Euskal Herrian zehar kontrako egintzak ikusten ari gara.
|
|
|
|
Egoera
kezkagarri hori aztertu nahirik Euskaltzaindiko Jagon Sailak Unesco Etxearen laguntzarekin egun osoko gogoeta jardunaldia antolatu zuen azaroaren 19an Bilbon. Bertan izandako hitzaldi eta elkarrizketen bidez hainbat pertsona gaituren iritziak eta ikuspuntuak jasotzeko sukera izan genuen.
|
|
|
Jarraian, Garazi Labiano andereak, Nafarroako irakaskuntzan izan duen ibilbide pertsonaleko zenbait une gogoratu ondoren,. Unibertsitateko ikasleen hizkuntza jarrerak Nafarroan? aipatu zizkigun, euskarak Nafarroan duen
|
egoera
zailaren isla eskainiz. Horren ondoren, interes handiko ikerketa praktiko bat eskaini ziguten Maialen Arnedo, Ane Badiola eta Leire Gandariaz euskal filologiako ikasleek. Ahozko euskara formala eta aisialdian erabiltzen dena?
|
|
|
Horren ondoren, interes handiko ikerketa praktiko bat eskaini ziguten Maialen Arnedo, Ane Badiola eta Leire Gandariaz euskal filologiako ikasleek. Ahozko euskara formala eta aisialdian erabiltzen dena? deituriko txostenean, programak ikasleen
|
egoerak
kontuan hartuta egin behar direla azpimarratuz. Azkenik,. Sare sozial birtualak?
|
|
|
txostena. Soziolinguistikako datuen arabera gizartearen
|
egoerak
zeharo baldintzatzen omen dute egoera. Asier Basurtoren iritziz?; hala ere, hautu horiegiterakoan, zenbait faktoren eragina izaten dute.
|
|
|
txostena. Soziolinguistikako datuen arabera gizartearen egoerak zeharo baldintzatzen omen dute
|
egoera
. Asier Basurtoren iritziz?; hala ere, hautu horiegiterakoan, zenbait faktoren eragina izaten dute.
|
|
|
Bilboko gudalditik hiru egunera, Eusko Jaurlaritzak hartutako neurriei esker erlijiosoen eta presoen kalte pertsonalik gabe, komentuko
|
egoera
berdina zen, berriro ere kartzela izateko xedatu baitzuten. Eta oraingoan ez preso politiko zibilentzat soilik, baita apaizentzat ere eta hauen artean zen karmeldar talde bat ere4.
|
|
|
Baita polizia ohiekin ere eta hauek beren istorioak kontatu dizkidate, beren ikuspuntua eman gaiaz? Iritzi ezberdinak jaso nahi izan nituen,
|
egoeraren
ikuspuntu orokorra izateko.
|
|
|
Ba ote dago loturaren bat Euskal Herriko errealitatearen eta fikzioan idazten duzun eleberriko. Euskal Herri, ko
|
egoeren artean
–`Benetako?
|
|
|
Euskal Herriko
|
egoera
sozio-politikoa eta ETAren nondik norakoak ulertzeko irakurri nituen liburuak honakoak izan ziren: Jean Chalvidant en lanak, Antonio Elorza, Jose Maria Garmendia, Gurutz Jauregui, Florencio Dominguez eta Patxo Unzuetak idatzitako La historia de ETA, eta Joseba Zulaikaren Basque Violence, besteak beste?
|
|
|
Baina interesgarria eta harrigarria dena liburuaren sinesgarritasuna da. Nahiz eta fikziozko liburua izan, eleberriaren funtsa Euskal Herriaren
|
egoera
politikoari lotuta dago erabat. Are gehiago, zenbait gertakizun benetan gertatu ziren.
|
|
|
Pontvieux ek Euskal Herriaren
|
egoera
konplexua erabiltzen du istorio epiko bat narratzeko. Pertsonaia bakoitzak gatazka ren ertz bat adierazten du, irakurleak gatazka konplexu horren osotasuna nolabait eduki dezan.
|
|
2011
|
|
|
Frantses hizkuntza arlo guztietara zabaltzen ari zen, eta euskara Lapurdin, Baxenabarren eta Xiberoan gibelka ari zen. Aipatu euskaltzale horiek
|
egoera
hits horri aitzin egin nahi zioten, eta horixe zuten burutzen ari ziren bilkuretan mintzagai nagusia.
|
|
|
Santiago Meaberen zuzendaritzapean zeuden herriko eta inguruko miliziar ezkertiarrak herriko sarrerak eta irteerak kontrolatzen hasi ziren (Juaristi, 2006).
|
Egoera
istilutsu eta nahasi honetan, tradizionalista eta eskuindar batzuk, beldurtuta, ezkutatzea erabaki zuten (tartean, Markinako alkate tradizionalista, Jose Luis Gaytan de Ayala eta bere familia). Beste batzuk militar matxinatuen aldera ihes egin zuten.
|
|
|
Alde batean, errepublikaren alde eta matxinatutako militarren aurkakoak zeuden; bestean, tradizionalistak eta jauntxo eskuindarrak. Markinan eta Xemeinen, EAJ koak, Izquierda Republicanakoak eta Alderdi Sozialistakoak halabeharrak eraginda elkartu ziren; hain zuzen ere, gerra
|
egoera
hartan, matxinatuen aurka borrokatzeko, bi udaletako arazoak konpontzeko eta herriko bizitza modu egokian antolatzeko.
|
|
|
Dahrendorf en arabera (Dahrendorf, 1971), gatazka
|
egoeretan
interes taldeak agente aktibo bihurtu daitezen, ezkutuko interesak ageriko interes bihurtu behar dira. Izan ere, ezkutuko interesek aktoreen portaera bideratzen dute, baina aktoreek ez dute horren kontzientziarik.
|
|
|
–No porque fuese el amigo más antiguo que tenía allí sino porque su estatura intelectual estaba a todas luces a cien codos por encima de la media?. Gauzak hausnartzen zituen, baina
|
egoera
haretan halako baten Ridruejok eta biek, Primo de Riverak Gil Roblesen kontra eman zuen mitin hitzaldia hauteskundeen aurretxoan, publikoaren aurrean irakurri zuten. Gainera falangeko jauntxoren bat. Kurutzada?
|
|
|
1937an hasten dira Lainen hitzetan, urte zalantzagarriak?. Laín Entralgo bere lagun minak eta berarekin batera izena eman zuenak Frankoren alderdian, hitz hauekin kontatzen du Tovarren
|
egoera
: –Yo, que ya entonces era próximo amigo suyo, que en los meses más arduos de nuestra guerra civil, bellum plus quam civile, la llamaba él con palabras de Lucano le había visto trabajar como a hurtadillas en la preparación de su futura. Vida de Sócrates?, estoy bien seguro de que a lo largo de esos años más de una vez sintió en la intimidad el sordo grito de Michelet, cuando la vida en torno le sacaba de los suyo, de escribir historia:
|
|
|
Beraz, salmoak beharrizan sozial eta erlijiosoak bultzatuz aldian aldian sortutako
|
egoeren
ispilu antzeko zerbait ditugu.
|
|
|
Geroago idatziak izan ziren arren, mendeetan zehar herritarrak buruz ikasi eta kantatutako olerkiak izan ziren.
|
Egoera
eta une historiko konkretuan sortuak izan arren bestelako argibidea eskaintzen zuten egoera eta une berrietarako. Biblian kontatzen dizkiguten Jainkoaren eta herriaren arteko harremanak kantuz gogoratzeko eta bizitzeko biderik ederrena bihurtu ziren.
|
|
|
Geroago idatziak izan ziren arren, mendeetan zehar herritarrak buruz ikasi eta kantatutako olerkiak izan ziren. Egoera eta une historiko konkretuan sortuak izan arren bestelako argibidea eskaintzen zuten
|
egoera
eta une berrietarako. Biblian kontatzen dizkiguten Jainkoaren eta herriaren arteko harremanak kantuz gogoratzeko eta bizitzeko biderik ederrena bihurtu ziren.
|
|
|
Oso nabarmen ageri zaigu hau Jesusen bizitzan ere. Ebanjelioak sarri jartzen ditu Jesusen ahotan salmo atalak,
|
egoera
konkretura egokituz. Apostoluek ere azken afariaren ostean salmoak eta errezatu zituztela gogoratzen zaigu.
|
|
|
Gaur egungo euskararen
|
egoera
kontuan izanik, euskara batuari lehentasuna eman diogun arren, herriko hizkeraren zenbait berezitasun ere jaso ditugu. Horrela, euskalkien eremuetako hainbat hitz jaso dira, guztiak bilduz eta ikasiz osotzen baitugu euskara batu estandarra.
|
|
|
Eta alderantziz. Menpekotasun
|
egoeretan
, hizkuntza menpeko bihurtu nahi da, dominazioaren konstantea baita arerioa isilarazi nahi izatea. Hizkuntzarik gabe ez gara mutu; hizkuntzarik gabe, ez-gauza gara.
|
|
|
Jakitun gara enpresa hau ez dela zati baterakoa. Imajina dezakegun
|
egoeretatik
onenean ere oraindik egongo zer konpondu. Ez garelako ari hizkuntza bakar baten egoeraz.
|
|
|
Imajina dezakegun egoeretatik onenean ere oraindik egongo zer konpondu. Ez garelako ari hizkuntza bakar baten
|
egoeraz
. Hizkuntzen egoeraz ari gara, hizkuntza guztiek axola digute eta.
|
|
|
Ez garelako ari hizkuntza bakar baten egoeraz. Hizkuntzen
|
egoeraz
ari gara, hizkuntza guztiek axola digute eta. Eta kontuan hartuta munduan 6.000 hizkuntza badirela, eta gehienak egoera larrian daudela, kalkula dezakegu bizi arteko lana eduki badaukagula, seguru.
|
|
|
Hizkuntzen egoeraz ari gara, hizkuntza guztiek axola digute eta. Eta kontuan hartuta munduan 6.000 hizkuntza badirela, eta gehienak
|
egoera
larrian daudela, kalkula dezakegu bizi arteko lana eduki badaukagula, seguru.
|
|
|
OLERKIAKizuturik eta ahoa zerraturik.Burutzarra estaltzen dion txapelaren gainean eserita, bata zuridun dentista bat darama.Dentistak, erraldoiaren hortzen
|
egoera
ezin osasuntsuagoaren fedeematen duen dokumentua astintzen du airean.Gargantuarenganako iraineta oihu umiliagarrien artean mugitzen denhaur andana batek ixten du prozesioa.Prozesioan gidatu dute Gargantua erbestera, mundu berriko plaza zaharretan, memoria erauzi zitzaien agureakirents ditzan.
|
|
|
Haurrengandik hasita, apurka apurka,
|
egoerari
buelta eman eta etorkizun euskalduna finkatu nahi zen. Herriak, baita parte zaharrak ere, iragan hurbila euskaldun euskalduna zuen eta ia euskaldun huts zirauten inguruko auzo eta herriek lagundurik, ametsa egia bihurtu zen.
|
|
|
Etxe horretan izan zuten babesa Larreako nobizioak beren Maisu A. Jose Domingo Ugartetxea musikari markinarrarekin. Lo egitera, berriz, Manuel Juaristi eta honen
|
egoera
berean zegoen beste mutiko gasteiztar bat beste etxe batera joaten ziren, Martzelino Agirregoikoaren etxera. Oro har oroipen onak gordetzen zituen hango egonaldiaz, hurbileko testigu izatea egokitu zitzaion Durangoko eta Gernikako bonbardaketez izan ezik.
|
|
|
Izan ere, balioko ikerketa bakarrak dira kontaketa onartzen dutenak eta laginketa errorea eta fidagarritasuna neurtzea ahalbidetzen dutenak. Datu kuantitatiboek ideologietatik aldentzean laguntzen digute, beste gizarte batzuetan gertatu denarekin alderaketak egiteko aukera ematen, eta beste gizarte eta
|
egoera
batzuetarako baliagarriak izan daitezkeen orokortasunak ematen.
|
|
|
Teknika parte hartzaileetan, ikergai den asoziala elkarteek, gizakiek edota gizarteek identifikatzen dute; arazo horren ezagutza holistikoa egiten da ikerlari eta ikergai den populazioko kideen artean; ikergai den populazioko kideek ikerketa prozesuan parte hartzen dute (hau da, populazioa ez da ikerketaren objektua, subjektua baizik); eta ikerketaren azken helburua da ikertzen ari den errealitatea eraldatzea eta ikerketa horretan parte hartu dutenen bizi kalitatea hobetzea. I, kasu honetan, informazioa biltzeko bidea izateaz gain, interbentzio modu bat da, ikergai den populazioa dituen arazoez ohartzeko, bere
|
egoeraren
azterketan sakontzeko eta, azken finean, mobilizatzeko. Zentzu honetan, gizarte ikerlariek euskal gatazkan parte hartu duten gizakiekin batera berreraiki behar dute gertatutakoa, eta, horrekin batera, ikerketak balio behar du gizarte kideak euren egoeraz eta dauzkaten arazoez jabetzeko (kontzientzia hartuz) eta errealitate horretan eragiteko.
|
|
|
I, kasu honetan, informazioa biltzeko bidea izateaz gain, interbentzio modu bat da, ikergai den populazioa dituen arazoez ohartzeko, bere egoeraren azterketan sakontzeko eta, azken finean, mobilizatzeko. Zentzu honetan, gizarte ikerlariek euskal gatazkan parte hartu duten gizakiekin batera berreraiki behar dute gertatutakoa, eta, horrekin batera, ikerketak balio behar du gizarte kideak euren
|
egoeraz
eta dauzkaten arazoez jabetzeko (kontzientzia hartuz) eta errealitate horretan eragiteko.
|
|
|
Manheim eta Rich-ek (1988) dioten bezala,. Jakingura eta beharra dira gizakiok egiten ditugun ikerketen arrazoi garrantzitsuenak. Inguratzen gaituen mundua ulertzen saiatzen gara, ezagutza handitzeko, edo datorkigunaren aurrean babesteko edo
|
egoera
hori hobeagotzeko. Edozein modutan ere, ezagutzen hasteak berak esan nahi du, potentzialki behintzat, deskubritzen ditugun gauzak hobeagotu nahi ditugula.
|
|
|
Euskal gizarteko eragileen lana izan behar da, Euskal Gatazkaren inguruan ikerketak bultzatzea, ezagutza handitzeko, datorkigunaren aurrean babesteko eta gure gizartearen
|
egoera
hobeagotzeko. Haina horretarako, epistemologiko egokiak hartu behar dira.
|
|
|
Euskal gatazkaren arlo batzuei buruz ezer gutxi dakigu, eta ezinbestekoa da ikerketa esploratzaileak egitea. Horrekin batera, ikerketa deskribatzaileak egin behar dira, biktimen eta gatazkako aktoreen
|
egoera
, jarrera eta portaerengan eragina duten aldagaiak ezagutzeko, eta, ostean, etorkizunera begira erabakiak hartzeko. Azkenik, ikerketa esplikatzaileak egin behar dira, ahal den neurrian gertatukoaren zergatiak aurkitzeko.
|
|
|
Memoria historikoaren alde egiteak ez du gizarteen
|
egoera
aldatzen, ez du biktimen sufrikarioa arintzen, baina gertatu zena ulertzen laguntzen digu besteoi, elkartasun sareak sendotzen ditu gizartean, eta etorkizunean saihestu behar den bidea erakusten; hiritar jakintsuagoak, irizpide gehiagokoak eta, ondorioz, askeagoak ere sortzen ditu. Gehiago esango dut, memoria historikoa gordetzea etorkizunean inbertitzea da.
|
|
|
5 Gaurko
|
egoera
|
|
2012
|
|
|
Hamaikatxo konponbide eskaintzen dira nonahi
|
egoera
honi aurre egiteko. Urliak hiztegia aipatzen badu, sandiak gramatika ekarriko du ezinbestekotasunez jantzia, eta berendiak, azkenean, aurreko horiek bazterutzi eta eskainiko dizkigu bere bereakdituen konponbide eta irteera ia mirakuluzkoak.
|
|
|
Harrezkero, Benedikto XVI.a Aita Santuaren hiru Gutun Entziklikak euskaratu nituan eta, azken hiru urteok gaixotasun larri baten aurka borrokan emon ditut, ebakuntza bi izan ondoren. Honezkero, nire
|
egoera
jakinik, ez neban uste mezulari edo bitarteko ha barriro etorriko jatanik, baina bai, eta jaun haren, nik ezagutzen ez neban jaun haren, diru-laguntza eta guzti, etorri be.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian badira horrelako testu ainitz gordeta eta erdi ahantzita, bai antzezlanak, bai kantuak, bai bertso eta olerkiak? Euskara gaur pairatzen ari den
|
egoera
larri honetan horrela egotea normala iruditzen zaigun arren, indar bat egin genuke biltzeko eta argitaratzeko, gaur egiten duguna biharkoen oinarria izanen baita.
|
|
|
Foru
|
egoera
desberdin hau ulertzeko gogotu daiguzan jazoera historiko batzuk:
|
|
|
Historiako gorabeherak gorabehera, Bizkaiko Foruak indarrean jarraitu dabe gaur arte; azken egokitzapena edo barriztatzea 1992ko legearen bidez egin zan; bertan Bizkaiko Forua Laudion eta Aramaion indarrean jarraitzea onartu zan. Bertan argi esaten da Laudio eta Aramaio Bizkaiko Lurralde Lauko parte dirala, eta hori horrela, bertako biztanle guztiak bizkaitar forudun edo infantzoien
|
egoera
daukiela.
|
|
|
Gorago ikusi dogu pausoz pauso osotuz joan zala Bizkaiko foruen batuketa. Tradiziozko ohiturak eta ekanduak jaso ostean, historiako
|
egoera
barriei erantzuteko eran jarri ziran. Horrela, Bizkaiko foruak bi liburu nagusitan batu izan dira:
|
|
|
42 urte geroago, FORU ZAHARRA deitu izan danak zuzenketak izan zituan 1394an idatzitako foru bilduman ilun edo jaso barik geratutako puntuetan,
|
egoera
barrira egokituz. Horrela Lurralde Lauak antzinatik zituan eskubide idatzi gabeak aitortzen ziran.
|
|
|
1506ko otsailaren 11n, Gernikan bildutako BATZAR NAGUSIAK Lurralde Lauko bizkaitarren
|
egoeraz
jardun izan eben Korrejidorearekin, egin eginean be, FORU ZAHARRA egoera barrietara egokitu beharraz.
|
|
|
1506ko otsailaren 11n, Gernikan bildutako BATZAR NAGUSIAK Lurralde Lauko bizkaitarren egoeraz jardun izan eben Korrejidorearekin, egin eginean be, FORU ZAHARRA
|
egoera
barrietara egokitu beharraz.
|
|
|
Zergatik aldatu zan? gizartean aldaketak izan ziralako eta
|
egoera
barriei irtenbide barriak emon beharra egoalako. Horretarako foruak ondo ezagutzen zituen legegizonez osoturiko batzorde bat egin eben eta hogei eguneko epea emon eutsoen, FORU ZAHARRA abiapuntutzat harturik, han jasotzen ziran eskubide, askatasun, ekandu edo ohiturak errespetatuz, gizarte barriari erantzungo eutson testu barri bat egiteko aginduz.
|
|
|
Izan ere, gaur egun, lau auzotasun daude hiru herrialde historikoetan. Bizkaian bi auzotasun egoteaz gain, honelakoa da
|
egoera
: Gipuzkoa osoan zuzenbide zibil orokorra dago indarrean, baina, baserrietan Gipuzkoako foru aplikatzen da; Arabana ere zuzenbide zibil orokorra dago indarrean, Aiaraldean, Laudion eta Aramaion izan ezik.
|
|
|
Orain arte urte luzetan euskararen alde lan egin dugun bezala, zabaldu den
|
egoera
honetan itxaropentsu agertu nahi dugu. Halere, horrek besterik gabe ez du ondorio praktikorik sortzen, eta horregatik uste dugu aldaketa garai honetan ere gure ekarpena beharrezkoa dela.
|
|
|
Halere, kezkaz bizi dugu egungo
|
egoera
. Azken hilabeteotan mota askotako erpinak dituen gatazkarekin amaitzeko urratsak ematen ari dira, baina tamalez, euskararen gaia ez dago agendetan behar bezala txertatua.
|
|
|
Ezer gutxi ari dira jasotzen euskaren gutxienekoez. Euskalgintzak badu zer ekarria arlo horretan, izan ere, euskalgintzak gaur egungo
|
egoerak
euskararen normalizazioari ezartzen dizkion mugen kontzientzia duen neurrian, eztabaida orokorretan ekarpena egiteko eskubidea eta beharra ditu. Horrela, eragile guztiek garbi izan behar lukete normalizaziorako sortuko den oinarri berriak ezinbestez izan behar duela kontuan euskararen normalizazioa.
|
|
|
Gutxiagotze prozesuari amaiera eman behar zaio eta urte luzeetan pairatutako
|
egoera
irauli. Horretarako, joko zelai berri bat behar dugu eta bertan jokatzeko jokamolde eta oinarri berriak jarri.
|
|
|
|
Egoera
gutxiagotuan dagoen hizkuntza batek izan beharreko nahitaezko ezaugarria da. Historian zehar izandako desorekak zuzentzeko eta euskaraz bizitzea errealitate bihurtzeko euskarak erabilera normalizatua eta lehentasunezkoa izan behar du.
|
|
|
Kontseilua osatzen dugunok,
|
egoera
hau gainditu eta euskararen normalizazioa posible egingo duen beste egoera bat eraiki nahi dugu. Horregatik, eginkizun horretan ahaleginean ari direnekin elkartasunez eta eskuzabaltasunez elkarlana burutzeko konpromiso publikoa hartu nahi dugu.
|
|
|
Kontseilua osatzen dugunok, egoera hau gainditu eta euskararen normalizazioa posible egingo duen beste
|
egoera
bat eraiki nahi dugu. Horregatik, eginkizun horretan ahaleginean ari direnekin elkartasunez eta eskuzabaltasunez elkarlana burutzeko konpromiso publikoa hartu nahi dugu.
|
|
|
Kontseiluak euskalgintzaren muina eratzen du eta bere baitako batasun horretatik zabaltzen dio euskararen
|
egoera
normalizatzeko beharrezko lankidetza dinamika euskal gizarte anitz eta osoari.
|
|
|
|
Egoera
larriak ere jasotzen dira, esaterako, gerra zibilean tropek komentua hartu zutenekoa, Aita Roman Urtiaga de San Jose fusilatu zutenekoa, Andre Maria koroatu zutenean aurreko gauean ekintzarako prestatutako koroa lapurtzean izandako gorabeherak, halako guztiak, jakina, zehaztasun eta agiri ugariz deskribatuta.
|
|
|
Sabrinaz gogoratzerakoan, Sabrinak idatzitako gutunak bezalakoak idatzi nahi lituzkeela pentsatu zuen, Sabrinak bezala dantzatu, abestu, seduzitu, Sabrinak bezala frantsesa ahoskatu. Apartamentuari begira, batez ere, honengatik edo hargatik bizitzan ematen diren bururik eta hankarik gabeko
|
egoera
katramilatsuak eta ibilera zein baino zein eroagoak gogoratu zitzaizkion, giltzak eta desgiltzak, ateak eta desateak, pasilloak eta despasilloak zirela-eta. Izan ere, apartamentu hark azkenean egitasmoz eta desegitasmoz, muntaketaz eta desmuntaketaz osatutako maleta zirudien, beraklan egin zuen. Saski Naski?
|
|
|
Saialdi batean baino gehiagotan aritu behar izan zuen, erpe barneragarriak bailiran atzerantz egiten baitzuten Misisipiren atzaparrek modu setatiaz. Zikiratuta bezalaxe sentitzen zen horrelakoetan, autoestimuan zaurituta, behintzat, hori pentsatzen zuen Itziar Oizek Misisipiz horrelako
|
egoeretan
ikustean. Azkazal zati batzuk begietan sartu zitzaizkionean, Itziar Oizi negar txikiak irten zitzaizkion, mandarina pipitak bezalakoxeak.
|
|
|
Historia berreraikitzeak eta kontatzeak ez du kaltetuen
|
egoera
aldatzen, ez du hauen sufrikarioa arintzen, baina bizi izan zutena ulertzen laguntzen digu besteoi, elkartasun sareak sendotzen ditu belaunaldien artean, eta etorkizunean saihestu behar den bidea erakusten; hiritar jakintsuagoak, irizpide gehiagokoak eta, ondorioz, askeagoak ere sortzen ditu. Gehiago esango dut, frankisten jazarraldiaren biktimen memoria historikoa berreskuratzea etorkizunean inbertitzea da.
|
|
|
Gerrak hankaz gora jarri zituen markinarren eta xemeindarren bizibide, diru iturri eta beharrak, eta gerraostea oso gogorra izan zen herritarrentzat. Galera materialei, ezkertiarren eta abertzaleen aurkako jazarraldiari eta gizartean zegoen beldurrari
|
egoera
ekonomiko kaxkarra gehitu behar izan zitzaion.
|
|
|
Gurasoak ihes eginda, fusilatuta edo kartzelan zituzten umeek kulpa sentimenduak eta autoestimu baxua garatu zituzten, eta, hil diren arte, oroimen tristeekin bizi behar izan dute. Irtenbiderik gabeko
|
egoera
hartan, askok bizitzarekiko sentimendu tragikoak ere garatu zituzten, eta horrek eragin sakona izan du euren bizitzetan.
|